Tο παρόν βιβλίο αποτελεί μια εισαγωγή στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με βάση προσεκτικά επιλεγμένα διαλεκτικά κείμενα αντιπροσωπευτικά τόσο των λογοτεχνικών ειδών όσο και του επιγραφικού υλικού, τα οποία προέρχονται από ποικίλες περιοχές και χρονολογούνται από τη μυκηναϊκή περίοδο έως την Κοινή (π. 14ος αι. π.Χ. - 2ος αι. μ.Χ.). Το πρώτο, εισαγωγικό, μέρος περιλαμβάνει σύντομη περιγραφή των βασικών γραμματικών και ιστορικών χαρακτηριστικών της γλώσσας, που λειτουργεί ως πλαίσιο αναφοράς κατά την εξέταση των κειμένων τα οποία ανθολογούνται και υπομνηματίζονται στο δεύτερο μέρος.
Το βιβλίο παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και ιδιαίτερα για τους φοιτητές φιλολογίας και σχετικών κλάδων, καθώς αποτελεί το μοναδικό τέτοιο έργο στην ελληνική γλώσσα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εγχειρίδιο για τη διαλεκτολογία της αρχαίας ελληνικής τόσο ως διδακτικό σύγγραμμα όσο και ως βασικό εργαλείο για τον ερευνητή. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμεύσει ως πρακτική εισαγωγή στην ιστορική γλωσσολογία και στη γλωσσολογική μέθοδο, όπως εφαρμόζεται σε μια γλώσσα σώματος κειμένων (corpus language), χωρίς να προαπαιτείται εμπειρία στην ινδοευρωπαϊκή ή θεωρητική γλωσσολογία. Στοιχεία όπως είναι η ενημερωμένη βιβλιογραφία, η σύντομη αλλά περιεκτική γραμματική περιγραφή των ελληνικών διαλέκτων και η προσεκτική επιλογή και ανάλυση αντιπροσωπευτικών διαλεκτικών κειμένων καθιστούν το παρόν έργο σημαντική προσθήκη στη βιβλιογραφία της ελληνικής γλώσσας, γεγονός που πιστοποιείται και από την ευρύτατη αποδοχή του διεθνώς.
Στην παρούσα ελληνική έκδοση, ο συγγραφέας έχει ενημερώσει και επαυξήσει το κείμενό του, όπου αυτό κρίθηκε σκόπιμο, ώστε να αντικατοπτρίζει την πρόσφατη βιβλιογραφία, ενώ, για τη διευκόλυνση του Έλληνα αναγνώστη, έχουν προστεθεί σε αυτό από τον επιστημονικό επιμελητή και τον μεταφραστή διευκρινιστικές σημειώσεις και χρήσιμες βιβλιογραφικές προσθήκες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Όπως όλες οι μεγάλες επαναστάσεις, η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 λειτούργησε σαν μια πυρηνική έκρηξη: καταλύοντας την καθεστηκυία κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική τάξη, αποδέσμευσε πρωτόγνωρες δημιουργικές δυνάμεις με διακηρυγμένο στόχο το χτίσιμο μιας νέας κουλτούρας, τη δημιουργία μιας νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, τη διάπλαση ενός νέου τύπου ανθρώπου, ενός νέου συλλογικού υποκειμένου, με βάση τις αρχές της κοινωνικής ισότητας και της προόδου. Εικαστικοί καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες, λογοτέχνες και άνθρωποι του θεάτρου και του κινηματογράφου, ανάμεσά τους ο Καζιμίρ Μαλέβιτς, ο Σεργκέι Άιζενσταϊν, ο Βλαντίμιρ Τάτλιν, ο Ελ Λισίτσκι, ο Αλεξάντρ Ρόντσενκο και η σύντροφός του Βαρβάρα Στεπάνοβα, η Λιουμπόφ Ποπόβα, ο Αλεξάντρ Βέσνιν και οι αδελφοί του Λεονίντ και Βίκτορ, ο Ιβάν Λεονίντοφ, ο Κονσταντίν Μέλνικοφ, ο Μοϊσέι Γκίνζμπουργκ και πολλοί άλλοι, στρατεύτηκαν στην πραγμάτωση αυτού του νέου οράματος και αποτύπωσαν μέσα από τα σύνθετα έργα και τα μανιφέστα τους τούς στόχους της νέας επαναστατικής τέχνης· ο σουπρεματισμός, ο κονστρουκτιβισμός, ο ωφελιμισμός-προντουκτιβισμός, ο ρασιοναλισμός, ο φορμαλισμός υπήρξαν τα καλλιτεχνικά ρεύματα που τροφοδότησαν το σαρωτικό ποτάμι της σοβιετικής πρωτοπορίας ή του σοβιετικού μοντερνισμού, για μια περίπου δεκαπενταετία μετά την Επανάσταση, πριν από την επιβολή της σταλινικής ορθοδοξίας.
