Σκέψεις γύρω από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο και αναπόφευκτες συγκρίσεις με το «ελληνικό παράδειγμα», με αφορμή το βιβλίο-μελέτη της Lucy Crehan «Φυτώρια ευφυΐας» (μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Για το βιβλίο «Life 3.0» του Max Tegmark (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Για το βιβλίο «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Σιακαντάρη (εκδ. Αλεξάνδρεια).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Είναι πανθομολογούμενο ότι η σοσιαλδημοκρατία διέρχεται, καιρό τώρα, βαθιά κρίση. Για ορισμένους είναι ήδη νεκρή. Όχι για τον Γιώργο Σιακαντάρη. Για εκείνον, ταγμένο στο σοσιαλδημοκρατικό σχέδιο, είναι η πιο έγκυρη κι ελπιδοφόρα λύση στο πολιτικό μας πρόβλημα. Αρκεί να διαγνώσουμε σωστά τις αιτίες και τις συνθήκες υπό τις οποίες έχασε σημαντικό μέρος της εκλογικής και της ιδεολογικής της επιρροής. Μόνον έτσι όσοι εξακολουθούν και συμμερίζονται τις αρχές και τις αξίες της θα καταστούν ικανοί να την αναζωογονήσουν και να την κάνουν και πάλι ηγέτιδα δύναμη.
Για το βιβλίο του Δημήτρη Παπανικολάου «Κάτι τρέχει με την οικογένεια» (εκδ. Πατάκη).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Για το βιβλίο «Το δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό» του Γιάνους Κόρτσακ (μτφρ. - επίμετρο Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, εκδ. Μεταίχμιο).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Ο επιπόλαιος αναγνώστης μπορεί να διατρέξει το σύντομο κείμενο-μανιφέστο για το παιδί και τα δικαιώματά του του Janusz Korczak και να μονολογήσει «μα, αυτά τα ξέρουμε, τα ασπάζεται κάθε προοδευτική παιδαγωγική». Ακόμη κι έτσι, ωστόσο, θα όφειλε να αναγνωρίσει το ρηξικέλευθο χαρακτήρα του την εποχή που γράφτηκε, σχεδόν έναν αιώνα πριν (1928-29). Πράγματι, εξάλλου, πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό έργο από ένα πολύ ευρύτερο corpus το οποίο συγκαταλέγεται στις πηγές διαμόρφωσης σύγχρονων αντιλήψεων για την ανατροφή των παιδιών. Θεωρείται, δε, ξεχωριστή η συνεισφορά του στη διαμόρφωση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ του 1989 (νόμος του ελληνικού κράτους από το 1992).
Για το βιβλίο του Φρανκ Νταμούρ «Μακάριοι οι θνητοί» (μτφρ. Νίκος Ν. Μάλλιαρης, εκδ. μάγμα).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται να αποδεχθούν ότι ο θάνατος είναι η μοιραία κι αναπόφευκτη κατάληξη όλων μας. Και δεν εννοώ, βέβαια, τις παραλλαγές της θρησκευτικής πίστης, είτε αφορούν την ανάσταση νεκρών είτε τη μετενσάρκωση κ.ο.κ. Άλλωστε, όλες τους κηρύσσουν τη μετά θάνατον ζωή. Όχι, αναφέρομαι σε εκείνους οι οποίοι αντιμετωπίζουν το θάνατο ως ατύχημα, κατασκευαστική ατέλεια, ασθένεια, ως κάτι τέλος πάντων που δύναται και πρέπει να διορθωθεί. Και δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια. Δίνουν δισεκατομμύρια δολάρια προκειμένου οι σχετικές επιστημονικές (;) έρευνες να προκαλέσουν χειροπιαστά αποτελέσματα, επιφέροντας αρχικά παράταση της ζωής για δεκάδες ή κι εκατοντάδες χρόνια με την παύση ή αναστροφή της γήρανσης. Ορισμένοι, μάλιστα, εκτιμούν ότι με την εκθετική πρόοδο της Ιατρικής και της βιοτεχνολογίας και τους τεράστιους πόρους που διοχετεύονται στο εγχείρημα αυτοί οι Μαθουσάλες πρέπει να έχουν ήδη γεννηθεί. Και κάποια στιγμή σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον ελπίζουν ότι θα μπορούν βασίμως να αναφωνήσουν ότι το μότο τους έχει γίνει πραγματικότητα: «ο θάνατος θανατώθηκε»!
