gouri shmainei petra

Για το βιβλίο της Θεοδώρας Κατσιφή «Γκούρι, σημαίνει πέτρα» με εικονογράφηση της Πατρίτσια – Ευγενίας Δεληγιάννη (εκδ. Καλειδοσκόπιο). Κεντρική εικόνα: Επεξεργασμένο σκίτσο της Πατρίτσια – Ευγενίας Δεληγιάννη από το βιβλίο.

Του Μάνου Κοντολέων

Ένα από τα κλασικά μοτίβα ανάπτυξης μυθιστορήματος για παιδιά είναι κι αυτό που περιγράφει τις καλοκαιρινές διακοπές μιας ομάδας παιδιών σε κάποιο χωριό. Και συνήθως η πλοκή ενισχύεται με ένα μυστήριο που τις περισσότερες φορές έχει να κάνει με κάποιο αρχαιολογικό εύρημα. Οι χαρακτήρες των παιδιών είναι έτσι διαμορφωμένοι ώστε να εξυπηρετούν τη δράση και πολύ συχνά το αρχαιολογικό εύρημα γίνεται η αφορμή να δοθούν εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες για την εποχή από την οποία προέρχεται το εύρημα και τον τόπο όπου βρέθηκε.

Ως τελικό αποτέλεσμα έχουμε ένα κείμενο με έντονο το προγραμματισμένο του στοιχείο και με ακόμα πιο έντονα διακρινόμενη τη διάθεσή του από τη μια να κρατήσει το αναγνωστικό ενδιαφέρον του αναγνώστη και από την άλλη να προσφέρει συγκεκριμένες γνώσεις. Ο αυθορμητισμός των ηρώων μετατρέπεται σε στερεοτυπικές αντιδράσεις. Τα συναισθήματα (φιλικές σχέσεις, πρώτα ερωτικά σκιρτήματα κ.λπ.) εκφράζονται με ελεγχόμενη διάθεση έτσι ώστε να μην βγαίνουν έξω από το περίγραμμα του κοινωνικά αποδεχτού. 

Άλλοτε δείχνει πως γνωρίζει να χειρίζεται την τεχνική της αποσιώπησης κι άλλοτε πως επιζητά την αμεσότητα του τραγικού.

Αυτά όλα τα στοιχεία, που η ύπαρξή τους μετατρέπει τη λογοτεχνία για παιδιά και νέους σε βιβλίο για παιδιά και νέους, με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπίστωσα πως απουσιάζουν από αυτήν τη νουβέλα της Θεοδώρας Κατσιφή. Κι εδώ έχουμε την εξιστόρηση της καλοκαιρινής καθημερινότητας μιας ομάδας παιδιών σε ένα χωριό. Μια ομάδα που μέσα στο κείμενο αναφέρεται ως τσούρμο κι αμέσως σε προδιαθέτει πως πρόκειται να διαβάσεις κάτι που θα ξεφεύγει από τα όρια μιας προγραμματισμένης εξιστόρησης.

Κι έτσι είναι. Μέσα από την αφήγηση της κεντρικής ηρωίδας, ενός δωδεκάχρονου κοριτσιού από την πρωτεύουσα που φιλοξενείται στο σπίτι της γιαγιάς της, θα γνωρίσουμε και την ίδια και αρκετά από τα μέλη του τσούρμου, όπως και άλλους ενήλικους κατοίκους της περιοχής, αλλά κυρίως θα προχωρήσουμε μαζί της στην αναζήτηση της αλήθειας που πρέπει να κρύβεται πίσω από την εξαφάνιση μιας κοπέλας. Γεγονός που είχε κάπως παλαιότερα συμβεί, αλλά είχε καλυφθεί μέσα στο πέπλο διαφόρων δοξασιών, μα και στην διάθεση των κατοίκων του χωριού να μην ανασκαλεύουν όσα πιθανώς θα τάραζαν την κλειστή κοινωνίας τους.

kalidoskopio katsifi gouri shmainei petraΗ Θεοδώρα Κατσιφή χρησιμοποιεί μια γραφή ποιητική όσο και ρεαλιστική. Δομεί την εξιστόρησή της σε μικρά κεφάλαια. Άλλοτε δείχνει πως γνωρίζει να χειρίζεται την τεχνική της αποσιώπησης κι άλλοτε πως επιζητά την αμεσότητα του τραγικού. Αφήγηση άγρια ως ένα βαθμό, όπως άγρια μπορεί να είναι μια πέτρα, αλλά και επίσης αφήγηση βαθιά όσο βαθιά μπορεί να φτάνουν οι ρίζες μιας μουριάς.

«Μπορεί κανείς να μην ήξερε τι είχε γίνει με τη Γεωργίτσα, αλλά πολλοί έλεγαν πως την είχαν δει. Το πνεύμα της δηλαδή.
Πίστευαν πως τριγυρνούσε τις νύχτες όταν είχε βοριά.
Δυσκολευόμουν να το αποδεχτώ, τα παιδιά όμως ορκίζονταν πως είναι αλήθεια.
Κάποιος είχε ακούσει το σούρσιμο των ποδιών της.
Άλλος την είχε δει να στέκεται και να κοιτάει το σπίτι του πατέρα της.
Άλλος κουλουριασμένη έξω από το νεκροταφείο να τρέμει από το κρύο.
Και πάντα τη νύχτα. Την ώρα που βγαίνουν τα φαντάσματα και τα στοιχειά από τις κρυψώνες τους.
Αυτά λέγανε.
“Εσύ, γιαγιά, την έχεις δει;”
“Μια φορά. Έτσι νόμισα”.
“Και τί έκανε;”
“Στεκόταν κάτω απ΄ τη μουριά στην αυλή τους κι έκλαιγε. Έβγαλα το σταυρό μου απ΄ τη φανέλα και τον φίλησα”.
“Και μετά;”
“Μετά τίποτα”.
“Αυτή ήταν;”
“Η φαντασία μου ήταν. Και φόβος πολύς!”»

Μέσα σε αυτό το κλίμα ζωής –μα και αφήγησης– η ηρωίδα ανακαλύπτει όχι μόνο την αλήθεια που έμενε κρυμμένη, αλλά και το πού και πώς θα τοποθετήσει τον ίδιο της τον εαυτό μέσα σε ένα διαρκώς μετακινούμενο εξωτερικό περιβάλλον – μετακινούμενο είτε από τις πράξεις των άλλων, είτε από τον τρόπο που η ίδια αυτές τις πράξεις ερμηνεύει. Με δυο λόγια, πρόκειται για μια καθαρή και ιδιαίτερα ποιοτική σύνθεση κειμένου ενηλικίωσης ή –με μια διαφορετική διατύπωση– σύντομου μυθιστορήματος cross over.


* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, «Οι σκιές της Κλυταιμνήστρας» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