Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Παραμονές του Πάσχα, 2012. Ο σαρανταπεντάρης Μάρκος ζει μια ήρεμη ζωή στη μονοκατοικία του, στα Κάτω Πατήσια, μαζί με τη γυναίκα του τη Μάρη, ένα μαύρο ροτβάιλερ ονόματι Πασχάλη και μια αλανιάρα γάτα, τη Ζουζού. Παλαιός ροκάς και μπαρόβιος, ο Μάρκος έχει κρατήσει μόνο τις αναμνήσεις της νιότης του – και μια γκριζαρισμένη κοτσίδα. Βγάζει το ψωμί του ως τραπεζικός – μια λέξη που «...μου φέρνει πάντα στο μυαλό κάτι σε αρρώστια των νεύρων και του εγκεφάλου. Συμπληρώνει επάξια το τρίπτυχο καταθλιπτικός-παραπληγικός-αυτιστικός», όπως σχολιάζει δηκτικά ο ήρωας.

Του Μάκη Πανώριου

Το πλέον άγνωστο και αινιγματικό τοπίο είναι το ανθρώπινο. Ως υπαρξιακό φαινόμενο, δεν είναι καθόλου νέο. Το έχει ήδη επισημάνει ο αρχαίος σοφός: Γνώθι σαυτόν! Ουδέποτε όμως επιτεύχθηκε η γνωριμία του. Ο σύγχρονος επιστήμονας δεν σταμάτησε τις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης του. Το αποτέλεσμα της έρευνας συνοψίζεται στο εξής ερώτημα: Ποιός είναι στην πραγματικότητα αυτός ο άγνωστος εαυτός; Η απάντηση είναι ιδιαιτέρως παράδοξη: Είναι ένας άλλος, κι όχι αυτός που φαίνεται. Και ο μεν και ο δε παραμένουν προς ώρας terra incognita. 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του ο Αντώνης Σαμαράκης (1919 – 2003) επανεκδίδεται από τις εκδόσεις «Ψυχογιός», οι οποίες ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το έργο του. Το ζητούμενο όμως είναι αν ο συγγραφέας, που διάνυσε μια πολύ καρποφόρα λογοτεχνική πορεία, μιλάει ακόμα στον σημερινό αναγνώστη κι αν τα έργα του έχουν τη δύναμη να επιβιώσουν μέσα στον 21ο αιώνα, χωρίς τη δυναμική του φυσικού προσώπου που τα επικαιροποιούσε όσο ζούσε.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η Κύπρια φιλόλογος και συγγραφέας Χρυστάλλα Κουλέρμου (γεν. 1957) έδωσε ολοκληρωμένα δείγματα αφηγηματικής γραφής καταρχήν με δύο συλλογές διηγημάτων, Τα βήματα της Αλεξάντρας (1985) και Τα τακούνια που δεν κάνουν τάκα-τάκα (1987), όπου επικρατούν διαρκείς ανατροπές στο πλαίσιο ποικίλων διαπροσωπικών σχέσεων με τη συνακόλουθη υπονόμευση της κοινής λογικής, σε συνδυασμό με την ειρωνική και σαρκαστική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Με αυτά τα δεδομένα, η Χρυστάλλα Κουλέρμου έχει ήδη ενταχθεί στην περιοχή της νεωτερικής κυπριακής πεζογραφίας, όπως επισημαίνει ο Αλέξης Ζήρας (περιοδικό Η λέξη, τεύχος 203-204, Ιανουάριος-Ιούνιος 2010), εκ των κριτικών βιβλίου που γνωρίζουν καλά (και) τη νεώτερη κυπριακή λογοτεχνική παραγωγή. 

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη 

«Νεανικές αμαρτίες» χαρακτηρίζει ο Πάνος Σκουρολιάκος τα διηγήματα που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση που μας χάρισε στις αρχές του Φθινοπώρου. Φυσικά διόλου αμαρτίες και καθόλου νεανικά δεν είναι τα διηγήματά του, αντίθετα έρχονται να προστεθούν στο σώμα της νεοελληνικής διηγηματογραφίας διεκδικώντας τη θέση τους ανάμεσα στις καλύτερες πρόζες που διαβάσαμε τα τελευταία χρόνια.

