Οκτώ (συν ένας) αντιπροσωπευτικοί τίτλοι βιβλίων για μικρούς φιλόσοφους.

Των Άλκη Γούναρη και Βάσως Μπάκα

Για το βιβλίο «Τριστάνος και Ιζόλδη – Μια ιστορία των γλάρων». μια ελεύθερη διασκευή του μεσαιωνικού θρύλου, βασισμένη στα βιβλία των Μπερούλ και Ζοζέφ Μπεντιέ από τον Μάνο Κοντολέων (εικονογράφηση Βάσω Ψαράκη, εκδ. Πατάκη).

Της Τέσυς Μπάιλα

Για το βιβλίο της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου «Ο χορός του μαύρου πελαργού» (εκδ. Πατάκη).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Για το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο «Πού κρύβονται τα δικαιώματα;» (εκδ. Μεταίχμιο).

Της Ελένης Σβορώνου

Για το εφηβικό μυθιστόρημα της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου «Καναρίνι και μέντα» (εκδ. Πατάκη).

Της Έλενας Στανιού

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Μαριαλένας Σπυροπούλου «Ο μαγικός καθρέφτης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Της Ελένης Κορόβηλα

Για το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο «2651 ημέρες δικτατορίας. 21 Απριλίου 1967 - 24 Ιουλίου 1974», με εικόνες του Βασίλη Παπαγεωργίου, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Του Χρήστου Γ. Λάζου

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Αγαθής Δημητρούκα «Αν» (εικ. Tàssies, εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Για το βιβλίο της Θεοδώρας Κατσιφή «Η κίτρινη σημαδούρα» (εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Ηλίβατον).

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Με το νέο της βιβλίο Η κίτρινη σημαδούρα η συγγραφέας Θεοδώρα Κατσιφή προσεγγίζει θεματικά τη σύγκρουση της επιθυμίας του μικρού παιδιού με τα όρια και τους κανόνες που θέτουν οι ενήλικες, ενίοτε προϋπόθεση ωρίμασης, αυτονόμησης και ενίσχυσης της αυτοαντίληψης του παιδιού.

Για το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο «Ένας κόσμος σε κίνηση, λίγο πριν… λίγο μετά το 1821» (εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τα βιβλία γνώσεων, την ειδική αυτή κατηγορία παιδικών και εφηβικών βιβλίων που προσφέρουν στους μικρούς και νεαρούς αναγνώστες έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες για διάφορα επιστημονικά πεδία. Η Μαρίζα Ντεκάστρο, εκπαιδευτικός, συγγραφέας, μεταφράστρια και κριτικός παιδικού βιβλίου, έχει ξεχωρίσει για την πολυσήμαντη συνεισφορά της στον χώρο του βιβλίου γνώσεων.

Για τη συλλογή παραμυθιών της Αντωνίας Γουναροπούλου «Κυνηγοί και Λύκοι» (εικονογράφηση Κατερίνα Χαδουλού, εκδ. Πατάκη).

Της Ευθυμίας Γιώσα

Ο στοχαστής Χρήστος Μαλεβίτσης γράφει σε ένα από τα δοκιμιακά του κείμενα στη «Νέα Εστία»: «Ο μύθος είναι το στοιχείο, εντός του οποίου ζει ο άνθρωπος, όπως είναι το νερό του ωκεανού εντός του οποίου ζει το ψάρι. Και η επιστήμη μας είναι εν τέλει μυθική· και η λογική μας. Διότι όλα αυτά συνιστούν τρόπους του μυθικώς υπάρχειν. Και δεν υπάρχει άλλος»[1]. Η Αντωνία Γουναροπούλου φαίνεται πως το γνωρίζει καλά, γι’ αυτό και επιλέγει μέσα από επτά (ή έξι συν ένα, όπως προτιμάτε) παρα-μύθια να περιπλανηθεί και να μας περιπλανήσει «στην υπαρξιακή γλύκα του Μύθου»[2], εκφρασμένη ως οντολογική παρατήρηση του Βίου.