Η μελέτη του Κωνσταντίνου Ξανθόπουλου δεν αρκείται σε μια αισθητική αποτίμηση του πολύπτυχου αυτού κινήματος, η σημασία του οποίου μόλις τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να εκτιμάται στις πραγματικές της διαστάσεις. Αφού εξετάσει το ιστορικό, κοινωνικό, ιδεολογικό και αισθητικό υπόβαθρο αυτής της δημιουργικής έκρηξης, την ώσμωση ιδεών και τάσεων και τον διάλογο, σε μια αρχική φάση τουλάχιστον, ανάμεσα στη σοβιετική και τη δυτική πρωτοπορία, αναδεικνύει το επαναστατικό έργο κυρίως της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας, ως κατεξοχήν πεδίου συγκερασμού των τεχνών, της επιστήμης και των νέων κοινωνικών ιδεών. Σημαντική συμβολή της μελέτης είναι μεταξύ άλλων η παρουσίαση του έργου και της λειτουργίας των ΦΧΟΥΤΕΜΑΣ και ΦΧΟΥΤΕΪΝ, των εκπαιδευτικών φορέων που συγκροτήθηκαν μετά την Επανάσταση με όραμα τη συνθετική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής και δια-. φόρων εκφάνσεων της τέχνης και την οργανική διασύνδεσή τους με τη βιομηχανική παραγωγή και τις ανάγκες της νέας κοινωνίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η Πωλίν αρρώστησε για πρώτη φορά όταν ήταν δεκαπέντε ετών. Εκείνο που φαινόταν σαν μια απλή ουρολοίμωξη έγινε πόνος στις αρθρώσεις και κατόπιν οξεία σκωληκοειδίτιδα. Ύστερα από μια επέμβαση ρουτίνας η Πωλίν έχασε κάθε δύναμη στα πόδια της. Λίγο αργότερα άρχισαν οι σπασμοί. Όμως οι εξετάσεις της ήταν εντελώς φυσιολογικές: τα συμπτώματά της δεν φαινόταν να έχουν καμία απολύτως σωματική αιτία.
Μπορεί να αποτελεί ακραία περίπτωση, όμως η Πωλίν δεν είναι η μόνη. Το ένα τρίτο των ανθρώπων που επισκέπτονται τον παθολόγο τους εμφανίζουν συμπτώματα ιατρικώς ανεξήγητα. Στα περισσότερα από αυτά μπορούμε να υποπτευθούμε την ύπαρξη μιας υποκείμενης αιτίας συναισθηματικού τύπου, η οποία όμως, τις πιο πολλές φορές, είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει ο ασθενής αλλά και να εκστομίσει ο γιατρός.
Αν και κατά κανόνα δεν έχουμε κανέναν ενδοιασμό στο να παραδεχόμαστε συναισθήματα όπως ο ενθουσιασμός ή η αγωνία, εντούτοις υπάρχουν ορισμένα μυστικά τα οποία, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, είμαστε όλοι ικανοί να κρατάμε από τον εαυτό μας. Σε αυτό το ταξίδι στον απολύτως πραγματικό κόσμο των ψυχοσωματικών ασθενειών, η Suzanne O’Sullivan ανακαλύπτει μερικά από αυτά τα μυστικά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο χρόνος αποτελεί για τον άνθρωπο μια δύσκολα προσδιορίσιμη έννοια και εντέλει μια φευγαλέα, άπιαστη οντότητα, την οποία οι επιστήμονες προσπαθούν από πολύ παλιά να μετρήσουν. Κι όμως, παρ’ όλες τις προσπάθειες, παραμένει δύσκολο να περιγράψεις με λόγια πώς διαπερνά την καθημερινή μας ζωή ως μονάδα μέτρησης, πώς καθορίζει τη μακροζωία των ειδών στον πλανήτη ή πώς φωτίζει την ιδέα της αιωνιότητας.
