pragmata pou skeftetai kentriki 3

Για τη συλλογή διηγημάτων της Αλεξανδρας Κ* «Πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Η Gwyneth Paltrow σε σκηνή της ταινίας «Οικογένεια Tenenbaum» (2001).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Γροθιές και συγκινήσεις, χειροβομβίδες και λυγμοί είναι το κοκτέιλ που συναντάμε στα διηγήματα της Αλεξάνδρας Κ* (γενν. 1985). Η συγγραφέας ανήκει στη γενιά (και στη γραμμή) των νεαρών πεζογράφων που χτυπάνε το χέρι στο τραπέζι, εκτοξεύουν οργή και δάκρυ, στηλιτεύουν ανελέητα το κοινωνικό γίγνεσθαι, κι όλα αυτά με σπαθί και με χάδι. Αυτό το κράμα ίσως δεν είναι κατάλληλο για μυθιστόρημα, και γι’ αυτό το πρώτο της πεζογράφημα, το Πώς φιλιούνται οι αχινοί (2017), δεν μπόρεσε να προκαλέσει, αισθητικά και κοινωνικά, μέσα σε ένα χαοτικό πλαίσιο.

Τώρα, το μικρό σε έκταση διήγημα μπορεί να οργανώσει, υποτυπωδώς έστω, μια δομή και μέσα εκεί να εκσφενδονιστούν τσεκούρια, να χυθεί χολή, να πέσει αλάτι στις πληγές και να καυτηριαστεί κάθε τραύμα, όχι με απλό βαμβάκι και ήρεμες κινήσεις, αλλά με επιθετικό ιώδιο και σκληρές μαλάξεις. Η Αλεξάνδρα Κ* σαρκάζει ανηλεώς, αλλά συνάμα βλέπει με κατανόηση τους χαρακτήρες της, σκιαγραφεί με κινήσεις καράτε τη θέση της γυναίκας, την εγκυμοσύνη, τις έμφυλες συμβάσεις, την υποκρισία, τον ξενέρωτο έρωτα κ.λπ., αλλά ταυτόχρονα αγκαλιάζει με στοργή τα μυθοπλαστικά της θύματα.

Η Αλεξάνδρα Κ* γυροφέρνει τη γυναίκα στους ποικίλους ρόλους της, από μάνα έως ερωμένη κι από νοικοκυρά μέχρι γκόμενα, με όσα κρύβει και κρατά ανείπωτα κι όσα εξωτερικεύει, άλλοτε διπλωματικά, ενώ μέσα της βράζει, κι άλλοτε κυνικά, σαν φτυσιά που δεν πρέπει να αστοχήσει.

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτού του εκρηκτικού μίγματος είναι το «Ουδείς αχαριστότερος του ευεργετηθέντος». Μια ανώνυμη αφηγήτρια καλεί στο σπίτι της μια γνωριμία του καλοκαιριού για ένα «γαμήσι από λύπηση», τόσο για τον άλλο όσο και για τον εαυτό της, που δεν θα ήθελε να κοιμηθεί πάλι μόνος του. Πρόκειται για ένα περιστασιακό κρεβάτι, μικρή λύτρωση και για τους δύο, οι οποίοι με εναλλασσόμενη οπτική γωνία δείχνουν πόσο εξαρτημένοι είναι ακόμα από τον προηγούμενο έρωτά τους, τον Αντρέα και την Αλίκη αντίστοιχα, άτομα επώνυμα σε αντίθεση με τους πρωταγωνιστές που δεν έχουν όνομα. Και σ’ αυτό το περιστατικό αναδεικνύονται οι διπλοί κώδικες με τους οποίους προσεγγίζει ο καθένας την πραγματικότητα, αυτός να της μιλά με ζήλο κι αυτή να σιωπά με συγκατάβαση, αυτή να θέλει να εκφραστεί με σαρκασμό αλλά τελικά να μιλά συμβατικά, μπας και προχωρήσουν στη συνουσία, αυτή να πονά κι αυτός να νομίζει ότι ηδονίζεται, ο καθένας απ’ αυτούς να σκέφτεται τον πρώην του κι ο άλλος να νομίζει ότι είναι παθιασμένος με το σώμα του.

