Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Αυτά είναι τα 100 λογοτεχνικά βιβλία που ξεχωρίσαμε το 2023, ανά κατηγορία. Θα ακολουθήσουν οι επιλογές της Χίλντας Παπαδημητρίου για τα καλύτερα αστυνομικά βιβλία, της Ελένης Κορόβηλα για βιβλία για παιδιά και εφήβους καθώς και μια σπέσιαλ λίστα με επιλογές πολύ ξεχωριστών βιβλίων, ιδανικών για δώρα, από τον Κώστα Κατσουλάρη.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ

Το νέο μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα Φελιτσιτά (εκδ. Πατάκη) κυκλοφόρησε πριν από μερικές εβδομάδες και μοιάζει να κέρδισε κριτικούς και αναγνώστες μέσα σ’ αυτό το μικρό διάστημα.

Το Φελιτσιτά δεν είναι η ιστορία ενός άστεγου και περιπλανώμενου στην Αθήνα της κρίσης, ούτε η ιστορία μιας γάτας με το όνομα Φελιτσιτά.

Η Μάρω Δούκα γράφει ένα μυθιστόρημα για το πόσο κοντά μας βρίσκεται η άβυσσος και το πόσο εύκολα μπορεί ο καθένας να κυλήσει σ' αυτή. Για την οικογένειά που είναι κατά κύριο λόγο ένα λιμάνι, και αλίμονο σε όποιον βρεθεί έξω από αυτό χωρίς τη θέλησή του.

Στη συνέντευξή της στον Σόλωνα Παπαγεωργίου, σημείωνε:

«Όλοι δικαιούνται τη λύτρωσή τους ανεξάρτητα από το μυθιστόρημα, και οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος εμπεριέχουν το χάρισμα να συνομιλούν με τον εαυτό τους, να μην εθελοτυφλούν, έστω και αν ουρανοβατούν καμιά φορά...».

Από τη σημερινή Αθήνα της Μάρως Δούκα, στην πλατεία Κλαυθμώνος, μερικές δεκαετίες πριν, και το μυθιστόρημα Πλατεία Κλαυθμώνος (εκδ. Μεταίχμιο) του Γιώργου Συμπάρδη, η απόσταση ίσως δεν είναι τόσο μακρινή όσο με μια πρώτη ματιά μοιάζει.

Ο Γιώργος Συμπάρδης παραδίδει ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα για τα μυστικά που υπάρχουν σε κάθε οικογένεια, τον απογαλακτισμό και την ενηλικίωση, αλλά και τη διερεύνηση του ερωτισμού, σε μια εποχή όπου η εξουσία προσπαθούσε να ελέγχει ακόμη και τις πιο μύχιες επιθυμίες των ανθρώπων.

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου: «Υπάρχει ένα σταθερό κέντρο γύρω από το οποίο πλέκεται με περίτεχνο τρόπο η βαθύτερη αντίφαση ανάμεσα στην αλήθεια και το ψεύδος, μόνο που στο βιβλίο αυτό τα περισσότερα από τα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στη θέση τους.

Και όπως ο αφηγητής είναι πιο τολμηρός –σχετικά με άλλα μυθιστορήματα του Συμπάρδη– ως προς την επιθυμία του να μάθει και να ολοκληρώσει την πορεία της μύησής του: ακολουθεί τον νεαρό Κολίνο στη συνεύρεσή του με έναν ώριμο άντρα, μπαίνει στα ουρητήρια και παρακολουθεί τις πράξεις αλληλοαυνανισμού, έτσι και η ίδια η αφήγηση είναι πιο τολμηρή: αναφέρει πιο ρητά τις ερωτικές πράξεις, οι εικόνες της είναι πιο περιγραφικές και η υποβολή εν μέρει υποχωρεί».

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης επιχειρεί και πετυχαίνει να ανανεώνει διαρκώς τη θεματολογία του, αλλά και τους τρόπους του, διατηρώντας ωστόσο κάτι το απόλυτα αναγνωρίσιμο στο ύφος του.

Στο τελευταίο του μυθιστόρημα Ήλιος με ξιφολόγχες (εκδ. Πατάκη) πετυχαίνει όλα τα παραπάνω, χαρίζοντάς μας έναν ακόμη ευφάνταστο τίτλο. 

Ο Νίκος Ξένιος σημειώνει: «Τι καθιστά το έργο του Σκαμπαρδώνη κατεξοχήν μυθιστορηματικό; Το ότι, βεβαίως –σε εκπληκτική αντίθεση προς τη στρατοκρατούμενη ατμόσφαιρα του πρώτου μέρους του βιβλίου, τη γεμάτη ένστολους και χωροφύλακες–, ο συγγραφέας επιλέγει να καταγράψει τη μεθυστική ραθυμία της λίμπιντο: με ποιητική, παραληρηματική εικονοπλασία το βλέμμα του ήρωα χαϊδεύει τις γυναικείες καμπύλες, το φετίχ των καλοφτιαγμένων γυναικείων ποδιών, την ηδυπαθή φιγούρα της Ντανιέλ, μιας γυναίκας «με κόκκινα φλογισμένα μαλλιά και μαρμάρινο προφίλ» που κάνει γυμνισμό και επιλέγει να συσχετισθεί ερωτικά με έναν άντρα ακατάλληλο γι' αυτήν».

Ακόμη μια πρόσφατη έκδοση που βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία είναι το μυθιστόρημα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου Η μνήμη του πάγου (εκδ. Καστανιώτη). Η Μπουραζοπούλου με τον τρίτο και τελευταίο τόμο του «Δράκου της Πρέσπας» βάζει τη σφρραγίδα της σε ένα είδος απαιτητικό, αυτό της επικής φαντασίας με πολιτικές προεκτάσεις, με δυνητικούς αναγνώστες σε όλο τον κόσμο.

Το συγγραφικό σύμπαν της Ιωάννας Μπουραζοπούλου ξεχωρίζει γιατί κάθε φορά συνδυάζει απαράμιλλα το ανοίκειο των κόσμων που χτίζει με οικεία μας συναισθήματα – τον φόβο, την ελπίδα και την αγάπη. 

Να σημειώσουμε ότι κάθε βιβλίο της Τριλογίας διαβάζεται και αυτοτελώς, μα σίγουρα η ανάγνωση ενός από αυτά θα οδηγήσει τους φίλους του είδους, και τους φίλους του μυθιστορήματος γενικότερα, στα υπόλοιπα βιβλία της. 

Ένα τρυφερό, σύγχρονο (και σε αρκετές στιγμές) αστείο είναι το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου Άκου το λιοντάρι (εκδ. Πατάκη].

Η Τριανταφύλλου για πρώτη φορά φέρνει μια ιστορία της μέχρι τις μέρες μας, κι αυτό, αν και το παρατήρησαν λίγοι, είναι ένα στοιχείο που «χρωματίζει» με τον τρόπο του την ατμόσφαιρα του βιβλίου.

Γράφει η Ρούλα Βουράκη: «Ένα βιβλίο που σε καλεί να αναστοχαστείς τη θέση και τον ρόλο σου στον έρωτα, στο γάμο, στη μητρότητα και στην πατρότητα, στα αμεταχείριστα και πολυκαιρισμένα όνειρα και νιάτα, στις ιδέες, στον προσανατολισμό, στον αυτοπροσδιορισμό ανάμεσα σε όμοιους, παρόμοιους και διαφορετικούς ανθρώπους. Ένα βιβλίο όπως η ίδια η ζωή, αληθινό».

Η μεγάλη αφήγηση και η κατάδυση στο παρελθόν είναι ένα προνομιακό πεδίο για τον Δημήτρη Στεφανάκη. Ο Μινώταυρος (εκδ. Μεταίχμιο) είναι ένα «γεμάτο» βιβλίο.

Μας μεταφέρει στην Κρήτη του 1894. Από το σκηνικό ενός φόνου στα χωριά του νότου ο Γιαννιός Αστάκης θα βρεθεί στο Μεγάλο Κάστρο, το Ηράκλειο Δύσης και Ανατολής, και στην αγκαλιά της Μαργώς Μποτέλλη.

Ζούμε το τέλος της Τουρκοκρατίας στο νησί, που θα οδηγήσει στη σφαγή του 1898. Στον μισό αιώνα ζωής που ακολουθεί, οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος θα πρέπει να ανταπεξέλθουν στις δοκιμασίες που θέτουν τα μεγάλα γεγονότα στον απλό άνθρωπο είτε αυτός ζει στο Βερολίνο, στο Παρίσι του Μεσοπολέμου ή στα χωριά της Νότιας Κρήτης.

Στον λαβύρινθο του χρόνου οι μικροί ήρωες της καθημερινότητας μοιράζονται ανέμελοι τις στιγμές τους, ενώ στις φλέβες τους κυλά το αίμα της Ιστορίας.

Το νέο μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου Ω! Τι υπέροχη εκδρομή! (εκδ. Τόπος) θα μπορούσε να διαβαστεί και ως συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ (εκδ. Τόπος).

Η παλαιά φουρνιά φεύγει από το σκηνικό και νέες φωνές, νέοι ήρωες προβάλλουν στο προσκήνιο. Διεκδικούν μια ελευθερία πέρα από κάθε γνωστή ιστορική προσδοκία, περίπου πρωτόγονη, ως μέλλον (ή τέλος) αυτού του καιρού και αυτής της χώρας.

Η πλοκή αναπτύσσεται τον Δεκέμβριο του 2016 όπου δεκαπέντε άνθρωποι κι ένα σκυλί συγκεντρώνονται σε μια απόμερη ακτή της Βάρκιζας.

Συμμετέχουν σ' ένα ιδιότυπο «μνημόσυνο» ύστερα από την απροσδόκητη απώλεια δύο συντρόφων, ενός πρώην ναυτικού και της μεξικανής γυναίκας του. Αυτή η παραθαλάσσια σύναξη υποχρεώνει να συγχρωτιστούν για λίγες ώρες διαφορετικοί άνθρωποι και παρόλο που, εκ πρώτης όψεως, δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι συνταρακτικό, τίποτε μετά από αυτό δεν είναι πλέον το ίδιο. Για κανέναν.

Αν έχει πολιτική χροιά το μυθιστόρημα; Απόλυτα! Και μάλιστα καίρια και διεισδυτική.

Ο Γιάννης Καλπούζος στο τελευταίο του μυθιστόρημα Καλντερίμι (εκδ. Ψυχογιός) μάς μεταφέρει στη Θεσσαλονίκη της περιόδου 1867-1919, σε μια πόλη που θαυμάζεται για την ποικιλομορφία της.

Το Καλντερίμι είναι η saga μιας οικογένειας. Τρεις διαφορετικές γενιές που απλώνουν μπροστά μας μια πολυπρόσωπη και πολυδαίδαλη ιστορία: ο παππούς Αντίπας, ο γιος του, Παράσχος και ο απόγονός τους, Κλεάνθης.

Ο Καλπούζος αναδεικνύει τα θέματα της συνύπαρξης, του εθνικισμού, του αγνού πατριωτισμού, της διχόνοιας, του έρωτα και της δύναμης της οικογένειας. Είναι ολοφάνερο πως το βιβλίο του στηρίζεται, εν πολλοίς, στην έρευνα που έχει κάνει ο συγγραφέας.

Η αποτύπωση των ηθών της εποχής, των εθίμων (λατρευτικών και μη) που ακολουθούσαν οι διαφορετικές φυλές της πόλης, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις (ραγδαίες, το δίχως άλλο) αποτυπώνονται από τον Καλπούζο με θαυμαστή ενάργεια.

Το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά Όλες μας (εκδ. Gutenberg) είναι ένα βιβλίο που γεννήθηκε μέσα σε έναν κόσμο, τον οποίο εύχεται, φιλοδοξεί και [στα μέτρα που μπορεί] προσπαθεί να αλλάξει.

Ο Γιώργος Περαντωνάκης είχε γράψει: «Η συμπάθεια του αφηγητή προς τα θύματα –ενός αφηγητή που εμφανίζεται με το όνομα του συγγραφέα Λύο και αποκαλύπτει τις σκέψεις του αλλά και την πορεία δημιουργίας του βιβλίου– τον κάνει να επιλέξει ένα είδος συλλογικού Ρομπέν των Δασών που επεμβαίνει και βοηθά τις ανήμπορες γυναίκες.

Σε έναν κόσμο άδικο και άνισο, μια υπερφυσική δύναμη θα ήταν η καταλληλότερη να διασαλεύσει την ανδρική υπεροχή και να σώσει τη γυναίκα. Μέσο που επιλέγεται (αναγκαστικά;) είναι η βία και δη η θανάτωση όποιου κατ’ επανάληψη βιαιοπραγεί, κακοποιεί, βιάζει. Η εγγενής αδικία της ανδροκρατούμενης κοινωνίας έρχεται αντιμέτωπη με τη δυναμική του γυναικοκρατούμενου ονείρου, όπου τρεις εκπρόσωποι του είδους της superwoman εμφανίζονται και απονέμουν δικαιοσύνη».

Ο Βασίλης Φ. Δρόλιας είναι ένας συγγραφέας «ανοιχτού πεδίου». Τα θέματά του άρχονται πάντα από το εξωτερικό. Το ίδιο ισχύει με το νέο του μυθιστόρημα Οι εξισώσεις (εκδ. Gutenberg).

Ήρωας του βιβλίου είναι ο Πιέρ Μενάρ, ένα μπορχεσιανό δάνειο από το κείμενό του Αργεντινού μετρ «Πιέρ Μενάρ, συγγραφέας του Δον Κιχώτη». Ο –κατά Δρόλια– Μενάρ είναι ένας σημαίνων καθηγητής, ο οποίος πεθαίνει ξαφνικά και αφήνει πίσω του αρκετές σημειώσεις. Αυτά έρχονται στην κατοχή του τελευταίου συνεργάτη του που αποφασίζει να τα εκδώσει.

Το βιβλίο σε καμία περίπτωση δεν απευθύνεται σε εκείνους που είναι εξοικειωμένοι με τη Φυσική. Αντίθετα εστιάζει στο πώς η επιστήμη γενικότερα επηρεάζει και επηρεάζεται από την κοινωνία των πολιτών.

Ο Περεγρίνος (εκδ. Αρμός) του Αντώνη Νικολή μάς μεταφέρει στην Ολυμπιάδα του 165 μ.Χ., καθώς κατά τη διάρκειά της είχε ανακοινώσει πως ο ήρωας του βιβλίου του θα αυτοπυρποληθεί.

Πρόκειται για μια κυνική μορφή της αρχαιότητας που στα χέρια του Νικολή αποκτάει μυθιστορηματική διάσταση.

Για τον Περεργίνο υπάρχουν λιγοστές πληροφορίες από τον λίβελο του Λουκιανού (Περὶ τῆς Περεγρίνου τελευτῆς), καθώς έτσι έρχεται η ελεύθερη μυθοπλασία να συμπληρώσει τα κενά και να δώσει μορφή και περιεχόμενο σε έναν ιδιαίτερο ήρωα.

Στην ουσία, και τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσε να είναι κι ένας σημερινός ήρωας που βλέπει τις συγκυρίες να είναι εις βάρος του, αλλά η επιθυμία του να εκτεθεί δημόσια παραμένει άσβεστη.