Του Γιώργου Βέη 

Πρόκειται για την πρώτη συλλογή διηγημάτων της Σταυρούλας Τσούπρου. Εξόφθαλμα αίτια και αιτιατά των αποδόσεων: μονόλογοι περί ψυχής, διαλογισμοί μονήρους ενενήντα ετών, δυσκολίες επικοινωνίας των μελών της αστικής κυψέλης, καφκικές εμμονές κλειστοφοβικών, αδιέξοδα ερώτων, μελέτες θανάτου, περιηγήσεις στα εσωτερικά τοπία ευαισθητοποιημένων μονάδων της ζωής, πινελιές-περιλήψεις μη δικαιωμένων βίων.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Την είσοδο της Καρολίνας Μέρμηγκα στο ευρύ πεδίο της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας σηματοδοτούν δύο συλλογές διηγημάτων με τους τίτλους Ερωτευμένες (Εστία, 2005) και Σήμερα δεν θα πεθάνω (Μελάνι, 2010). Στις συλλογές αυτές ανιχνεύονται ενδιαφέροντα στοιχεία σε ό,τι αφορά τη θεματική οργάνωση, στο πλαίσιο της οποίας οι χαρακτήρες διασταυρώνουν τις σύντομες διαδρομές τους μέσα σε ρεαλιστικά ή φανταστικά τοπία ποικίλων διαπροσωπικών σχέσεων, ενώ αντιμετωπίζουν τη ζωή και τον θάνατο με το βάρος του φορτίου της μνήμης.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ένα συναρπαστικό αφήγημα συνδυάζει Ιστορία και ιστορία, πραγματικότητα και μυθοπλασία, διεθνείς εξελίξεις και μικρές σκηνές καθημερινής δράσης, μεγάλες φυσιογνωμίες και αφανείς χαρακτήρες.

Έτσι είναι το βιβλίο της Ζέφη Κόλια, η οποία «καλουπώνει» την υπόθεση του έργου της πάνω στη βιογραφία της Λώρα Μαρξ, κόρης του μεγάλου Καρλ Μαρξ.

Του Παναγιώτη Γούτα

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλαδικής εκκλησίας και του κηρύγματος της χριστιανικής πίστης, είναι πιστεύω η χαώδης δυσαρμονία ανάμεσα στο λόγο του Ευαγγελίου και στις πράξεις των κληρικών. Παραφυάδες αυτού του προβλήματος, ο από του άμβωνος ξύλινος λόγος πολλών ιερωμένων, που δεν φτάνει ποτέ στις ψυχές των πιστών· η χλιδή, τα στερεότυπα, η πόζα  ητροπολιτών και αρχιεπισκόπων, η φτηνή κατήχηση, αλλά και η ίδια η γλώσσα του Ευαγγελίου, που αδυνατούν να την αφομοιώσουν οι απλοί και αμόρφωτοι (κατά το πρότυπο των ψαράδων μαθητών του Ιησού) εκκλησιαζόμενοι των στασιδιών.

Του Κώστα Αγοραστού

Αυτό είναι ένα βιβλίο για την ιστορία του Χρυσοβαλάντη, που όταν πεθάνει θα ήθελε η ταφόπλακά του να γράφει: Ενθάδε κείται ο δούλος του Θεού Χρυσοβαλάντης, ο κυνηγημένος από τις γυναίκες, εργάτης της τυπογραφίας, εραστής του λόγου και θαυμαστής του ωραίου.

Της Έλενας Μαρούτσου 

Υπάρχουν βιβλία που τα κυνηγάς και τα πετυχαίνεις στη γωνία, υπάρχουν βιβλία που αδίκως τα ψάχνεις, βιβλία που ενώ τα βρήκες δεν ήταν όπως τα φαντάστηκες, και βιβλία που προσγειώνονται στην πόρτα σου όπως πάντα ήλπιζες αλλά ποτέ δεν είχε συμβεί. Ποτέ μέχρι φέτος τον Αύγουστο που, ενώ έψαχνα απεγνωσμένα ένα ανάγνωσμα (παρατηρήσατε πόσο συγγενεύουν η απόγνωση με την ανάγνωση;) από κάποιες εκδόσεις που σοφά πράττοντας είχαν κλείσει για διακοπές κι έσπαγα το κεφάλι μου να βρω τι στο καλό θα γράψω αποκλεισμένη στη Ραφήνα χωρίς διαδίκτυο, άνοιξα ένα πρωί την πόρτα μου και βρήκα στο χαλάκι ένα βιβλίο.

