
Για το βιβλίο των Duane P. Schultz και Ellen Sydney Schultz «Ψυχολογικές θεωρίες προσωπικότητας» (μτφρ. Χαρά Λυμπεροπούλου, εκδ. Πεδίο).
Του Φώτιου Γ. Αναγνωστόπουλου
Στην καθημερινή ζωή μας πολλές φορές προσπαθούμε να καταλάβουμε, να εξηγήσουμε ή να περιγράψουμε την προσωπικότητα τη δική μας ή των άλλων. Έχουμε συναντήσει ανθρώπους με ενδιαφέρουσα, φιλική, χαρισματική και υπέροχη προσωπικότητα, αλλά και άλλους με σκοτεινή, επιφυλακτική, εχθρική και απόμακρη προσωπικότητα. Το θέμα της «προσωπικότητας» είναι πάντα επίκαιρο. Ωστόσο, εάν εμβαθύνουμε, συχνά συναντάμε έννοιες δυσνόητες και συγκεχυμένες, που δεν γίνονται κατανοητές σε βάθος.
Το νέο βιβλίο με τίτλο «Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας» (εκδόσεις Πεδίο), με συγγραφείς τους D.P. Schultz και S.E. Schultz, έρχεται να διευκρινίσει για σειρά από ζητήματα. Τι θα θέλατε λοιπόν να μάθετε σχετικά με την προσωπικότητα; Θα θέλατε να γνωρίσετε τη θεωρία του Σίγκμουντ Φρόϋντ για το ασυνείδητο, το Υπερεγώ, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, τους μηχανισμούς άμυνας στη ζωή μας όπως είναι για παράδειγμα η απώθηση, η εκλογίκευση, η άρνηση και η παλινδρόμηση; Θα θέλατε να αποκτήσετε πληροφορίες, βάσει της ψυχαναλυτικής προσέγγισης, για το πώς διαμορφώνονται χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως είναι η εξάρτηση από τους άλλους, η ισχυρογνωμοσύνη, η αδιαλλαξία, η φιλαργυρία; Επιθυμείτε να ενημερωθείτε σχετικά με τη θεωρία της αναλυτικής ψυχολογίας του Κάρλ Γιούνγκ για το «συλλογικό ασυνείδητο», ή της ατομικής ψυχολογίας του Άλφρεντ Άντλερ για το «σύμπλεγμα κατωτερότητας»; Θα σας ενδιέφερε να γνωρίσετε τη θεωρία του ψυχολόγου Χανς Άιζενκ για τις τρεις βασικές διαστάσεις της προσωπικότητα των ανθρώπων όπως είναι ο ψυχωτισμός και ο έλεγχος των παρορμήσεων; Πώς συγκροτείται η προσωπικότητα με βάση το μοντέλο των πέντε μεγάλων παραγόντων όπως είναι ο νευρωτισμός, η εξωστρέφεια, η δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες, η προσήνεια και η ευσυνειδησία; Πώς άραγε μπορούμε να αξιολογήσουμε τα ξεχωριστά γνωρίσματα της «σκοτεινής τριάδας» της προσωπικότητας η οποία αποτελείται από τον εγωκεντρισμό και την ανάγκη θαυμασμού από τους άλλους, τον μακιαβελισμό και την προσπάθεια χειραγώγησης των άλλων, την ψυχοπάθεια, την αντικοινωνικότητα, την αναλγησία και τη σκληρότητα προς τους άλλους;
Πώς συγκροτείται η προσωπικότητα με βάση το μοντέλο των πέντε μεγάλων παραγόντων όπως είναι ο νευρωτισμός, η εξωστρέφεια, η δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες, η προσήνεια και η ευσυνειδησία;
Το βιβλίο δίνει προς το αναγνωστικό κοινό, με εύληπτο τρόπο, τις κατάλληλες και επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις σε όλα αυτά τα ζητήματα και σε ακόμη περισσότερα. Έτσι το βιβλίο βοηθά να εμβαθύνετε στην ιεράρχηση των αναγκών μας, όπως τις παρουσίασε ο ψυχολόγος Α. Μάσλοου (και περιλαμβάνουν την ανάγκη για τροφή, για ασφάλεια, αγάπη και στοργή, για αποδοχή από τους άλλους και για αυτo-πραγμάτωση). Το βιβλίο επίσης θα συμβάλλει στο να κατατοπιστείτε σχετικά με τις απόψεις του ψυχολόγου Καρλ Ρότζερς για την ανάγκη μας για θετική αναγνώριση, επιδοκιμασία και αποδοχή από τους άλλους, αλλά και για τις συνέπειες των «όρων» και των προϋποθέσεων που μας βάζουν οι άλλοι προκειμένου να μας αγαπήσουν και να μας αποδεχθούν.
Παράλληλα, θα διευκρινίσει το ρόλο των ενισχύσεων και της τιμωρίας στην εκδήλωση των συμπεριφορών μας, υπό το πρίσμα του συμπεριφορισμού, όπως διατυπώθηκε από τον ψυχολόγο Μπ. Φ. Σκίνερ. Επιπρόσθετα θα εξηγήσει τη σημασία της κοινωνικής μάθησης στη ζωή μας και της μίμησης της συμπεριφοράς των άλλων, όπως την παρουσίασε ο ψυχολόγος A. Μπαντούρα. Μεταξύ άλλων, το βιβλίο έχει στόχο να φωτίσει τις ιδιαίτερες πτυχές της προσωπικότητας όπως είναι η αναζήτηση διεγέρσεων και έντονων συγκινήσεων (βάσει της θεωρίας του ψυχολόγου Μ. Ζούκερμαν), αλλά και θα υπογραμμίσει τις επιπτώσεις του απαισιόδοξου ερμηνευτικού στυλ στη ζωή μας και τη σπουδαιότητα της θετικής ψυχολογίας και της ψυχοκοινωνικής μας άνθησης και ευτυχίας (βάσει της θεωρίας του ψυχολόγου Μ. Σέλιγκμαν).
Εν κατακλείδι, το βιβλίο «Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας» θα καλύψει όλα τα παραπάνω θέματα γύρω από την προσωπικότητα, διευρύνοντας τις γνώσεις όλων των αναγνωστών, τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από την επιστημονική κοινότητα, σε έναν τόσο σημαντικό και δυναμικό τομέα της ψυχολογικής επιστήμης.
* Ο Φώτιος Γ. Αναγνωστόπουλος είναι ψυχολόγος, Καθηγητής Ψυχολογίας της Υγείας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.