Για το βιβλίο «Ο αλγόριθμος της Σοφίας» του Μανώλη Ανδριωτάκη (εκδ. Κριτική)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Για το βιβλίο «Ανατομίες» του Hugh Aldersey-Williams (μτφρ. Έμιλυ Κρητικού, εκδ. Ροπή)
Του Σωτήρη Βανδώρου
«Το μάθημα ανατομίας του δόκτορος Τουλπ» (1632) είναι βεβαίως ένας πασίγνωστος πίνακας του Ρέμπραντ. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό (τουλάχιστον προσωπικά το αγνοούσα) είναι ότι για ένα ικανό διάστημα οι «παραδόσεις» με ανατομία πτωμάτων δεν απευθύνονταν μόνο στους φοιτητές Ιατρικής και τους υπό εκπαίδευση γιατρούς, αλλά και στο φιλοθεάμον κοινό. Το εισιτήριο, μάλιστα, κόστιζε περισσότερο από αυτό μιας θεατρικής παράστασης. Επρόκειτο για μια βαρβάτη διασκέδαση, καθώς συνοδευόταν από μουσική και κατανάλωση φαγητού και ποτού! Η ατμόσφαιρα συμπληρωνόταν από καιόμενο λιβάνι προκειμένου να καλύπτεται, αν και όχι πολύ αποτελεσματικά, η δυσωδία του πτώματος.
Για το Η Αυτοκτονία της Ψυχιατρικής του Μιχάλη Παπαδόπουλου (εκδ. νήσος)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Να το πούμε απερίφραστα: διεθνώς, μεταξύ των ψυχιάτρων μαίνεται «πόλεμος». Από τη μια πλευρά, η ασκούσα παγκόσμια επιρροή Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία υποστηρίζει ως θεμελιώδη, αναγκαστική και κατ’ ουσίαν αποκλειστική βάση αναφοράς για την ψυχιατρική πρακτική –ως το εργαλείο κάθε ψυχίατρου και ψυχοθεραπευτή– το περίφημο DSM, δηλαδή το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών. Από την άλλη, πλήθος άλλων επαγγελματικών ψυχιατρικών ενώσεων, πανεπιστημιακών σχολών, κλινικών και μεμονωμένων ερευνητών (μεταξύ των οποίων πολλών στο εσωτερικό των ΗΠΑ) θεωρούν ότι αν όχι εξαρχής, το αργότερο από την 3η αναθεωρημένη έκδοσή του (το 2013 εκδόθηκε η 5η) και μετά, το DSM είναι προβληματικό σε σημείο να καταστρέφει την ίδια την Ψυχιατρική και εντέλει να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό σε ασθενείς ή να «μετατρέπει» σε ασθενείς ανθρώπους που δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι.
Για το συλλογικό τόμο Φυλετικές Θεωρίες στην Ελλάδα (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Η ενίσχυση ρατσιστικών στάσεων και συμπεριφορών τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη τείνει να αποδίδεται στην έλευση προσφύγων και μεταναστών ή στην οικονομική δυσπραγία και την επαγγελματική επισφάλεια την οποία, εν μέρει έστω, τη χρεώνονται εν πολλοίς και πάλι οι «ξένοι», ακόμη κι αν αυτοί είναι ήδη κάτοικοι της χώρας, αλλά θεωρούνται στ’ αλήθεια μη «αφομοιώσιμοι», αν όχι ύποπτοι για τρομοκρατικές ενέργειες, ιδίως εάν είναι μουσουλμάνοι.