Σε τούτο το βιβλίο της, η Μάρσα Μπιόρνερουντ προσεγγίζει το ζήτημα του χρόνου -τη διάρκειά του, τους κύκλους και τον πολύπλευρο χαρακτήρα του- από τη σκοπιά του επιστημονικού της πεδίου, της γεωλογίας. Σύμφωνα με την ίδια, η γεωλογία είναι καθ’ όλα έτοιμη να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα φιλοσοφικά ερωτήματα που εγείρονται από την κλιματική αλλαγή, αλλά και να υποδείξει ευεργετικές λύσεις, καθώς είναι απαλλαγμένη από το στοιχείο της «άρνησης του χρόνου» που εγγενώς χαρακτηρίζει τη βιολογία, τη χημεία ή τη φυσική. Η συγγραφέας εισηγείται την ιδέα της χρονοσυνειδητότητας και την αντιπαραβάλλει ιδιοφυώς με την έννοια της διαχρονίας, η οποία γεννά την ψευδαίσθηση της μονιμότητας και μιας αδιέξοδης φιλοδοξίας, που οδηγούν την ανθρωπότητα στην πλάνη ότι η φύση αλλά και ο πλανήτης που μας φιλοξενεί είναι κτήμα μας και όχι πεδίο συνύπαρξης με τα άλλα είδη. Όπως η ίδια χαρακτηριστικά επισημαίνει, «η Γη μάς μιλά κάθε στιγμή: σε κάθε πέτρα, μας φανερώνει μια αρχέγονη αλήθεια ή έναν εμπειρικό κανόνα· και σε κάθε οικοσύστημα, μας προτείνει ένα υπόδειγμα υγιούς οικονομίας». Σε εμάς δεν απομένει παρά να ενηλικιωθούμε και, με βοηθό τον «Άτλαντα του Παρελθόντος», να ανακτήσουμε προς όφελός μας τον χαμένο χρόνο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό θηλαστικό που περπατάει σε δύο πόδια και όχι σε τέσσερα. Από εξελικτική σκοπιά, αυτό είναι μάλλον παράλογο, αφού τον κάνει να κινείται πιο αργά. Επιπλέον, τον ταλανίζει με διάφορες παθήσεις, όπως κήλες, κιρσούς ή πόνους στη μέση. Κι όμως, ο άνθρωπος είναι ακόμα εδώ. Επομένως, η βάδιση στα δύο πόδια πρέπει τελικά να του δίνει κάποιο σημαντικό πλεονέκτημα.
"Τα πρώτα βήματα", βραβευμένο με το W.W. Howells Book Prize της Αμερικανικής Εταιρείας Ανθρωπολογίας και ένα από τα καλύτερα επιστημονικά βιβλία του 2021 σύμφωνα με το Science News, είναι ένα συναρπαστικό αφήγημα που μας ταξιδεύει στο παρελθόν, αποκαλύπτοντας την προέλευση της όρθιας βάδισης. Με βάση μελέτες που διεξάγονται εδώ και δεκαετίες, είτε σε θέσεις όπου έχουν εντοπιστεί απολιθώματα είτε σε επιστημονικά εργαστήρια, ο Τζέρεμυ Ντε Σίλβα ζωντανεύει το ταξίδι του ανθρώπινου είδους προς την κατάκτηση της όρθιας βάδισης. Με τρόπο εξόχως γλαφυρό, παρουσιάζει το πώς ο διποδισμός υπήρξε στην πραγματικότητα μια «γέφυρα» για την απόκτηση άλλων χαρακτηριστικών που παγίωσαν την ανθρώπινη υπόστασή μας - από την ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων μέχρι τη δίψα μας για εξερεύνηση και τη χρήση της γλώσσας.
Ο Ντε Σίλβα χρησιμοποιεί πολλά δεδομένα ανατομίας και εξέλιξης για να περιγράψει τι ωθεί ένα βρέφος που μπουσουλάει να σηκωθεί στα δυο του πόδια· τις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο περπατούν οι άνδρες και οι γυναίκες· το κόστος που ενέχει η όρθια βάδιση, αλλά και τους κινδύνους κατά τον τοκετό. Υποστηρίζει ότι η όρθια βάδιση πιθανότατα έθεσε τα θεμέλια για την ενσυναίσθηση, τη συμπόνια και τον αλτρουισμό που χαρακτηρίζουν το είδος μας, γνωρίσματα τα οποία μας βοήθησαν να κυριαρχήσουμε πάνω στη Γη και να γίνουμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά αλλά και επικίνδυνα είδη στον πλανήτη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Από την εργασία σε πλατφόρμες μέχρι την οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης και τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης, της αλγοριθμικής διαχείρισης και της ψηφιακής επιτήρησης στους χώρους εργασίας, η τεχνολογία έχει σαρωτικές επιπτώσεις στη ζωή όλων μας, επειδή αναδιαμορφώνει την αγορά εργασίας και ασκεί πιέσεις στους κοινωνικούς θεσμούς. Σε αντίθεση με παλαιότερες αναλύσεις, που μιλούσαν για τον κίνδυνο απαξίωσης της ανθρώπινης εργασίας, το βιβλίο αυτό υποστηρίζει ότι τα ψηφιακά εργαλεία μάλλον θα υποκαταστήσουν διευθυντικές λειτουργίες και θα εντατικοποιήσουν τις διαδικασίες παραγωγής στους χώρους δουλειάς, παρά θα διευκολύνουν τη μαζική αντικατάσταση θέσεων εργασίας.