Για το βιβλίο της Ruth Vander Ζee «Έρικα» (μτφρ. Μαρίζα Ντεκάστρο, εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Της Ελένης Γαλάνη

Η επιστήμη περιγράφει τα πράγματα όπως είναι· η τέχνη
τα περιγράφει όπως τα αισθανόμαστε – όπως αισθανόμαστε ότι πρέπει να είναι.
Φερνάντο Πεσόα

Για το βιβλίο της Αθηνάς Ανδρουτσοπούλου «Ταξίδια με τη μαμά» (σύνθεση εικονογράφησης Ρ.Κ., εκδ. Λιβάνης).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Το βιβλίο της Αθηνάς Ανδρουτσοπούλου, ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας και συγγραφέως παιδικών βιβλίων, θεωρώ ότι είναι ένα πρωτότυπο λογοτεχνικό βιβλίο γνώσεων που κύριο στόχο έχει να γνωρίσει στο μικρό παιδί σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης (ζωγραφικής, λογοτεχνίας) και της επιστήμης, ενώ παράλληλα το εξοικειώνει και με το είδος της (αυτο)βιογραφίας, κυρίως με την ημερολογιακή γραφή, με το προσωπικό ημερολόγιο (journal intime), ένα είδος που κυριαρχεί στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα. Η έξαρση συγγραφής προσωπικών ημερολογίων τον αιώνα αυτόν και η δημοσίευσή τους στη δεκαετία 1880-1890 δεν είναι άσχετη με τα ατομικά αδιέξοδα που δημιουργούνται, με το ενδιαφέρον της εποχής για την ψυχολογία, καθώς και με τη νέα στροφή στο υποκείμενο.

Για το βιβλίο της Λιλής Λαμπρέλλη «Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης, Εγχειρίδιο αυθαίρετου στοχασμού πάνω στα παραμύθια και στην αφήγησή τους» (Πατάκης).

Της Ιωάννας Σπηλιοπούλου

Αποτελώντας σε έναν βαθμό συμπλήρωμα του Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος (2010), το Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία της Λίλης Λαμπρέλλη και την ιδιαίτερη οπτική της, σε μια εποχή που παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για την αφήγηση στη χώρα μας. Στόχος να κωδικοποιήσει ‒μέσω «αυθαίρετου στοχασμού»‒ βιωμένες γνώσεις για το θεωρητικό υπόβαθρο και την πράξη της αφήγησης (με παραπομπές στην ανθρωπολογία και την ψυχανάλυση), εστιάζοντας σε έννοιες-κλειδιά γύρω από τα μαγικά παραμύθια και τη συμβολική ανάγνωσή τους.

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα Όμηρος στο πέλαγος (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Για το μυθιστόρημα φαντασίας της Μαρίας Παπαγιάννη Παπούτσια με φτερά (εκδ. Πατάκη).

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

«Παπούτσια με φτερά»… παπούτσια για να περπατήσεις και φτερά για να πετάξεις, κάτι δηλαδή σαν η ανάγκη και το όνειρο μαζί -ή σαν να λέμε το όνειρο να βοηθάει την ανάγκη να προχωρήσει στον δρόμο της ζωής- και σκέφτομαι πόσο χρειαζόμασταν να το διαβάσουμε αυτό και πόσο ευτυχής η συγκυρία να το συναντάμε στο νέο έργο που μας παραδίδει με τον ποιητικό αυτό τίτλο η Μαρία Παπαγιάννη, ένα από τα πιο μεστά της μυθιστορήματα για μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους.*

Για το βιβλίο της Maxine Trottier, σε εικονογράφηση Isabelle Arsenault, Φτερό στον άνεμο (μτφρ. Σοφία Τζάλη, εκδ. Λιβάνη, 2017)