Ο Ηλίας Λ. Παπαμόσχος με το μυθιστόρημά του Ανάληψη (εκδ. Πατάκη) συνεχίζει τον δικό του λογοτεχνικό δρόμο.

Με ύφος αφαιρετικό και συχνά ποιητικό αναπλάθει ένα πραγματικό γεγονός της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Καστοριάς: τη βύθιση του ατμόπλοιου «Περιστέρω», το 1929.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Η Ανάληψη σε ρουφάει όπως τα νερά της λίμνης τους χαμένους. Κάθε σκηνή κρύβει μια λεπτομέρεια που δεν φαίνεται αρχικά σημαίνουσα κι όμως είναι. Κάθε πρόσωπο λέει τη δική του ιστορία και όλες μαζί φτιάχνουν μια χορωδία (εκκλησιαστική, αλλά και χορός αρχαίας τραγωδίας) απαντοχής που έγινε λύπη. Αυτή είναι, εν πολλοίς, η μοίρα των ανθρώπινων. Ο Παπαμόσχος, σε όλη την έκταση του μυθιστορήματος, δεν ξεχνάει πως ο πόνος απαιτεί τον μέγιστο σεβασμό και του συμπεριφέρεται αναλόγως». 

Ο Ανδρέας Νικολακόπουλος έγινε θερμα δεκτός από την κριτική για τις δύο συλλογές διηγημάτων που εξέδωσε ως τώρα και, πλέον, αποφάσισε να δοκιμαστεί στη μεγάλη φόρμα.

Το βιβλίο του Φλόρενς Μπλαντ (εκδ. Ίκαρος) είναι ιδιαίτερο, καθώς μάς μεταφέρει στον μουντό 19ο αιώνα της Ευρώπης.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης: «Ο Νικολακόπουλος ζωγραφίζει, με πολλές περιγραφές, πλούσια χρώματα, σαγηνευτικά αφηγηματικά μονοπάτια, τις τέσσερις αφηγήσεις του.

»Η προσωπογραφία κάθε χαρακτήρα παρουσιάζεται μπροστά μας ολοζώντανη, ενώ το συνολικό περιβάλλον σ’ αυτήν την πορεία ανά την Ευρώπη, από τη Νορβηγία ως την Αγγλία και από την Ουαλία έως τη Γαλλία, ξεδιπλώνεται γλαφυρά και παραστατικά.

»Η ατμόσφαιρα του 19ου αιώνα ορθώνεται ρεαλιστική όσο και παραμυθική, ικανή να προσελκύσει μέσα της τον αναγνώστη, ο οποίος βουτά στην εποχή για να αναζητήσει το δικό του στίγμα».

Εχει το «δικαίωμα» ένας άνθρωπος που έχει φυλακιστεί σε ένα αναπηρικό αμαξίδιο να σκέφτεται και να πράττει σεξουαλικά;

Μήπως η σωματικότητα, με ό,τι της έχει μείνει, χάνει το ανθρώπινο στοιχείο της; Η απάντηση είναι όχι.

Το πρωτότυπο μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου Η λίμπιντο των αγγέλων (εκδ. Γραφή) ασχολείται με το θέμα και δίνει πειστικές απαντήσεις.

Γράφει ο Γιώργος N. Περαντωνάκης: «Το θέμα του συνδυάζει αναπηρία και σεξουαλικότητα. Σύμφωνα με τη γνώμη των πολλών, ένα ανάπηρο άτομο, που είναι καθηλωμένο στο αμαξίδιό του, είναι “άγγελος, αφού υποφέρει χωρίς να φταίει, κι επομένως δεν έχει στον νου του παρά μόνο την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής, χωρίς δυνατότητες άλλων απολαύσεων Μια τέτοια προκατάληψη δημιουργεί στον ίδιο τον παραπληγικό μια διπλή παγίδευση ανάμεσα στην ετεροεικόνα που σχηματίζουν οι άλλοι και στη δική του υπαρκτή, γενετήσια δυναμική, που δεν είναι καθόλου κατώτερη από την σεξουαλική ορμή των αρτιμελών».

Η σκόνη του κόσμου όταν γκρεμίζεται (εκδ. Μεταίχμιο) του Μάκη Καραγιάννη είναι μια βαθιά και ουσιαστική «κάθοδος» σε μια από τις πιο μαύρες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Με ύφος που δεν «φωνάζει» και με ψυχραιμία μάς παραδίδει ένα βιβλίο που άξιζε να προστεθεί στο ήδη εκτενές σώμα βιβλίων με το ίδιο θέμα.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη: «Ο Καραγιάννης επέλεξε για το μυθιστόρημά του τη δωρικότητα, τη λιτότητα και το ευθύβολο της γραφής όταν περιγράφει την πορεία της Ομάδας καθώς και τα όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκειά της, η γραφή του όμως διαφοροποιείται όταν αφήνει την φύση να κατακλύσει και να χρωματίσει με τους αέναους, εναλλασσόμενους χρωματισμούς της τις μυθιστορηματικές σελίδες».

Στη δεκαετία του ‘40 μάς μεταφέρει το μυθιστόρημα του Φαίδωνα Κυριάκου Ο Θυριδοποιός (εκδ. Κέδρος).

Κεντρικός ήρωας είναι ο Μάνος, φερετροποιός, που ξυπνάει στο νοσοκομείο ύστερα από την απόπειρα αυτοκτονίας του. Κάτω απ' το παράθυρο του θαλάμου του ο γερμανικός στρατός διασχίζει τους δρόμους της πρωτεύουσας νικητής, κι ωστόσο αυτή η εισβολή νιώθει να τον απελευθερώνει.

Η εθνική ήττα, με έναν αναπάντεχο τρόπο, μεταμορφώνεται σε λύτρωσή του, οδηγώντας τον από το προσωπικό του σκοτάδι σε μια καινούργια αλήθεια. Μπορεί ο κλοιός της Κατοχής να σφίγγει, ωστόσο ο Μάνος κατατρύχεται από τις ενοχές και τις τύψεις του, καθώς καταστρώνει ένα σχέδιο για να κερδίσει πίσω τον εαυτό του. 

Με απόσταση επτά ετών από το πρώτο της βιβλίο, μια συλλογή διηγημάτων, η Καλλιρρόη Παρούση επανέρχεται με το μυθιστόρημα Λίγα λόγια για μένα (εκδ. Τόπος).

Κεντρικό ρόλο παίζει ένα παράξενο σημειωματάριο, το οποίο διαβάζει μανιωδώς ο Χάρης, ο ήρωας του βιβλίου,

Καθώς βυθίζεται στην ανάγνωση βλέπει τα όρια της πραγματικότητας και της αφήγησης να γλιστρούν και να χάνονται.

Ποιος είναι τελικά; Τα κείµενα και η πολλάκις τραυματισμένη ζωή του Χάρη εισβάλλουν στον κόσμο της εκκεντρικής αφηγήτριας του βιβλίου, στη διάρκεια του σεµιναρίου δηµιουργικής γραφής που συντονίζει.

Καθώς βιώνει κι εκείνη µια παράλληλη εσωτερική αναζήτηση, παραδίδει τα αλλόκοτα γραπτά του και µαζί παραδίδεται στις σκέψεις του Χάρη που απλώνονται σαν πλοκάµια στις δικές της σκέψεις και επιθυµίες.

ΔΙΗΓΗΜΑ – ΝΟΥΒΕΛΑ

Αν φέτος ξεχώρισε, συζητήθηκε και διαβάστηκε (όλα δικαίως) μία συλλογή διηγημάτων, αυτή ήταν της Αλεξάνδρας Κ* Πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο (εκδ. Πατάκη).

Τολμηρή γραφή, κράμα υπαινιγμού, λυρισμού και ρεαλιστικής απεικόνισης. Απεικόνισης με ξεκάθαρη θέση.

Ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ειχε γράψει: «Η Αλεξάνδρα Κ* γυροφέρνει τη γυναίκα στους ποικίλους ρόλους της, από μάνα έως ερωμένη κι από νοικοκυρά μέχρι γκόμενα, με όσα κρύβει και κρατά ανείπωτα κι όσα εξωτερικεύει, άλλοτε διπλωματικά, ενώ μέσα της βράζει, κι άλλοτε κυνικά, σαν φτυσιά που δεν πρέπει να αστοχήσει».

Μετά το βραβευμένο μυθιστόρημά του Ουρανός από άλλους τόπους (εκδ. Πατάκη), ο Σωτήρης Δημητρίου επιστρέφει στο αγαπημένο του λογοτεχνικό είδος: το διήγημα. Η νέα του συλλογή Μια Μαρίνα Τζάφου (εκδ. Πατάκη), περιλαμβάνει αρκετές μικρές ιστορίες με ήρωες πολύ «συνηθισμένους» στην εργογραφία του ηπειρώτη συγγραφέα.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος: «Στις προσωπογραφίες όλων των πρωταγωνιστών του, ο μεγάλος μας διηγηματογράφος εναποθέτει την ελπίδα του για αναγόρευσή τους σε μάρτυρες της ανθρώπινης κωμωδίας. Είναι σαρκαστική από τη φύση της αυτή η λογοτεχνία, που ανασύρει από το κοινωνικό γίγνεσθαι το απείκασμα των αντιφάσεών του. Είναι ανατρεπτική, δε, διότι το πορτρέτο των ηρώων το τόσο αντιφατικό και αποτρόπαιο γίνεται, με μαγικό τρόπο, οικείο και προσβατό».

Έχει ενδιαφέρον το παρασκήνιο του νέου βιβλίου του Δημήτρη Νόλλα Οι Απέθαντοι (εκδ. Ίκαρος), το οποίο μας το δίνει ο γνωστός ζωγράφος Αλέξης Κυριτσόπουλος.

Για χρόνια περίμενε από τον επιστήθιο φίλο και κουμπάρο του να του παραγγείλει νέο εξώφυλλο για βιβλίο του.

Πέρασαν πολλά χρόνια και καφέδες και συζητήσεις. Ώσπου, τελικά, ένα από τα έργα του κάτι «είπε» στον Νόλλα και λειτουργώντας με το γνωστό του συγγραφικό ένστικτο το έβαλε να κοσμεί τη νέα του νουβέλα.

Οπως σημειώνει και ο Κυριτσόπουλος:«Έτσι, επισφραγίστηκε –όχι ότι το είχαμε και ανάγκη– η πεντηκονταετής και βάλε φιλία μας με το να βαφτίσω διά της έμπροσθεν εικόνος το νέο του παιδί».

«Των τελευταίων χρόνων η ηλεκτρονική, φωτογραφική και ηχητική αποκλειστική απόδειξη κάθε συμβάντος είναι αυτό που μας έχει κάνει να ξεχάσουμε εκείνο το μακρινό κατά τας Γραφάς που μαρτυρούσε από την αρχαιότητα μέχρι πριν λίγα χρόνια τις πράξεις και τα πράγματα όλων μας: να καταγράφονται τα γεγονότα με τα οποία καταπιαστήκαμε, τα γεγονότα που μας χαρακτηρίζουν και σχηματίζουν το πρόσωπό μας και το πώς πορευτήκαμε στη ζωή...»

Διηγηματογράφος εγνωσμένης αξίας, ο Χρήστος Οικονόμου αποφάσισε αυτή τη φορά να δοκιμαστεί στη νουβέλα.

Το νέο του βιβλίο Πες της (εκδ. Πόλις) έχει ως ηρωίδα μια γυναίκα κούριερ που παρακολουθεί με ιδιαίτερο τρόπο τις ιστορίες των ανθρώπων που συναντάει καθημερινά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης: «Ο Χρήστος Οικονόμου, με φιλοσοφική διάθεση, χωρίς ωστόσο να απογειώνεται ούτε σπιθαμή από την πραγματικότητα, με ατάκες που έρχονται σαν επωδοί, με εναλλαγή ευτράπελων και σκληρών καταστάσεων, απλώνει τη ζωή του καθενός μπροστά μας για να δώσει διχαλωτή διέξοδο στο δίλημμα του ανθρώπου, πένθος ή αγάπη; Ο Χρήστος Οικονόμου δεν κάνει κήρυγμα, όπως δεν έκανε και στα προηγούμενα έργα του».

Η Λουκία Δέρβη σε κάθε της βιβλίο κινείται με τον τρόπο που πρέπει και ζητάει το εκάστοτε είδος και θέμα.

Τα διηγήματα της συλλογής Ακούω φωνές (εκδ. Μεταιχμιο) είναι γραμμένα με ενσυναίσθηση και δίνουν λόγο και φωνή σε όλους όσοι τη στερούνται ακόμη και στη λογοτεχνία.

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου: «Οι φωνές που ακούγονται στο βιβλίο είναι φωνές γυναικών και αντρών που βιώνουν την απώλεια, τη μοναξιά και την απογοήτευση, που αγωνίζονται να ισορροπήσουν, να κρατηθούν στην κοινωνική ζωή, να πολεμήσουν τους δαίμονές τους και να επιτύχουν τις μικρές ή μεγάλες τους νίκες, όπως η μοναχική Νάσια στην Απογραφή και ο απεξαρτημένος ήρωας στο Παναγιώτης όπως νομίζεις.

»Στο σημείο αυτό θυμόμαστε την ταινία Στα φτερά του έρωτα του Βιμ Βέντερς με τους αγγέλους να αφουγκράζονται την ενδιάθετη φωνή τόσων διαφορετικών ανθρώπων και οι οποίοι συμπάσχουν προσπαθώντας να βοηθήσουν, με την αόρατη παρουσία τους. Ακόμη κι αν, με ρεαλιστικούς όρους, αδυνατούν να προσφέρουν πρακτικά κάτι».

Ο Μιχάλης Μοδινός έχει εκδώσει μυθιστορήματα που επαινέθηκαν από την κριτική και αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό. Μέσα στη χρονιά που τελειώνει κυκλοφόρησε η πρώτη του συλλογή διηγημάτων Τα θαύματα του κόσμου (εκδ. Καστανιώτη).

Ο Γιώργος Περαντωνάκης έγραψε: «Απόλαυσα τα διηγήματα του Μιχάλη Μοδινού όχι μόνο για την αφηγηματική άνεση με την οποία ο συγγραφέας στήνει πολύχρωμες ιστορίες· όχι μόνο επειδή, ακολουθώντας μια ισχυρή τάση της πεζογραφίας μας, ορθώνει μπροστά μας πολιτισμικά σκηνικά, μέσα στα οποία δοκιμάζει τις σύγχρονες ιδεολογίες και τις εμμονές του σύγχρονου ανθρώπου· όχι μόνο γι’ αυτούς τους λόγους αλλά και επειδή ξεσκεπάζει με παραστατικό τρόπο το παγκοσμιοποιημένο τρόπο ζωής, που, ενώ μοιάζει αγλάισμα οικονομικής και κοινωνικής ανόδου, είναι συνάμα κι ένας λάκκος λεόντων, που τρώει την ποιότητα, την ουσία και την ηρεμία του ανθρώπου».

Αν και νέος σε ηλικία, ο Αντώνης Πάσχος με τη συλλογή διηγημάτων του Το αδελφομοίρι – Και άλλες ιστορίες (εκδ. Στερέωμα) μας προσφέρει οκτώ διηγήματα που αναφέρονται κατά βάση στη βουλγαρική κατοχή της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας από το 1941 μέχρι το 1944 και στον επακόλουθο Εμφύλιο στα ίδια εδάφη.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης: «Όλα τα διηγήματα συναποτελούν μια ενιαία μυθοπλαστική επικράτεια. Δεν είναι μόνο ο τόπος, το Τζαραβλίκι, και ο χρόνος, λίγο πριν, κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τη βουλγαρική κατοχή που στιγμάτισε την περιοχή, αλλά και το πυκνό δίκτυο προσώπων και καταστάσεων που μεταπηδούν από το ένα κείμενο στο άλλο.