Με αφορμή το «Γιατί οι Δανοί μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο» των Jessica Joelle Alexander & Iben Dissing Sandhal (εκδ. Διόπτρα)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Με αφορμή το δοκίμιο του Αριστείδη Χατζή «Φιλελευθερισμός» (εκδ. Παπαδόπουλος)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Με αφορμή το δοκίμιο του Κωνσταντίνου Α. Παπαγεωργίου «Οι πρόσφυγες και τα καθήκοντά μας απέναντί τους» (εκδ. Πόλις)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Πολλοί νιώθουν συμπόνια και άλλα αγαθά αισθήματα για τους πρόσφυγες, κάτι που τους αρκεί για να αποδεχθούν ή και να στηρίξουν ενεργά την άμεση αρωγή προς εκείνους, πιθανόν και πολλά περισσότερα. Αλλά, πολιτικά μιλώντας, αυτό δεν αρκεί. Γιατί υπάρχουν και όσοι δεν τους στέργουν. Τι θα πούμε σ’ αυτούς; Ακόμη, περισσότερο, πώς μπορεί π.χ. να αιτιολογηθεί η χρήση κρατικών πόρων για «ξένους» την ίδια στιγμή που πολλοί συμπολίτες μας δυσπραγούν λόγω της οικονομικής κρίσης;
Με αφορμή το βιβλίο της Πατρίσια Ρόμπερτς-Μίλερ «Δημαγωγία και δημοκρατία» (μτφρ. Σέβυ Σπυριδογιαννάκη, εκδ. Ψυχογιός)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Ξέρω, ξέρω. Είστε ‘τσακάλια’ στο να εντοπίζετε τους δημαγωγούς και τη δημαγωγία, κι εγώ το ίδιο! Κούνια που μας κούναγε, μας προβοκάρει η Πατρίσια Ρόμπερτς-Μίλερ. Γιατί, λέει, το θέμα δεν είναι αυτό. Πράγματι, λίγο-πολύ όλοι μας μπορούμε να εντοπίσουμε ορισμένες εκφράσεις της. Το πρόβλημα είναι ότι (τείνουμε να) έχουμε ευχέρεια στο να βρίσκουμε δημαγωγικά μοτίβα των πολιτικών αντιπάλων μας, αλλά είμαστε τυφλωμένοι –αυτό είναι το συνηθισμένο, αν δεν ισχύει πάντα– ενώπιον της δημαγωγίας που προέρχεται από τους πολιτευτές, τα κόμματα και γενικότερα το δημόσιο λόγο με τα οποία συμφωνούμε. Με άλλα λόγια, πέφτουμε κι εμείς θύματα της δημαγωγίας την ίδια στιγμή που κομπάζουμε ότι πρώτοι την αναγνωρίζουμε, ψέγοντας τους «άλλους» για την αφέλειά τους να χειραγωγούνται από επιδέξιους λαοπλάνους.
Για το βιβλίο του Ιωσήφ. Α. Μποτετζάγια «Η ανθρώπινη ιστορία των σκύλων» (εκδ. Αλεξάνδρεια).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Βρισκόμαστε περί τα 1500 στο Πουέρτο Ρίκο. Ισπανοί κονκισταδόρες θέλουν να διασκεδάσουν την πλήξη τους. Με σαδιστική διάθεση, ο λοχαγός Ντιέγκο Σαλαζάρ θα δώσει εντολή στον Μπεθερίγο να κατακρεουργήσει μια γηραιά ιθαγενή αιχμάλωτο. Το θηρίο με τα μαύρα μάτια πάει προς το μέρος της. Πριν λίγο καιρό, ο «μικρός ταύρος», όπως σημαίνει το όνομά του, είχε σκοτώσει σε μάχη ούτε λίγο ούτε πολύ τριάντα τρεις άντρες. Πρόκειται για την απόλυτη φονική μηχανή. Όμως όταν φτάνει μπροστά στο υποψήφιο θύμα του εκείνο μιλώντας στη γλώσσα του εκλιπαρεί για τη ζωή του. Ο σκύλος θα σπρώξει ελαφρά με το ρύγχος το πρόσωπο της γυναίκας και θα επιστρέψει πίσω χωρίς να της πειράξει ούτε τρίχα. Όταν θα εξιστορήσουν το περιστατικό στο σαστισμένο αφεντικό του, τον κυβερνήτη της αποικίας, Χουάν Πόνθε ντε Λεόν, εκείνος θα διατάξει την απελευθέρωσή της και την ασφαλή επιστροφή στους δικούς της. «Δεν θα επιτρέψω ένας σκύλος να ξεπεράσει σε ευσπλαχνία και συμπόνια έναν αληθινό χριστιανό».