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Το προσφυγικό ζήτημα απασχολεί τελευταία τους συγγραφείς παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, που επικεντρώνονται κυρίως στην προσφυγική κρίση που συνδέεται άμεσα με τους πολέμους στην Ανατολή. Το Φτερό στον άνεμο της πολυβραβευμένης Αμερικανοκαναδέζας συγγραφέως παιδικών βιβλίων Maxine Trottier μάς έρχεται από το μακρινό Kαναδά. Όπως αναφέρεται στο βιογραφικό της συγγραφέως στο τέλος του βιβλίου, την ιστορία του βιβλίου εμπνεύστηκε «από τους περιπλανώμενους Μεξικανούς εργάτες που συναντούσε στο Λέμινγκτον του Οντάριο, όπου περνούσε τα καλοκαίρια της».

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Αργυρώς Πιπίνη Μελάκ, μόνος, σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή (εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Η τάση της άμεσης ανταπόκρισης των συγγραφέων σε καυτά ζητήματα της επικαιρότητας και η ταυτόχρονη σχεδόν μετατροπή της Ιστορίας σε μυθοπλασία κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της οικονομικής, προσφυγικής, πολιτισμικής και υπαρξιακής κρίσης στο χώρο της λογοτεχνίας που απευθύνεται τόσο σε ενήλικο όσο και σε παιδικό- εφηβικό κοινό. Το γεγονός αυτό έχει συχνά ως συνέπεια την επιδερμική αναπαράσταση των γεγονότων συνυφασμένη με τη βιωματική πρόσληψή τους, ενώ απουσιάζει η αποστασιοποιημένη και πιο στοχαστική μυθοπλαστικά απόδοσή τους. 

Για το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο Με τους ζωγράφους της Πινακοθήκης Αβέρωφ. Οδηγός για νέους (Ίδρυμα Ευαγγέλου Αβέρωφ - Τοσίτσα).

Του Γεώργιου Δ. Παπαντωνάκη

Το βιβλίο γνώσεων κρύβεται μάλλον στην… αθέατη πλευρά της σελήνης για τα ελληνικά θεωρητικά και ερευνητικά δεδομένα. Ενώ αποτελεί σχεδόν τη μισή παραγωγή του βιβλίου για παιδιά, τα διάφορα θεωρητικά βιβλία -και είναι αρκετά-, με εξαίρεση ένα δύο, του αφιερώνουν λίγες αράδες ή μια δυο σελίδες, σε αντίθεση με το λογοτεχνικό παιδικό βιβλίο που καταλαμβάνει το υπόλοιπο μέρος τους.

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Φραντσέσκα Σάννα Το ταξίδι (μτφρ. Μαρία Παπαγιάννη, εκδ. Πατάκη)

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Ένα πολύ ευαίσθητο θέμα στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης πραγματεύεται επιτυχημένα η πρωτοεμφανιζόμενη Ιταλίδα συγγραφέας και εικονογράφος Φραντσέσκα Σάννα. Επηρεασμένη από προφορικές συνεντεύξεις μεταναστών, όπως η ίδια μας εξομολογείται στο τέλος της ιστορίας, αποφασίζει στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών της σπουδών να κάνει ένα εικονογραφημένο βιβλίο με κεντρικό θέμα το ταξίδι φυγής μιας οικογένειας προσφύγων.

Συγκριτική ανάγνωση δυο βιβλίων για παιδιά εμπνευσμένων από τον Μικρό Πρίγκιπα, τα Πρίγκιπας σημαίνει Αμίρ της Άννας Κοντολέων (εκδ. Πατάκη) και Το υπέροχο ταξίδι της Νίλου του Γκουίντο Κόντι (εκδ. Καλέντης).

