Για το βιβλιο του Γιουβάλ Νώα-Χαράρι [Yuval Noah-Harari] «Nexus - Μια σύντομη ιστορία των δικτύων πληροφοριών από την Εποχή του Λίθου μέχρι την εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» (μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Για τη μελέτη της Μαρίας Μαμούρα «Προετοιμάζοντας τον αναστοχαστικό εκπαιδευτικό» (εκδ. Κριτική).

Γράφει η Κωνσταντίνα Σφενδυλάκη

Για το βιβλίο του Μαρτίν Μπερασάιν [Martin Berasain] «Η τρυφερότητα του πατέρα - Τι συμβαίνει με τη στοργή του άντρα» (μτφρ. Γιώτα Ποταμιάνου, εκδ. Μέλλον). Κεντρική εικόνα: Aπό την ταινία «The Pursuit of happyness» με πρωταγωνιστή τον Will Smith. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Για το συλλογικό βιβλίο «Φιλοσοφία της Τεχνολογίας – Μια κριτική επισκόπηση», επιμέλεια Χαράλαμπος Κόκκινος, Μανώλης Πατηνιώτης (μτφρ. Χαράλαμπος Κόκκινος, εκδ. Ροπή). 

Γράφει η Λήδα Αρνέλλου

Για το βιβλίο της Τρίνε Σίβερτσεν [Trine Syvertsen] «Digital Detox» (μτφρ. Ελίνα Αντωνοπούλου, Βανέσα Ματσούκα, Έφη Ματσούκα, εκδ. Δίαυλος). Κεντρική εικόνα: Σκηνή από την ταινία «Παράσιτα» του Πονγκ Τσουν–χο. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Για το βιβλίο του Σάββα Σαββόπουλου και του Κώστα Γιαννακίδη «Εμείς και η ψυχή μας» (εκδ. Παπαδόπουλος). Kεντρική εικόνα: «Η ψυχή ζωντανεύει ξανά με το φιλί του ερωτιδέα» [1787–1793], του Antonio Canova [Παρίσι, Λούβρο].

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Για το βιβλίο του Ντάριαν Λίντερ [Darian Leader] «Απόλαυση – Σεξουαλικότητα, Οδύνη και Ευχαρίστηση» (μτφρ. Χρήστος Ν. Τσαμπρούνης, εκδ. Επέκεινα). Kεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία του Στάνλει Κιούμπρικ «Μάτια ερμητικά κλειστά». 

Γράφει ο Γιώργος Μπανιώκος 

Για το βιβλίο του Ντόναλντ Γουντς Γουίνικοτ [D.W. Winnicott] «Διαδικασίες ωρίμανσης και διευκολυντικό περιβάλλον» (μτφρ. Θανάσης Χατζόπουλος, εκδ. Εκδόσεις του εικοστού πρώτου).

Γράφει ο Νίκος Σιδέρης

Για το βιβλίο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, Για την ίδρυση και οργάνωση των ελληνικών πανεπιστημίων Σμύρνης και Αθήνας - Σελίδες από τη ζωή του» (εκδ. Στοχαστής).

Γράφει ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος

Για το βιβλίο των Λώρα Ντετιβίλ [Laura Dethiville] και Ελίζας Νικολοπούλου «Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του»  (εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, ο παιδίατρος και ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουντς Γουίνικοτ.

Γράφει ο Νεκτάριος Κουλός

Για το βιβλίο «Φιλοσοφία της ιατρικής» των R. Paul Thompson και Ross E. G. Upshur [μτφρ. Γιώργος Μαραγκός], που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Για το βιβλίο «Θεωρητικές και θετικές επιστήμες – Οι δυο κουλτούρες και οι διατομές τους» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Κείμενο με αφορμή τα βιβλία «Φιλοσοφία της βιολογίας» του Peter Godfrey-Smith (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2016) και «Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης» του Θεοφάνη Τάση (εκδ. Αρμός, 2021)

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για τον τόμο με δύο έργα του Leonardo da Vinci «Μύθοι & Ζωολόγιο» (εισαγ. – μτφρ.: Αιμιλία Εμμανουήλ, εκδ. Gutenberg).