Η τεχνολογία δεν είναι σε καμιά περίπτωση ουδέτερη. Μπορεί και πρέπει να ελέγχεται, έτσι ώστε η πρόοδος να ευνοεί το σύνολο της κοινωνίας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό σύμμαχο, από την αποθήκη μέχρι το εργοστάσιο και το γραφείο, αλλά πρέπει να αξιολογείται με όρους κοινωνικής και πολιτικής βιωσιμότητας. Ωστόσο, παραμένουν κάποια σύνθετα ερωτήματα: Μπορεί να συμφιλιωθεί η ευελιξία με την προστασία της εργασίας; Πώς θα υποστηρίξουμε την καινοτομία; Τι θα γίνει με τη διάχυτη επιτήρηση της εργασίας μέσω της τεχνητής νοημοσύνης; Θα κυριαρχήσει η περιστασιακή απασχόληση σε κάποιους τομείς; Τι μπορούν να κάνουν οι κοινωνικοί εταίροι και η πολιτική τάξη για να διαμορφώσουν ένα αποτελεσματικό ρυθμιστικό πλαίσιο;
Xρησιμοποιώντας μελέτες περιπτώσεων και παραδείγματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τούτο το βιβλίο προσφέρει μια πυξίδα πλοήγησης στον κόσμο του ψηφιακού μετασχηματισμού και των διαθέσιμων ρυθμιστικών δυνατοτήτων, και προτείνει έναν νέο οδικό χάρτη για την εποχή μας, μια εποχή ριζικών ψηφιακών εξελίξεων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η Πωλίν αρρώστησε για πρώτη φορά όταν ήταν δεκαπέντε ετών. Εκείνο που φαινόταν σαν μια απλή ουρολοίμωξη έγινε πόνος στις αρθρώσεις και κατόπιν οξεία σκωληκοειδίτιδα. Ύστερα από μια επέμβαση ρουτίνας η Πωλίν έχασε κάθε δύναμη στα πόδια της. Λίγο αργότερα άρχισαν οι σπασμοί. Όμως οι εξετάσεις της ήταν εντελώς φυσιολογικές: τα συμπτώματά της δεν φαινόταν να έχουν καμία απολύτως σωματική αιτία.
Μπορεί να αποτελεί ακραία περίπτωση, όμως η Πωλίν δεν είναι η μόνη. Το ένα τρίτο των ανθρώπων που επισκέπτονται τον παθολόγο τους εμφανίζουν συμπτώματα ιατρικώς ανεξήγητα. Στα περισσότερα από αυτά μπορούμε να υποπτευθούμε την ύπαρξη μιας υποκείμενης αιτίας συναισθηματικού τύπου, η οποία όμως, τις πιο πολλές φορές, είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει ο ασθενής αλλά και να εκστομίσει ο γιατρός.
Αν και κατά κανόνα δεν έχουμε κανέναν ενδοιασμό στο να παραδεχόμαστε συναισθήματα όπως ο ενθουσιασμός ή η αγωνία, εντούτοις υπάρχουν ορισμένα μυστικά τα οποία, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, είμαστε όλοι ικανοί να κρατάμε από τον εαυτό μας. Σε αυτό το ταξίδι στον απολύτως πραγματικό κόσμο των ψυχοσωματικών ασθενειών, η Suzanne O’Sullivan ανακαλύπτει μερικά από αυτά τα μυστικά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ένα αιλουροειδές που κυνηγά διαφέρει πλήρως ως προς τη μορφή και τη λειτουργία του από ένα δέντρο βαθιά ριζωμένο στο έδαφος. Ένας άνθρωπος διαφέρει πάρα πολύ από ένα βακτήριο ή μια ζέβρα. Κι όμως, παρά την εκθαμβωτική ποικιλομορφία του, ο έμβιος κόσμος στηρίζεται σε μια ομάδα ενιαίων φυσικών αρχών που διαπλάθουν τη μορφή και τη συμπεριφορά κάθε πλάσματος μέσα σε αυτόν.
Σε αυτό το βιβλίο ο Raghuveer Parthasarathy εξηγεί με ποιον τρόπο τέσσερις θεμελιώδεις έννοιες -η αυτοσυγκρότηση, τα ρυθμιστικά κυκλώματα, η προβλέψιμη τυχαιότητα και η υπό κλίμακα αύξηση- διέπουν τη μηχανή της ζωής από τα μικροσκοπικά μόρια έως τους γιγαντιαίους ελέφαντες. Περιγράφει, επίσης, πώς η βιοφυσική αποκαλύπτει τους μηχανισμούς ποικίλων φαινομένων, π.χ. γιατί τα άκρα μας σχηματίζονται στις σωστές θέσεις και όχι κάπου αλλού ή γιατί οι άνθρωποι χρειάζονται πνεύμονες ενώ τα μυρμήγκια όχι. Επιπλέον, διερευνά το ενδεχόμενο επιστημονικών προόδων που θα μας επέτρεπαν να εφαρμόσουμε σε ζωντανούς οργανισμούς δυνητικά σωτήριες αν και αμφιλεγόμενες τεχνολογίες, όπως η γονιδιακή επεξεργασία, η ανάπτυξη με-μονωμένων οργάνων και η μηχανική οικοσυστημάτων.