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Έχω την αίσθηση ότι η κλασική ατάκα της αλεπούς στον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ, «την αξία δεν τη βλέπουν τα μάτια», συνιστά μια από τις πιο φθαρμένες και πολυχρησιμοποιημένες ατάκες λογοτεχνικών ηρώων. Κανείς μας, ωστόσο, δεν μπορεί να παραβλέψει ότι είναι και από τις πλέον αναγνωρίσιμες, ειδικά για έναν συγγραφέα που θα ήθελε να οικειοποιηθεί τον λογοτεχνικό μύθο του Εξυπερύ μεταγράφοντάς τον δημιουργικά σε μια σύγχρονη πραγματικότητα, ενέργεια καθόλα «νόμιμη», μιας και «όλα τα έργα είναι δυνητικά υπερκείμενα», όπως παρατηρεί στα Palimpsests ο Γάλλος θεωρητικός Gérard Genette, «καθώς δεν υπάρχει λογοτεχνικό έργο το οποίο να μην περιέχει λίγο ή πολύ ένα άλλο λογοτεχνικό έργο» [στην κεντρική εικόνα, καρέ από την ταινία Το παιδί και η αλεπού του Λικ Ζακέ].

Eικονογραφημένα βιβλία για μικρούς μαθητές προνηπίου, νηπιαγωγείου και α' δημοτικού για να συντροφεύουν τα απογεύματα αλλά και την ώρα της καληνύχτας.

Επιλογή: Ελένη Κορόβηλα

Το χαρακτηριστικό της ηλικιακής ομάδας 3 έως 6 ετών είναι πως δεν γνωρίζουν ανάγνωση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της ζωής τους τα μικρά παιδιά θα διδαχθούν μαζί με άλλα πολλά τον μηχανισμό της ανάγνωσης και προς το τέλος της, πλησιάζοντας τα 7 χρόνια, θα τον έχουν κατακτήσει σε σημαντικό βαθμό. Αν και για αυτή την ηλικιακή ομάδα κυκλοφορεί πληθώρα τίτλων, χρειάζεται αυξημένη φροντίδα στην επιλογή για το κάθε παιδί μια που τα αναγνώσματα αυτής της περιόδου θα κρίνουν τη μελλοντική σχέση με το βιβλίο και την ποιότητά της.

Για τον συλλογικό τόμο Μικρά Ασία-Πόντος, Πατρίδες αλησμόνητες (εκδ. Παπαδόπουλος) και το αφήγημα του Βαγγέλη Τασιόπουλου Τα καινούρια μου πόδια (εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες).

Του Παναγιώτη Γούτα

Τα βιβλία Μικρά Ασία - Πόντος, Πατρίδες αλησμόνητες των εκδόσεων Παπαδόπουλος και Τα καινούρια μου πόδια του Βαγγέλη Τασιόπουλου, παρότι διαφέρουν ως προς τη θεματολογία και το λογοτεχνικό είδος, έχουν περισσότερες ομοιότητες απ’ ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί ο αναγνώστης.

Για το μυθιστόρημα για εφήβους του Φίλιππου Μανδηλαρά Υπέροχος κόσμος (εκδ. Πατάκη)

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Το νέο βιβλίο του Φίλιππου Μανδηλαρά με τίτλο Υπέροχος Κόσμος κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Το εφηβικό μυθιστόρημα, που ακολουθεί χρονικά την «τριλογία του δρόμου» (Κάπου ν’ ανήκεις, Ύαινες, Η ζωή σαν ασανσέρ), εντάσσεται στην ίδια θεματική της εξερεύνησης της ταυτότητας στην εφηβική ηλικία.

Για το δίγλωσσο βιβλίο της Μαρίνας Μιχαηλίδου-Καδή σε εικονογράφηση Ντανιέλας Σταματιάδου Παιδικά όνειρα / Children's Dreams (εκδ. Πατάκης).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Τα Παιδικά όνειρα Children’s Dreams είναι το δεύτερο δίγλωσσο βιβλίο που εκδίδει η συγγραφέας Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή. Το προηγούμενο με τίτλο Από τη γη μέχρι τα αστέρια το είχε συγγράψει με την Τουρκάλα συγγραφέα Μεχβές Μπεΐτογλου και έχει εκδοθεί το 2015 στα ελληνικά και στα τουρκικά στην Κύπρο, από τις εκδόσεις a book worm publication, με εικονογράφηση Αγγελικής Πιλάτη.

