«Αιματοβαμμένος μεσημβρινός ή το δειλινό κοκκίνισμα στη δύση» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική)

Υπάρχουν δύο πιθανοί λόγοι για να βρεθείς στην έρημο. Ο ένας είναι γιατί αναζητάς κάτι. Ο άλλος γιατί έχεις χαθεί. Κάποιες φορές μπορεί να ισχύουν ταυτόχρονα και οι δύο λόγοι. Από την άλλη πλευρά, εφόσον το μέρος που λαμβάνουν χώρα αυτά είναι ου-τόπος που ουδεμία σχέση έχει με υπαρκτά μέρη –κι ας περιγράφονται με χάρτες και συγκεκριμένα τοπωνύμια– αλλά παραπέμπει στην Κόλαση, τότε ακόμα και ο λόγος, όποιος από τους δύο που προανέφερα, δεν έχει την παραμικρή σημασία. Καμία αιτία δεν σε οδηγεί εκεί, αν και οι αφορμές μπορεί να είναι πολλές. Η Κόλαση υποδέχεται τους κολασμένους αδιάλειπτα, αείποτε, μη πεπερασμένη, χωρίς σύνορα και άχρονη. Εφόσον λοιπόν διαθέταμε το απεριόριστο ταλέντο ενός μυθοπλάστη από τους μεγαλύτερους του μεταπολεμικού κόσμου, θα την εικονοποιούσαμε ως αιματοβαμμένο μεσημβρινό στην τροχιά του οποίου συνεχίζουν να βαδίζουν εφ’ ενός ζυγού της Γης οι κολασμένοι.

Ο Αιματοβαμμένος μεσημβρινός (σε εξαιρετική ως είθισται μετάφραση του Γ. Κυριαζή) θεωρείται και είναι το opus magnum του Κόρμακ ΜακΚάρθι και όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις αυτό ισχύει για σωστούς και για λάθος λόγους. Ας ξεκινήσω από τους «σωστούς», πάντα αποδεχόμενος το αμφίθυμο και δομικά αντιθετικό στοιχείο της κριτικής που παλεύει μόνιμα με τον εαυτό της, κυνηγώντας την αντικειμενικότητα χάρη στα εργαλεία που οι δεκαετίες έχουν παραχωρήσει στη διάθεσή της, ενώ υποκύπτει χαμηλόφωνα και ενοχικά στην υποκειμενικότητα του κρίνοντος που αδυνατεί να κρύψει τον θαυμασμό του για τον συγγραφέα.

Χαρακτήρες και φύση

Σε αυτό το βιβλίο δεν υπάρχουν χαρακτήρες με την παραδοσιακή έννοια. Δεν σκιαγραφούνται προσωπικότητες, δεν αναλύονται οι ψυχολογικές τους διαθέσεις, τα κίνητρα της δράσης τους. Το Παιδί (ο πρωταγωνιστής χωρίς όνομα), ο Γκλάντον και η συμμορία του, ο Δικαστής Χόλντεν και οι λοιποί εμφανίζονται αίφνης, δρουν, συνομιλούν και στο τέλος απλώς εξαφανίζονται από προσώπου γης. Θα έλεγα ότι περισσότερο παραπέμπουν σε μυθολογικούς ή βιβλικούς ήρωες, άρα είναι ευεπίφοροι σε συμβολισμούς, των οποίων η ρεαλιστική απόδοση θα αποστερούσε το βάρος και την ουσία.

Στη λογική αυτή κανείς χαρακτήρας δεν είναι ταυτίσιμος με τον αναγνώστη που εξαρχής αποκόβεται από την κατανοητή ανάγκη να ταυτιστεί ώστε «δι’ ελέου και φόβου» να συμπάσχει στο δράμα – κι αν δράμα υπάρχει, έλεος σίγουρα δεν θα βρει κανείς στις σελίδες του βιβλίου. Ο συγγραφέας το έχει αφαιρέσει ως περιττό στοιχείο, καθώς θα κινητοποιούσε τα «λάθος» συναισθήματα, επαναφέροντας την ταύτιση από το παράθυρο, και τον αναγνώστη έγκλειστο σε ένα οικείο πλαίσιο εναλλαγής συναισθημάτων. Κι αυτό δεν είναι ένα τέτοιου ύφος και λογικής βιβλίο.