Το Όλα ξεκίνησαν πάρα πολύ απλά, με δεκάδες πρωτότυπες ακουαρέλες και σχέδια του συγγραφέα, είναι μια συναρπαστική περιήγηση στη νέα επιστήμη της βιοφυσικής, η οποία κυριολεκτικά μεταμορφώνει την κατανόησή μας για τη ζωή πάνω στη Γη. (Από τον εκδότη)

Στην παρούσα έκδοση ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης και ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς συγκεντρώνουν σαράντα έξι άρθρα τριάντα εννέα συγγραφέων, οι οποίοι καλύπτουν όλες τις πτυχές των πολυποίκιλων φαινομένων που συνθέτουν την Ελληνική Επανάσταση και την αναδεικνύουν ως καίριας σημασίας καμπή κατά την Εποχή των Επαναστάσεων (1776-1848). Η Επανάσταση μελετάται στις διαδοχικές φάσεις της και στις πολλαπλές κατά τόπους εκδηλώσεις της σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Εξετάζονται επίσης οι διαπλοκές του επαναστατικού κινήματος των Ελλήνων με αντίστοιχες κινήσεις στις ρουμανικές χώρες, όπου εκδηλώθηκε αρχικά η Ελληνική Επανάσταση, όπως και στις χώρες των Νοτίων Σλάβων. Η προετοιμασία της ελληνικής κοινωνίας για την Επανάσταση εξετάζεται σε τρία άρθρα που αναφέρονται στη ζωή των κοινοτήτων, στην παράδοση των εξεγέρσεων και στις μορφές αντίστασης στον ζυγό, καθώς και στον μυστικό εταιρισμό. Παράλληλα, αναδεικνύονται οι επιπτώσεις της Επανάστασης στο οθωμανικό σύστημα εξουσίας που συνετέλεσαν στη δρομολόγηση των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων. Σταθμίζονται επίσης οι θρησκευτικές πτυχές του επαναστατικού αναβρασμού και οι συνέπειές του στον βίο της Εκκλησίας, το κρίσιμο έργο των Εθνοσυνελεύσεων του Αγώνα και η συμβολή τους στη θεμελίωση συνταγματικής πολιτείας στην επαναστατημένη χώρα, τα οικονομικά του Αγώνα, οι πρωτοβουλίες στον χώρο της εκπαίδευσης, ο θρίαμβος της ιδέας της «πατρίδας» στους κύκλους της ελληνικής διασποράς, στοιχείο που κινητοποίησε δυναμικά τις κοινότητες αυτές στην υπηρεσία της Επανάστασης. Παρουσιάζεται αναλυτικά η προσωπογραφία του Αγώνα με τη σκιαγραφία των πολιτικών, στρατιωτικών και εκκλησιαστικών πρωταγωνιστών του, καθώς και των διπλωματών, των διανοουμένων και των γυναικών που συνέβαλαν σε αυτόν. Εξετάζονται ακόμη οι τρόποι με τους οποίους καταγράφονται τα γεγονότα της Επανάστασης στον Τύπο, στον λαϊκό πολιτισμό, στη λογοτεχνία, στις εικαστικές τέχνες και στη μουσική, η αναβίωση του Διαφωτισμού ως πολιτικού κυρίως κινήματος ιδεών και ο καθοριστικός ρόλος του Φιλελληνισμού στην Ευρώπη και την Αμερική. Τέλος, ο τόμος περιλαμβάνει εκτενή ανασκόπηση της ιστοριογραφίας και των επετειακών εκδηλώσεων στα πενήντα, εκατό και εκατόν πενήντα χρόνια από την Επανάσταση.
Η έκδοση συνοδεύεται από δεκατρείς χάρτες ειδικά σχεδιασμένους από το Εθνικό Κέντρο Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς και από αντιπροσωπευτική εικονογράφηση, η οποία περιέχει τριάντα έγχρωμους πίνακες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Με το "Παραμύθι χωρίς όνομα" η Πηνελόπη Δέλτα μας καλεί σε αναγνωριστική περιήγηση σε ένα βασίλειο όπου κυριαρχεί η φθορά και η διαφθορά - εκεί όπου ζουν οι «Μοιρολάτρες». Σκοπός της είναι να δείξει την επίπονη συλλογική πορεία από την παρακμή στην ανόρθωση. Πώς δηλαδή με την εμφάνιση του νέου ηγέτη, του βασιλόπουλου, που παίρνει στα χέρια του τα ηνία, τα φτερά του εθνικού οράματος, στη θέση της κακοδαιμονίας θα έρθει, κραταιά, η ευδαιμονία.