Για το μανιφέστο του Εμανουέλ Μακρόν «Επανάσταση - Ο αγώνας μας για τη Γαλλία» (μτφρ. Γιώργος Παπαδόπουλος, εκδ. Ψυχογιός)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Να πω την αμαρτία μου, ελάχιστα βιβλία πολιτικών έχω διαβάσει. Πείτε με προκατειλημμένο, αλλά έχω την εντύπωση πως στη μεγάλη τους πλειονότητα είναι αφόρητα πληκτικά. Είτε ο ίδιος ο πολιτικός είναι όντως ο συγγραφέας είτε κάποιος ghost writer, τείνουν να αναμασούν κοινοτοπίες, ενίοτε βαρύγδουπα, χωρίς να υπάρχει κάτι που να δικαιολογεί στ’ αλήθεια την έκδοσή τους, πέραν από ακόμη μια αφορμή δημοσιότητας ή την επιδίωξη να φιλοτεχνηθεί ένα προφίλ διανοούμενου ή έστω «σκεπτόμενου» πολιτικού.
Κατασκευάζοντας το έθνος
Του Σωτήρη Βανδώρου
Σημαία!... Να, ελληνική σημαία!... Κι άλλη σημαία! Επί τρεις-τέσσερις μέρες μας είχε «τρελάνει». Είτε από το μπαλκόνι να ψάχνει στις απέναντι πολυκατοικίες, είτε σε διαδρομές με το αυτοκίνητο να κοιτά αριστερά και δεξιά, όπου στεκόμασταν κι όπου βρισκόμασταν, διαρκώς επιχειρούσε να εντοπίσει σημαίες και σημαιάκια. Και μόλις έβρισκε μία έσκαγε το χαμόγελο κι έμπηγε τη φωνή: «Σημαία!» Ήταν πριν μερικά χρόνια, λίγο πριν από την 25η Μαρτίου, όταν ο τότε 2,5 ετών γιος μου κατασκεύασε με τα άλλα παιδάκια στον παιδικό σταθμό ελληνικές σημαίες από χαρτόνι, ως ταιριαστή στο κλίμα των ημερών χειροτεχνία. Ενθουσιασμός!
Του Σωτήρη Βανδώρου
Έχει γίνει έννοια πασπαρτού. Έχει αναγορευτεί σε αιτία όλων των δεινών. Όποιο κι αν είναι το πρόβλημα, ο νεοφιλελευθερισμός φταίει! Θυμίζει την άλλη λέξη που όλα τα σφάζει κι όλα τα μαχαιρώνει, τον λαϊκισμό. Διαλέγετε και παίρνετε ανάλογα με τις ιδεολογικές σας προτιμήσεις και τις πολιτικές σας συμπάθειες. Έτσι (όπως ακριβώς και για τους αρνητές της χρησιμότητας της έννοιας του λαϊκισμού), η κατάχρηση και η υπερδιαστολή της έννοιας οδηγεί ορισμένους να ισχυριστούν ότι στερείται αναλυτικής αξίας, ίσως και νοήματος συνολικά. Ας πούμε, κάποιοι θα μας πουν δηκτικά ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι ο τελευταίος που μπορεί να ενοχοποιηθεί για την οικονομική μας κρίση (παρά το γεγονός ότι αυτό ακριβώς έχει υποστηριχθεί κατά κόρον): αν οι πολιτικές που ασκούνταν από τις ελληνικές κυβερνήσεις ήταν στ’ αλήθεια νεοφιλελεύθερες, τότε δεν θα φτάναμε ποτέ στα πρόθυρα της χρεωκοπίας· διότι αν κάτι εχθρεύεται ο νεοφιλελευθερισμός, θα μας θυμίσουν, είναι οι «υπέρογκες» δημόσιες δαπάνες, τα χρέη και τα ελλείμματα. Είναι στ’ αλήθεια έτσι;
Του Σωτήρη Βανδώρου
