alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Βαγγέλη Σιαφάκα Με μια χιλιάρα Καβασάκι (εκδόσεις Πόλις)

Του Γ.Ν. Περαντωνάκη

Το παρελθόν, είτε πρόκειται για το πρόσφατο, που βιώθηκε και αναπολείται, είτε για το παλιότερο, που έγινε γνωστό μέσα από διηγήσεις άλλων ή αναγνώσεις βιβλίων και πηγών, πολλές φορές προβάλλεται στην οθόνη του μυαλού μας ως εξιδανικευμένος «αρκαδικός» τόπος. Εκεί τα πράγματα φαντάζουν ωραιότερα, αγνότερα, γνησιότερα, εκεί η μνήμη βρίσκει έναν χαμένο παράδεισο, όχι τόσο επειδή δεν εντοπίζει βάσανα και θλίψεις αλλά κυρίως επειδή το σαπιέλ χρώμα με το οποίο έχει χρωματίσει τις προηγούμενες εποχές αφήνει την πατίνα του αυθεντικού σε ό,τι έχει περάσει.

Κέντρο της δράσης είναι η επίμονη παιδικότητα, που βρίσκει τρόπους να ανδρωθεί, να μεστώσει μέσα από τις εμπειρίες της και να αξιοποιήσει το μαλακό υπογάστριο της ανθρώπινης φύσης.

Αυτή η τάση για αναμόχλευση του τοπικού –και προσωπικού– παρελθόντος δίνει σε πολλά πεζογραφήματα της εποχής μας το λούστρο μιας νεο-ηθογραφίας, που ανασκαλεύει τόπους και χρόνους, παρουσιάζει τους απλούς ανθρώπους και ιχνογραφεί νοοτροπίες και συμπεριφορές. Εστιάζει συνήθως στη γενέτειρα πόλη, όπως εδώ στα Γιάννενα, σκιτσάρει την εικόνα τους και, παρόλο που τα θέτει ως σκηνικό, αυτά παίρνουν συχνά και πρωταγωνιστικό ρόλο. Η νεο-ηθογραφία χρησιμοποιεί και το αυτοβιογραφικό στοιχείο που μέσω της μνήμης ανασυνθέτει, πολλές φορές διαστρεβλωτικά, το παρελθόν και το αποτυπώνει σαν γκραβούρα, η οποία δεν έχει την ακρίβεια της φωτογραφίας αλλά αποδίδει έντεχνα το τοπίο.

Ο Βαγγέλης Σιαφάκας εντάσσεται σ’ αυτό το κλίμα και επιχειρεί όχι απλώς να αποτυπώσει το παρελθόν αλλά και να το χρησιμοποιήσει ως δεξαμενή για να αποστάξει προσωπικά και κοινωνικά μηνύματα. Κατεβαίνοντας στον στίβο της λογοτεχνίας με δεκαοχτώ διηγήματα, ανατρέχει στη μεταπολεμική και τη μεταπολιτευτική περίοδο, ανασυνθέτει την παιδικότητα και τις άδολες μνήμες που αυτή συντηρεί, φτάνει ως τα πολιτικοποιημένα χρόνια της νιότης, περιφέρεται στην Ήπειρο –έπειτα στην Ιταλία– κι επιχειρεί να αποδώσει το κλίμα της επίμονης πορείας της Αριστεράς σε χαλεπούς καιρούς.

alt
O Βαγγέλης Σιαφάκας
 

Κέντρο της δράσης είναι η επίμονη παιδικότητα, που βρίσκει τρόπους να ανδρωθεί, να μεστώσει μέσα από τις εμπειρίες της και να αξιοποιήσει το μαλακό υπογάστριο της ανθρώπινης φύσης. Η φτώχεια που γαλουχεί συνειδήσεις, η διάθεση για αντίδραση σε ένα κατά τ’ άλλα αξιοπρεπές περιβάλλον, η πολιτική ωρίμανση, η ερωτική και σεξουαλική αφύπνιση και άλλα είναι μορφές που παίρνει το ποτάμι της ενηλικίωσης, καθώς αυτή βγάζει το νεαρό άτομο από την άδολη φύση του και το οδηγεί στη συνείδηση του εαυτού και του κόσμου.