Το "Παραμύθι χωρίς όνομα", ανάμεσα στον Μύθο και την Ιστορία, στον καιρό του θα συσχετιστεί με τα μείζονα πολιτικά γεγονότα: την ήττα του 1897 και το κίνημα στο Γουδί (1909). Υπήρξε όμως, κοντά σ’ όλα τ’ άλλα, και ένα βιβλίο για παιδιά, στρατευμένο στον δημοτικισμό.
Η μελέτη της Ιωάννας Πετροπούλου επιχειρεί να ερμηνεύσει τα σύμβολα, τις αλληγορίες, τις ποικίλες διακειμενικές αναφορές του έργου. Να αποκρυπτογραφήσει την ιστορική διαστρωμάτωση, τα δομικά στοιχεία της εξιστόρησης. Να αναδείξει τις αδρές πνευματικές καταβολές και τον τρόπο με τον οποίο η συγγραφέας εμβολιάζει το έργο της με τα εθνορομαντικά ιδεώδη του Δραγούμη.
Η νέα ανάγνωση παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης στα άκρως εμπιστευτικά χαρτιά της Δέλτα και του Δραγούμη. Παρακολουθεί την είσοδο της Δέλτα στο βασίλειο του πόνου, ιχνηλατώντας την αργόσυρτη, βασανιστική διαδικασία, μέσα από την οποία μεταβλήθηκε σε συγγραφέα. Βιώνοντας πολλαπλούς εγκλεισμούς και αποκλεισμούς, η συγγραφέας χρησιμοποιεί «αόρατα» λεκτικά σημάδια για να επικοινωνήσει με τον αγαπημένο της Ίωνα. Και δίχως να το δηλώνει, πάνω στην ανιούσα εθνική έξαρση της εποχής, μεταποιεί σε παραμύθι την εξιστόρηση για τον «θάνατο του παλικαριού», του Παύλου Μελά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Οι εικόνες του παραδείσου και της κόλασης, όπως είναι γνωστές από την αρχαιότητα, εμπνέονται από επίγειες εμπειρίες: από τη διαβίωση χωρίς μόχθο και χωρίς έγνοιες ανθρώπων με μεγάλο πλούτο στα αγροκτήματά τους και από τις σκληρές σωματικές ποινές που επέβαλλαν οι άρχοντες και τα δικαστήρια. Η θεία δίκη αναμενόταν να αξιοποιήσει τα ίδια όργανα βασανισμού με την ανθρώπινη, αλλά με πιο ευφάνταστο και επίμονο τρόπο.
Στον τόμο αυτό έχουν συγκεντρωθεί ιδιωτικές επιστολές του Βασιλείου Καισαρείας, του αδελφού του Γρηγορίου Νύσσης και του Ιωάννου Κωνσταντινουπόλεως που εικονογραφούν με θαυμάσιο τρόπο τη διασταύρωση των μεγάλων δογματικών ιδεών γύρω από τις μεταθανάτιες απολαβές και τιμωρίες με καθημερινά, προσωπικά βιώματα. Γίνεται έτσι φανερός ο τρόπος με τον οποίο διαδοχικές και συστηματικές επεξεργασίες μετασχημάτισαν τη βιβλική παράδοση και την ελληνική παιδεία ώστε να συγκροτηθούν και να οργανωθούν οι νέες χριστιανικές αντιλήψεις. Επιπλέον φωτίζονται παραγνωρισμένες πλευρές της ζωής των μεγάλων αυτών ανδρών σε μια εποχή εξαιρετικά ρευστή και επισφαλή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Επιστημονικές, θεολογικές και κοινωνικές διαστάσεις

Η Δίκη του Γαλιλαίου αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της επιστήμης αλλά και στη διανοητική ιστορία των νεότερων χρόνων. Στο βιβλίο αυτό ανασυγκροτείται το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζονται οι εξελίξεις που καταλήγουν στη Δίκη, μέσα από τις επιστημονικές, φιλοσοφικές, θεολογικές, πολιτικές και ιδεολογικές διαμάχες της εποχής, τον Τριακονταετή Πόλεμο και την ολοένα και πιο έντονη παρουσία των Ιησουιτών στην εκπαίδευση. Η ανασυγκρότηση του πλαισίου βασίστηκε στο αρχειακό υλικό του ίδιου του Γαλιλαίου, στα δημοσιευμένα και αδημοσίευτα έργα του, στα αρχεία της Ιεράς Εξέτασης, καθώς και στην αλληλογραφία μεταξύ των μελών ενός εκτεταμένου δικτύου συμμάχων αλλά και εχθρών του Γαλιλαίου. Σκιαγραφούνται επίσης οι σημαντικότερες εξελίξεις στη διάρκεια των 350 ετών από το τέλος της Δίκης, όταν πολλοί λόγιοι θέλησαν να υπερασπιστούν τον Γαλιλαίο, ενώ άλλοι θέλησαν να επιχειρηματολογήσουν πως η Εκκλησία έπραξε καλώς.