Τώρα που κατακάθισε ο κουρνιαχτός από την «Εσθονιάδα» ίσως έχει νόημα να διατυπώσουμε δυο-τρεις σκέψεις για τη σχέση κομμουνισμού και ναζισμού, πέραν από μικροκομματικές σκοπιμότητες, τακτικισμούς και συνθήματα. Πηγαίνοντας κατευθείαν στο ψαχνό, αυτό που βρίσκουμε ότι δημιουργεί σύγχυση (στους καλοπροαίρετους) και ευκαιρία εργαλειακής αξιοποίησης σε μια προσπάθεια να κατατροπωθεί ο πολιτικός αντίπαλος (για τους στρεψόδικους) είναι κυρίως ότι μοιράζονται μια θεμελιώδη ομοιότητα αλλά ταυτόχρονα και μια θεμελιώδη διαφορά. Ως καθεστώτα υπήρξαν ολοκληρωτικά, ως ιδεολογίες είναι η μέρα με τη νύχτα. Εάν αυτή η διάκριση δεν γίνεται ή εάν στρεβλώνεται η σχέση που διέπει την ιδεολογία με το καθεστώς, τότε αναπόφευκτα οδηγούμαστε σε σημαντικές παρανοήσεις. Ας προειδοποιήσουμε λοιπόν τον αναγνώστη μας. Δεν θέλουμε να στρατευθούμε υπέρ κάποιου σκοπού ούτε να κάνουμε ιδεολογικό κήρυγμα. Η πρόθεσή μας είναι απλή και περιορισμένη: ένα ξεκαθάρισμα εννοιών.
Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον κόσμο. Απειλεί τη δημοκρατία, την πολιτική σταθερότητα, την κοινωνική ειρήνη, την οικονομική ευημερία. Είναι το φάντασμα του λαϊκισμού… Ποτέ μέχρι τα τελευταία χρόνια διεθνώς οι αναφορές στο φαινόμενο αυτό δεν ήταν τόσο πυκνές κι ο τόνος ανησυχίας που τις συνόδευε τόσο οξύς. Τι είναι όμως στ’ αλήθεια ο λαϊκισμός; Συχνά εμφανίζεται λίγο-πολύ ως η αιτία όλων των δεινών. Σκεφτείτε ένα πολιτικό πρόβλημα. Δεν μπορεί, κάποιοι λαϊκιστές το έχουν προκαλέσει ή έστω, εμποδίζουν την επίλυσή του. Είναι αναντίλεκτο, λοιπόν, ότι στην κοινή χρήση της η λέξη χρησιμοποιείται συχνά ως πολεμική έννοια (προκειμένου να κακολογηθούν οι πολιτικοί αντίπαλοι ή και να απαξιωθούν αιτήματα φιλολαϊκής πολιτικής) ενώ ταυτόχρονα παρατηρούνται τάσεις υπερδιαστολής της (όμως αν «εξηγεί» τα πάντα τότε δεν εξηγεί τίποτα).
Του Σωτήρη Βανδώρου
Για άλλη μια φορά ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον μεταρρυθμιστικό οίστρο ενός υπουργού Παιδείας ο οποίος, όπως τόσοι και τόσοι προκάτοχοί του, δείχνει αποφασισμένος να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές στα πανεπιστήμια αγνοώντας τις έντονες και μαζικές αντιδράσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας. Κι αυτό μολονότι η εμπειρία έχει δείξει ξανά και ξανά ότι εάν τα μέτρα δεν τύχουν ευρείας συναίνεσης από εκείνους που καλούνται να τα εφαρμόσουν θα αποτύχουν και αργά ή γρήγορα θα «ξηλωθούν». Εδώ, αντί να σας κουράσω με λεπτομερή σχόλια ειδικού ενδιαφέροντος θα αποπειραθώ μια λοξή ματιά σε ορισμένες από τις βασικότερες διαστάσεις των επιχειρούμενων αλλαγών (διά του σχετικού υπό κατάθεση νομοσχεδίου), αλλά κι ορισμένων «σταθερών» της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, μέσω αναφοράς στην υπόθεση του Central European University (Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης, CEU) και σε σύγκριση με αυτό.