Σε αντίθεση με τους ήρωες όμως, η φύση έχει χαρακτήρα και υπόσταση. Η φύση αναλύεται διεξοδικά, καταγράφεται, συχνά μέχρις εξαντλήσεως, καθώς ο ΜακΚάρθι ενίοτε δείχνει να παραληρεί, επενδύοντας με αλλεπάλληλα στρώματα ανθρωπομορφισμού, τον οποίο έχει αφαιρέσει με κλινικό τρόπο από τα ανθρώπινα όντα τα περιφερόμενα ως σκιές, στα φυσικά φαινόμενα.

Εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η απεικόνιση της φύσης. Σύνορα ΗΠΑ – Μεξικό, έρημοι, βουνά, πεδιάδες, ξανά έρημοι, ένας μεγάλος μεσημβρινός τον οποίο διασχίζουν οι καβαλάρηδες. Σε αντίθεση με τους ήρωες, όμως, η φύση έχει χαρακτήρα και υπόσταση. Η φύση αναλύεται διεξοδικά, καταγράφεται, συχνά μέχρις εξαντλήσεως, καθώς ο ΜακΚάρθι ενίοτε δείχνει να παραληρεί, επενδύοντας με αλλεπάλληλα στρώματα ανθρωπομορφισμού, τον οποίο έχει αφαιρέσει με κλινικό τρόπο από τα ανθρώπινα όντα τα περιφερόμενα ως σκιές, στα φυσικά φαινόμενα. Η γη ουρλιάζει, το φεγγάρι θρηνεί, ο ήλιος πυρπολεί, η έρημος καταπίνει, τα φυσικά στοιχεία λυσσομανούν κ.ο.κ. Το γνωστό μοτίβο περί αδιαφορίας της φύσης που κυριαρχεί στη λογοτεχνία εδώ αντιστρέφεται θεαματικά.

«Αδιάφορες» (με την έννοια του «indifferent») είναι οι ανθρώπινες παρουσίες που λειτουργούν αποκλειστικά στο δίπολο θύτης / θύμα (σε μία οπτική που παραπέμπει στον Ντε-Σαντ). Μαζικές σφαγές και δολοφονίες διαδέχονται η μία την άλλη, εκατοντάδες σκαλπ αφαιρούνται με βάναυσο τρόπο χωρίς μελοδραματισμό και αίσθηση φρίκης, ακριβώς σαν ένα φυσικό φαινόμενο που επανέρχεται περιοδικά αφήνοντας πίσω του άψυχα σώματα. Ο συγγραφέας επιμένει στο πώς οι άνθρωποι όχι μόνο σκοτώνονται βίαια και πετιούνται σε ομαδικούς τάφους ή αφήνονται στα όρνια, αλλά, το χειρότερο, σβήνεται εξ ολοκλήρου η παρουσία τους στον πλανήτη, σαν να μην υπήρξαν ποτέ, κανείς να μην κατέγραψε τη ζωή και τον θάνατό τους, δικαιώνοντας το σκοτεινό όραμα του Δικαστή, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Σχέδια © Jarrod Owen.