Της Διώνης Δημητριάδου

Για το βιβλίο των Duane P. Schultz και Ellen Sydney Schultz «Ψυχολογικές θεωρίες προσωπικότητας» (μτφρ. Χαρά Λυμπεροπούλου, εκδ. Πεδίο).

Του Φώτιου Γ. Αναγνωστόπουλου

Για το βιβλίο του Agustin Fuentes «Φυλή, μονογαμία και άλλα ψέματα που σας λένε – Καταρρίπτοντας τους μύθους για την ανθρώπινη φύση» (μτφρ. Θόδωρος Παραδέλλης, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου). Κεντρική εικόνα: Ο συγγραφέας σε ερευνητική του αποστολή στην Ινδονησία το 1992.

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Μερικές σκέψεις μπροστά στον «Καθρέφτη του Δαρβίνου», το βιβλίο του Σπύρου Σφενδουράκη, το οποίο κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Κεντρική εικόνα © Godpuppett.

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Για το βιβλίο του Johannes Krause  σε συνεργασία με τον Thomas Trappe «Το ταξίδι των γονιδίων μας. Πώς η μετανάστευση διαμόρφωσε τις σύγχρονες κοινωνίες» (μτφρ. Γιώτα Λαγουδάκου, εκδ. Διόπτρα).

Του Κυριάκου Αθανασιάδη

Για τον συλλογικό τόμο «Πέρα από την Επιστήμη και τη Θρησκεία – Νέες φιλοσοφικές και ιστορικές προσεγγίσεις» (Επιμελητές τόμου: Σωτήρης Μητραλέξης, Paul Tyson, Peter Harrison, επίμετρο: Αθανάσιος Σ. Φωκάς, εκδ. Ροπή). Κεντρική εικόνα: Γαλιλαίος: «Κι όμως γυρίζει».

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για τη μελέτη του D.W. Winnicott «Κράτημα και Eρμηνεία – Απόσπασμα μιας Ανάλυσης» (μτφρ.-επίμ. Θανάσης Χατζόπουλος, εισαγωγή: Masud Khan, επίμετρο: Angela Joyce, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).

Της Έφης Ζαμπούνη

Για τον συλλογικό τόμο «Εισαγωγή στις ψηφιακές σπουδές» (εκδ. Ροπή), σε επιμέλεια του Μανώλη Πατηνιώτη. Στην κεντρική εικόνα, Digital art από τη ρωσίδα καλλιτέχνιδα Mignon Zakuga.

Του Δημήτρη Πετάκου

Για το βιβλίο των Simon Singh & Ernst Edzard «Θεραπεία ή απάτη; – Η εναλλακτική ιατρική υπό δοκιμή» (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για το βιβλίο της Λίζα Ράνταλ «Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων» (μτφρ. Σοφία Παπαλεξίου, εκδ. Ροπή).

Του Νικόλαου Ρομποτή

Για τα βιβλία των Stephen Hawking «Σύντομες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα» (μτφρ. Ανδρέας Μιχαηλίδης, εκδ. Πατάκη) και Διονύση Π. Σιμόπουλου «Από τα Ψηλαλώνια στο Φεγγάρι» (εκδ. Μεταίχμιο).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Για το βιβλίο του Διονύση Π. Σιμόπουλου «Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος» (εκδ. Μεταίχμιο).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Καταρχάς έχουμε το αυτονόητο: Ο αστροφυσικός Διονύσης Π. Σιμόπουλος με το ιδιαιτέρως υψηλής πληροφορητικότητας βιβλίο του υπό τον τίτλο Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος προ(σ)καλεί την ευρύτερη (πέραν των ειδικών) κοινότητα των αναγνωστών σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, ελεύθερη, περιπετειώδη, παλινδρομική περιήγηση στις αχανείς περιοχές του Σύμπαντος με ποικίλους προσανατολισμούς προς τον Ήλιο και προς το άλφα του Κενταύρου, προς γαλαξίες και προς αστρικά σμήνη, προς φωτεινά και προς σκοτεινά νεφελώματα, προς κόκκινους γίγαντες και προς άσπρους νάνους, αλλά και προς «άψυχους» σιωπηλούς μαύρους νάνους.