Το 1616 ο Γαλιλαίος είχε αποδεχτεί στους περιορισμούς των αποφάσεων της Ιεράς Εξέτασης. Όμως με το βιβλίο που γράφει το 1632 προσπαθεί να δοκιμάσει τα όρια αυτών των περιορισμών. Κι ακόμα, θεωρεί πως ο Πάπας -και χάριν της μακροχρόνιας σχέσης τους αμοιβαίου σεβασμού, πριν από την εκλογή του- δεν θα έφτανε στα άκρα παραπέμποντάς τον στην Ιερά Εξέταση. Ωστόσο, η απόλυτη εξουσία της Εκκλησίας απαιτούσε απόλυτη υπακοή· έτσι, ο Πάπας μετατράπηκε στον δριμύτερο κατήγορό του.
Στη "Δίκη του Γαλιλαίου" προβάλλεται η θέση ότι το πρόβλημα για την Καθολική Εκκλησία δεν ήταν τόσο η θεολογικά αιρετική άποψη περί κίνησης της Γης όσο το ότι μια νέα κοσμολογία θα οδηγούσε σε έναν νέο τρόπο θέασης της φύσης· και τότε ο αριστοτελισμός, που είχε ήδη δεχτεί πολλά πυρά, θα κατέρρεε, μαζί με το σύστημα ιδεών που στήριζε την τεράστια κοινωνική εξουσία φιλοσόφων και θεολόγων. Οι αστρονόμοι, οι μαθηματικοί και οι τεχνίτες θα άρχιζαν να παίζουν κυρίαρχο ρόλο, οι κοινωνικοί συσχετισμοί θα άλλαζαν. Αυτά ήθελε να αποφύγει η εκκλησιαστική εξουσία τον 17ο αιώνα, και οι παραδοσιακές ερμηνείες των Γραφών τής έδιναν το καλύτερο άλλοθι για να το πετύχει. Ο ανυπάκουος Γαλιλαίος θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα σύμβολο ατίθασου πνεύματος που θα υπονόμευε τη διανοητική ηγεμονία της Εκκλησίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο τόμος συγκεντρώνει μια σειρά από άρθρα του ανθρωπολόγου Robert M. Hayden γραμμένα το διάστημα που οι διαδικασίες αποσύνθεσης της πολυεθνικής και πολυθρησκευτικής γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας βρίσκονταν σε εξέλιξη, μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 1991. Βασισμένος στη μακροχρόνια επιτόπια έρευνά του, ο συγγραφέας τοποθετείται αντίθετα στο ρεύμα της εποχής κατά την οποία η αυτοδιάθεση των λαών της υπό κατάρρευση σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας ήταν το βασικό αίτημα, και υποστηρίζει ότι η διάσπαση της χώρας δεν ήταν εξαρχής δεδομένη και προδιαγεγραμμένη για τους περισσότερους πολίτες της. Χωρίς να αναπαράγει νοσταλγικές εικόνες για τη Γιουγκοσλαβία ευρύτερα και τη Βοσνία ειδικότερα ως τόπους πολυπολιτισμικότητας, αρμονικής συνύπαρξης και ανεκτικότητας μεταξύ των επιμέρους εθνών, αλλά αποδομώντας τες, αναλύει τη σταδιακή ανάδειξη του εθνικισμού σε κυρίαρχο πολιτικό αφήγημα. Επίσης, συζητά όλες τις αντιλήψεις και πρακτικές των γηγενών πρωταγωνιστών αλλά και της διεθνούς κοινότητας που κατέστησαν τη διάσπαση αναπόφευκτη, καθώς και τη χρήση μαζικής βίας προκειμένου να διαχωριστούν λαοί που επί δεκαετίες συμβίωναν, λιγότερο ή περισσότερο, αρμονικά.
Ο συγγραφέας επιθυμεί λοιπόν να ρίξει φως στις κοινωνικές διαδικασίες και στα ιδεολογικά σχήματα που επέφεραν βίαιες ανατροπές στη ζωή χιλιάδων ανθρώπων και να αναδείξει τη συνθετότητα των δραματικών αυτών συμβάντων. Παραμένει πιστός στην προσπάθεια να αναλύσει τι, πώς και γιατί συνέβη, όσο δυσάρεστο ή ηθικά κατακριτέο κι αν είναι, όχι για να το καταδικάσει ή να το δικαιολογήσει αλλά για να το κατανοήσει. Η οπτική του αυτή για τη Γιουγκοσλαβία συναντά την αντίστοιχη συγγραφέων όπως η Maria Todorova ή ο Mark Mazower, οι οποίοι έχουν καταδείξει τον ρόλο που διαδραματίζουν τα αρνητικά στερεότυπα για τα Βαλκάνια στην αναπαραγωγή ασύμμετρων σχέσεων εξουσίας και καλούν για εγρήγορση απέναντι σε οριενταλιστικές και βαλκανιστικές αντιλήψεις, εντός και εκτός του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, οι οποίες αντιμετωπίζουν τη Νοτιανατολική Ευρώπη ως ένα ευρωπαϊκό Άλλο, αντί για οργανικό μέρος της ευρωπαϊκής ιστορίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Παραλογές" ονομάστηκαν από τους φιλολόγους τα τραγούδια με πλαστή, «πεποιημένη» υπόθεση. Οι παραλογές δεν μεταπλάθουν κάποιο πραγματικό γεγονός, το επινοούν· στηρίζονται αποκλειστικά στη φαντασία κι όχι στην άμεση εμπειρία.
