Τι σημαίνει για την ανθρωπότητα στον 21ο αιώνα το φαινόμενο των μαζικών τάφων και των σιωπηλών, απρόσωπων, αποστειρωμένων ενταφιασμών; Τέτοια και άλλα συναφή ερωτήματα θίγονται στο δοκίμιο της Κατερίνας Μάτσα «Νιόβη – Το αδύνατο πένθος στον καιρό της πανδημίας» (εκδ. Άγρα).

Του Χρήστου Ν. Τσαμπρούνη

Για το βιβλίο του Γιώργου Πολίτη «Το παράδειγμα της Ελλάδας: 16 μαθήματα από την πανδημία» (εκδ. Ψυχογιός).

Του Άλκη Γούναρη

Για το βιβλίο του Έβαν Όσνος «Η εποχή της φιλοδοξίας – Τα παιχνίδια της τύχης, της αλήθειας και της πίστης σε μια Κίνα που μεταμορφώνεται» (μτφρ. Νικηφόρος Σταματάκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Θόδωρου Σούμα

Για το βιβλίο της γαλλόφωνης Μαροκινής συγγραφέως και δημοσιογράφου Λεϊλά Σλιμανί «Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» (μτφρ. Ρούλα Γεωργακοπούλου, εκδ. Στερέωμα).

Της Κατερίνας Σπυροπούλου

Για τον συλλογικό τόμο «Το ροκ πέθανε… Ζήτω το ροκ!» σε επιμέλεια Γιάννη Ν. Κολοβού και Νικόλα Χρηστάκη (εκδ. Απρόβλεπτες).

Του Νίκου Πουλάκη

Δυο σημαντικοί θεωρητικοί του 20ού αιώνα, ο Georges Bataille και ο Sigmund Freud με αφορμή δύο έκκεντρες μελέτες τους.

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για τη μελέτη του Marcel Mauss «Το Έθνος – Το έθνος και ο διεθνισμός. Μια κοινωνιολογική αποτίμηση του μπολσεβικισμού» (μτφρ. Θεόδωρος Παραδέλλης, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για τα βιβλία του Γκέοργκ Ζίμελ «Μητροπολιτική αίσθηση – Οι μεγαλουπόλεις και η διαμόρφωση της συνείδησης. Κοινωνιολογία των αισθήσεων» (μτφρ. Ιωάννα Μεϊτάνη, εκδ. Άγρα) και «Η μόδα» (μτφρ. Κωνσταντίνος Βασιλείου, εκδ. Πλέθρον).

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για το βιβλίο του Σταύρου Καραγεωργάκη «Ζώα στα πλοκάμια της ανθρώπινης ηθικής» (εκδ. Ευτοπία).

Της Άννας Λυδάκη

Για το δοκίμιο της Bérénice Levet «Η θεωρία του φύλου – ή Ένας κόσμος αγγελικά πλασμένος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ποικίλη Στοά).

Της Εύας Στάμου

Για το βιβλίο του Στιγκ Ντάγκερμαν «Γερμανικό φθινόπωρο» (μτφρ. Αγγελική Νάτση, εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για το βιβλίο του Κωνσταντίνου Πουλή «Από τ' αλέτρι στο smartphone - Συζητήσεις με τον πατέρα μου» (εκδ. Μελάνι).

Της Άννας Λυδάκη

Για το βιβλίο του Richard Sennet «Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος - Οι συνέπειες του μετασχηματισμού της εργασίας στον νέο καπιταλισμό» (μτφρ. Ελένη Αστερίου, εκδ. Πεδίο). 

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για το βιβλίο του Νίκου Βατόπουλου «Μικροί δρόμοι της Αθήνας» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μάνου Κοντολέων

Για το βιβλίο της Βασιλικής Γεωργιάδου «Η Άκρα Δεξιά στην Ελλάδα 1965-2018» (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για το βιβλίο του Ευάγγελου Βενιζέλου «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας – Προσδοκίες και κίνδυνοι από την αναθεώρηση του Συντάγματος» (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Λογαρά

Για το βιβλίο των Ian Buruma και Avishai Margalit «Δυτικισμός - η Δύση στα μάτια των άλλων» (μτφρ. Ξενοφών Γιαταγάνας, εκδ. Κριτική). 

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Για το βιβλίο του Δημήτρη Φεργάδη «Με αφορμή την Columbia, Η βιομηχανία της δισκογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα» (εκδ. ΚΨΜ).

Της Τόνιας Μάκρα

Για το βιβλίο του Φίλιππου Φιλίππου «Ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας - Ο Γιάννης Μαρής και οι άλλοι» (εκδ. Πατάκη).

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Η πρώτη Ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας είναι πραγματικότητα! Όσο κι αν το αστυνομικό είδος έχει μικρή παράδοση στη χώρα μας –σε σύγκριση με το αγγλοσαξονικό ή το γαλλικό, τουλάχιστον– η συγγραφή της χρειαζόταν πολλή δουλειά, πολλή μελέτη και σαφή εποπτεία του αντικειμένου. Ο Φίλιππος Φιλίππου, συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας και κριτικός βιβλίου, έφερε σε πέρας το δύσκολο αυτό έργο μετά από σχεδόν εικοσαετή συλλογή στοιχείων σε δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες κι έρευνα σε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία.