»Έτσι, ο αναγνώστης μυείται σε μια εποχή, ξαναδιαβάζει την τοπική ιστορία και με την οπτική του 21ου αιώνα βλέπει ότι τα πράγματα στη μεθόριο δεν είναι τόσο μανιχαϊστικά όσο νόμιζε».

Δύο νουβέλες που συνομιλούν μεταξύ τους περιλαμβάνει το βιβλίο της Γεωργίας Τάτση Χορός στα ποτήρια (εκδ. Βακχικόν).

Αναπτύσσονται στην Άρτα σε μακρά ιστορική περίοδο που περιλαμβάνει την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τη Δικτατορία. Μπορεί, άραγε, ένας χορός να σκορπίσει αίμα και να «δώσει» φονικό; Να γίνει, δηλαδή, οι αφορμή για να πάρει κάποιος την εκδίκησή που ζητάει χρόνια;

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Το ύφος της Τάτση σε τυλίγει εξ αρχής. Ο τόπος, το βίωμα, η ψυχική αναταραχή, η καταχνιά των γεγονότων, το βαρύ ριζικό, όλα πλάθονται με λέξεις που ολοένα καταλήγουν σε εξομολόγηση και αναμόχλευση.

»Περισσότερο από τα γεγονότα που αποτελούν το σκελετό της πλοκής, αυτό που μένει είναι το αποτύπωμά τους στην ψυχική έρημο των ηρώων. Για να δηλωθεί κάτι τέτοιο επαρκώς χρειάζεται μια γλώσσα πυκνή, ποιητική, αλλά και χθόνια».

ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Κλασικοί και σύγχρονοι κλασικοί

Το Δώρο του Χάμπολντ (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Gutenberg) είναι το βιβλίο που χάρισε στον Σολ Μπέλοου το Βραβείο Πούλιτζερ το 1976. Ο Χάμπολντ είναι ένας καταξιωμένος ποιητής αν και ολιγογράφος. Πρόκειται για την κλασική περίπτωση του σπουδαίου διανοούμενου με άθλιο χαρακτήρα. Η σχέση του με τον Σιτρίν, επίσης επιτυχημένο συγγραφέα από το Σικάγο, κυριαρχεί σε όλο το μυθιστόρημα.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης: «Ο Μπέλοου συγγράφει ένα ευφυές μυθιστόρημα – για την ακρίβεια, ακόμα ένα. Αυτή τη φορά δεν ενσωματώνει το στριφνό ύφος του magnum opus του, του Χέρτσογκ, αν και ουσιαστικά κινείται στις ίδιες υπαρξιακές θεματικές. Οι χορευτικές πιρουέτες χαρακτηρίζουν τον Χάμπολντ (σε αντίθεση με το μονολιθικό ύφος του άλλου βιβλίου), καθώς κινείται μεταξύ κωμικού και φιλοσοφικού».

Ο Ρέι Μπράντμπερι δεν χρειάζεται συστάσεις. Κι όμως, με το βιβλίο του Το κρασί του θέρους (μτφρ. Βασίλης Δουβίτσας, εκδ. Άγρα) είναι σαν να μας συστήσει ένα άλλο συγγραφικό πρόσωπο που δεν έχει καμία σχέση με την sci-fi λογοτεχνία.

Σχεδόν αυτοβιογραφικό και με ήρωα τον 12χρονο Ντάγκλας Σπώλιντινγκ (το alter ego του συγγραφέα), μας μεταφέρει στην επινοημένη Γκρην Τάουν και συγκεκριμένα σε ένα καθοριστικό καλοκαίρι για τη μετάβαση του μικρού από την παιδικότητα στην πρώιμη ωριμότητα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Είναι σαν να διαβάζεις Χένρι Ντέιβιντ Θορώ μαζί με Τζακ Κέρουακ και Γουίλα Κάθερ ταυτοχρόνως. Ομοίως μ’ αυτούς, ο Μπράντμπερι συνάζει μέσω των λέξεών του την ποιητική εκδοχή της φύσης. Έχεις την αίσθηση πως φτιάχνει μικρούς πίνακες ιμπρεσιονιστικής μορφής διά των οποίων αναπλάθεται ο εσωτερικός αναβρασμός του Ντάγκλας (κυρίως)».

Το Χρυσό σημειωματάριο (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα) είναι το βιβλίο που καθιέρωσε την Ντόρις Λέσινγκ στη συνείδηση των αναγνωστών ανά τον κόσμο.

Πρόκειται για ένα πολυσέλιδο, απαιτητικό και άκρως πρωτοποριακό βιβλίο. Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε δύο μεγάλα μέρη, σπαρμένα σε πολλές ενότητες μέσα στο βιβλίο. Το πρώτο τιτλοφορείται «Ελεύθερες γυναίκες», και θα μπορούσε να συνθέτει ένα αυτοτελές μυθιστόρημα, ενώ το δεύτερο συναπαρτίζουν τα διαφόρων χρωμάτων «Σημειωματάρια», μαζί και το «Χρυσό», καθένα από τα οποία αναφέρεται σε μια διαφορετική πλευρά της ζωής της κεντρικής ηρωίδας.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι ένα απαιτητικό αναγνωστικό σχέδιο που δεν μπορεί να υποκατασταθεί από ένα γρήγορο ξεφύλλισμα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: Αξίζει αυτό το αναγνωστικό σχέδιο τον χρόνο και κόπο που απαιτείται, ειδικά σήμερα, εξήντα χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του; Η απάντησή μου είναι ένα ξεκάθαρο ΝΑΙ. Ναι, αξίζει».

Η Κάρσον ΜακΚάλερς είναι ταυτισμένη με το κλίμα του Αμερικανικού Νότου και τους ήρωες που είναι χτυπημένοι από μια περίεργη μοίρα.

Στο μυθιστόρημά της Ανταύγειες σε χρυσά μάτια (μτφ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα) μάς μεταφέρει στο 1948 (πάντα στον Νότο) όπου ο λοχαγός Πέντερτον δυσκολεύεται να επιβληθεί στην εγωκεντρική και αναιδή σύζυγό του, αδιαφορώντας ταυτόχρονα για την ερωτική της σχέση με έναν γείτονα αξιωματικό, ο γάμος του οποίου είναι επίσης κλονισμένος.

Η εμφάνιση ενός ηδονοβλεψία στρατιώτη θα φέρει στην επιφάνεια τα σεξουαλικά απωθημένα των δύο ζευγαριών και τις δυσβάστακτες για τον ίδιο τον λοχαγό ομοερωτικές επιθυμίες του.
Ο λόγος της ΜακΚάλερς είναι πυκνός, σχεδόν επιγραμματικός. Το αποτέλεσμα δονείται από το δράμα των ηρώων που σκιαγραφείται συνεχώς σε ένα πνιγηρό ημίφως.

To αναγνωστικό ενδιαφέρον γύρω από την Άιρις Μέρντοχ ενδυναμώνεται το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας.

Μετά το μυθιστόρημα Θάλασσα, θάλασσα (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg), έρχεται τώρα Η Καμπάνα (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα) να μας προσφέρει όλο το φάσμα της συγγραφικής δύναμης της Μέρντοχ, καίτοι αυτό είναι ένα από τα πρώιμα μυθιστορήματά της.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Η Καμπάνα, ένα πολύ καλά δομημένο μυθιστόρημα του 1958, διαβάζεται σήμερα σαν μυθιστόρημα του καιρού μας.

»Τα ζητήματα που εμμέσως θίγει, για το πώς μπορεί κανείς να αναζητήσει πνευματικότητα σε έναν κόσμο χωρίς Θεό, ή σε έναν κόσμο όπου ο Θεός σιωπά, σε συνδυασμό με τον πανταχού παρόντα αισθησιασμό και τους προβληματισμούς για τον θεσμό του γάμου και τον ερωτισμό που τον υπερβαίνει, το καθιστούν ένα ανάγνωσμα εντυπωσιακά σύγχρονο και απολαυστικό».

Οι γίγαντες Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, πατέρας και γιος, απλώνουν μπροστά μας έναν πλούτο ζωής και τον μοιράζουν αντίδωρο στον αναγνώστη.


Ο Φρανσουά Ραμπελαί με το συγκεκριμένο έργο άνοιξε διάπλατη την πόρτα του κόσμου και έδειξε τον ορίζοντα του Ανθρώπου.

Τώρα για πρώτη φορά στα ελληνικά μεταφράζεται ο Καζαμίας με τίτλο Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον (μτφρ. Φίλιππος Δρακονταειδής, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Ο Φρανσουά Ραμπελαί πρόσθεσε στην ευρωπαϊκή Αναγέννηση το μεγαλείο της φυσικής και πνευματικής ζωής με οδηγούς τον πατέρα Γαργαντούα και τον γιο Πανταγκρυέλ, με συνοδούς και φίλους, που οι ανθρώπινες διαστάσεις τους είναι πρότυπα ηθικής, παιδείας, ειρήνης, φιλίας. Όσο για το ύφος και τη γλώσσα, η ακριβολογία συνυφαίνεται με τη βωμολοχία και τη γελοιοποίηση, δημιουργώντας τον μοναδικό «ραμπελαισιανό» κανόνα.


Όσες εκδόσεις κι αν έχουμε πιάσει στα χέρια μας με διηγήματα του Έντγκαρ Άλαν Πόε πάντα θα τις προσεγγίζουμε με θέρμη.

Το ίδιο ισχύει και για τη συλλογή Οι καλύτερες ιστορίες (μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Ιωλκός) που περιλαμβάνει τα 21 πιο ανθολογημένα και διάσημα διηγήματα του πρωτοπόρου Αμερικανού συγγραφέα, που θεωρείται ο πρώτος σπουδαίος αρχιτέκτονας της τέχνης της σύντομης φόρμας.


Είναι ένα συναρπαστικό best of ταξίδι στον αλλόκοτο κόσμο της σκοτεινής πλευράς του ανθρώπου, του τρόμου, της φρίκης, της μελαγχολίας, της εκδίκησης, της τρέλας και της καταστροφικής ηδονής.

Σίγουρα μια πολύ καλή εισαγωγή στον κόσμο του Πόε για όσους ακόμη δεν έχουν εισέλθει στα άδυτά του.

Για πολλούς είναι ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της βρετανικής λογοτεχνίας, δημοφιλές και πολυδιαβασμένο. Το Μακριά απ' το αγριεμένο πλήθος του Τόμας Χάρντυ μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από την Τόνια Κοβαλένκο, για τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Είναι η ιστορία του Γκάμπριελ Όουκ, ο οποίος είναι βαθιά ερωτευμένος με τη δυναμική Μπαθσίμπα Έβερντιν. Η κακή του τύχη τον αναγκάζει να είναι ένας απλός βοσκός στη φάρμα της.

Εξάλλου, ο συνετός Γκάμπριελ έχει να ανταγωνιστεί δύο ακόμη άντρες που τη διεκδικούν: τον γοητευτικό αλλά επικίνδυνο λοχία Τρόι, έναν νεαρό στρατιώτη χωρίς ηθικούς φραγμούς, και τον αξιοσέβαστο μεσήλικα κτηματία Μπόλντγουντ, στην κοιμισμένη ως τότε καρδιά του οποίου η όμορφη κοπέλα αφυπνίζει ένα άσβεστο πάθος. Το θέμα, όμως, είναι ποιον θα διαλέξει η Μπαθσίμπα που σταδιακά ανακαλύπτει τη δύναμή της.

Από τα βάθη του χρόνου και με την επίρρωση της Άλις Γουόκερ, επανήλθε στο σήμερα αναβαπτισμένη η Ζόρα Νιλ Χέρστον με το μυθιστόρημά της Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος).

Ηρωίδα είναι μια μαύρη γυναίκα που εν μέσω των ανδρών της ζωής της αναζητεί το δικό της φως, τη δική της αξία, σε μια Αμερική που ήταν ακόμη βυθισμένη στα ρατσιστικά στερεότυπα και στην αδικία. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Το ενδιαφέρον σ’ αυτό το βιβλίο είναι ότι λειτουργεί σε δύο ταυτόχρονα επίπεδα.

»Στην ιστορία της Τζέινι, αλλά και στη μεγάλη ιστορία της μαύρης κοινότητας που έχει αρχίσει να ζει δίχως τις αλυσίδες του φυλετικού διαχωρισμού και της δουλείας, να βιώνει τις πρώτες στιγμές ελευθερίας της και να διαμορφώνει δειλά δειλά αυτόνομες κοινότητες.

«Αυτές οι δύο διαδρομές του βιβλίου δεν είναι ξέχωρες μεταξύ τους».

Όψεις του υπερφυσικού και του αλλόκοτου εμφανίζονται με έκτυπο τρόπο στα διηγήματα του Γκυ Ντε Μωπασάν που συγκροτούν την έκδοση με τίτλο Ο Εξαποδώ κι άλλες υπερφυσικές ιστορίες (μτφρ. Ιλέην Ρήγα, Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Οξύ).

Ως άλλος Πόε, αλλά με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, ο Μωπασάν μας κυκλώνει με το αλλότροπο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους ήρωές του.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Σε τούτα τα τρία διηγήματα όπου η πραγματικότητα διολισθαίνει επικίνδυνα, η λογική σκέψη μπατάρει και ο εξωφρενισμός μιας άλλης πραγματικότητας έρχεται να υφαρπάξει το μυαλό των ηρώων, ο Μωπασάν αποδεικνύεται άριστος δεξιοτέχνης του άλογου».

Η ασπιδίστρα είναι ένα φυτό εσωτερικού χώρου που ειδικά στην Αγγλία του μεσοπολέμου αποτελούσε το σήμα κατατεθέν κάθε μικροαστικού σπιτιού που ήθελε να δείχνει εύτακτο.

Ο ήρωας του μυθιστορήματος του Τζορτζ Όργουελ Ας σηκώσουμε ψηλά την ασπιδίστρα (μτφρ. Δημήτρης Καρακίτσος, εκδ. Αίολος), πούρος αντικαπιταλιστής όπως είναι, πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα, συγκρούεται με τα πάντα και τελικά ηττάται περήφανα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Είναι ένα βιβλίο που σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα για τις φορές που έχεις υποχωρήσει αισθητά από τα θέλω σου για χάρη ενός σταθερού μισθού, μιας προκαθορισμένης ζωής και μιας ακαθόριστης –πλην αναγκαίας– ιδέας περί του ανήκειν. Ποιος θέλει να είναι αποσυνάγωγος;

»Η ειρωνεία του όλου κατασκευάσματος φαίνεται ολοκάθαρα από τον τίτλο του βιβλίου».

Η συλλογή διηγημάτων του Αλεξάντρ Γκριν Το νησί Ρενό (μτφρ. Βιργινία Γαλανοπούλου, εκδ. Κίχλη) είναι μια καλή ευκαιρία να εισέλθουμε στο σύμπαν ενός όχι τόσο πολύ γνωστού, εντούτοις ιδιαίτερου, συγγραφέα από τη Ρωσία.