Του Παναγιώτη Γούτα

Τι κοινό έχουν μεταξύ τους η Πατρίσια Χάισμιθ, ο Φραντς Κάφκα, ο Τζακ Λόντον, ο Ελίας Κανέττι και ο Τζ. Μ. Κουτσί; Και όλοι οι παραπάνω με τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη, τη Λένα Διβάνη και τον Περικλή Σφυρίδη; Μα όλοι τους αγαπούν (ή αγαπούσαν) τα ζώα.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικονομική κρίση δεν είναι μόνο ελληνική· δεν είναι καν μόνο πρόβλημα του ευρωπαϊκού νότου και των υποβαθμισμένων οικονομιών του. Είναι πρόβλημα της γηραιάς ηπείρου, αλλά και της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας που δημιουργούσε εδώ κι εκεί φούσκες, για να βαυκαλίσει τη συνείδησή της για το υψηλό βιοτικό επίπεδο και τις κατακτήσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

H Μαρία Κουγιουμτζή μετά τις συλλογές διηγημάτων: «Άγριο βελούδο», Καστανιώτης 2008 – βραβευμένη από το περιοδικό "Διαβάζω" και το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών– και «Γιατί κάνει τόσο κρύο στο δωμάτιό σου;», έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα με τον αμλετικό τίτλο «Κι αν δεν ξημερώσει;»

Της Έλενας Μαρούτσου

Έναν στίχο από τραγούδι διάλεξε η Σωτηρία Σταυρακοπούλου για τίτλο του τελευταίου της βιβλίου, που η ίδια ονομάζει μυθιστόρημα αλλά θα μπορούσε πολύ ωραία να είναι και συλλογή τεσσάρων εκτενών διηγημάτων, αφού το καθένα «στέκει» από μόνο του: οι ήρωες του ενός καθόλου δεν εμπλέκονται με αυτούς κάποιου άλλου, οι χώροι και χρόνοι δράσης είναι διαφορετικοί, οι πλοκές δεν «πλέκονται» σε κανένα σημείο μεταξύ τους.

Του Γιώργου Βέη 

«Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα, όπου ομιλείται μια άλλη γλώσσα». Λ. Π. Χάρτλεϊ

Μαζί με τα δύο προηγούμενα έργα της ίδιας συγγραφέως, με τίτλους αντιστοίχως Σκοτεινός Βαρδάρης (Κέδρος, 2005) και Πατρίδα από βαμβάκι (Κέδρος, 2009), το Δυο φορές αθώα απαρτίζει μιαν ευδιάκριτη, χαλαρή τριλογία όπου, μεταξύ άλλων, οι κανόνες, οι οποίοι διέπουν τη γέννηση, την ανάπτυξη και την εδραίωση μιας βασανιστικής δυστοπίας ερευνώνται με υποδειγματική διαύγεια, εννοιολογική συνέπεια και ρηματική ευελιξία.

Του Κώστα Δρουγαλά

Ο Αύγουστος Κορτώ (Πέτρος Χατζόπουλος, Θεσσαλονίκη, 1979) επιστρέφει στον χώρο του μυθιστορήματος ύστερα από το Δεκαέξι (Καστανιώτης, 2010). Στη Βιογραφία μιας σκύλας διηγείται την ιστορία μιας βαθύπλουτης μοναχοκόρης, της Σίσυς Νοταρά, που αποφασίζει να κάνει τον απολογισμό της ζωής της.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από ένα μικρό σχετικά μυθιστόρημα σε ένα ογκωδέστατο έργο, κι από μια αστυνομική ιστορία σε μια οικογενειακή σάγκα που διαπερνά την ιστορία· από έναν νεαρό πρωταγωνιστή που αναζητά τον δολοφόνο σε μια πείσμονα νεαρή ανθρωπολόγο που ψάχνει το παρελθόν, κι από τα σκίτσα τού πρώτου στον πίνακα του πρωτοποριακού ζωγράφου Τζόναθαν Ντόντσον… Κάπως έτσι θα μπορούσε κανείς να διαγράψει την πορεία τής Ντορίνας Παπαλιού από το πρώτο της βιβλίο το 2007 (Γκάτερ, εκδόσεις Κέδρος) στο φετινό Απαραίτητο φως.

 Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τι ζητάνε οι έλληνες συγγραφείς στη Λατινική Αμερική; Τι ψάχνουν από την άλλη οι πεζογράφοι μας στις χαραμάδες της Ιστορίας και στις παρυφές της πολιτικής λογοτεχνίας; Ο Μ. Κουμανταρέας δίνει απάντηση συναιρώντας τις δύο παραπάνω τάσεις -όπως τις εξέφρασαν ξεχωριστά λ.χ. η Ευγενία Φακίνου στο Τρένο των νεφών (2011) και ο Άρης Μαραγκόπουλος στο Χαστουκόδεντρο (2012)-, για να μιλήσει για το τέλος τού Έριχ Χόνεκερ στη Χιλή όπου είχε καταφύγει.

Της Έλενας Μαρούτσου

«Ποδηλατώντας πεζή» τιτλοφορεί τον πρόλογο αυτής της συλλογής ο Κώστας Κατσουλάρης, δηλώνοντας με αυτόν τον παιγνιώδη (τι λέξη κι αυτή) τρόπο τις δυο κοινές συνιστώσες αυτής της συλλογής: την πεζογραφία –όλα τα κείμενα που περιέχονται σε αυτήν είναι πεζά – και τη χαλαρή περιδιάβαση σε διάφορες περιοχές της λογοτεχνίας.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Τριανταπέντε ιστορίες είναι το μενού από πικάντικες μικροϊαφηγήσεις, όπως μας τις παραδίδει σε έναν κομψό τόμο –και καλή αναγνωστική μας "όρεξη"– ο συγγραφέας Ηλίας Κουτσούκος – delivery boy, κατά το διήγημα που δίνει τον τίτλο στο βιβλίο.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η Μικρασιατική εκστρατεία θεωρείται η μεγαλύτερη καταστροφή τού Ελληνισμού και το πιο σημαντικό γεγονός της ελληνικής ιστορίας τού 20ού αιώνα, πιο σημαντικό κι από την Κατοχή, τον Εμφύλιο ή την επτάχρονη Δικτατορία.

Δεν πρέπει να κρίνεις ένα βιβλίο απ’ το εξώφυλλο. Όσοι υποστηρίζουν αυτόν τον κοινό τόπο ίσως πιστεύουν επίσης πως δεν πρέπει να κρίνεις ένα βιβλίο κι απ’ το οπισθόφυλλο. Το συγκεκριμένο βιβλίο υπερίπταται των κοινών τόπων και στο οπισθόφυλλό του μπορούμε να διαβάσουμε το εξής: «Γαμ. Δεν σημαίνει απολύτως τίποτε και ποτέ – παρά μόνο κάθε νύχτα στις τρεις και πέντε τα ξημερώματα, τότε που η λέξη γαμώτο τρώει μια τσεκουριά και σπάει στα δυο».

Της Αρχοντούλας Διαβάτη  

Επτά ιστορίες, επτά μπαμπούσκες, επτά ομόκεντροι κύκλοι που επικαλύπτονται, επτά επάλληλες ιστορίες κατά τον υπότιτλο, αφηγημένες σε τρίτο πρόσωπο από έναν παντεπόπτη αφηγητή με διαβολεμένη παρατηρητικότητα. Για επτά γυναίκες που διασταυρώνουν τα βήματά τους άρρωστες στο ίδιο μεγάλο νοσοκομείο: Την Ιουλία, την Αμαλία, τη Ρία, την Αγάπη, τη Ρίτα, την Εύη και την Παπά. Έρχονται και φεύγουν, κυκλοφορούν στον ίδιο χώρο, αντικρίζονται χωρίς ίσως να επικοινωνήσουν βαθύτερα μεταξύ τους και πολιτογραφούνται κάτοικοι της μεγάλης πολιτείας του νοσοκομείου.

