gouri shmainei petra

Για το βιβλίο της Θεοδώρας Κατσιφή «Γκούρι, σημαίνει πέτρα» με εικονογράφηση της Πατρίτσια – Ευγενίας Δεληγιάννη (εκδ. Καλειδοσκόπιο). Κεντρική εικόνα: Επεξεργασμένο σκίτσο της Πατρίτσια – Ευγενίας Δεληγιάννη από το βιβλίο.

Του Μάνου Κοντολέων

Ένα από τα κλασικά μοτίβα ανάπτυξης μυθιστορήματος για παιδιά είναι κι αυτό που περιγράφει τις καλοκαιρινές διακοπές μιας ομάδας παιδιών σε κάποιο χωριό. Και συνήθως η πλοκή ενισχύεται με ένα μυστήριο που τις περισσότερες φορές έχει να κάνει με κάποιο αρχαιολογικό εύρημα. Οι χαρακτήρες των παιδιών είναι έτσι διαμορφωμένοι ώστε να εξυπηρετούν τη δράση και πολύ συχνά το αρχαιολογικό εύρημα γίνεται η αφορμή να δοθούν εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες για την εποχή από την οποία προέρχεται το εύρημα και τον τόπο όπου βρέθηκε.

Ως τελικό αποτέλεσμα έχουμε ένα κείμενο με έντονο το προγραμματισμένο του στοιχείο και με ακόμα πιο έντονα διακρινόμενη τη διάθεσή του από τη μια να κρατήσει το αναγνωστικό ενδιαφέρον του αναγνώστη και από την άλλη να προσφέρει συγκεκριμένες γνώσεις. Ο αυθορμητισμός των ηρώων μετατρέπεται σε στερεοτυπικές αντιδράσεις. Τα συναισθήματα (φιλικές σχέσεις, πρώτα ερωτικά σκιρτήματα κ.λπ.) εκφράζονται με ελεγχόμενη διάθεση έτσι ώστε να μην βγαίνουν έξω από το περίγραμμα του κοινωνικά αποδεχτού. 

Άλλοτε δείχνει πως γνωρίζει να χειρίζεται την τεχνική της αποσιώπησης κι άλλοτε πως επιζητά την αμεσότητα του τραγικού.

Αυτά όλα τα στοιχεία, που η ύπαρξή τους μετατρέπει τη λογοτεχνία για παιδιά και νέους σε βιβλίο για παιδιά και νέους, με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπίστωσα πως απουσιάζουν από αυτήν τη νουβέλα της Θεοδώρας Κατσιφή. Κι εδώ έχουμε την εξιστόρηση της καλοκαιρινής καθημερινότητας μιας ομάδας παιδιών σε ένα χωριό. Μια ομάδα που μέσα στο κείμενο αναφέρεται ως τσούρμο κι αμέσως σε προδιαθέτει πως πρόκειται να διαβάσεις κάτι που θα ξεφεύγει από τα όρια μιας προγραμματισμένης εξιστόρησης.

Κι έτσι είναι. Μέσα από την αφήγηση της κεντρικής ηρωίδας, ενός δωδεκάχρονου κοριτσιού από την πρωτεύουσα που φιλοξενείται στο σπίτι της γιαγιάς της, θα γνωρίσουμε και την ίδια και αρκετά από τα μέλη του τσούρμου, όπως και άλλους ενήλικους κατοίκους της περιοχής, αλλά κυρίως θα προχωρήσουμε μαζί της στην αναζήτηση της αλήθειας που πρέπει να κρύβεται πίσω από την εξαφάνιση μιας κοπέλας. Γεγονός που είχε κάπως παλαιότερα συμβεί, αλλά είχε καλυφθεί μέσα στο πέπλο διαφόρων δοξασιών, μα και στην διάθεση των κατοίκων του χωριού να μην ανασκαλεύουν όσα πιθανώς θα τάραζαν την κλειστή κοινωνίας τους.

kalidoskopio katsifi gouri shmainei petraΗ Θεοδώρα Κατσιφή χρησιμοποιεί μια γραφή ποιητική όσο και ρεαλιστική. Δομεί την εξιστόρησή της σε μικρά κεφάλαια. Άλλοτε δείχνει πως γνωρίζει να χειρίζεται την τεχνική της αποσιώπησης κι άλλοτε πως επιζητά την αμεσότητα του τραγικού. Αφήγηση άγρια ως ένα βαθμό, όπως άγρια μπορεί να είναι μια πέτρα, αλλά και επίσης αφήγηση βαθιά όσο βαθιά μπορεί να φτάνουν οι ρίζες μιας μουριάς.

«Μπορεί κανείς να μην ήξερε τι είχε γίνει με τη Γεωργίτσα, αλλά πολλοί έλεγαν πως την είχαν δει. Το πνεύμα της δηλαδή.
Πίστευαν πως τριγυρνούσε τις νύχτες όταν είχε βοριά.
Δυσκολευόμουν να το αποδεχτώ, τα παιδιά όμως ορκίζονταν πως είναι αλήθεια.
Κάποιος είχε ακούσει το σούρσιμο των ποδιών της.
Άλλος την είχε δει να στέκεται και να κοιτάει το σπίτι του πατέρα της.
Άλλος κουλουριασμένη έξω από το νεκροταφείο να τρέμει από το κρύο.
Και πάντα τη νύχτα. Την ώρα που βγαίνουν τα φαντάσματα και τα στοιχειά από τις κρυψώνες τους.
Αυτά λέγανε.
“Εσύ, γιαγιά, την έχεις δει;”
“Μια φορά. Έτσι νόμισα”.
“Και τί έκανε;”
“Στεκόταν κάτω απ΄ τη μουριά στην αυλή τους κι έκλαιγε. Έβγαλα το σταυρό μου απ΄ τη φανέλα και τον φίλησα”.
“Και μετά;”
“Μετά τίποτα”.
“Αυτή ήταν;”
“Η φαντασία μου ήταν. Και φόβος πολύς!”»

Μέσα σε αυτό το κλίμα ζωής –μα και αφήγησης– η ηρωίδα ανακαλύπτει όχι μόνο την αλήθεια που έμενε κρυμμένη, αλλά και το πού και πώς θα τοποθετήσει τον ίδιο της τον εαυτό μέσα σε ένα διαρκώς μετακινούμενο εξωτερικό περιβάλλον – μετακινούμενο είτε από τις πράξεις των άλλων, είτε από τον τρόπο που η ίδια αυτές τις πράξεις ερμηνεύει. Με δυο λόγια, πρόκειται για μια καθαρή και ιδιαίτερα ποιοτική σύνθεση κειμένου ενηλικίωσης ή –με μια διαφορετική διατύπωση– σύντομου μυθιστορήματος cross over.


* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, «Οι σκιές της Κλυταιμνήστρας» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