Ο κόσμος του Γκριν είναι εξωτικός, μυστηριώδης, ονειρικός. Μας ταξιδεύει σε οικείες γι’ αυτόν περιοχές (Λονδίνο, Μόσχα ή Πετρούπολη), αλλά και σε επινοημένες όπως είναι η ολότελα δική του Γκρινλανδία.

Κοινό χαρακτηριστικό των ηρώων που πρωταγωνιστούν στα διηγήματα είναι η αδυναμία τους να συμμορφωθούν με τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρόλο που αυτές τους επιφυλάσσουν, ενώ ενίοτε έρχονται σε ανοιχτή, ακόμα και βίαιη ρήξη με τη συμβατική λογική.

Η παρούσα συλλογή είναι άκρως ενδεικτική της λογοτεχνικής αξίας του.

Το Έγκλημα και Τιμωρία του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι ένα από τα μυθιστορήματα που δεν γίνεται να μην έχεις διαβάσει ή ακούσει ή μάθει στη διάρκεια της ζωής σου.

Οι εκδόσεις του στα ελληνικά είναι αμέτρητες. Αυτή τη φορά μας έρχεται από τις εκδόσεις Μίνωας σε μετάφραση από τα ρώσικα της έμπειρης Σταυρούλας Αργυροπούλου.

Ο Ρασκόλνικοφ είναι φοιτητής της νομικής που ζει φτωχικά στην Αγία Πετρούπολη και διαπράττει ένα φρικτό διπλό φονικό με κίνητρο να αποσπάσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία, υποφέρει από τύψεις, ενώ η υγεία του αρχίζει να κλονίζεται και από το αίσθημα της παράνοιας που τον κατατρύχει. Η ζωή του μετατρέπεται σε πραγματική κόλαση όταν καταδιώκεται από τον δαιμόνιο ανακριτή Πορφύρι Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος και τον ωθεί στο να κάνει τρομερά λάθη.

Από τα βόρεια της Ευρώπης και συγκεκριμένα από τη Δανία μάς έρχεται ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της χώρας.

Πρόκειται για το βιβλίο του βραβευμένου με  νόμπελ λογοτεχνίας Χένρικ Ποντόπινταν Ένας ευτυχισμένος άνθρωπος (εκδ. Λέμβος, μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης).

Πρόκειται την ιστορία ενός νέου που εξεγείρεται και αποφασίζει να αφήσει την ασφάλεια της μικρής του πόλης και να ανοιχτεί στη μεγάλη θάλασσα της Κοπεγχάγης.

Τούτος ο φιλόδοξος γιος ενός κληρικού, θα οραματιστεί, θα ερωτευτεί, θα ζητήσει εμμονικά το άπιαστο και στο τέλος θα δεχθεί τα επίχειρα των αποφάσεών του, όταν θα μείνει ολότελα μόνος.

Ο Περ, όπως είναι το όνομα του πρωταγωνιστή, είναι η κλασική περίπτωση του ανθρώπου που αναστοχάζεται τη ζωή του μετρώντας τα λάθη του ένα ένα.

Ένα σύγχρονο κλασικό έργο άγνωστο στη χώρα μας μέχρι πρόσφατα.

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού

Κάθε βιβλίο της Ελίζαμπεθ Στράουτ είναι γεγονός. Στη χώρα μας σίγουρα, καθώς τα μυθιστορήματά της έχουν αγκαλιαστεί από το αναγνωστικό κοινό. Το νέο της βιβλίο Αχ, Ουίλλιαμ! (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Άγρα) μπήκε στη βραχεία λίστα των Booker το 2022 και ήδη διαγράφει θαυμαστή πορεία.

Πρωταγωνίστρια είναι η συγγραφέας Λούσυ Μπάρτον (την γνωρίσαμε πρόσφατα από το μυθιστόρημα με το όνομά της στον τίτλο του) που συνδέεται ξανά με τον πρώτο άντρα της, Ουίλιαμ, και κάνουν μαζί ένα ταξίδι έως το Μέην για να ανακαλύψουν ένα οικογενειακό μυστικό.

Φυσικά, για άλλη φορά, η Στράουτ σκιαγραφεί εξαιρετικά τους γυναικείους χαρακτήρες της, εν προκειμένω την Λούσυ, ενώ οι στοχασμοί που βγαίνουν από το μυαλό της κυκλώνουν όλα τα ανθρώπινα ερωτήματα με τρόπο ήσυχο και πραϋντικό.

Στη σκιά της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ, το Το Φοβερό βιβλίο (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) του Τζέισον Μοτ είναι μια άλλη, ξεχωριστή ματιά γύρω από το θέμα του ρατσισμού, δίχως να αφήνει εκτός κάδρου τα λογοτεχνικά πράγματα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.

Πρωταγωνιστής είναι ένας συγγραφέας που έχει γράψει ένα φοβερό βιβλίο και του συμβαίνουν διάφορα πράγματα: ευτράπελα, αλλά και άκρως σοβαρά.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Ανάμεσα στην υψωμένη γροθιά και το μπάχαλο της βίας που γεννάει τη βία δεν υπάρχει μόνο η παθητική αποδοχή της κατάστασης (στη λογική του άσπρου-μαύρου), αλλά και μια προσπάθεια μεταπλαστικής απεικόνισης της πραγματικότητας.

»Ο Μοτ το καταφέρνει στο βαθμό που αποδεχόμαστε ότι καυτά κοινωνικά ζητήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν και με τέτοιο, λιγότερο επιθετικό, τρόπο».

Μια από τις μεγαλύτερες αναγνωστικές εκπλήξεις του 2023 ήταν η μετάφραση για πρώτη φορά στην Ελλάδα του σημαντικού Αμερικανού διηγηματογράφου Μπάρι Χάνα.

Το βιβλίο Ψεύτες του νερού (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη) είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της δουλειάς του Χάνα.

Οι ήρωές του είναι χαμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις τους, βίαιοι και είναι δέσμιοι της μοναξιάς του. Ο Χάνα γράφει με έναν δελεαστικά παράδοξο τρόπο, σαν να μην έχει υπάρξει άλλος σαν αυτόν.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Δεξιοτέχνης του παράδοξου, ο συγγραφέας χτίζει ένα πολύ προσωπικό ύφος, ξαφνιάζει με την τόλμη στις εκφραστικές του επιλογές, χρησιμοποιεί πολύπλοκες συνδέσεις, εκπληκτικές μεταφορές, απρόβλεπτες προτάσεις, όπου οι ελεύθεροι συνειρμοί λειτουργούν απρόσκοπτα και η έλλειψη κανόνων γίνεται ο κανόνας».

Ο 13χρονος Μπεν έχει χάσει τον πατέρα του. Ζει σε ένα ολότελα αποδιοργανωμένο περιβάλλον με τη μητέρα του να συσσωρεύει άχρηστα αντικείμενα στο σπίτι, ενώ ο ίδιος, μη μπορώντας να διαχειριστεί το πένθος, αρχίζει να έχει ακουστικές παραισθήσεις.

Το μόνο που του προσφέρει ασφάλεια είναι η δημόσια βιβλιοθήκη και τα βιβλία.

Αυτό είναι μέσες άκρες το σκηνικό στο μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι Το βιβλίο της μορφής και του κενού (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Ένα βιβλίο το οποίο έχει πολιτικές προεκτάσεις, που σε ρουφά κυριολεκτικά στις σελίδες του και δεν σου επιτρέπει να ασχοληθείς με τίποτε άλλο, παρά μόνο μαζί του».

Ο Ντάγκλας Άνταμς είναι ένας μετρ της παρωδιακής sci-fi λογοτεχνίας. Με το βιβλίο του Η ζωή, το σύμπαν και τα πάντα (μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Μίνωας) αποδεικνύει για άλλη μια φορά την επινοητική του στόφα.

Οι κάτοικοι του πλανήτη Κρίκιτ ζούσαν ευτυχισμένοι μέχρι που εμφανίστηκε ένα διαστημόπλοιο στον ουρανό τους, που συνετρίβη, και τότε συνειδητοποίησαν ότι δεν είναι μόνοι τους στο σύμπαν, πράγμα που τους ενόχλησε και αποφάσισαν να το καταστρέψουν.

Τώρα μόνο πέντε υπάρξεις στέκονται ανάμεσα στα δολοφονικά ρομπότ του πλανήτη και τον στόχο τους, τον ολοκληρωτικό αφανισμό.
Απολαυστικό, όπως και το «Γυρίζοντας τον Γαλαξία με ωτοστόπ», τη μεγάλη επιτυχία του συγγραφέα. 

Ελάχιστα βιβλία έχουν συζητηθεί στις μέρες μας πριν καν κυκλοφορήσουν.

Κάτι τέτοιο συνέβη με το υβριδικό βιβλίο της Πατρίσια Λόκγουντ Κανείς δε μιλάει γι’ αυτό (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ψυχογιός).

Ασεβές και ειλικρινές αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να είναι η επιτομή της εποχής των σόσιαλ μίντια που διανύουμε.

Από την άλλη, είναι και μια ερωτική επιστολή προς το ατελείωτο σκρολάρισμα και ένας στοχασμός γύρω από την αγάπη, τη γλώσσα και την ανθρώπινη σύνδεση.

Μια γυναίκα γνωστή για τις viral αναρτήσεις της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο μιλώντας στους θαυμαστές της που τη λατρεύουν. Ολόκληρη η ύπαρξή της είναι κυριευμένη από το διαδίκτυο – ή αυτό που αποκαλεί «πύλη».

Όλα ξεκινούν όταν λαμβάνει δύο μηνύματα της μητέρας της τα οποία θα διαλύσουν την εικονική πραγματικότητα και θα την φέρουν ενώπιος ενωπίω με έναν κόσμο που κουβαλάει καλοσύνη αλλά και σκληρότητα ταυτοχρόνως.  

Η Λεϊλά Μότλι με το πρώτο της βιβλίο Νυχτοπερπατήματα (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Ψυχογιός) έκανε ένα ντεμπούτο που συμπαρέσυρε τα πάντα. Ήταν υποψήφια για το Βραβείο Booker το 2022, βρέθηκε στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times και επιλέχθηκε ως τίτλος για τη Λέσχη Ανάγνωσης της Όπρα. 

Είναι η ιστορία της Κίαρα και του αδελφού της, Μάρκους, που ζουν μια στενεμένη ζωή σε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων στο ανατολικό Όκλαντ, που, παρά την ονομασία του, Regal-Hi, μόνο «βασιλικό» δεν είναι.

Και οι δύο έχουν παρατήσει το σχολείο, με την οικογένειά τους να ’χει διαλυθεί από τον θάνατο και τη φυλακή. Ενώ όμως ο Μάρκους ονειρεύεται να γίνει σταρ της ραπ, η Κιάρα ψάχνει για δουλειά για να πληρώνει το νοίκι, που έχει υπερδιπλασιαστεί, και να προσφέρει φαγητό κι ασφάλεια σ’ ένα εννιάχρονο γειτονόπουλο εγκαταλειμμένο από τη μητέρα του.

Τελικά καταλήγει να κάνει «πεζοδρόμιο», αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό για να ορίσει την κοινωνική της κατρακύλα.

Αγγλόφωνοι συγγραφείς: Από τη Μεγάλη Βρετανία και απ’ όλον τον κόσμο

Λιτό, αισθαντικό και ώριμο είναι το νέο βιβλίο του Νομπελίστα συγγραφέα Τζον Μάξγουελ Κούτσι Ο Πολωνός (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου, εκδ. Διόπτρα).

Η πλατωνική, αρχικά, σχέση ενός γηραιού Πολωνού πιανίστα, του Βίτολντ, με τη γοητευτική και κατά πολύ νεότερή του Ισπανίδα Μπεατρίθ, η οποία αναλαμβάνει να επιμεληθεί το κονσέρτο του και να τον συνοδεύει σε ένα εστιατόριο το βράδυ μετά από αυτό, σκιαγραφείται από τον Κούτσι με λεπτότητα και αναπάντες τροπές.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Ο Πολωνός, του νομπελίστα Τζον Μάξγουελ Κούτσι, είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα, βγαλμένο από το σίγουρο χέρι ενός μετρ της γραφής.

Το φαινομενικά απλό, παγωμένο ύφος του («Είχε πάρει να φθινοπωριάζει, τα φύλλα κτλ» γράφει σε κάποιο σημείο), κρύβει μέσα του τη λάβα μιας λογοτεχνίας υψηλής στόχευσης που δεν εξαντλείται στα τεχνάσματά της».

Ο Κολμ Τόιμπιν είναι μια από σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές της Ευρώπης. Δεν είναι μόνο οι ηρωίδες (κυρίως) που δημιουργεί, αλλά ακόμη και ο τρόπος που εισχωρεί στη ζωή πραγματικών ανθρώπων. Όπως στην περίπτωση μιας ιδιάζουσας προσωπικότητας σαν τον Τόμας Μαν.

Το βιβλίο του Ο μάγος (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Ίκαρος) μάς προσφέρει την αθέατη πλευρά του Νομπελίστα συγγραφέα. Τα πάθη του, οι οικογενειακές του σχέσεις, οι φόβοι, η σύγκρουσή του με το ναζιστικό καθεστώς και η άτακτη φυγή του ανά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Ο Τόιμπιν καταφέρνει να μας τον παρουσιάσει με τέτοια ενάργεια που ξεχνάς ότι διαβάζεις τη μυθιστορηματική βιογραφία ενός σημαντικού συγγραφέα. Βιβλίο αναφοράς για το 2023.

Η Κλερ Κίγκαν έχει θέσει νέους όρους σ’ αυτό που ονομάζουμε μικρά κείμενα με μεγάλο βάθος. Τα τρία φώτα (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) είναι ένα βιβλίο που κάθε του λέξη δημιουργεί παλμούς και συναισθηματικές εκρήξεις.

Βρισκόμαστε στην ιρλανδική επαρχία, στην κάψα του καλοκαιριού. Ένας πατέρας πηγαίνει το μικρό κορίτσι του να ζήσει με κάποιους συγγενείς, στο αγρόκτημά τους· η μικρή δεν γνωρίζει πότε -ούτε και αν- θα την ξαναπάρουν πίσω στο σπίτι.

Στους Κινσέλα βρίσκει στοργή και ζεστασιά, πράγματα που ως τότε δεν είχε νιώσει ποτέ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Μια εξαιρετικά καλογραμμένη ιστορία, ακριβής, ζωντανή κι εκφραστική, η οποία στις ενενήντα σελίδες της καταφέρνει να αγγίξει τον αναγνώστη με την τρυφερότητα και τη συγκίνηση που του προκαλεί. Ένα κείμενο υπέροχα μελαγχολικό, μικρό αλλά τέλεια περιορισμένο στην ουσία, που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά».

Καίτοι νέα σε ηλικία, η Νατάσα Μπράουν καταφέρει να γράψει ένα ώριμο βιβλίο για το πώς μια μαύρη γυναίκα παλεύει να ενσωματωθεί στην κοινωνία των λευκών μέσω της αυταξίας που αποκτάει στην εργασία της και πώς ο φόβος του αποκλεισμού εμφιλοχωρεί στη ψυχή της.