Του Σωτήρη Βανδώρου
Του Σωτήρη Βανδώρου
Ο Ερνέστος Ρενάν επισήμανε προσφυώς ότι στο πλαίσιο του εθνικισμού δεν έχει σημασία μόνον η μνήμη, αλλά και η λήθη. Συχνά, μάλιστα, η τελευταία αποδεικνύεται σπουδαιότερη απ’ την πρώτη. Η λήθη δεν πρέπει να νοηθεί εδώ κάτι το δευτερογενές, η απουσία της μνήμης, αλλά ως διεργασία αυτοτελής κι ενεργητική. Κατά τη συγκρότηση της κυρίαρχης εθνικιστικής αφήγησης (που περιστρέφεται γύρω από την «επίσημη» εθνική ιστορία) λαμβάνει χώρα πότε ανεπίγνωστα, πότε συνειδητά και στοχευμένα, απάλειψη των υλικών κι άυλων ιχνών του παρελθόντος· βέβαια, δεν πρόκειται για οποιαδήποτε ίχνη, αλλά για εκείνα που παρουσιάζονται άβολα, αδόκιμα, αντιφατικά προς την εθνική ταυτότητα.
Του Σωτήρη Βανδώρου
Μπορούμε να καταπολεμάμε το ρατσισμό χωρίς να θίγουμε την ελευθερία του λόγου; Μπορούμε να διατηρούμε την ελευθερία του λόγου χωρίς να αφήνουμε στο ρατσισμό χώρο έκφρασης; Για την οικονομία της συζήτησης θα θεωρήσω δεδομένο ότι τα επιθυμούμε εξίσου, αλλά προβληματιζόμαστε για τα μέσα και τους τρόπους με τους οποίους θα βρούμε ένα σημείο ισορροπίας στην προστασία των δυο αγαθών. Με μια τέτοια προπαραδοχή επιλέγουμε να (περι)ορίσουμε το θέμα ως εσωτερική συζήτηση μεταξύ των –με την ευρεία έννοια– φιλελεύθερων δημοκρατών, δηλαδή όσων εκλαμβάνουν, στη γενικότητά τους, τα δυο αγαθά ως θεμελιώδη, ακριβώς επειδή αναγνωρίζουν στον πυρήνα της φιλελεύθερης δημοκρατίας μια συνθήκη ελευθερίας και πλουραλισμού.
Του Σωτήρη Βανδώρου
Ένα από τα δεινά της, πολυετούς πια, οικονομικής και πολιτικής κρίσης είναι η αφόρητη πίεση που (εξακολουθεί να) εκφράζεται ποικιλοτρόπως στη δημοσιότητα προκειμένου να πάρουμε θέση μεταξύ διασταυρούμενων πυρών. Το λέω συνθηματικά, αλλά νομίζω συνεννοούμαστε: Εάν σου φταίει ο «νεοφιλελευθερισμός», στρατοπέδευσε από ΄δω. Εάν σου φταίει ο «λαϊκισμός», στρατοπέδευσε από 'κει. Ωραία, τώρα άρχισε κι εσύ να εκτοξεύεις τις βολές σου: κατάγγειλε τις ανήθικες πολιτικές δυνάμεις που μας καταδυναστεύουν, κούνα το δάκτυλο στους αφελείς ή στους δόλιους που τάσσονται με τους «απέναντι», ονομάτισε τους εχθρούς. Και πάει λέγοντας.
Για το έργο Τέχνη Ρητορική του Αριστοτέλη (μτφρ. Παντελής Μπασάκος, εκδ. νήσος & Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου)
Του Σωτήρη Βανδώρου
Ο Αριστοτέλης δεν μιλάει ελληνικά.
Η Ρητορική του Αριστοτέλη είναι ένα σύγχρονο έργο.
Η ρητορική διάσταση δεν μπορεί να διαχωριστεί από το περιεχόμενο του (πολιτικού) λόγου.
Αναγνώστη, αν νομίζεις ότι μόλις διάβασες ένα μικρό κατάλογο παραδόξων κάνεις λάθος κι αν έχεις την υπομονή να διαβάσεις τις παρακάτω αράδες θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω γιατί.