Για το δοκίμιο του Παντελή Μπουκάλα Όταν το ρήμα γίνεται όνομα. Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών (εκδ. Άγρα).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Γράφει με συγκίνηση ο Παντελής Μπουκάλας: «Σε λίγο ήρθε [ένας φίλος και κουμπάρος του, ο Θοδωρής Σταματόπουλος] και μου έδωσε ένα τετράδιο. “Σου το στέλνει η μάνα μου”. Η κυρα-Σταυρούλα. Ξαφνιάστηκα. […]

Για το μυθιστόρημα της Svetlana Alexievich Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου (μτφρ. Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου, εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το Τέλος του κόκκινου ανθρώπου είναι το τελευταίο μυθιστόρημα-χρονικό της Λευκορωσίδας νομπελίστριας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (1948) με θέμα τη μετάβαση από την ΕΣΣΔ στην καπιταλιστική Ρωσία. Σε αυτό το βιβλίο ακολούθησε την ίδια διαδικασία με τα προηγούμενα: αφού πρώτα ξόδεψε χρόνια αναζητώντας και παίρνοντας συνεντεύξεις από ποικίλους ανθρώπους, στη συνέχεια κατέγραψε την προσωπική τραγωδία καθημερινών ανθρώπων πίσω από μια ορισμένη ιστορική στιγμή δίνοντας στις φωνές τους μια αθάνατη χροιά. «Η αλήθεια», όπως υποστήριξε και η Αλεξίεβιτς στην ομιλία της στη Σουηδική Ακαδημία, «δεν χωράει σε μία μόνο καρδιά, σε έναν μόνο νου».

Για το βιβλίο Χωρίς εχθρούς, χωρίς μίσος (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκης) του βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης διανοούμενου και πολιτικού ακτιβιστή Liu Xiaobo. 

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Μέχρι τη δεκαετία του 80 οι Κινέζοι αντιφρονούντες δεν προλάβαιναν, καν, να γίνουν αντιφρονούντες, γιατί είτε δολοφονούνταν αμέσως είτε φυλακίζονταν, εξορίζονταν και εξαφανίζονταν. Σήμερα η πρόοδος είναι μεγάλη. Αυτοί προλαβαίνουν να ασκήσουν κριτική και να γίνουν «αντιφρονούντες». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι γλυτώνουν τη φυλάκιση και, σε κάποιες περιπτώσεις, και την εξαφάνιση. 

Για το βιβλίο του Θωμά Ψύρρα Η τύχη της ποίησης στο φανταστικό Χαλιφάτο - Η ποιητική δημιουργία στις επικράτειες του ISIS (εκδ. Θράκα)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ποίηση στις επικράτειες του ISIS; Σαν να λέμε οξυγόνο στο φεγγάρι και πυκνή βλάστηση στον Άρη. Γίνεται; Ο Θωμάς Ψύρρας, πρώην βουλευτής με τη ΔΗΜΑΡ και φιλόλογος καθηγητής, ένας από τους πιο μορφωμένους και σεμνούς ανθρώπους που πραγματικά με την παρουσία τους έχουν κοσμήσει την ελληνική Βουλή, υποστηρίζει ότι γίνεται.

Για τον συλλογικό τόμο Κράτη και Πολίτες. Κοινότητα, Ταυτότητα, Διαφορετικότητα (επιστ. επιμέλεια: Γκόλφω Μαγγίνη - Ελένη Λεοντσίνη, εκδ. Σμίλη).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Το συλλογικό έργο Κράτη και Πολίτες: Κοινότητα, Ταυτότητα, Διαφορετικότητα, αποτελεί πολύτιμη συνεισφορά στον χώρο της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής θεωρίας, παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, κείμενα που μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Η επικαιρότητα του συγκεκριμένου έργου είναι προφανής, αν αναλογιστεί κανείς τη γενικότερη συγκυρία: σκεπτικισμός και αμφισβήτηση απέναντι στους δημοκρατικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς – με αφορμή κυρίως τον τρόπο επιβολής και εφαρμογής πολιτικών λιτότητας, την περιθωριοποίηση και εξαθλίωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων, την ανεργία, τη σταδιακή κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Άνοδος και έξαρση του εθνικισμού. Μεταναστευτική και προσφυγική κρίση. Σε αυτά τα ζητήματα, έρχονται να προστεθούν διακυβεύματα τα οποία απασχολούν τις τελευταίες δεκαετίες τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική θεωρία, όπως αυτό των συλλογικών ταυτοτήτων – εθνικές, εθνοτικές, φυλετικές, θρησκευτικές, έμφυλες.