Το Παιδί και ο Δικαστής

Το Παιδί, ο πατέρας του ανθρώπου, είναι παρών σε όλα τα τεκταινόμενα. Γέννημα της βίας, ακολουθεί τους προφήτες της ερήμου στην αδιάκοπη πορεία που οδηγεί στην άβυσσο. Το Παιδί περνάει την τελετή μύησης συνδεόμενο με τη συμμορία, εμβαπτιζόμενο σε τακτά διαστήματα στην κολυμπήθρα του αίματος για να αναγεννηθεί. Η ωρίμανσή του τελείται δίπλα στις βιβλικές μορφές ανδρών του Πολέμου, αν και δεν φαίνεται ότι το αγγίζει άμεσα, αφού κινείται ως αόρατη παρουσία στο πεδίο της μάχης. Ο αναγνώστης δεν θα δει ποτέ τη συμμετοχή σε καμία ανθρωποσφαγή, παρά σε συγκρούσεις κατά μόνας. Θα παρακολουθούμε την ιστορία του όπως σχετίζεται με συγκεκριμένους χαρακτήρες της συμμορίας – ιδίως όμως με τον Δικαστή Χόλντεν, με τον οποίο θα έρθει τελικά σε σύγκρουση. Το Παιδί είναι ίσως το μοναδικό άνθος της ερήμου, το οποίο τρέφεται μεν κι εκείνο με αίμα, δίχως όμως να χάνει εντελώς την υπόστασή του, έστω και μόνο για έναν λόγο που θα σημάνει και το τέλος του: αρνείται πεισματικά την παντοδυναμία του Δικαστή. Όχι γιατί έχει τη νοητική δυνατότητα να αντικρούσει τον οργανωμένο και πειστικό μηδενισμό του τελευταίου, αλλά γιατί η ίδια του η ύπαρξη αντικρούει το χάος που ο Δικαστής αφήνει στον διάβα του. Θα απαιτήσει όλη τη δύναμη για να δηλώσει κατηγορηματικά και περιφρονητικά στις τελευταίες σελίδες «Δεν είσαι τίποτα!», στο ίδιο το Τίποτα που ο Δικαστής εκπροσωπεί, κι ας είναι αυτό το κύκνειο άσμα του.

Εν αρχή ο Πόλεμος κι όχι ο Λόγος, καθώς ο Πόλεμος είναι ο άνθρωπος απουσία Θεού. Ο Δικαστής απεχθάνεται το κενό και επιθυμεί να το γεμίσει με αυτό που θεωρεί ότι είναι το μόνο ισάξιο μέγεθος: η βία μέχρις απόλυτης εκμηδένισης.

Κεντρική φιγούρα του έργου ο Δικαστής. Μεταφυσικό φαινόμενο, σύμβολο, απρόσωπη δύναμη και ταυτόχρονα μύστης. Εν μέσω ανδρών της δράσης, εμφορούμενων από κίνητρα όπως το κέρδος, η εξουσία, οι άλογες εσωτερικές δυνάμεις της βίας, είναι ο μόνος έλλογος, καθώς εκφέρει λόγο. Οι σποραδικές του εκρήξεις πολυλογίας που ακολουθούνται από εξίσου πληθωρικές στιγμές βίας, αποσυντονίζουν τον αναγνώστη που ως εκείνη τη στιγμή απλά παρακολουθεί άφωνος την κίνηση ανθρώπων και τη λειτουργία της φύσης όπως αλληλοδιαδέχονται η μία την άλλη. Ο Δικαστής, σε ελάχιστα πλην ζωτικής σημασίας σημεία του βιβλίου διακόπτει εξίσου βίαια τη ροή, εκφωνώντας τους Πανηγυρικούς του στο κοινό πιστών – ένας νιχιλιστής Χριστός σε επί της Ερήμου ομιλίες, όπου εκφέρει το μέλαν όραμά του, με λόγο πυκνό και συμβολικό. Οι διδαχές του γίνονται ασμένως δεκτές από το απρόσωπο κοινό του, τους πολεμιστές δίχως χαρακτήρα. Γίνεται σαφές ότι ο συγγραφέας απευθύνεται στον αναγνώστη μέσω του Δικαστή, προσφέροντας το φιλοσοφικό περίβλημα αυτού που διαφορετικά θα λογιζόταν ως ένα άσκοπο ξεπάστρεμα έμβιων όντων. Ο λόγος του Δικαστή αποτελεί τη συγκολλητική ουσία του σκοτεινού έργου και περιέχει το απόσταγμα της κοσμοθεωρίας του.