Η Συνάντηση (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg) είναι ένα απόλυτα σημερινό βιβλίο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Ένα κείμενο συναρπαστικό και πρωτότυπο. Ένα κείμενο που διαβάζεις λίγο και το αφήνεις, γιατί δεν θέλεις να τελειώσει. Αλλά και το λίγο που θα διαβάσεις, σου φτάνει, σε γεμίζει, νιώθεις πλήρης. Είναι τόσο συμπυκνωμένο και περιεκτικό, που κάθε μέρος του έχει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα».

Tη γνωρίσαμε από την εξαιρετική Καρδερίνα (μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος, εκδ. Διόπτρα, η νέα της μετάφραση που μόλις κυκλοφόρησε), αλλά ήρθε ο καιρός να δούμε όλη την εργογραφία της Ντόνα Ταρτ. Δεν είναι μεγάλη, αλλά είναι άκρως ενδεικτική.

Η Μυστική ιστορία (μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος, εκδ. Διόπτρα) επανακυκλοφόρησε μέσα στο 2023 για να μας θυμίσει την παρέα των εκκεντρικών και απροσάρμοστων νεαρών που σπουδάζουν σε ένα κορυφαίο κολέγιο της Νέας Αγγλίας.

Αυτά τα παιδιά δεν έχουν καμία σχέση με την ανιαρή ζωή των συνομηλίκων τους. Πρόκειται για ένα φρενήρες μυθιστόρημα γεμάτο αγωνία, με στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ και θαυμαστή ένταση. Πρόκειται για ένα ταξίδι στο παρελθόν, τότε που οι φοιτητικές φιλίες έγραφαν ιστορία. Δεν είναι τυχαίο που το πρώτο αυτό μυθιστόρημα της Ντόνα Ταρτ γνωρίζει μια δεύτερη ζωή μέσα από την ανάγνωσή του από χιλιάδες νέους σημερινούς αναγνώστες που τον έχουν αναδείξει σε cult βιβλίο.

Mετά το καταιγιστικό Σάγκι Μπέιν που του πρόσφερε το Βραβείο Booker, ήταν δεδομένο πως το επόμενο βήμα του Ντάγκλας Στιούαρτ θα έπρεπε να ήταν ανάλογης δύναμης.

Το δεύτερο μυθιστόρημά του Ο νεαρός Μάνγκο (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο) ακολουθεί την ίδια αφηγηματική γραμμή, ενώ το θέμα του (μια μάνα αλκοολική, μια οικογένεια διαλυμένη και τριγύρω η κλειστοφοβική Γλασκόβη και πάλι) αναδεικνύει τον ήρωα, εν προκειμένω τον Μάνγκο, που στα δεκαπέντε του μαθαίνει τον κόσμο με τα μάτια ενός πρώιμου ενήλικα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Ο Στιούαρτ και μ’ αυτό το βιβλίο μας δίνει το δικαίωμα να πούμε ότι πρόκειται για συγγραφέα που τα επόμενα χρόνια θα μας δώσει σημαντικά βιβλία που θα συζητηθούν πολύ».

To Αρκτικό καλοκαίρι (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ, εκδ. Διόπτrα), προηγούμενο μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ μετά το πιο πρόσφατο Η υπόσχεση (2021), επιβεβαιώνει ότι δεν έχουμε να κάνουμε με έναν συγγραφέα-διάτοντα αστέρα, ο οποίος απλώς έτυχε να τιμηθεί με Βραβείο Booker.

Εδώ, ο Γκάλγκατ επιχειρεί να αναπλάσει ένα μέρος από τη ζωή του Άγγλου συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ, κυρίως την εσωτερική πάλη και τις αγωνίες του.

Έχουμε μια λεπτομερή περιγραφή των περιοχών που επισκέφθηκε, με σημαντικά κομμάτια από τη ζωή του (μεταξύ άλλων, και της γνωριμίας του με τον Κ.Π. Καβάφη), αλλά και μια ουσιαστική βουτιά στον ψυχικό του κόσμο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Μια συναρπαστική ιστορία για την καταπιεσμένη σεξουαλικότητα, για έναν έρωτα που δεν βρήκε ανταπόκριση και μια φιλία που κράτησε, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια. Ο Γκάλγκατ μας περιγράφει τη ζωή του Φόρστερ με φωνή αισθαντική αλλά όχι χυδαία, με τρυφερότητα κι ευαισθησία αλλά χωρίς μελοδραματισμούς, παραδίδοντάς μας μια πολύ ενδιαφέρουσα μυθιστορηματική βιογραφία».

Η Ιρλανδία τα τελευταία χρόνια μας έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα γραφής. Ένα από αυτά είναι Η Αποικία της Όντρεϊ Μαγκί (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Διόπτρα), με θέμα το πραγματικό μα και συμβολικό σχίσμα ανάμεσα σε Άγγλους και Ιρλανδούς, καθολικούς και προτεστάντες.

Πώς οι σχέσεις των ανθρώπων, κάτω από μια συγκεκριμένη πολιτική κατάσταση μπορούν να διαρραγούν, ακόμη και σε ένα απομακρυσμένο τόπο όπως είναι η εν λόγω Αποικία (ένα νησάκι, σε απροσδιόριστες συντεταγμένες). Πώς το ζήτημα της γλώσσας μπορεί να γίνει ζήτημα ταυτότητας, και στη συνέχεια πολιτικό πρόβλημα;

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Η Αποικία, της Όντρεϊ Μαγκί, είναι ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και που σαγηνεύει με τη δύναμη της αλληγορίας, χωρίς να αποποιείται εργαλεία που έρχονται από το μυθιστόρημα των τεκμηρίων και του ντοκιμαντέρ».

Ένα από τα βιβλία που συζητήθηκαν αρκετά το 2023 ήταν το Κρέας για τους λύκους (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Δώμα) του Χάρι Κούνζρου.

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας συγγραφέας που δέχεται μια υποτροφία στο Βερολίνο. Για τρεις μήνες μπορεί να διαμείνει στο Κέντρο Ντόιτερ που βρίσκεται στο Βάννζεε, ένα προάστιο της γερμανικής μεγαλούπολης.

Ωστόσο, μέρα με τη μέρα είναι σαν να μπαίνει σε ένα περίκλειστο Matrix από το οποίο όχι μόνο δεν μπορεί να ξεφύγει, αλλά εντείνεται μέσα του ο φόβος ενός επικείμενου κινδύνου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Αυτό το μυθιστόρημα δεν πρέπει να διαβαστεί με γοργό τέμπο. Ειδάλλως δεν θα κατανοηθεί η σταδιακή κατακρήμνιση του σύγχρονου ανθρώπου σε ένα περιβάλλον ανησυχητικό, φοβικό, αχαλίνωτο».

Τη στιγμή που ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και την Χαμάς βρίσκεται σε εξέλιξη και τα ερωτήματα γύρω από το τι πυροδοτεί αυτή την αιματηρή κόντρα πυκνώνουν, ο Κόλουμ ΜακΚαν γράφει ένα μυθιστόρημα σημερινό, παλλόμενο και άκρως σχετικό με το θέμα.

Το Απειρόγωνο (μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο, εκδ. Καστανιώτη) είναι οι πολλαπλές όψεις του Μεσανατολικού προβλήματος μέσα από την ιστορία δύο πατεράδων (από αντίθετες πλευρές) που έχασαν τα κορίτσια τους ως παράπλευρες απώλειες, μα που όμως δεν ομνύουν στο μίσος.

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης: «Μερικές φορές, τηρουμένων των αναλογιών, δεν είναι εντελώς κακό να είσαι και με τον άνθρωπο, παρόλο που μια κοινότοπη σκέψη το θεωρεί πολύ κακό. Ένα βιβλίο που καθηλώνει τόσο το μυαλό όσο και την καρδιά μας. Μια απόδειξη του πώς η λογοτεχνία γίνεται αυθεντική, όταν δεν ξεχνά τα δεινά της ανθρώπινης ύπαρξης».

Η Μάγκι Ο’Φάρελ θαυμάστηκε για το μυθιστόρημά της Άμνετ (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Ψυχογιός) και το ίδιο συμβαίνει με το βιβλίο της Το πορτρέτο ενός γάμου (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Ψυχογιός), στο οποίο φέρνει στο προσκήνιο μια αποτρόπαιη συζυγοκτονία στα χρόνια των Μεδίκων, στην Ιταλία.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Παρά τη ζοφερή ατμόσφαιρα που υποβάλλει η σταδιακή επίγνωση ότι η ηρωίδα δεν θα έχει καλό τέλος στα χέρια του αδίστακτου Δούκα συζύγου της, η συγγραφέας δημιουργεί έναν ολοζώντανο χαρακτήρα, μιας κοπέλας χαρισματικής και ιδιαίτερης, που επικοινωνεί βαθιά με τα ζώα, και που σε έναν άλλον κόσμο θα είχε λάμψει με το ταλέντο της στη ζωγραφική».

Με ένα ώριμο έργο που, θαρρείς, αγκαλιάζει την έως τώρα εργογραφία του μάς παρουσίασε μέσα στη χρονιά ο Ίαν ΜακΓιούαν.

Τα Μαθήματα (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη) εκτείνονται σε μια μακρά περίοδο (από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μέρες μας) και είναι η ιστορία μαθητείας του Ρόλαντ Μπέιτς και της σχέσης που απέκτησε με τη χειριστική καθηγήτρια πιάνου, Μίριαλ Κορνέλ.

Ο ήρωας έχει χάσει πολλές ευκαιρίες στη ζωή του και τώρα, μεγάλος πια και αποσταμένος, ψάχνει παρηγοριά στη λογοτεχνία, τη μουσική, τον έρωτα και την οικογένεια. Τριγύρω του ο κόσμος αλλάζει ραγδαία.

Ένα πολυπρισματικό μυθιστόρημα ενός από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους συγγραφείς.

Η Άνναμπελ Αμπς έκανε ένα αξιοπρόσεκτο λογοτεχνικό ντεμπούτο με το μυθιστόρημά της Η κόρη του Τζόις (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα).

Το ντεμπούτο της Αμπς παρουσιάζει μια μυθοπλαστική εκδοχή της πολυτάραχης ζωής της Λουτσία Τζόις, εστιάζοντας στην ιδιαίτερη σχέση της με τον πατέρα της, τον σπουδαίο συγγραφέα Τζέιμς Τζόις, δημιουργό του Οδυσσέα.

Στο βιβλίο εμφανίζονται πολλά υπαρκτά πρόσωπα, όπως ο νομπελίστας λογοτέχνης Σάμιουελ Μπέκετ, θαυμαστής και μαθητής του Τζόις, καθώς και ο πρωτοπόρος ψυχαναλυτής Καρλ Γιούνγκ.

Και παρόλο που αυτές οι θρυλικές φιγούρες έχουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Αμπς, πραγματική πρωταγωνίστρια είναι η Λουτσία, για την οποία γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα από τις ιστορικές πηγές.

Στα πρότυπα του Τζόναθαν Κόου και του Ίαν ΜακΓιούαν που όταν αποφασίζουν να κριτικάρουν τα αγγλικά πράγματα μέσα από τα βιβλία τους, βουτούν βαθιά το μαχαίρι στο κόκαλο, ο Άντονι Κουίν στήνει ένα χορό πολιτικών «φαντασμάτων» της δεκαετίας του ‘70.

Το αποτέλεσμα είναι το μυθιστόρημά του Λονδίνο στις φλόγες (μτφρ. Όλγα Γκαρτζονίκα, εκδ. Κλειδάριθμος).

Από τις σελίδες του περνάει όλη η θαυμαστή πανίδα του νησιού με έντονη διάθεση κριτικής και ειρωνείας. Ο Κουίν μιλάει για μια χώρα διχασμένη, μια κυβέρνηση στα πρόθυρα της κατάρρευσης, μια πόλη που τρέμει για το μέλλον της και μια κοινωνία όπου βασιλεύει η καχυποψία.

Ένα μυθιστόρημα αστείο και ζοφερό, βίαιο αλλά και ρομαντικό, και τρομακτικά επίκαιρο.

Το συγγραφικό ντεμπούτο της Λουίζ Κένεντι αποδείχθηκε άκρως επιτυχημένο. Το μυθιστόρημά της Υπερβάσεις (μτφρ. Δέσποινα Δρακάκη, εκδ. Ψυχογιός) βρέθηκε στις μικρές λίστες πολλών βραβείων, ενώ πρώτευσε σε κάποια από αυτά.

Μας μεταφέρει στην Ιρλανδία του ‘70 όπου οι μάχες ανάμεσα στους Καθολικούς και τους Προτεστάντες μαίνονται. Ωστόσο, η 24χρονη Κούσλα που ζει με τη μάλλον αλκοολική μητέρα της μια ήσυχη ζωή σε μια μικρή πόλη κοντά στο Μπέλφαστ, συναντά τον Μάικλ Αγκνιού, Προτεστάντη, δικηγόρο, παντρεμένο, με τα διπλάσια χρόνια της.

Κόντρα σε όλους και σε όλα, η Κούσλα αφήνεται να παρασυρθεί σε αυτόν τον ανοίκειο έρωτα ενώ τριγύρω της κανένας δεν είναι διατεθειμένος να απλώσει το χέρι για να προσφέρει ανθρωπιά και όχι μίσος ή αίμα.

Το συγγραφικό ντεμπούτο της Μάντι Μόρτιμερ ήταν κάτι παραπάνω από επιτυχημένο. Το πολυσέλιδο μυθιστόρημά της Οι χάρτες των υπέροχων σωμάτων μας (μτφρ. Ρένα Γεούργα, εκδ. Διόπτρα) συνδυάζει την αιχμηρή σάτιρα, την ευαισθησία, αλλά και τη συγκίνηση με ηρωίδα την Λια που ζει μια ευτυχισμένη ζωή με τον άντρα και την κόρη της, ώσπου μια αιφνίδια διάγνωση φέρνει άνω κάτω τη ζωή της.

Καθώς ο παράξενος «εισβολέας» κατακτά το σώμα της και η ιστορία της γίνεται ιστορία του, η Λία θέλει κι άλλο χρόνο. Θέλει να ζήσει, να χαρεί την κόρη της, που μόλις μπαίνει στην εφηβεία.

Και να κλείσει επιτέλους τους λογαριασμούς της με το παρελθόν.

Αλλά πώς μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας τα γεγονότα που μας σημάδεψαν, όταν το ίδιο μας το σώμα είναι αυτό που φέρει τα σημάδια;

Ευρωπαίοι συγγραφείς

Ο Λάσλο Κρασναχορκάι είναι ένας σημαντικός συγγραφέας. Μια σπουδαία μορφή των καιρών μας. Το νέο του μυθιστόρημα Herscht 07769. Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ (μτφρ. Μανουέλα Μπέρκι, εκδ. Πόλις) είναι ένας λογοτεχνικός λαβύρινθος από τον οποίο δεν θέλεις να βγεις.

Χερστ 07769 είναι αυτό που γράφει μόνο, ως αποστολέας, στους φακέλους των επιστολών που στέλνει στην Άνγκελα Μέρκελ ο κεντρικός ήρωας. Είναι ένας καθαριστής τοίχων που ζει σε μια μικρή πόλη της Θουριγγίας, λέγοντας ότι η υπόθεση είναι εμπιστευτική, ενώ σε περίπτωση απάντησης ο ταχυδρόμος έτσι κι αλλιώς θα τον βρει με βάση το επίθετό του και τον ταχυδρομικό κώδικα.