patakis aleksandra i parthenos mariaΤελείως διαφορετικό σε ύφος, αλλά ανάλογης γυναικείας ματιάς, είναι «Ο κύριος Βλάχος δεν με παρενόχλησε ποτέ». Η απουσιολόγος του τμήματος, ενώ βλέπει τον καθηγητή Βλάχο να διεγείρεται σεξουαλικά με άλλες μαθήτριες, δεν κοιτάζει ποτέ με λάγνο βλέμμα την ίδια. Κι ενώ γίνεται γελοίος στον περίγυρο, αυτή αναρωτιέται γιατί και πώς η διανοητική της ισχύς στην ουσία απενεργοποιεί το γενετήσιο ένστικτο του φιλολόγου, που δεν μπορεί να περάσει από το μυαλό στο σώμα. Η ιστορία αναλύει, ψυχαναλυτικά εν πολλοίς, τον ευνουχισμό του αρσενικού μπροστά στην πνευματική υπεροχή του θηλυκού, το οποίο δεν αφήνει περιθώρια να φανεί η διπλή του φύση, διανοητική και σωματική. Σε μια κοινωνία, όπου υπάρχει το διαζευκτικό δίπολο «ή ξανθιά ή έξυπνη», ο άνδρας βλέπει τη γυναίκα φοβικά, όταν διαπιστώσει ότι μπορεί να είναι ανώτερή του.

Η Αλεξάνδρα Κ* γυροφέρνει τη γυναίκα στους ποικίλους ρόλους της, από μάνα έως ερωμένη κι από νοικοκυρά μέχρι γκόμενα, με όσα κρύβει και κρατά ανείπωτα κι όσα εξωτερικεύει, άλλοτε διπλωματικά, ενώ μέσα της βράζει, κι άλλοτε κυνικά, σαν φτυσιά που δεν πρέπει να αστοχήσει. Ο ρόλος, λοιπόν, της γυναίκας ιριδίζει πολύχρωμα σήμερα, σε μια εποχή όπου η παραδοσιακή της θέση έχει προφανώς αλλάξει, αλλά ο συχνός μετεωρισμός της ανάμεσα στα πρέπει και τα θέλω, ανάμεσα στα θέλω και τα μπορώ, ανάμεσα στην ανεξαρτησία και την εξάρτηση, ανάμεσα στα συναισθήματα και την εσωτερικευμένη λογική προκαλεί σύγχυση και παραπατήματα. Το σύμπαν της διηγηματογράφου είναι γεμάτο γυναίκες, ακόμα και στο «Πενηντάρηδες μαυρίζουν στην παραλία», όπου η οπτική των ανδρών, σαν πλανήτες περιφερόμενοι γύρω από τον ήλιο τους, κατευθύνεται στη μία γυναίκα της οποίας θέλουν να τραβήξουν την προσοχή.


 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η μητρότητα είναι στη φύση των θηλυκών. Η φύση κάνει τα θηλυκά επιθετικά όταν κυοφορούν. Υπάρχουν γάτες που σκοτώνουν όταν είναι έγκυες, όπως και λέαινες, καθώς και καγκουρίνες. Οι θηλυκοί άνθρωποι δεν σκοτώνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Η εγκυμοσύνη κάνει τις γυναίκες Παρθένες Μαρίες. Κάποιες Παρθένες Μαρίες σηκώνονται τα βράδια, κλειδώνονται στο μπάνιο και στρίβουν ένα τσιγάρο για να μην σκοτώσουν κάνεναν άνθρωπο.
Ενώ καπνίζουν, σκέφτονται:»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

Για τη νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου «Δύο παράξενα πλάσματα» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει ο Σπύρος Γ. Μπρίκος

Στη νέα νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Έλενας Σαλιγκάρα «Εγώ, ο άλλος», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αν έλεγα πως εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα καλά, θα ήταν ψέμα. Όχι πως τ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