Εν αρχή ο Πόλεμος κι όχι ο Λόγος, καθώς ο Πόλεμος είναι ο άνθρωπος απουσία Θεού. Ο Δικαστής απεχθάνεται το κενό και επιθυμεί να το γεμίσει με αυτό που θεωρεί ότι είναι το μόνο ισάξιο μέγεθος: η βία μέχρις απόλυτης εκμηδένισης. Κανένας ηθικός κώδικας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός παρά μόνο εκείνος της επικράτησης του ισχυρότερου εις βάρος του ανίσχυρου, δίχως έλεος. Υπάρχει μια ανώτερη αρχή, στην οποία οφείλουν όλοι να υποτάσσονται: η κυρίαρχη βούληση που λογοδοτεί αποκλειστικά στη βία και την επιβίωση ως καθοδηγητική αρχή. Εξάλλου ο λόγος που θα τον φέρει σε σύγκρουση με το Παιδί είναι το γεγονός ότι αποφεύγει να τον σκοτώσει όταν θα του δοθεί η ευκαιρία, κάτι που εκλαμβάνει ως ύβρη. Στον κόσμο των ερειπίων που βαδίζει ο Δικαστής, έννοιες όπως η συμπόνια, η αλληλεγγύη, το έλεος, είναι χαίνουσες πληγές τις οποίες σπεύδει να καυτηριάσει. Στην ίδια λογική κινείται και η ανάγκη του να καταγράφει και να σχεδιάζει τα πλάσματα της φύσης που συναντά. Όχι για να τα διατηρήσει στη μνήμη της ανθρωπότητας, αλλά για να μη μείνει τίποτα πίσω όταν θα έχουν εξοντωθεί. Αυτός θα είναι ο μοναδικός θεματοφύλακας της γνώσης που δεν θα μοιραστεί με κανέναν άλλον, πεπεισμένος οπαδός του μηδενός στο οποίο οφείλει να βυθίσει τον κόσμο όταν δεν θα έχει απομείνει κανείς να θυμάται το οτιδήποτε. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ελευθερία των πουλιών είναι προσβολή για εμένα. Θα προτιμούσα να τα έχω όλα μέσα σε ζωολογικό κήπο». Το δόγμα του είναι απόλυτο και δεν επιδέχεται την παραμικρή παράκαμψη αφού θα διέσπειρε τον ιό της αμφιβολίας.

Ο Κόρμακ ΜακΚάρθι [Cormac McCarthy] γεννήθηκε το 1933 στο Τενεσί. Ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα, The Orchard Keeper (1955), κερδίζει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Ιδρύματος Φόκνερ. Με το πέμπτο μυθιστόρημά του, Αιματοβαμμένος μεσημβρινός (1985), που πολλοί θεωρούν το αριστούργημά του, θα γίνει διάσημος στον κόσμο. Ακολουθεί η λεγόμενη «Τριλογία των Συνόρων», με τα μυθιστορήματα Όλα τα όμορφα άλογα (μτφρ. Αλέκος Μπενρουμπής, 2000), Το πέρασμα (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, 2003) και Πεδινές πολιτείες (μτφρ. Αλέκος Μπενρουμπής, 2009). Μεγάλη επιτυχία γνωρίζουν και τα επόμενα βιβλία του, Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, 2008) και Ο δρόμος (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, 2007), που έγιναν κινηματογραφικές ταινίες. Έχει βραβευτεί, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, με το Βραβείο Κριτικών ΗΠΑ το 1992 (Όλα τα όμορφα άλογα) και με το Πούλιτζερ λογοτεχνίας το 2007 (Ο δρόμος). Απεβίωσε την 13 Ιουνίου 2023 στη Σάντα Φε του Νιου Μέξικο στις Η.Π.Α.