Για το βιβλίο «Ιστορία της Βιολογίας» του Michel Morange (μτφρ. Λαοκρατία Λάκκα, εκδ. Utopia).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η βιολογία είναι επιστήμη με επίσημη ιστορία περίπου δύο αιώνων: ο όρος εμφανίστηκε μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα. Ωστόσο, όπως μας δείχνει ο καθηγητής βιολογίας Μισέλ Μοράνζ στην Ιστορία της βιολογίας (μτφρ. Λαοκρατία Λάκκα, εκδ. Utopia), η πραγματική ιστορία της είναι πολύ παλαιότερη και δη συνυφασμένη με την ιστορία της ιατρικής. Ο συγγραφέας προβαίνει σε μια χρονολογική ταξινόμηση των δεδομένων θέτοντας ως φιλοδοξία του «να κατανοήσουμε καλύτερα τη βιολογία τού σήμερα μέσα από την ιστορία της». Αυτό σημαίνει πως, παρότι η επιστημονική πρόοδος είναι οφθαλμοφανής, κάποια «σφάλματα» μπορούν ενίοτε να αποτελούν ένα αθέατο τμήμα της «αλήθειας» των βιολογικών γνώσεων, όπως και κάθε επιστημονικής γνώσης όταν αυτή θεωρείται μέσα από ένα ιστορικό πρίσμα. Όπως τα βιβλία, έτσι και οι ιδέες έχουν τη δική τους μοίρα.

Για το βιβλίο του Edward Grant Τα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης στον Μεσαίωνα (μτφρ. Σαββίνα Παπαδάκη, εκδ. Ροπή).

Του Μάνου Σαββάκη

Το βιβλίο του Grant, σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται να απευθύνεται σε εξειδικευμένο επιστημονικό κοινό, αλλά στην ουσία μπορεί να διαβαστεί από οποιοδήποτε διαθέτει τη στοιχειώδη υπομονή να απολαύσει ένα απαιτητικό αλλά καλογραμμένο βιβλίο.

Για το βιβλίο των Eric Brynjolfsson και Andrew McAfee, Η θαυμαστή εποχή της νέας τεχνολογίας (μτφρ. Γιώργος Ναθαναήλ, εκδ. Κριτική).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Πριν από λίγους μήνες το αυτόνομα κινούμενο λεωφορείο στο κέντρο των Τρικάλων, το λεγόμενο «λεωφορείο χωρίς οδηγό», η πιλοτική λειτουργία του οποίου έχει προς στιγμήν λήξει, έκανε κάτι που δεν έπρεπε να κάνει: ανέβηκε ένα κράσπεδο, πλησίασε ένα περίπτερο και ακινητοποιήθηκε. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον κι από το ίδιο το «ατύχημα», που δεν προκάλεσε πάντως καμία σωματική ή υλική βλάβη, παρουσίασαν τα σχετικά σχόλια σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αρχικά ξεσπάθωσαν οι πανταχού παρόντες στην Ελλάδα τεχνοφοβικοί, που έδωσαν ρεσιτάλ νοσταλγικής ειρωνείας: οι μηχανές δεν ξέρουν τι κάνουν, είναι ανόητες κι επικίνδυνες, ο άνθρωπος θα παραμείνει για πάντα αναντικατάστατος, πού είναι τα παλιά τα χρόνια όπου δεν υπήρχαν αυτά τα πράματα του διαβόλου, κ.λπ. Αμέσως αντεπιτέθηκαν οι τεχνοφιλικοί, που ανέλαβαν να υπερασπιστούν το αυτόνομο όχημα: δεν φταίει το ίδιο που έχασε προς στιγμή το σήμα του αφού οι ρυθμίσεις του προέρχονται ούτως ή άλλως από ανθρώπους, τι είναι μια μικροπαρέκκλιση, και μάλιστα χωρίς επιπτώσεις, μπροστά στα σοβαρά ατυχήματα που προκαλούν συνέχεια οι κανονικοί οδηγοί, πώς θα προοδεύσουμε ως κοινωνία αν δεν υιοθετήσουμε όλες τις τεχνολογικές καινοτομίες, κ.λπ.  