Του Φοίβου Παναγιωτίδη*

Η προσέγγισή μου στη συλλογή αφηγήσεων μικρού μήκους Τα φώτα στο βάθος της Niemands Rose θα γίνει αποσπασματικά και, αναπόφευκτα, από τη σκοπιά ενός αναγνώστη. Θα οργανώσω τις σκέψεις μου γύρω από το είδος (genre) στο οποίο εντάσσεται το βιβλίο και γύρω από το ύφος της συγγραφέως και τη σχέση του με τη λεγόμενη γυναικεία γραφή.

Του Κώστα Αγοραστού

Με δεκατρία αστικού περιβάλλοντος διηγήματα, τα οποία συνθέτουν έναν αφηγηματικό κόσμο σκοτεινό και αμφίθυμο, επανέρχεται ο Πάνος Τσίρος. Με διηγήματα, επίσης, μας είχε συστηθεί μερικά χρόνια πριν, και μάλιστα με τον αινιγματικό τίτλο Φέρτε μου το κεφάλι της Μαρίας Κένσορα (εκδ. Γαβριηλίδης).

 Του Μάριου Μιχαηλίδη*

Το θέμα «πώς η ιστορία γίνεται λογοτεχνία» το έχουν θίξει αρκετοί κριτικοί και θεωρητικοί του έντεχνου λόγου. Υπήρξαν, πράγματι, πολλοί συγγραφείς και κοντά σ’ αυτούς εξακολουθούν να προσμετρώνται συνεχώς και άλλοι, που άντλησαν και αντλούν από τα συμβάντα του απώτατου, του απώτερου ή και του πρόσφατου παρελθόντος. Και, αντλώντας, εμπλέκουν στον αφηγημένο μύθο λιγότερο ή περισσότερο ιστορικό υλικό, συχνά τροποποιημένο ή και παραποιημένο, υποκύπτοντας σε εντολές είτε της αγοράς είτε της πολιτικής προπαγάνδας.

Του Κώστα Αγοραστού

Το ελάχιστο ίχνος του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη είναι ένα βιβλίο για ασήμαντους ανθρώπους που ζουν σημαντικά γεγονότα. Σημαντικά για τις προσωπικές τους μικροϊστορίες. Δολοπλοκίες, απίθανες περιπέτειες, τραγικές συμπτώσεις, ένοχα μυστικά και αποκαλύψεις, στοιβάζονται στις ζωές ανθρώπων που δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν. Κι όμως, τα βγάζουν πέρα καταφέρνοντας να αφήσουν αυτό το ελάχιστο ίχνος της παρουσίας τους στη μνήμη και την καρδιά των άλλων.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ποια είναι η Χρυσάνθη που επιστρέφει στην Ελλάδα μετά από είκοσι χρόνια στη Γερμανία και εξαφανίζεται απρόσμενα; Είναι το χαμένο κέντρο μιας αφήγησης που ξεκινά στο τρένο της επιστροφής στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Είναι η μετανάστρια που είχε φύγει μέσα στην Κατοχή για να βρει δουλειά, έστω και στη χώρα των κατακτητών, και τώρα γυρίζει σε μια Ελλάδα που ζει τον μετεμφυλιακό διχασμό και προσπαθεί να ανακάμψει οικονομικά και κοινωνικά.

Της Έλενας Μαρούτσου*

Λένε πως οι φίλοι είναι η συγγνώμη του Θεού για τους συγγενείς. Στη νουβέλα του Νίκου Ξένιου, «Ένα τριάρι για τον Οιδίποδα», συγγνώμη δεν υπάρχει. Ο Θεός, εξόριστος σαν τον Οιδίποδα, μοιράζει τα χαρτιά του πεπρωμένου όπως πρέπει, δηλαδή στα τυφλά.

Για τα αφηγήματα του Κάρολου Τσίζεκ «Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις» (εκδ. Κίχλη)

Του Κώστα Αγοραστού

Του Κώστα Αγοραστού

«... δε γράφω ιστορία, αλλά πεζογραφία. Συνεπώς έχω το δικαίωμα να διαλέξω κατά το κέφι μου αυτό που ταιριάζει περισσότερο στους χαρακτήρες και στις λεπτομέρειές μου, ώστε να μπορέσω να δημιουργήσω τη γενική εντύπωση που επιθυμώ...» Τζόζεφ Κόνραντ