Το τέλος του βιβλίου είναι αλληγορικό και εξόχως λογοτεχνικό. Το Παιδί αποκομμένο από τη συμμορία που έχει πλέον εξοντωθεί μετά και τη δολοφονία του Γκλάντον, περιδιαβαίνει τη χώρα κάνοντας διάφορα επαγγέλματα. Τα χρόνια περνούν και, παρόλο που δεν λέγεται, ο αναγνώστης καταλαβαίνει ότι αναζητά αυτοκαταστροφικά τον Δικαστή, ο οποίος φυσικά παραμένει αγέραστος και αθάνατος. Θα τον ανακαλύψει στο τέλος, θα μιλήσει μαζί του και η τελική αναμέτρηση θα ακολουθήσει. Από όλα τα μέρη, διόλου τυχαία, ο Δικαστής θα ακολουθήσει το Παιδί σε μια ξύλινη τουαλέτα. Εκεί θα το αρπάξει και θα το σφίξει επάνω στο γιγάντιο, λευκό και άτριχο σώμα του. Δεν θα μάθουμε τίποτα άλλο μετά. Η ερμηνεία είναι όμως προφανής: ο Δικαστής εγκολπώνει το Παιδί που αφού έκανε τον κύκλο του, αφού ανδρώθηκε και αυτονομήθηκε, επιστρέφει στην αρχική μήτρα του κακού, από το οποίο δεν υπάρχει διαφυγή. Όλοι και όλα θα υποταχθούν στο μηδενιστικό όραμα του Δικαστή, αυτής της μαύρης τρύπας που από τις βαρυτικές της δυνάμεις ακόμα και το φως δεν μπορεί να ξεφύγει.

Ο Μεσημβρινός δεν είναι ένα βιβλίο καταγραφής και αποκατάστασης αλήθειας ή ιστορικής αδικίας που –βολικά για τον μη Αμερικανό αναγνώστη που αρέσκεται να νιώθει αθώος– απευθύνεται στους Αμερικανούς. Και βέβαια δεν ανήκει στο είδος του Γουέστερν (άλλη βολική ταμπέλα για τις πωλήσεις), αλλά στο φιλοσοφικό/υπαρξιακό είδος.

Μιας και μίλησα στην αρχή για «σωστούς και λάθος λόγους» ανάγνωσης του βιβλίου, ας αναφερθώ εν τάχει και στους δεύτερους. Θα σταθώ στις επιφανειακές κρίσεις, που τείνουν να επιβάλλουν την ιδεολογία τους στο έργο, αντί να αφουγκραστούν προσεκτικά όσα έχει να τους πει. Για αρχή, αυτό δεν είναι ένα Αμερικανικό Μυθιστόρημα (Μεγάλο ή Μικρό). Κανένα κορυφαίο έργο τέχνης δεν περιορίζεται σε σύνορα και έθνη, αν και φυσικά ξεκινά την πορεία του με οικείους στον συγγραφέα του κώδικες, σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Από εκεί και μετά γίνεται κτήμα των απανταχού αναγνωστών που ανακαλύπτουν ή όχι εκεί τον εαυτό τους. Στη λογική αυτή το πρώτο επίπεδο της γενοκτονίας των γηγενών από τους Αμερικανούς και τους Μεξικάνους (ναι, κι αυτοί υπήρξαν τέτοιοι) αποτελεί απλώς το έναυσμα. Ο Μεσημβρινός δεν είναι ένα βιβλίο καταγραφής και αποκατάστασης αλήθειας ή ιστορικής αδικίας που –βολικά για τον μη Αμερικανό αναγνώστη που αρέσκεται να νιώθει αθώος– απευθύνεται στους Αμερικανούς. Και βέβαια δεν ανήκει στο είδος του Γουέστερν (άλλη βολική ταμπέλα για τις πωλήσεις), αλλά στο φιλοσοφικό/υπαρξιακό είδος. Το βιβλίο μιλάει, όπως κάθε σημαντικό έργο τέχνης, για τη ανθρώπινη κατάσταση, τουλάχιστον για τη σκοτεινή πλευρά της. Εφόσον ο αναγνώστης δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει και προτιμά την ταμπέλα του «Αμερικανικού μυθιστορήματος», δική του η οκνηρία, δική του η τυφλότητα.

