Μια κριτική ματιά στην ποίηση, το έπος και το δοκίμιο επί σκηνής.

Του Νίκου Ξένιου

Φέτος, και πάλι, μεγάλα κλασικά κείμενα πεζογραφίας, η ποίηση και το ημερολόγιο δοκιμάστηκαν στο σανίδι. Αναζητήθηκαν στοιχεία «θεατρικότητας» σε κείμενα που δεν ήταν προορισμένα να παρασταθούν σκηνικά. Διάλογοι, στιχομυθίες, εσωτερικός μονόλογος, δράση, πλοκή, εξωτερική αφήγηση, ποικίλες συγκρούσεις και χαρακτήρες αποδόθηκαν παντοιοτρόπως. Αποσυνδέοντας τη δραματουργία από το θεατρικό κείμενο, οι παραστάσεις προσανατολίστηκαν προς την ιστορική διάσταση της ζωής: θέατρο δρόμου, «devised theatre», «θέατρο-τοπίο», περφόρμανς, κ.ο.κ. [1]. Πρώτες ήρθαν, κατά σειράν ποσοτικής παρουσίας, οι παραστάσεις που βασίστηκαν σε διηγήματα, δεύτερες αυτές που βασίστηκαν σε ποίηση, τρίτες αυτές που βασίστηκαν σε μυθιστορήματα, τέταρτες αυτές που βασίστηκαν σε θεατρικά έργα, πέμπτες εκείνες που βασίστηκαν σε δοκίμια ή ανθρωπολογικού χαρακτήρα μελέτες, ντοκιμαντέρ ή καταγραφές προσωπικών ημερολογίων, και τελευταίες ήρθαν οι μεγάλες σκηνικές παραγωγές που μετέπλασαν σε θεατρικό κείμενο τις σπουδαίες, αρχετυπικές αφηγήσεις των λαών: τους μύθους, τα έπη, τις τραγωδίες. Ολόκληρες παραγωγές τέτοιων διαστάσεων πέρασαν σαν αστραπή από το φετινό φεστιβάλ, προοριζόμενες για δύο ή τρεις το πολύ παραστάσεις, και αφήνοντας πίσω τους αμφίθυμο το αθηναϊκό κοινό.

Μια κριτική ματιά σε κάποιες σημαντικές παραστάσεις της χρονιάς που πέρασε.

Του Νίκου Ξένιου

Το σύγχρονο ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο όπου εντάσσεται η διασκευή ενός λογοτεχνικού κειμένου για το θέατρο (αλλά και το ιδεολογικό της πρόσημο) την καθιστά δύσκολο εγχείρημα. «Αυτό που βλέπουμε επί σκηνής, στην όποια εκφραστική υφολογία, είναι η ποίηση της πραγματικότητας, δηλαδή η αισθητική υπέρβαση του υπαρκτού και η οντολογική ουσιαστικοποίησή του», λέει ο Βάλτερ Πούχνερ, μιλώντας για τη μεταφορά λογοτεχνικών έργων στη σκηνή [1]. Και έπειτα ο Πούχνερ προχωρεί σε διάκριση της (μεταδραματικής) performance από το παραδοσιακό «δράμα» [2]. Ο Γιώργος Πεφάνης παρατηρεί: «Η δραματουργία έχει σήμερα εξελιχθεί, ανοίγεται σε σκηνικές πολυφωνίες, είναι πολύπλευρη και ρευστή, εξελισσόμενη με διακυμάνσεις, με παλίνδρομες διολισθήσεις από και προς την παράσταση, ανοιχτή σε διαδικασίες πρόσληψης πιο ενεργητικές και παιγνιώδεις» [3].