Ο Ούγγρος συγγραφέας συνθέτει ένα κονσέρτο με λέξεις όπου τα σημεία στίξης απουσιάζουν επιδεικτικά και όλα τελούνται με ανάσες και νότες. Ενα λογοτεχνικό επίτευγμα που μόνο αυτός μπορεί να φέρει εις πέρας.

Η Ανί Ερνό ξεφλουδίζει την προσωπική της ιστορία από βιβλίο σε βιβλίο μετατρέποντάς την σε λογοτεχνική υλικό πρώτης ποιότητας.

Στο μικρό, όπως πάντα, βιβλίο της Η Ντροπή (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο) γράφει για τον πατέρα ενός μικρού κοριτσιού που προσπάθησε να σκοτώσει τη μητέρα του μια Κυριακή του Ιούνη, νωρίς το απόγευμα.

Το βιβλίο είναι η ιστορία μιας δωδεκάχρονης, αφορά όμως και την αφηγήτρια, μια ώριμη γυναίκα, την ίδια τη συγγραφέα. Η βίαιη στιγμή ζει μέσα της.

Το τραύμα έρχεται σε μια εποχή που ακόμα νιώθει τόσο κοντά στους γονείς της, ώστε η επαπειλούμενη βίαιη πράξη να της είναι ακατανόητη. Τη σχίζει σαν τσεκούρι.

Η Ερνό μέσα σε λίγες σελίδες καταδύεται στη ψυχή των ηρώων της με εξαιρετική διεισδυτικότητα.

O πρόσφατα συνταξιοδοτηθείς καθηγητής Σαλβαδόρ συναντά την πωλήτρια τροφίμων Μονσεράτ στο σουπερμάρκετ μιας εξοχικής συνοικίας κοντά σε δάσος όπου αποσύρεται ως συνταξιούχος.

Τριγύρω ο κορωνοϊός περιζώνει και κλείνει τους ανθρώπους στα σπίτια τους. Αίφνης, ο Ισπανός συγγραφέας Μανουέλ Βίλας έχει στήσει το σκηνικό για το έξοχο μυθιστόρημά του Τα φιλιά (μτφρ. Νάννα Παπανικολάου, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος: «Το μυθιστόρημα, με αδιόρατη ειρωνεία καλών προθέσεων, επιχειρεί ένα αφηγηματικό «παίγνιο» με τις λογοτεχνικές δομές, τους χαρακτήρες και τις φάσεις της ζωής και της αντίληψης του ανθρώπου που συναρτώνται προς την ηλικία, με σαφείς αναφορές σε μια βαθιά αναγνωστική πείρα. Είναι ένας ύμνος προς την ποιητικότητα της φύσης και προς την καθημερινή, φυσική ζωή».

Δύο μεγάλοι συγγραφείς του 20ου αιώνα, δύο σημαντικές φωνές που μέσα από τα γράμματα που αντάλλασαν αναδύεται η προβληματική, αλλά και η δύναμη της σχέσης τους.

Ο λόγος για τον Μοράβια και την Μοράντε. Το βιβλίο Οταν θα έρθεις θα είμαι σχεδόν ευτυχισμένος (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα) περιλαμβάνει τις επιστολές που αντάλλαξαν οι δύο συγγραφείς από το 1947 έως το 1980.

Επιστολές που δείχνει ότι τους ένωνε το «δαιμόνιο της λογοτεχνίας», αλλά τους χώριζαν η διαφορά των κοινωνικών τάξεων στις οποίες ανήκαν, αλλά και η διαφορετικότητα των χαρακτήρων τους. Κι όμως, μέσα από τις επιστολές του Μοράβια φαίνεται ολοκάθαρα ότι η τέχνη δεν μπορεί να διαχωριστεί από το συναίσθημα και τον έρωτα. Πρόκειται για ένα ειλικρινές βιβλίο που, υπό συνθήκες, μπορεί να διαβαστεί και ως ερωτικό μυθιστόρημα.

Ό,τι και να γράψει κανείς για τους τρεις τόμους της Βιρζινί Ντεπάντ Βερνόν Σουμπουτέξ (μτφρ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Στερέωμα) θα είναι λίγο.

Αισίως φτάσαμε στο τρίτο μέρος που, κατά γενική ομολογία, είναι και το καλύτερο. Τα πάντα έχουν αλλάξει στη Γαλλία μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Μπατακλάν, ενώ και οι περιβόητες συνάξεις που γίνονται πέριξ του Σουμποτέξ φτάνουν στο τέλος τους.

Το ακόμη πιο σημαντικό είναι τα αιχμηρά σχόλια της Ντεμπάντ για τη σημερινή Γαλλία. Όχι, δεν αστειεύεται. Όχι, δεν χαρίζεται σε κανέναν. Με αιχμηρό και συχνά βλάσφημο λόγο, αυτή η τριλογία φωτογραφίζει μια χώρα και μια ολόκληρη εποχή. Δεν γίνεται να μην εθιστείς στους ήρωες που παρελαύνουν από τα τρία βιβλία και ιδιαίτερα στο τελευταίο. Ευτυχές τέλος; Ίσως σε κάποιο άλλο βιβλίο. 

Ο Ρόυ Γιάκομπσεν γράφει για τη σύγχρονη ιστορία της Νορβηγίας και το ανάπτυγμά του (ήδη έχει φτάσει σε Τετραλογία) είναι κάτι παραπάνω από θαυμαστό. Μέσα στο 2023 κυκλοφόρησε το δεύτερο μέρος (συνέχεια του μυθιστορήματος Οι Αφανείς) με τίτλο Λευκός ωκεανός (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Εστία).

Μεταφερόμαστε στο 1944 όπου η Ίνγκρι Μπαρόυ επιστρέφει στο νησί των παιδικών της χρόνων, στα δυτικά της Νορβηγίας, νομίζοντας πως είναι μόνη: εκείνη και η θάλασσα. Ωστόσο, την ίδια στιγμή η Νορβηγία βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή. Όταν στο νησί Μπαρόυ αρχίζουν να ξεβράζονται πτώματα με στρατιωτικές στολές, η Ίνγκρι δεν μπορεί να φανταστεί ότι σ' αυτόν τον απομονωμένο τόπο πρόκειται να βιώσει έναν έντονο έρωτα.

Ούτε μπορεί να ξέρει ότι -προστατεύοντας τον εραστή της από τους Γερμανούς και τους Νορβηγούς συνεργάτες τους- θα ζήσει στο πετσί της την ίδια την ιστορία της χώρας της.

Όταν βγήκαν Οι Αθέατοι (μτφρ. Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις) του Αλαίν Νταμαζιό, στη Γαλλία έγινε αρκετή συζήτηση γύρω από το επίτευγμά του. Δικαίως, διότι περί λογοτεχνικού επιτεύγματος πρόκειται.

Με γλώσσα τόσο πλούσια που δεν γίνεται να μην τη θαυμάσεις και με τον βαθμό επινοητικότητας να βρίσκεται στο μάξιμουμ, ο Νταμαζιό μάς μεταφέρει στη Γαλλία του 2040 όπου το κράτος πνέει τα λοίσθια, την ίδια στιγμή που οι μεγάλες επιχειρήσεις αναλαμβάνουν τις τύχες των πόλεων.

Τότε είναι που οι κάθε λογής αποκλεισμένοι οργανώνουν την εξέγερσή τους, ενώ οι μυστηριώδεις «Αθέατοι», απροσδιόριστα πλάσματα μεταξύ ζώου και ανθρώπου, κατορθώνουν να ξεφύγουν από την επιτήρηση, παρά τον ανελέητο διωγμό τους από τις Αρχές. Τι θα συμβεί όταν ο Λόρκα και η Σαχάρ χάσουν τον γιό τους; Μήπως έγινε κι αυτός Αθέατος; Η συνέχεια είναι πέραν κάθε φαντασίας. 

Λίγοι γνωρίζουν τον Αμερικανογερμανό Ερνστ Χανφστένγκλ που υπήρξε ο επίσημος «διασκεδαστής» του Χίτλερ.

Η Ιστορία δεν του φέρθηκε με… τακτ, καθώς τον κατάπιε η σκόνη του χρόνου, αν κι εκείνος φιλοδοξούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προσέγγιση των ΗΠΑ και των ναζί. Ο Τομά Σνεγκαρόφ φιλοτεχνεί το προφίλ του στο μυθιστόρημα Πούτζι (μτφρ. Κατερίνα Γούλα, εκδ. Gutenberg).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου: «Η μελέτη της προσωπικότητάς του «Πούτζι» παρέχει στοιχεία για την επίδραση που ασκούσε ο Φίρερ στο στενό του περιβάλλον, δημιουργώντας γύρω του ένα κύκλο ανθρώπων που όχι απλώς τον θαύμαζαν αλλά έδεναν τη ζωή τους μαζί του, την αφιέρωναν κυριολεκτικά σ’ αυτόν. Σε μια επέκταση αυτού του φαινομένου κατανοούμε το πώς ένας ολόκληρος λαός παρασύρθηκε ακολουθώντας τον παραλογισμό των καταστροφικών του ιδεολογημάτων και σχεδίων.

H Λάνα Μπάσασιτς, μετά το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας έχει μπει για τα καλά στο αναγνωστικό στόχαστρο των αναγνωστών. Οχι άδικα!

Στο βιβλίο της Πιάσε το λαγό (μτφρ. Ισμήνη Ραντούλοβιτς, εκδ. Gutenberg) μάς προσφέρει ένα δονούμενο road trip από το Δουβλίνο έως τη Βοσνία. Δύο κορίτσια, η Σάρα και η Λέιλα, ξαναβρίσκονται έπειτα από χρόνια.

Η Μπάσασιτς στην πραγματικότητα γράφει για τη Βοσνία που άλλαξε έπειτα από τον πόλεμο και χρησιμοποιώντας ως ουσιαστικό πρόσχημα την επανασύνδεση των δύο κοριτσιών μας δείχνει μια χώρα που είναι, πλέον, τελείως διαφορετική. Ειδικά στα μάτια της Σάρας που την αντικρύζει έπειτα από απουσία ετών ζώντας πια στο Λονδίνο. Ενα πολύ σημερινό και δυνατό μυθιστόρημα.

O Ανρί Φρανσουά Ντεζεράμπλ τράβηξε πάνω του πολλά… μάτια μέσα στο 2023. Δικαίως, αφού το μυθιστόρημά του Αφέντρα και κυρά μου (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Opera) παίζει με όλες τις αφηγηματικές φόρμες και μάλιστα με πρωτότυπο τρόπο.

Ήρωας του βιβλίου είναι ο Βασκό, ένας μανιώδης βιβλιοθηκάριος που ερωτεύεται παράφορα την Τίνα που είναι ηθοποιός. Καταφέρνει να την αποπλανήσει στα άδυτα της βιβλιοθήκης του, τη στιγμή που αυτή είναι έτοιμη να παντρευτεί.

Ολα τα όσα θα επακολουθήσουν θα είναι άκρως θαυμαστά και παράδοξα. Από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της χρονιάς που φεύγει.

Μπορεί να βρισκόμαστε πια πολύ μακριά από την εποχή που η Γερμανία ήταν χωρισμένη στα δύο, εντούτοις μυθιστορήματα σαν Τις μέρες που λιγόστευε το φως (μτφρ. Τέο Βότσος, εκδ. Κλειδάριθμος) μας επαναφέρουν σε ένα συνεχές τραύμα για τη χώρα και την Ευρώπη.

Ο συγγραφέας Όιγκεν Ρούγκε έζησε εκείνη τη δραματική περίοδο, ως εκ τούτου το βιβλίο του φέρει κι ένα προσωπικό χνάρι.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης: «Η αφήγηση εκτυλίσσεται κυρίως μέσα στους τοίχους των σπιτιών στα οποία ζουν αυτές οι τέσσερις γενιές ηρώων, μέσα στην καρδιά και στο μυαλό τους, δίνοντάς μας μια πληρέστατη και εντυπωτική εικόνα για τη ζωή στην Ανατολική Γερμανία».

Ο Σουηδός συγγραφέας Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ παίρνει ως αφορμή την ιστορία του φτωχούλη στρατιώτη Βόιτσεκ από το ομώνυμο θεατρικό του Γκέοργκ Μπύχνερ για να φανταστεί όλη τη ζωή του.

Κάπως έτσι έγραψε το θαυμαστό μυθιστόρημα Β (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Ο συγγραφέας αναπλάθει κάθε σκηνή της ζωής του ήρωα, από την παιδική του ηλικία ως την ενηλικίωση, περιγράφει τα άτομα του περιβάλλοντός του με κάθε λεπτομέρεια, τους συντρόφους του στον πόλεμο, τους ανωτέρους του στον στρατό, τους τόπους διαμονής του, τις ψυχικές του διακυμάνσεις, τον φόβο και τον θυμό του, την ανάγκη του για ανθρώπινη επαφή, συντροφικότητα και ζεστασιά».

Ανάμεσα στη μυθοπλασία, το δοκίμιο, αλλά και τα απομνημονεύματα κινείται το βιβλίο της Μαρία Στεπάνοβα Η ανάμνηση της μνήμης (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος, εκδ. Βακχικόν).

Σε μια προσπάθεια να διασώσει το παρελθόν της οικογένειάς της, αλλά μιας εποχής που έχει παρέλθει (μια Ρωσία που πέρασε από επαναστάσεις, Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κλπ), η συγγραφέας στοχάζεται πάνω στη δύναμη της μνήμης.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Πολύ προσεγμένος λόγος, όμορφες εκφράσεις, ασυνήθιστες λέξεις, πρωτότυπες μεταφορές, έντονη ποιητικότητα.

»Είναι εντυπωσιακό το πλήθος των πληροφοριών που έχει συγκεντρώσει η συγγραφέας και πραγματικός άθλος ο τρόπος που κατάφερε να τις οργανώσει, να ενώσει τα θραύσματα του παρελθόντος και να φτάσει σε αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα».

Μπορεί ένα σύντομο μυθιστόρημα (στα όρια της νουβέλας) να είναι τόσο «πλατύ» ως προς τον τρόπο που διαχειρίζεται την ανθρώπινη περίπτωση;

Ο Εμμανουέλ Μποβ με το βιβλίο του Αρμάν (μτφρ. Φοίβος Μπότσης, εκδ. Καστανιώτη) εγγράφεται στη χορεία των σημαντικών συγγραφέων της γαλλικής λογοτεχνίας.

Ο Αρμάν είναι ένας πρώην παρίας που συζεί με την πλούσια χήρα, Ζαν. Ολα αλλάζουν δραματικά στη ζωή του όταν θα συναντήσει τον Λουσιέν, έναν φίλο του από την εποχή της πενίας.

Μπορεί να μην συμβαίνει κάτι τρομερό σε τούτο το μυθιστόρημα, εντούτοις οι ψυχαναλυτικές ερμηνείες του καταδεικνύουν το βάθος στο οποίο «έπεσε» ο Μποβ για να συλλάβει την κρυφή ποιότητα των ηρώων του.

Ο Σάμουελ Μπέκετ, στον καιρό του, εξύμνησε δημόσια αυτό το βιβλίο, κάτι που από μόνο του είναι αρκούντως σημαντικό.  