Οι καταστάσεις που περιγράφονται υπακούουν στους νόμους της καθημερινής πραγματικότητας. Όπου συμβαίνει τίποτα πέρα από τους φυσικούς νόμους, αυτό γίνεται ακριβώς σαν θαύμα, θαύμα που το προκαλεί η υπερβολική ένταση του γεγονότος: καθώς η νόμιμη τάξη έχει διασαλευτεί στο έπακρο από τα όσα συμβαίνουν, αντιδρά η ίδια η φύση. Στο «Μάνα φόνισσα», το συκώτι του σφαγμένου παιδιού αποκτά φωνή για να καταγγείλει τη φρικτή ανομία· στο «Νεκρόφιλος έρως», όπου ο νέος «εφτά φορές αμάρτεψε με την αποθαμένη», ακούγεται το άγιο Πνεύμα που τον εκδιώκει από την εκκλησία. Στο τραγούδι «Του κολυμπητή», θα πάρει η θάλασσα φωνή για να επιτιμήσει τον τολμητία - ποιος άλλος θα μπορούσε να το κάνει στη μέση του πελάγους; Στην ουσία δεν είναι παρά ο «αφηγητής» που μιλάει σε όλες τις περιπτώσεις, δανείζοντας τη φωνή του στη Φύση.
Ο πυρήνας των παραλογών είναι αναμφίβολα αρχαίος, πιθανόν και προελληνικός, πολύ συχνά και παγκόσμιος· η δομή και η μορφή τους μας οδηγούν προς μια κοινωνία πολύ πιο κοντινή: την αστική ζωή στα βενετοκρατούμενα και τα φραγκοκρατούμενα νησιά και τις παραθαλάσσιες πόλεις του 13ου ως και του 15ου αιώνα. Στην ίδια περίπου εποχή και στους ίδιους τόπους γεννήθηκαν και κυκλοφορούσαν τα έμμετρα ερωτικά μυθιστορήματα της γραπτής λογοτεχνίας, τα «Ερωτοπαίγνια» και η «Ριμάδα κόρης και νιού» - που πέρασε και στην προφορική παράδοση. Τέλος, η έλλειψη ομοιοκαταληξίας υποδηλώνει πως η σύνθεση των παραλογών πρέπει να είχε ολοκληρωθεί πριν από τον 15ο αιώνα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η ιστορία των Βαράγγων είναι πολυσύνθετη, τόσο ως προς τον χρονολογικό όσο και προς τον γεωγραφικό ορίζοντα, καθώς φαίνεται να αποτελούν μια «αχαρτογράφητη» ομάδα. Εμφανίζονται ξαφνικά τον 9ο αιώνα στα χρονικά, μνημονεύονται επί τρεις ή τέσσερις αιώνες και στη συνέχεια παύουν οι όποιες αναφορές σε αυτούς. Στο βιβλίο "Οι Βάραγγοι: Στην άγια φωτιά του Θεού" ιχνηλατούνται οι δεσμοί και η πορεία των ανατολικών Βίκινγκ, των Ρως και των Βαράγγων από τις πρώιμες αναφορές έως και την ύστερη μεσαιωνική περίοδο, οπότε οι ανατολικοί Βίκινγκ γίνονται πλέον στερεοτυπικοί χαρακτήρες στις σάγκα. Συνεξετάζονται μάλιστα πηγές από διαφορετικούς πολιτισμούς, όπως το Βυζάντιο, το χαλιφάτο των Αββασιδών και τα διάδοχα κράτη του, τα πρώιμα κράτη των Ρως καθώς και τα μεταγενέστερα σκανδιναβικά βασίλεια του Μεσαίωνα. Βασικός άξονας σε αυτό το ιστορικό περίγραμμα των Βαράγγων είναι το πώς διαφορετικοί πολιτισμοί αποκτούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε σύγκριση ή σε αντιπαράθεση με τους Άλλους. Σκοπός του συγγραφέα είναι να δώσει μια νέα οπτική σε αυτές τις πηγές και να εκτιμήσει εκ νέου το μεγάλο αφήγημα που κατασκεύασε η ιστοριογραφία γύρω από τους σκανδιναβικούς λαούς της Ανατολής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)