Για το βιβλίο Τα ίχνη της εμπειρίας - Νευρωνική πλαστικότητα και η συνάντηση της βιολογίας με την ψυχανάλυση των Francois Ansermet και Pierre Magistretti (μτφρ. Βασιλική Βακάκη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης - ΠΕΚ)

Του Γιώργου Λαμπράκου

Σε ένα από τα κείμενα της μεσαίας περιόδου του («Μια δυσκολία στον δρόμο της ψυχανάλυσης», 1917) ο Φρόιντ γράφει πως στους Νέους Χρόνους ο ανθρώπινος ναρκισσισμός δέχτηκε τρία καίρια πλήγματα: το «κοσμολογικό», που το επέφερε ο Κοπέρνικος (η Γη δεν είναι το κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, πόσο μάλλον ολόκληρου του σύμπαντος)· το «βιολογικό», που το επέφερε ο Δαρβίνος (ο άνθρωπος δεν είναι θεϊκό, αλλά φυσικό δημιούργημα: ένα ζώο που, όπως και τα άλλα, υπόκειται στην εξέλιξη μέσω φυσικής επιλογής)· και το «ψυχολογικό», που το επέφερε ο ίδιος ο επινοητής της ψυχανάλυσης (ο άνθρωπος ελέγχεται κυρίως από το ασυνείδητο: η συνείδηση διαδραματίζει κατά τη συμπεριφορά του ρόλο πολύ μικρότερο από όσο ανέκαθεν ο ίδιος πίστευε και, κυρίως, ήθελε να πιστεύει). 

Το εμβληματικό έργο Το Κεφάλαιο τον 21o αιώνα του Τομά Πικετί είναι το βιβλίο για την οικονομία που διαβάστηκε και συζητήθηκε περισσότερο τις τελευταίες δεκαετίες. 

Του Κωστή Παπαδημητρίου

Επισκόπηση του έργου Αναγνώσεις της ελληνικής μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής του Παναγιώτη Τσακόπουλου. 

Του Κωνσταντίνου Γ. Πατέστου*

Η πρώτη ματιά στο βιβλίο τού αρχιτέκτονα Παναγιώτη Τσακόπουλου με έκανε να σκεφτώ ότι πρόκειται για ένα σημαντικό, ογκώδες και εντυπωσιακό ιστοριογραφικό έργο, ανάλογο –τηρουμένων των αναλογιών– μόνο με την ανυπέρβλητη Νεοελληνική Αρχιτεκτονική τού Δημήτρη Φιλιππίδη. Μια πολύ προσεγμένη έκδοση στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα –απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή ενός έργου στη διεθνή αρχιτεκτονική έρευνα– που εξετάζει με κριτικό πνεύμα γεγονότα και δραστηριότητες που κατεγράφησαν στην αρχιτεκτονική πραγματικότητα τής μεταπολεμικής Ελλάδας, μέσα από το έργο 18 αρχιτεκτόνων και αρχιτεκτονικών γραφείων που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα στο δεύτερο ήμισυ τού 20ού αιώνα και ανήκουν σε διαφορετικές γενιές και αρχιτεκτονικές τάσεις. 

Του Γιώργου Λαμπράκου

«Αυτός ο κόσμος έχει ανάγκη τα πάντα, εκτός από επιπλέον πληροφορίες.» Μισέλ Ουελμπέκ, Η επέκταση του πεδίου της πάλης 

Στον χώρο των κλασικών ανθρωπιστικών επιστημών, οι θεωρίες των μέσων, της επικοινωνίας και της πληροφορίας δεν χαίρουν συχνά ιδιαίτερης εκτίμησης. Παρότι διεθνώς (και ιδίως στις ΗΠΑ) οι ραγδαίες εξελίξεις στα τεχνικά μέσα επικοινωνίας γίνονται αμέσως αντικείμενο θεωρητικού στοχασμού, στη χώρα μας, παρότι διαθέτουμε και χρησιμοποιούμε καθημερινά τα ίδια αυτά μέσα, οι ανάλογες μελέτες είναι δυστυχώς λίγες.