To Dissipatio H.G. (μτφρ. Μαρία Φραγκούλη, εκδ. Loggia) υπήρξε το κύκνειο άσμα του Ιταλού συγγραφέα Γκουίντο Μορσέλι. Σ’ αυτό, ένας άντρας ολότελα μονόχνοτος και ανθρωποφοβικός αποφασίζει να πνιγεί σε μια λιμνούλα στη σπηλιά του βουνού.

Την τελευταία στιγμή αλλάζει γνώμη και γυρίζει πίσω. Το ανθρώπινο είδος, ακριβώς σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα, εξαφανίστηκε, εξατμίστηκε. Παραδόξως, η ανθρωπότητα εκπροσωπείται τώρα από ένα άτομο που ετοιμαζόταν να την εγκαταλείψει.

Το σκηνικό φέρνει στο νου τον Μπέκετ και τον Καμύ, είναι ερημικό και ακραία μοναχικό. Ο άντρας αναζητεί μέσα στην ανυπαρξία του έναν επιζώντα. Βρισκόμενος στη Χρυσούπολη που θυμίζει έντονα τη Ζυρίχη, αυτός ο τελευταίος άνθρωπος απλώς κάθεται και περιμένει χωρίς να είναι τυχερός ή καταδικασμένος.

Ο Πιέρ Ασουλίν είναι από εκείνους τους συγγραφείς που καταφέρνουν από βιβλίο σε βιβλίο να μας θυμίζουν πως η ευρωπαϊκή λογοτεχνία δεν έχει χάσει το παιχνίδι. Το νέο του μυθιστόρημα Το Υπερωκεάνιο (μτφρ. Μαριάνθη Πάσχου, εκδ. Πόλις) είναι μια πλούσια ιστορία εν πλω.

Το πλουμιστό υπερωκεάνιο Ζορζ Φιλιππάρ αποπλέει με προορισμό την Ιαπωνία. Ανάμεσα στους επιβάτες βρίσκεται και ο Ζακ-Μαρί Μποέρ, ένας παράξενος βιβλιοπώλης που έχει λατρεία με τα σπάνια βιβλία. Τριγύρω τους αναπτύσσεται μια σπάνια πανίδα, κάτι σαν τον πλοίο των τρελών.

Στο βάθος του ορίζοντα, ενώ βρισκόμαστε στο 1932, τα τύμπανα του ναζισμού έχουν αρχίσει να ακούγονται, όλο και πιο κοντά τους. Ως άλλος Τιτανικός, το Ζορζ Φιλιππάρ στο τέλος θα βουλιάζει, αλλά μήπως και η Ευρώπη το ίδιο δεν έκανε; Ενα σπουδαίο μυθιστόρημα!

Η Τόβε Ντιτλέουσεν είναι πασίγνωστη στη Δανία. Θεωρείται μια από τις κορυφαίες ποιήτριες και συγγραφείς της χώρας. Έχοντας ζήσει μια τραυματισμένη ψυχικά ζωή καταγράφει την πορεία της από την παιδικότητα στην ενηλικιότητα στην Τριλογία της Κοπεγχάγης (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη).

Πρόκειται για καθαρή autofiction πριν το είδος γίνει της μόδας στις μέρες μας.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Με την Ντιτλέουσεν συνέβη ό,τι και με άλλες συγγραφείς που για χρόνια βρίσκονταν στη σκιά και αίφνης απέκτησαν φήμη, ενώ δεν βρίσκονταν εν ζωή για να την γευτούν. Ακόμη κι έτσι, πενήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, παραμένει ζωντανό ένα έργο που μας μεταφέρει την τραυματισμένη θηλυκότητα της Ντιτλέουσεν, καθώς και την ανάγκη της να συγκεράσει τη ζωή με την τέχνη».

Ο Μπέρνχαρντ Σλινκ θα μπορούσε να είναι η ψυχή της σύγχρονης Γερμανίας, καθώς σε όλα του τα βιβλία αναπλάθει τη σύγχρονη Ιστορία της με έναν τρόπο βαθύ και ουσιαστικό.

Στο μυθιστόρημά του Η εγγονή (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική) μάς μεταφέρει στο καλοκαίρι του 1964 όπου μια φοιτήτρια από το ανατολικό τμήμα του Βερολίνου και ένας φοιτητής από το δυτικό ερωτεύονται.

Εκείνος τη βοηθάει να αποδράσει από την Ανατολική Γερμανία και ζουν μαζί. Μόνο μετά τον θάνατο της Μπίργκιτ ο εβδομηντάχρονος πλέον Κάσπαρ ανακαλύπτει το μυστικό που η σύζυγός του έκρυβε μια ολόκληρη ζωή: πίσω στη χώρα της είχε αφήσει μια κόρη. Ενα σπουδαίο βιβλίο για την ανοχή και την αμοιβαία κατανόηση στις σχέσεις των δύο φύλων.

Τοποθετημένη στη Χριστιανία (σημερινό Όσλο) στα τέλη του 19ου αιώνα, Η Πείνα (μτφρ. Βασίλης Δασκαλάκης, εκδ. Νίκας) του Κνουτ Χαμσούν περιγράφει τις προσπάθειες του ανώνυμου ήρωα, που πασχίζει να επιβιώσει γράφοντας άρθρα για εφημερίδες, τα οποία θα του επιτρέψουν να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες του –να φάει και να κοιμηθεί– με αξιοπρέπεια.

Δεν τα καταφέρνει πάντα. Με την κοινωνική, φυσική και πνευματική του κατάσταση σε διαρκή εξασθένηση, περιπλανιέται στους δρόμους, βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην παράνοια.

Ο πεινασμένος συγγραφέας μάταια προσπαθεί να διατηρήσει τον σεβασμό προς την έννοια «Άνθρωπος», προς τον εαυτό του και προς τους άλλους, αφού το στομάχι του τον υποχρεώνει σε παραχωρήσεις για τις οποίες μετανιώνει, γεμίζοντας άλλοτε ενοχές και άλλοτε αδικαιολόγητη αυτοεκτίμηση. Αυτό που τον κρατάει να μη διαλυθεί είναι το κάτισχνο κορμί του, που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει επίσης και τη συμπεριφορά του μυαλού του.

Η Αντρέα Αμπρέου είναι μια από τις αξιοπρόσεκτες νέες φωνές της ισπανικής λογοτεχνίας.

Το μυθιστόρημά της Η κοιλιά του γαϊδάρου (μτφρ. Ασπασία Καμπύλη, εκδ. Carnivora) συζητήθηκε αρκετά με το που εκδόθηκε για την ειλικρίνεια, την αμεσότητα και την ποιητική τραχύτητα που διαθέτει.

Ηρωίδα είναι η δεκάχρονη με το προσωνύμιο Shit που έχει ως πρότυπο τη φίλη της Ισόρα, που είναι ατρόμητη και ατίθαση. Τα δύο κορίτσια βρίσκονται στη φάση της ανακάλυψης του κόσμου των ενηλίκων και της σεξουαλικής αφύπνισης.

Η Αμπρέου με γλώσσα άμεσα, τραχιά και δίχως λογοτεχνικά φτιασίδια σκιαγραφεί αυτό το ξύπνημα με έντονα χρώματα και γλώσσα του πάλλεται. Σίγουρα αναμένουμε στο μέλλον κι άλλα δικά της βιβλία.

Oι Σκιές στην τούνδρα (μτφρ. Κωνσταντίνα Στασινού, εκδ. Βακχικόν) της Λιθουανής Ντάλια Γκρινκεβιτσούτε είναι από εκείνα τα βιβλία που μπορούν να σε συνταράξουν με την αλήθεια τους. Πρόκειται για τις αναμνήσεις της συγγραφέως από τη φρικτή εμπειρία της φυλάκισής της στα γκουλάγκ της Σιβηρίας επί σταλινικού καθεστώτος.

Η συγγραφέας συνελήφθη σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών μαζί με τη μητέρα και τον αδελφό της και απελάθηκε στη Ρωσία. Σε ηλικία είκοσι ενός ετών δραπέτευσε από τα γκουλάγκ.

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού: «Ακόμη κι αν ο αναγνώστης γνωρίζει τι ακριβώς συνέβαινε στα γκουλάγκ και έχει διαβάσει στο παρελθόν και άλλα παρόμοιου περιεχομένου πονήματα, δεν υπάρχει περίπτωση να μην συγκλονιστεί από τα γραφόμενα και τις περιγραφές της Γκρινκεβιτσούτε». 

Συγγραφείς του κόσμου

Ο Μάγος του Κρεμλίνου (μτφρ. Τούλα Τόλια) του Τζουλιάνο Ντα Έμπολι αποτέλεσε εκδοτικό γεγονός στη Γαλλία. Τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας και ήταν στη βραχεία λίστα για το βραβείο Γκονκούρ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ολοκληρώθηκε λίγο πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.

Μέσα από αυτό αναπλάθεται η Ρωσία των τελευταίων τριάντα ετών. Πρωταγωνιστής είναι ο 
Βαντίμ Μπαράνοφ, επιτυχημένος σκηνοθέτης και τηλεοπτικός παραγωγός, ο οποίος γίνεται πολιτικός σύμβουλος του Βλαντίμιρ Πούτιν όταν αυτός ανέρχεται στην εξουσία.

Μέσω της αφήγησης του Μπαράνοφ παρουσιάζονται τα γεγονότα που οδήγησαν στην άνοδο του Βλαντίμιρ Πούτιν και αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας του ρωσικού μοντέλου διακυβέρνησης.

Ένα άκρως επίκαιρο βιβλίο, με ποιότητες της διαχρονικής λογοτεχνίας. 

Η Παρακαταθήκη (μτφρ. Κάλλια Παπαδάκη, εκδ. Μεταίχμιο) είναι μόλις το δεύτερο μυθιστόρημα του Ερνάν Ντίαζ και βρέθηκε να είναι υποψήφιο για το Βραβείο Booker το 2022, ενώ έλαβε το σεπτό βραβείο Πούλιτζερ.

Πρόκειται για μια μεταμοντέρνα κατασκευή που χωρίζεται σε τέσσερα μέρη και έχει να κάνει με τη δίψα της εξουσίας, του χρήματος, της επιβολής, αλλά και του πόσο οι άνθρωποι επιθυμούν να γίνονται ήρωες της προσωπικής τους μυθοπλασίας.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Η καρδιά του μυθιστορήματος είναι η ψευδαίσθηση του χρόνου, των ιστοριών, του χρήματος, ακόμη και της λογοτεχνίας. Τα πάντα είναι μια κατασκευή, μια προσωπική θέαση στα πράγματα κι όσο ο χρόνος προχωράει, οι αναβαθμοί των επινοήσεων μεγαλώνουν συσκοτίζοντας τα πραγματικά γεγονότα ή μεταφέροντας σ΄εμάς έναν πυρήνα εντελώς αλλοιωμένο».

Μπορεί να γραφτεί η ιστορία μιας χώρας, εν προκειμένω της Χίλης, μέσα σε λιγότερες από διακόσιες σελίδες;

Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο, για άλλη μια φορά, καταφέρνει να μας αποδείξει το δαιμονικό ταλέντο του και να μας υπενθυμίσει πόσο λείπει από την παγκόσμια λογοτεχνία.

Η Νυχτωδία της Χιλής (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα) έχει ως κεντρικό πρωταγωνιστή τον Χιλιανό Σεμπαστιάν Ουρούτια Λακρουά, ιερέα και κριτικό λογοτεχνίας, μέλος του Opus Dei και μέτριο ποιητή, ο οποίος, κατά τη διάρκεια μιας νύχτας αγωνίας, προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τις κατηγορίες που ακούει και οι οποίες πιθανώς είναι μια τελευταία εκδήλωση της συνείδησής του πριν απ' το θάνατό του.

Ο Μπολάνιο, συνενώνοντας θαυμαστά το γκροτέσκο με το δράμα, ρίχνει φως στη σύγχρονη ιστορία της χώρας του που περιλαμβάνει τη στυγνή δικτατορία του Πινοσέτ και θέτει ένα καίριο ερώτημα: Μπορεί η λογοτεχνία να αντιπαρατεθεί με το σκοτάδι;

Με το Βραβείο Booker ανά χείρας, η Ινδή συγγραφέας Γκιτάντζαλι Σρι γίνεται γνωστή και στο ελληνικό κοινό με το πολυσέλιδο μυθιστόρημά της Τάφος στην άμμο (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Καστανιώτη).

Ενα βιβλίο που εστιάζει στο πένθος, την απώλεια, τον θάνατο, μέσα από μια χορωδία φωνών που δονούν την αφήγηση. Η Μαμά, μια ογδοντάχρονη γυναίκα στη βόρεια Ινδία, βουλιάζει σε μια περίοδο κατάθλιψης μετά τον θάνατο του άντρα της και, όταν συνέρχεται, την πλημμυρίζει μια νέα όρεξη για ζωή.

Η Μαμά, σε πείσμα όλων, ταξιδεύει στο Πακιστάν και έρχεται αντιμέτωπη με το ιστορικό τραύμα του Διαχωρισμού της Ινδίας και του ξεριζωμού, βιώματα που στιγμάτισαν την εφηβεία και τη μετέπειτα πορεία της. Τι σημαίνει να είσαι μητέρα, κόρη, γυναίκα, φεμινίστρια; Οι έννοιες αποκτούν εδώ καινούργια και απρόβλεπτα νοήματα, δίχως ποτέ να εγκλωβίζονται σε στεγανά.


Στο μυθιστόρημα του Σενεγαλέζου Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων (μτφρ. Μίνα Πατεράκη -Γαρέφη, εκδ. Πατάκη) ένας εκ των πρωταγωνιστών είναι ο επονομαζόμενος μαύρος Ρεμπό, ο συγγραφέας Τ.Σ. Ελιμάν, που γεύτηκε την άνοδο και την πτώση με το μοναδικό έργο που εξέδωσε με τίτλο «Ο λαβύρινθος του απάνθρωπου».

Αυτή η ραγδαία εναλλαγή αποδοχής και αποδόμησης, θα τον οδηγήσει στην απόφαση να αποσυρθεί από το λογοτεχνικό προσκήνιο, να χαθεί από προσώπου γης και το όνομά του να γίνει συνώνυμο της σκιάς. Να ήταν, άραγε, αυτός ο λόγος που τον οδήγησε στην απομάκρυνση; Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα χάρισε στον Σαρ το Βραβείο Γκονκούρ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος: «Ο Σαρ έφτιαξε ένα πυκνογραμμένο και συνάμα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία, δίχως να παραγνωρίζει την κόλαση που περιέχει. Κάποιες φορές χάνεσαι μέσα σ’ αυτή δίχως πιθανότητα απόδρασης. Μοιάζει όλο αυτό σαν τη νιτσεϊκή ρωσική μοιρολατρία: απλώς περιμένεις τον φυσικό θάνατο να σε λυτρώσει από το ευγενές βάσανο. Το αυτό συμβαίνει στο τέλος του μυθιστορήματος στον Τ.Σ. Ελιμάν».

Ο θάνατος του Βιβέκ Ότζι του Εκουέμε Εμέτζι (μτφρ. Βίβιαν Στεργίου, εκδ. Στερέωμα) είναι ένα βιβλίο τολμηρό, ειλικρινές και σύγχρονο.