Του Παναγιώτη Χαλάτση

Το δοκίμιο Ψυχοκοινωνιολογία των μαζικών επικοινωνιών του Νικόλα Χρηστάκη καταγράφει και συνθέτει με τρόπο συστηματικό και πρωτότυπο τις διαφορετικές και συχνά αντιφατικές προσεγγίσεις αναφορικά με τις ψυχοκοινωνικές λειτουργίες των Μαζικών Επικοινωνιών. Καταδεικνύει δε εμφατικά ότι αυτές, αν και ευλόγως νοούνται και εξετάζονται στο πλαίσιο της νεωτερικότητας, σχετίζονται άμεσα με διαχρονικά κοινωνιο-ανθρωπολογικά και ψυχο-πολιτικά ζητήματα όπως, για παράδειγμα: Πώς και πού παράγονται και διακινούνται τα νοήματα; Πόσο ατομική ή κοινωνική είναι η διαδικασία δόμησης της πραγματικότητάς μας; Ποιος ο ρόλος της λογικής και ποιος του συναισθήματος στη διαδικασία αντίληψης και ερμηνείας των κοινωνικών καταστάσεων από το άτομο; Είμαστε εντέλει λογικά άτομα; Πόσο ανεξάρτητη είναι η ατομικότητα στο πλαίσιο των μικρών ή μεγάλων κοινωνικών ομάδων; Πώς αλλάζουν οι κοινωνίες; Ποιος ο ρόλος των συλλογικών μύθων στον τρόπο που νοηματοδοτούμε τη σύγχρονη πραγματικότητα;

Για το βιβλίο ΗΚ - Αναζητώντας τη χαμένη ταυτότητα - Ένα εβραιόπουλο στη δίνη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, της Chochana Boukhobza (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Στερέωμα). Ένα αφήγημα για άγνωστες πλευρές του πολέμου, για τις ιστορίες των «μικρών» ανθρώπων. 

Του Κώστα Κατσουλάρη

Για το βιβλίο της Svetlana Alexievich Τσερνομπίλ, Ένα χρονικό του μέλλοντος (μτφρ. Ορέστης Γεωργιάδης, εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Δρουγαλά

Ο μύθος θέλει εταιρείες-μεγαθήρια όπως η Google να έχουν προκύψει μόνο χάρη στην ευρηματικότητα μεμονωμένων ατόμων. Η Mariana Mazzucato στο βιβλίο της Επιχειρηματικό κράτος (εκδ. Κριτική), ανατρέπει τέτοιους μύθους εντοπίζοντας το «ορατό χέρι του κράτους» πίσω από την ανάπτυξη της καινοτομίας, κυρίως στις ΗΠΑ.

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για το εμβληματικό έργο Κοινωνία της διακινδύνευσης - καθ' οδόν προς μια άλλη νεωτερικότητα του Γερμανού πολιτικού επιστήμονα Ulrich Beck (μτφρ. Ηρακλής Οικονόμου, εκδ. Πεδίο)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο Ούλριχ Μπεκ γεννήθηκε το 1944 στην Πομερανία, στο γερμανικό τότε Στολπ και σήμερα πολωνικό Σλουσκ, όπου λειτουργεί το γνωστό ομώνυμο Πανεπιστήμιο, με το οποίο και συνεργάστηκε. Γιατί, βλέπετε, οι άνθρωποι ακόμα εκεί δεν μαλώνουν για τα ονόματα. Γι' αυτό και στη γερμανική και στην πολωνική πλευρά οι πινακίδες αναγράφουν και τις δυο ονομασίες, και τη νέα πολωνική και την παλιά γερμανική.

Για το βιβλίο του Jean-Fabien Spitz Γιατί πρέπει να αγωνιζόμαστε κατά των ανισοτήτων; (μτφρ. Μαγδαληνή Τσεβρένη, εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου κρατά στα χέρια του ένα βιβλίο φιλοσοφίας. Ακριβέστερα, ένα βιβλίο το οποίο συνεχίζει την τεράστια συζήτηση που άνοιξε από τη δεκαετία του 70 μεταξύ φιλελεύθερων, ρεπουμπλικάνων και σοσιαλδημοκρατών διανοητών όπως οι Τζων Ρώλς, Ρόναλντ Ντβόρκιν, Μάικλ Σαντέλ, Φίλιπ Πέτιτ, Γουίλ Κίμλικα, Σάμιουελ Σάφλερ, Πιέρ Ροζανβαλλόν για το τι είναι κοινωνικά δίκαιο.

Για το βιβλίο του Ιάσωνα Πιπίνη Το πείραμα της Λατινικής Αμερικής. Από την περουβιανή επανάσταση του Βελάσκο στην μπολιβαριανή επανάσταση του Τσάβες (εκδ. Κέδρος).

Του Κωστή Παπαδημητρίου

Η «Αριστερή Στροφή» της Λατινικής Αμερικής αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα. Από τις αρχές του 21ου αιώνα σχεδόν τα ¾ του πληθυσμού της ηπείρου βρέθηκαν να κυβερνώνται από καθαρά αριστερά κόμματα ή την αριστερή πτέρυγα κεντροαριστερών κομμάτων που εγκατέλειψαν για τα καλά το νεοφιλελεύθερο consensus.

Κατάθεση σκέψεων και προβληματισμών σχετικά με τη λειτουργία του αμερικανικού συστήματος από τον Gore Vidal, έναν από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς*. 

Του Κώστα Κατσουλάρη