Κάθε διήγημα δεν είναι μια απλή καταγραφή φαινομένων αλλά μια συναισθηματική μέθεξη με τα πρόσωπα και τους χρονότοπούς τους, ικανή να καταδείξει την εφηβεία και τη νιότη με φόντο την κοινωνία και το ερωτικό που ποζάρει με background το πολιτικό. Αλλά και όλα μαζί συστήνουν μια πολύπτυχη σειρά μαθητείας, όσο κι αν εδώ λείπουν οι εκτενείς συνθήκες σύγκρουσης. Αυτές βέβαια υπάρχουν –στο μέτρο που το είδος του διηγήματος το επιτρέπει– όσο το παιδί προσκρούει στην πραγματικότητα, στον νόμο των γονέων και της κοινωνίας, στη σκληρή οδύνη της εφηβείας, μέχρι να ξαναγεννηθεί ενήλικος. Κι εκεί συνειδητοποιούμε, εμείς οι αναγνώστες του 21ου αιώνα, τόσο το ατομικό όσο και το κοινωνικό, όπως αυτό διαμορφώνει γενιές και γενιές, μέσα σε ενδεείς εποχές, σε κοινωνικές δομές που δυσκολεύουν, σε πολιτικές συνθήκες που διώκουν αντί να απελευθερώνουν.

Η πόλη πλάθεται και αναπλάθεται από τα προσωπικά βιώματα, από τις μνήμες και τις χαρακιές τους, αλλά κι από τα συγγραφικά πινέλα που την άφησαν ίσως πιο γερά χαραγμένη στη συνείδηση του συγγραφέα αλλά και στη δική μας.

Και μαζί με το παιδί, μεγαλώνει –κι αλλάζει– κι η πόλη. Τα Γιάννενα, από παραλίμνια πολίχνη, φτωχή και λασπωμένη, εξελίσσονται σταδιακά σε μια «σύγχρονη» πόλη με καφετέριες και μπαρ. Από τα Ταμπάκικα και τη σπηλιά του Σκυλοσόφου περνάμε σταδιακά στην άσφαλτο και στα σινεμά. Ενεργά κομμάτια της πόλης δεν είναι μόνο οι άνθρωποι, τα παραδοσιακά τοπωνύμια, η λίμνη και η πάχνη της, αλλά και οι μυθοπλαστικοί ήρωες που διεισδύουν στην πραγματικότητα, αφήνοντας το μελάνι των σελίδων, και διεκδικούν τη δική τους αλήθεια. Έτσι, η πόλη πλάθεται και αναπλάθεται από τα προσωπικά βιώματα, από τις μνήμες και τις χαρακιές τους, αλλά κι από τα συγγραφικά πινέλα που την άφησαν ίσως πιο γερά χαραγμένη στη συνείδηση του συγγραφέα αλλά και στη δική μας.

Τα επιμέρους διηγήματα του Βαγγέλη Σιαφάκα διαβάζονται τόσο αυτόνομα, σαν μικρές ιστορίες αναπόλησης, όσο και σαν μια ενιαία αλυσίδα, που ξεκινά με την ίδια την κατοίκηση ενός κομματιού της παραλίμνιας πόλης και τη χρονική εξέλιξη μέχρι τη χούντα και τη μεταπολίτευση, με μια αλυσίδα προσώπων και σκηνών που αλληλοδιαπλέκονται σε ένα παζλ το οποίο απεικονίζει μια διαρκή ενηλικίωση.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

alt

 

Με μια χιλιάρα Καβασάκι
Βαγγέλης Σιαφάκας
Πόλις 2016
Σελ. 280, τιμή εκδότη €12,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