Σε μια εποχή που οι έμφυλες ταυτότητες και ο αγώνας που δίνει η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα να αναγνωριστούν τα δικαιώματά της, ο Εμέτζι γράφει για ένα ιδιαίτερο παιδί, τον Βιβέκ Ότζι, που στη συντηρητική Νιγηρία πληρώνει με τη ζωή του τούς σκληρούς νόμους των πολλών.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Μια δυνατή ιστορία γεμάτη όμορφες εικόνες, μια ιστορία όπου το παρόν εναλλάσσεται διαρκώς με το παρελθόν. Λόγος απλός που τολμά να θίγει σημαντικά και δύσκολα ζητήματα. Χαρακτήρες ιδιαίτεροι, που έχουν επιλεγεί με προσοχή, ενώ έχει αποτυπωθεί γλαφυρά κάθε τρυφερή, δυναμική ή αινιγματική τους πλευρά».

Eνα από τα πιο συγκινητικά βιβλία της χρονιάς ήταν Η κόρη μου (μτφρ. Αμαλία Τζιώτη, εκδ. Ίκαρος) της Κιμ Χιε-Τζιν. Η αφηγήτρια της ιστορίας, μια χήρα που εργάζεται σε έναν οίκο ευγηρίας στη Νότια Κορέα, αναγκάζεται να μοιραστεί το μικρό της σπίτι με την τριαντάχρονη κόρη της και την κοπέλα της, τη σχέση των οποίων δεν αποδέχεται.


Σύντομα, τα σχόλια και οι προκαταλήψεις της μητέρας φέρνουν στο φως παλιές και νέες συγκρούσεις ανάμεσα στις τρεις γυναίκες, κάνοντας τη συνύπαρξή τους όλο και πιο δύσκολη.

Μέσα από τα μάτια μιας μητέρας που προσπαθεί να κατανοήσει αυτό που βιώνει, το βιβλίο διερευνά τη σχέση μεταξύ γονέων, την ομοφοβία, την αποξένωση, τη μοναξιά αλλά και την έννοια της φροντίδας· συγχρόνως προσφέρει ως αντίδοτο στον αναγνώστη τη δύναμη της αγάπης σε όλες τις μορφές και αποχρώσεις της.

Ένα από τα βιβλία που συζητήθηκαν πολύ μέσα στο 2023 ήταν το μυθιστόρημα της Μιέκο Καβακάμι Ο Παράδεισος (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου, εκδ. Gutenberg). Το θέμα του, μια ιστορία σχολικού εκφοβισμού εις βάρος ενός δεκατετράχρονου που πάσχει από στραβισμό, εκ των πραγμάτων είναι απόλυτα σημερινό.

Ο «Παράδεισος» είναι ένας πίνακας ζωγραφικής που δείχνει δύο ερωτευμένους. Εν προκειμένω, δύο παιδιά που στέκουν μακριά από το αγριεμένο πλήθος των συμμαθητών τους.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου: «Γράφοντας σε γλώσσα απλή –ο αφηγητής είναι μόλις δεκατεσσάρων ετών–, συχνά ωμή, με στοιχεία προφορικότητας στους διαλόγους, η «σύγχρονη βασίλισσα της ιαπωνικής λογοτεχνίας» παρουσιάζει πειστικά την προσπάθεια ενός παιδιού να βρει (λίγο) νόημα μέσα στο χάος».

Υπαρξιακό γουέστερν; Ευαισθησία μέσα στην τραχύτητα; Μπορεί μια καταιγίδα να αλλάξει τις ζωές κάποιων ανθρώπων που φαίνεται να έχουν παγιωμένη άποψη γι’ αυτά που έζησαν κι αυτά που τους περιμένουν στο μέλλον;

Το μυθιστόρημα της Αργεντινής Σέλβα Αλμάδα Ο άνεμος που σαρώνει (μτφρ. Αγγελική Βασιλάκου, εκδ. Κλειδάριθμος) θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει κινηματογραφική ταινία δρόμου.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη: «Με λόγο καλοδουλεμένο, ποιητικό, ελκυστικό, η συγγραφέας θίγει το θέμα της θρησκείας και του ρόλου της στη ζωή των φτωχών ανθρώπων, τονίζει την αντιδιαστολή και τη σύγκρουση του πνευματικού στοιχείου με το κοσμικό, μιλά για τις προβληματικές οικογενειακές σχέσεις και τα σημάδια που αφήνει η απουσία της μητέρας στη ζωή των εφήβων, αλλά και για την αγάπη και την προσφορά που καμιά φορά έρχεται από κει που δεν το περιμένει κανείς».

Ο εμφύλιος πόλεμος στην Κολομβία θα είναι ένα διαρκές τραύμα για τη χώρα που έγινε «γεννήσει» πολλά και σημαντικά βιβλία. Ένα από αυτά είναι του Αρμάντο Ρομέρο Μια μέρα στους σταυρούς (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος).

Η δράση μεταφέρει στο Κάλι της Κολομβίας, τη δεκαετία του ‘50. Μια μητέρα με τα μικρά παιδιά της, τον Ελίψιο και τον Φρανσίσκο, περιμένουν με αγωνία τον πατέρα να επιστρέψει από τη δουλειά ενώ στους δρόμους η βία κάνει κουμάντο.

Η αιματηρή περίοδος γνωστή και ως «Λα Βιολένσια» έχει ξεκινήσει. Χρόνια μετά, ο φοιτητής Ελίψιο διώκεται από την αστυνομία και τον στρατό και καταφεύγει στο διαμέρισμα της κοπέλας του.

«Μία από τις συγκινητικότερες και απέλπιδες παρελάσεις της Βαριάς μοίρας που έχει σημαδέψει πολλές γενιές της Λατινικής Αμερικής μας. Είναι η μαρτυρία μιας αποτυχίας, αλλά ταυτόχρονα η κραυγή μιας ελπίδας που δεν σβήνει. Ένα έργο διαρκείας, γραμμένο με την αθωότητα ενός οραματιστή, που θα συντροφεύει τους αναγνώστες πολύ καιρό αφότου έχουν κλείσει το βιβλίο». (Άλβαρο Μούτις) 

GRAPHIC NOVELS

Ο Ζορμπάς είναι ένας από τους εμβληματικούς ήρωες του Νίκου Καζαντζάκη που θαυμάζεται παγκοσμίως για το ελεύθερο πνεύμα του που δεν δέχεται να μπει σε καλούπια καθωσπρεπισμού. Μήπως, όμως, ήρθε ο καιρός να τον δούμε μακριά από τα κλισέ που έχει φορτωθεί με τα χρόνια;

Ο σκιτσογράφος, Soloύp, με μακρά και επιτυχημένη πορεία στα graphic novels, μάς παρουσίαζει το νέο του πόνημα με τίττλο Zorμπάς, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη (εκδ. Διόπτρα), στο οποίο δεν κάνει μια απλή μεταφορά αλλά επιχειρεί να επαναφηγηθεί τα επεισόδια του συγκεκριμένου μυθιστορήματος.


Επεμβαίνει στη ροή, αναδιατάσσει τις εμβόλιμες ιστορίες ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί ν' αποφύγει τα ισχυρά στερεότυπα του κινηματογραφικού Ζορμπά. Ακολουθώντας έτσι το πνεύμα του καζαντζακικού κειμένου, προτείνει μια νέα αφήγηση λόγου και εικόνας, ένα νέο ταξίδι, φιλοσοφικό, γκροτέσκο, τραγικό, στον σύγχρονο αναγνώστη. 

Ήταν κάτι παραπάνω από ένας σπουδαίος ποδοσφαιριστής. Ο Τζόρτζ Μπεστ ήταν το αντίστοιχο των Beatles στο ποδόσφαιρο. Τη δεκαετία του ‘70 μεσουράνησε στα γήπεδα, αλλά και στα μπαρ. Η ζωή του ήταν μυθιστορηματική, αλλά και εξόχως δραματική.

Το graphic novel George Best – Ο πέμπτος Μπητλ (μτφρ. Γιάννης Ανδρέου, εκδ. Δίαυλος) μάς προσφέρει μια άλλη οπτική των επιτευγμάτων και της ζωής του.

O Kris προσάρμοσε σε κόμικ το μυθιστόρημα Le Cinquieme Beatles (ο Πέμπτος Μπητλ) του Βενσάν Ντιλίκ, μιας από τις κορυφαίες πένες της γαλλικής αθλητικογραφίας. 
Μαζί του, ο σκιτσογράφος Φλοράν Καλβέζ, έδωσε «ζωή» στο είδωλο της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Η Κόλαση του Δάντη σε graphic novel; Επειτα από τόσες και τόσες εκδόσεις με τις οποίες έχει εμφανιστεί το εμβληματικό έργο του Δάντη, γιατί όχι;

Οι εκδόσεις Οξύ εξέδωσαν πρόσφατα την Κόλαση από τους καταξιωμένους Γάλλους καλλιτέχνες Πολ και Γκαετάν Μπριζί σε μετάφραση της Χαράς Σκιαδέλλη.

Οι δημιουργοί διατηρήσουν αναλλοίωτη τη δραματική ένταση και το αναπόδραστο θεματικό σκοτάδι, με τη σύμπτυξη του ποιητικού κειμένου στα χνάρια της μεγαλοφυΐας του Δάντη και μια επιβλητική ασπρόμαυρη εικονογράφηση που ισοδυναμεί με πραγματικό έργο τέχνης.

Κάπως έτσι, ένα έργο που μας έρχεται από το πολύ μακρινό 1314 μπορεί να γίνει εύληπτο και προσφιλές σε νεότερους αναγνώστες.

Ο Άλντους Χάξλεϋ, συγγραφέας και οραματική σκέψη και ευρύτητα γνώσεων, συνέθεσε την απόλυτη δυστοπία με το εμβληματικό έργο του Θαυμαστός καινούργιος κόσμος.

Σήμερα, μπορούμε να διαβάσουμε και την graphic novel εκδοχή του. Η παρούσα έκδοση φέρει την υπογραφή των εκδόσεων Οξύ σε μετάφραση του Βασίλη Μπαμπούρη.

Το βιβλίο πήρε σάρκα και οστά χάρη στον βρετανό σκιτσογράφο Φρεντ Φόρντμαν που ασχολείται ιδιαιτέρως με τη μεταφορά σημαντικών λογοτεχνικών βιβλίων σε μορφή graphic novel. 


Tούτη η διασκευή, με την
ιδιαίτερη αισθητική της εικονογράφησής του, δίνει την ευκαιρία σε μια νέα γενιά αναγνωστών να γνωρίσουν
αυτό το εκπληκτικό έργο και τους προβληματισμούς που θέτει.

Οι Θεραπαινίδες κουβαλούν κατάσαρκα το κόκκινο χρώμα. Το χρώμα του αίματος.

Το δυστοπικό μυθιστόρημα της Μάργκαρετ Άτγουντ Η ιστορία της Θεραπαινίδας μεταφέρεται πλέον και σε μορφή graphic novel. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση της Παναγιώτας Λητώς Ανδρέου.

Η υπέροχη διασκευή αυτού του σύγχρονου κλασικού έργου σε graphic novel διά χειρός της καλλιτέχνιδας Ρενέ Νο αναδεικνύει με μοναδική ζωντάνια την τρομακτική πραγματικότητα της Δημοκρατίας του Γαλαάδ, ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που επιβάλλει αυστηρούς κοινωνικούς ρόλους και υποδουλώνει τις λίγες γυναίκες που είναι ικανές για αναπαραγωγή.

Μια διαφορετική, εικαστική εκδοχή, ενός από τα πιο επιδραστικά μυθιστορήματα των τελευταίων δεκαετιών.

ΠΟΙΗΣΗ

Aπό τα ιταλικά έτσι ώστε «να ξέρω τι λέει ο Δάντης· δεν μπορούσα να εμπιστευτώ τους άλλους μεταφραστές γιατί δεν ήξερα τι ελευθερίες έχουν πάρει...», όπως σημειώνει ο μεταφραστής Σπύρος Καρέλας μάς έρχεται αυτή τη νέα προσπάθεια προσέγγισης της Θείας Κωμωδίας - Κόλασης του Δάντη (εκδ. Πατάκη).

Η συγκεκριμένη έκδοση, η οποία, είναι αλήθεια, αναμενόταν καιρό, συμπληρώνεται με το εμβριθές προλογικό σημείωμα της συγγραφέα Άννας Γρίβα.

Υπάρχει, επίσης, λεπτομερές χρονολόγιο, μέσα από οποίο βλέπουμε και τις πολιτικές-κοινωνικές συνθήκες που «βοήθησαν» να αναπτυχθεί η σκέψη και η ποιητική του Δάντη, αλλά και πλήθος υποσημειώσεων και βιβλιογραφικών αναφορών που βοηθούν τον σημερινό αναγνώστη να κατανοήσει περαιτέρω τούτο το σπουδαίο και πανανθρώπινο έργο.

«Στην πόλη εγώ οδηγώ την πονεμένη,
εγώ οδηγώ στη θλίψη την αιωνία,
εγώ εκεί που είν' οι κολασμένοι».

Μια σημαντική έκδοση. 

Ο θρίαμβος του Αχιλλέα (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, εκδ. Στερέωμα) είναι η τέταρτη –κατά σειρά– ποιητική συλλογή της Λουίζ Γκλικ που μεταφράζεται στα ελληνικά.

Μπορεί η νομπελίστρια ποιήτρια να μας άφησε μέσα στο 2023, ωστόσο οι λέξεις της θα συνεχίζουν να ποτίζουν τον αγρό του κόσμου.

Το βάρος της θνητότητας διατρέχει τα ποιήματα της συγκεκριμένης συλλογής. Ο Αχιλλέας, καίτοι φαινομενικά άτρωτος, πεθαίνει από το μοιραίο βέλος.

Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό δίστιχο της Γκλικ που θα έλεγε κανείς συγκεντρώνει όλο το βάρος της επικείμενης απώλειας:

Γιατί ν’ αγαπάς ό,τι πρόκειται να χάσεις; / Δεν υπάρχει τίποτα άλλο ν’ αγαπήσεις.

Η Γκλικ είναι στοχαστική, βαθύτατα ανθρώπινη, ομνύει στην ευαλωτότητα.

Πρόκειται για μια ακόμη σπουδαία ποιητική συλλογή.

Sonderkommando ονομάζονταν οι ειδικές μονάδες εργασίας στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης.

Μέλη τους ήταν νέοι άντρες, κυρίως εβραϊκής καταγωγής, που αναγκάζονταν να παίρνουν μέρος στις τερατωδίες των ναζί εντός των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Sonderkommando λέγεται η νέα ποιητική συλλογή του Γιάννη Στίγκα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα.

Είναι μια βουτιά στο μη περαιτέρω, στο μη ανθρώπινο και το απόσταγμα είναι δράμα και κωμωδία μαζί. Τούτη η συλλογή κουβαλάει τα φερτά υλικά μιας σπάνιας ιερότητας (όπως προστάζει η θυσία εκατομμυρίων ανθρώπων), αλλά και μιας ανίερης κοροϊδίας μπρος στο μαύρο φάσμα του θανάτου.

Εγείρονται ερωτήματα
περί της ευταξίας του Κόσμου

Ο Γιάννης Στίγκας έγραψε μια ποιητική συλλογή που αν δεν προσέξεις θα σε βρει στα γεμάτα. Οπως και η Ιστορία που καταγράφηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

^＊Την επιλογή των 100 λογοτεχνικών βιβλίων έκαναν οι ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ, ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