Του Σωτήρη Βανδώρου
Σήμερα οι δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν διάγουν και τις καλύτερες των ημερών. Η δυσανεξία που νιώθουν οι πολίτες για τη λειτουργία των θεσμών και την ικανότητα του πολιτικού προσωπικού να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στα αιτήματά τους τείνει να αυξάνεται διαρκώς. Η απήχηση δυνάμεων που είτε προσβάλλουν και φθείρουν είτε αμφισβητούν ευθέως το πολίτευμα τείνει να μεγαλώνει. Μπορεί το έργο του Αλέξις ντε Τοκβίλ, στοχαστή του 19ου αιώνα, να ενισχύσει τον προβληματισμό μας σχετικά με όψεις της σύγχρονης πολιτικής κρίσης; Μπορεί! Κι αυτό διότι η απόσταση που μας χωρίζει από τον Γάλλο θεωρητικό (και πολιτικό) είναι δυνατόν να λειτουργήσει ευεργετικά. Εμείς βιώνουμε τη σύνθεση φιλελευθερισμού και δημοκρατίας, τη γνωστή μας φιλελεύθερη δημοκρατία, ως προ πολλού αποκρυσταλλωμένη και τετελεσμένη, ενώ ο Τοκβίλ μελετά αυτή τη σχέση όταν είναι στα αρχικά της βήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και, κατά περίπτωση, υπό διαμόρφωση, υπό αμφισβήτηση ή ακόμη ανύπαρκτη στην Ευρώπη.
Με αφορμή τα βιβλία Τα όνειρα στο Τρίτο Ράιχ της Charlotte Beradt (μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, εκδ. Άγρα) και Όχι εγώ - Ο ναζισμός μέσα από τα μάτια ενός παιδιού του Joachim Fest (μτφρ. Αλεξάνδρα Παύλου, εκδ. Μεταίχμιο).
Του Σωτήρη Βανδώρου
«Γύρω στις εννέα το βράδυ, μόλις έχω τελειώσει το ιατρείο μου και ενώ ετοιμάζομαι να ξαπλώσω στον καναπέ και να χαλαρώσω συντροφιά με ένα βιβλίο για τον Ματτίας Γκρύνεβαλντ, βλέπω ξάφνου τους τοίχους στο δωμάτιο, στο διαμέρισμά μου, να καταρρέουν. Κοιτάζω γύρω μου, για να ανακαλύψω με φρίκη ότι όλα τα διαμερίσματα, ως εκεί που φτάνει το μάτι, δεν έχουν πια τοίχους. Από κάποιο μεγάφωνο ακούω μια απαίσια φωνή να λέει "Σύμφωνα με το διάταγμα της 17ης του τρέχοντος μηνός, περί κατάργησης των τοίχων"».
Για τη μελέτη Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο - Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά της Δήμητρας Κογκίδου (εκδ. Επίκεντρο)
Του Σωτήρη Βανδώρου
«Το όνομα μου είναι Charlotte. Είμαι 7 χρονών και λατρεύω τα Lego αλλά δεν μου αρέσει που τα πιο πολλά ανθρωπάκια Lego είναι αγόρια, ενώ σπάνια συναντώ κορίτσι Lego. Σήμερα πήγα σε ένα μαγαζί και είδα Lego σε δύο τμήματα, τα κοριτσίστικα ροζ και τα αγορίστικα μπλε. Αυτά που έκαναν τα κορίτσια-Lego ήταν να κάθονται στο σπίτι, να πηγαίνουν στην παραλία και να ψωνίζουν, αλλά δεν έκαναν καμία δουλειά. Τα αγόρια όμως έπαιρναν μέρος σε περιπέτειες, δούλευαν, έσωζαν ανθρώπους, έκαναν κάποιο επάγγελμα, κολυμπούσαν ακόμα και δίπλα σε καρχαρίες. Θέλω να φτιάξεις πιο πολλά κορίτσια-Lego και να τα βάζεις κι αυτά να πηγαίνουν σε περιπέτειες και να διασκεδάζουν, σύμφωνοι;»
Του Σωτήρη Βανδώρου
Τι φταίει για την οξύτατη οικονομική και πολιτική κρίση που μαστίζει τη χώρα; Και τι πρέπει να γίνει; Σ’ αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα, κατευθείαν στο ψαχνό, επιχειρεί ν’ απαντήσει το άκρως επίκαιρο βιβλίο του Τάκη Σ. Παππά Λαϊκισμός και κρίση στην Ελλάδα. Προκειμένου να το κάνει αυτό ο αναπληρωτής καθηγητής συγκριτικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας συγκροτεί μια ολοκληρωμένη ανάλυση του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος μέχρι και τις εκλογές του 2012.
Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες που ένας συλλογικός τόμος δεν αποτελεί απλώς «συστέγαση» κειμένων, αλλά συνεκτική, ενιαία πρόταση στην οποία συμπράττουν διαφορετικοί συντελεστές, αλληλοσυμπληρώνοντας ουσιωδώς ο ένας τον άλλον.
Του Σωτήρη Βανδώρου
Περί Χρυσής Αυγής ΙΙΙ
Του Σωτήρη Βανδώρου
Πλησιάζει η ώρα, μετά την απόφαση του Συμβουλίου Εφετών το οποίο υιοθετεί τη σχετική πρόταση του εισαγγελέα, που η ηγετική ομάδα της νεοναζιστικής οργάνωσης, το σύνολο της προηγούμενης κοινοβουλευτικής ομάδας της μαζί με 52 στελέχη, μέλη και συνεργούς θα αντιμετωπίσουν τη Δικαιοσύνη και θα λογοδοτήσουν για τις εγκληματικές κι αποτρόπαιες πράξεις τους. Πώς μπορούμε να αποτιμήσουμε την κατάσταση μέχρι τώρα, λαμβάνοντας υπόψιν και το αποτέλεσμα των πολύ πρόσφατων εθνικών εκλογών; Και τι θα πρέπει να αναμένουμε από τη δίκη και τα επικοινωνιακά και πολιτικά της παρακολουθήματα;
Του Σωτήρη Βανδώρου
Είναι τα τελευταία χρόνια, εν μέσω της οικονομικής κρίσης που ραγδαία εξελίχθηκε και σε πολιτική, που στοχαζόμαστε αλλά κι εμπράκτως αναμετριόμαστε εντατικά με τη δημοκρατία και τις αδυναμίες της, τα όρια και τους εχθρούς της, τη δυσανεξία προς τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και τις εναλλακτικές δυνατότητες. Εξίσου έχει φουντώσει η συζήτηση περί λαϊκισμού, ο οποίος πλέον για πολλούς προσλαμβάνει παροξυσμικές μορφές και είναι από τις σημαντικότερες αιτίες των δεινών μας αν όχι η σπουδαιότερη, ενώ για άλλους οφείλει να ανασημασιοδοτηθεί με θετικό πρόσημο εφόσον αντιτίθεται σε έναν αντι-λαϊκιστικό λόγο ο οποίος στο όνομα της καταγγελίας του λαϊκισμού απαξιώνει κάθε τι λαϊκό και τελικά τον ίδιο το λαό (λόγος περί αρίστων, τεχνοκρατών, οι εκλογές λειτουργούν αποσταθεροποιητικά κ.ο.κ.). Στο συλλογικό τόμο Τι είναι λαός; που μετέφρασε άριστα ο Γιώργος Καράμπελας περιλαμβάνονται έξι κείμενα, όλα ενδιαφέροντα, γύρω από τη θεμελιώδη αυτή έννοια και κατά κάποιον τρόπο συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη δημοκρατία και το λαϊκισμό. Εδώ επιλέγουμε, εν πολλοίς αυθαίρετα, να αναφερθούμε σε τρία από αυτά, που πάντως βρίσκουμε ότι εμμέσως είναι πιο γόνιμα για τον προβληματισμό που έχει αναπτυχθεί στην ελληνική πολιτική δημοσιότητα.
01 Οκτωβρίου 2024 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ
Μια ανάρτηση στη σελίδα της συγγραφέα και τα στοιχεία των στοιχηματικών που δίνουν προβλέψεις και αποδόσεις για το ποιος είναι πιθανότερο να βραβευτεί φέτος με το Νόμπε
23 Σεπτεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book
19 Δεκεμβρίου 2023 ΣΙΝΕΜΑ
03 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