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Τα βιβλία γνώσεων αποτελούν μια χωριστή κατηγορία παιδικών βιβλίων που στόχο έχουν τη μετάδοση στα παιδιά γνώσεων, πληροφοριών, γεγονότων, φαινομένων με τρόπο ελκυστικό και ενδιαφέροντα. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε ότι η εκδοτική παραγωγή των βιβλίων αυτών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς καλύπτει μια ευρεία κλίμακα επιστημονικών περιοχών. Η ιστορία, η αρχαιολογία, η μυθολογία, η φυσική, τα μαθηματικά, η τέχνη, κυρίως η ζωγραφική αλλά και η μουσική και η γλυπτική, η οικολογία, η λογοτεχνία, καθώς και η ψυχολογία, η πολιτική επιστήμη, το δίκαιο και η κοινωνιολογία απασχολούν τους συγγραφείς βιβλίων αυτής της κατηγορίας, ενώ ο τρόπος μετάδοσης της γνώσης ποικίλλει.

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Παιδικού Βιβλίου, στις 2 Απριλίου, επιλέξαμε και προτείνουμε για τα παιδιά όλων των ηλικιών ορισμένα από τα καλύτερα βιβλία της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής (β’ εξάμηνο 2015 και α’ τρίμηνο 2016). Οι προτάσεις μας συμπληρώνονται και από λίγους τίτλους για εφήβους ηλικίας 15 ετών και πάνω. Καλή ανάγνωση.

Της Ελένης Κορόβηλα 

Με αφορμή ένα τρυφερό παραμύθι με θέμα την απώλεια, η ομ. καθ/τρια Φιλολογίας Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου γράφει για ένα θέμα που απαιτεί μεγάλη ευαισθησία στην προσέγγιση. 

Της Άντας Κατσίκη - Γκίβαλου

Με μια δίγλωσση έκδοση από την Κύπρο, στα ελληνικά και τα τουρκικά, δύο συγγραφείς μιλούν στα παιδιά για το παραμύθι της ζωής και την αξία της αγάπης. 

Της Άντας Κατσίκη - Γκίβαλου 

Για το τέλος της χρονιάς ξεχωρίσαμε από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή βιβλία για μικρά παιδιά που είτε με χριστουγεννιάτικες ιστορίες είτε με ιστορίες που είναι στο πνεύμα της ημερών πρεσβεύουν την αγάπη, την αλληλεγγύη και τον σεβασμό. Σας τα προτείνουμε.

Της Ελένης Κορόβηλα

Για το βιβλίο της Μαρίας Παπαγιάννη Είχε απ' όλα και είχε πολλά (εκδ. Πατάκη).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Στη σημερινή εποχή όπου ο φόβος καλλιεργείται συστηματικά τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο με στόχο την απομόνωση του ανθρώπου, την αποδυνάμωσή του και την εύκολη χειραγώγησή του, το παραμύθι της Μαρίας Παπαγιάννη Είχε απ’ όλα και είχε πολλά με εικονογράφηση της Έφης Λαδά, έρχεται να μιλήσει με παραβολικό τρόπο, συμβολικά αλλά και εύγλωττα σε πολύ μικρά παιδιά, για τις τραγικές επιπτώσεις του φόβου, κυρίως για την απώλεια των αγαθών του κάθε ανθρώπου, και κατ’ επέκταση για την αμφισβήτηση του εαυτού του από τους άλλους. 

Με αφορμή το μυθιστόρημα Μαξ της Σάρα Κοέν-Σκαλί (εκδ. Πατάκη), ένα βιβλίο για ώριμους έφηβους και ενήλικες που μιλά για τον ναζισμό.

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Με τη βοήθεια της πρωτοπρόσωπης γραμμικής αφήγησης ενός μικρού αγοριού, του Κόνραντ φον Κέμπνερζολ ή «Νεκροκεφαλή» ή Μαξ, μαθαίνουμε για το πρόγραμμα «Λέμπενσμπορν», που έθεσε σε εφαρμογή ο Χίμλερ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.