Ο ρόλος της βίας

Αν ενοχλεί αυτό το βιβλίο δεν είναι απαραίτητα η χρήση της βίας, με την οποία το σύγχρονο κοινό είναι εξοικειωμένο εν πολλοίς. Θεωρώ ότι είναι κάτι άλλο, βαθύτερο και πιο ουσιαστικό. Για παράδειγμα, στον Δρόμο του ιδίου, το δυστοπικό πλαίσιο, η παγκόσμια καταστροφή και η χωρίς επιστροφή πορεία της ανθρωπότητας κατά κάποιον τρόπο εξισορροπούνταν από τη βαθιά και ουσιαστική σχέση πατέρα-γιου που λειτουργούσε αντιστικτικά και μετρίαζε το αίσθημα ματαιότητας. Το αυτό και στον Επιβάτη και το Στέλλα Μάρις όπου ο ιππότης και η αδελφή του, δύο βαθιά βασανισμένα από τους δαίμονές τους τραγικά πρόσωπα, μετέδιδαν τη φλόγα τους ως το τέλος στον αναγνώστη που κρατιόταν επάνω τους σαν σωσίβιο ενάντια στη μαυρίλα ενός αδιάφορου κόσμου. Στον Αιματοβαμμένο μεσημβρινό ο συγγραφέας έχει κάψει οριστικά τις γέφυρες που ενώνουν έστω αμυδρά με την ανθρωπότητα – τουλάχιστον στη βάση των «θετικών αξιών», αφού τις περιφερόμενες φιγούρες ενώνει η βία, το αίμα, η ασυλλόγιστη δράση και η ανάγκη καταστροφής. Αυτή η «ανθρωπότητα» που περιγράφεται είναι βαμμένη σε όλες τις αποχρώσεις του κόκκινου, πνίγει και πνίγεται στο αίμα της, και μάλιστα αναίτια, αν και αφορμές υπάρχουν πλείστες. Ο αναγνώστης δεν θα βρει σωσίβιο πουθενά να πιαστεί για να πάρει ανάσα. Ακόμα και το Παιδί είναι γέννημα της βίας, όπως εξαρχής ξεκαθαρίζεται, απέχοντας από το να είναι ταυτίσιμος ήρωας, ελαφρά πιο γκρίζος από το αδιαπέραστο μαύρο των υπολοίπων. Ο βηματισμός στην έρημο δεν σταματά για μια παρωδία της ανθρωπότητας που έχει αμετάκλητα εκπέσει, κι ο αναγνώστης οφείλει να αποδεχτεί τη σύμβαση αυτή ως το τέλος, εάν θέλει να απολαύσει το βιβλίο.

Στον Αιματοβαμμένο μεσημβρινό ο συγγραφέας έχει κάψει οριστικά τις γέφυρες που ενώνουν έστω αμυδρά με την ανθρωπότητα – τουλάχιστον στη βάση των «θετικών αξιών», αφού τις περιφερόμενες φιγούρες ενώνει η βία, το αίμα, η ασυλλόγιστη δράση και η ανάγκη καταστροφής.

Η ενοποιητική δύναμη του μύθου (Ρ. Βανεγκέμ) στο έργο αυτό είναι σαφέστατα αρνητική αλλά υπαρκτή. Πώς μπορεί να ενώσει το αίμα και ο πόνος, εφόσον αποδίδεται με τόσο αποστασιοποιημένο και κλινικό τρόπο από έναν συγγραφέα που δεν δείχνει μεν να απολαμβάνει τα τεκταινόμενα αλλά ποτέ, ούτε στιγμή, δεν αφήνεται να «δακρύσει» για τους κολασμένους και τα θύματά τους; Απευθείας απόγονος της Καρδιάς του σκότους, ψιθυρίζει λογοτεχνίζοντας με διάφορους τρόπους την καταραμένη επωδό του Κόνραντ «The horror…», η οποία από τότε που ειπώθηκε για πρώτη φορά, στοίχειωσε τον σύγχρονο κόσμο με τη φρίκη της αλήθειας της. Ήδη ακούω εκείνους που σπεύδουν να δηλώσουν εμφορούμενοι από το ανθρωπιστικό πνεύμα της νεωτερικότητας ότι δεν είναι μόνο αυτό η ανθρωπότητα, ότι τόσο ανέλπιδο σκοτάδι, τόση φρίκη, αλλοιώνουν την αλήθεια. Η απάντηση κι εδώ είναι προφανής: δεν είναι χρέος του καλλιτέχνη να είναι αντικειμενικός, να είναι συμπεριληπτικός, να μην αδικήσει, να παρηγορήσει και να γαληνέψει τις ψυχές του κοινού. Εξάλλου γι’ αυτό υπάρχει η θρησκεία, η πολιτική, οι κοινωνικές δράσεις κλπ.

Ο ΜακΚάρθι σε αυτό το βιβλίο ειδικά αποτελεί την επιτομή του καλλιτέχνη που δημιουργεί κατά τον Δαίμονά του κι όχι με τα κριτήρια του τι είναι έτοιμο να αποδεχτεί το κοινό. Αποφάσισε να βαδίσει στην Κόλαση παρέα με τους κολασμένους, έναν «νομαδικό θίασο» και να δείξει στους ανθρώπους πώς είναι αυτή η Μεγάλη Πορεία που δεν οδηγεί πουθενά, που δεν σταματά ποτέ. Δεν είναι λοιπόν η βία αλλά η πλήρης απουσία, το κενό, το τίποτα του νιχιλισμού που απωθεί τους αναγνώστες. Ταυτόχρονα όμως είναι κι εκείνο που προσελκύει ακόμα περισσότερους. Όχι φυσικά γιατί συμμερίζονται απαραίτητα την οπτική του συγγραφέα, αλλά γιατί διακρίνουν έστω υποσυνείδητα την αυθεντικότητα της ματιάς του, αναγνωρίζοντας βιωματικά αυτό που δίδασκε ο Steiner: «Η ηθική δικαίωση ενός λογοτεχνικού έργου είναι, κατά βάθος, τεχνική – ενυπάρχει στον πλούτο, τη δυσκολία, την περιγραφική δύναμη του μέσου». Αυτή η ηθική ξεπερνά οποιαδήποτε άλλη μορφή της, όταν διαβάζουμε σοβαρά. Στη λογική αυτή, ο Αιματοβαμμένος μεσημβρινός είναι ένα από τα πιο ηθικά βιβλία που γράφτηκαν από τον μεσοπόλεμο και μετά.

^＊Ο ΦΩΤΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΣΙΝΗΣ είναι πτυχιούχος Αγγλικής Φιλολογίας. Διαχειρίζεται το βιβλιοφιλικό blog Αναγνώσεις.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η αλήθεια για τον κόσμο είναι ότι τα πάντα είναι πιθανά. Αν δεν τον είχατε δει όλο από τη γέννησή σας, κι επομένως αν δεν είχε χάσει στα μάτια σας και την τελευταία ρανίδα της μαγείας του, θα τον βλέπατε όπως είναι, δηλαδή ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο σε μια παρουσίαση κάποιου πλανόδιου τσιρκολάνου, ένα εμπύρετο όνειρο, μια έκσταση γεμάτη χίμαιρες ασύγκριτες και πρωτοφανείς, ένα περιπλανώμενο τσίρκο, ένας νομαδικός θίασος που ο τελικός του προορισμός μετά από πάμπολλες στάσεις σε πάμπολλους λασπωμένους αγρούς είναι ακατανόμαστος και ανυπολόγιστα ολέθριος».