alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Βαγγέλη Σιαφάκα Με μια χιλιάρα Καβασάκι (εκδόσεις Πόλις)

Του Γ.Ν. Περαντωνάκη

Το παρελθόν, είτε πρόκειται για το πρόσφατο, που βιώθηκε και αναπολείται, είτε για το παλιότερο, που έγινε γνωστό μέσα από διηγήσεις άλλων ή αναγνώσεις βιβλίων και πηγών, πολλές φορές προβάλλεται στην οθόνη του μυαλού μας ως εξιδανικευμένος «αρκαδικός» τόπος. Εκεί τα πράγματα φαντάζουν ωραιότερα, αγνότερα, γνησιότερα, εκεί η μνήμη βρίσκει έναν χαμένο παράδεισο, όχι τόσο επειδή δεν εντοπίζει βάσανα και θλίψεις αλλά κυρίως επειδή το σαπιέλ χρώμα με το οποίο έχει χρωματίσει τις προηγούμενες εποχές αφήνει την πατίνα του αυθεντικού σε ό,τι έχει περάσει.

Κέντρο της δράσης είναι η επίμονη παιδικότητα, που βρίσκει τρόπους να ανδρωθεί, να μεστώσει μέσα από τις εμπειρίες της και να αξιοποιήσει το μαλακό υπογάστριο της ανθρώπινης φύσης.

Αυτή η τάση για αναμόχλευση του τοπικού –και προσωπικού– παρελθόντος δίνει σε πολλά πεζογραφήματα της εποχής μας το λούστρο μιας νεο-ηθογραφίας, που ανασκαλεύει τόπους και χρόνους, παρουσιάζει τους απλούς ανθρώπους και ιχνογραφεί νοοτροπίες και συμπεριφορές. Εστιάζει συνήθως στη γενέτειρα πόλη, όπως εδώ στα Γιάννενα, σκιτσάρει την εικόνα τους και, παρόλο που τα θέτει ως σκηνικό, αυτά παίρνουν συχνά και πρωταγωνιστικό ρόλο. Η νεο-ηθογραφία χρησιμοποιεί και το αυτοβιογραφικό στοιχείο που μέσω της μνήμης ανασυνθέτει, πολλές φορές διαστρεβλωτικά, το παρελθόν και το αποτυπώνει σαν γκραβούρα, η οποία δεν έχει την ακρίβεια της φωτογραφίας αλλά αποδίδει έντεχνα το τοπίο.

Ο Βαγγέλης Σιαφάκας εντάσσεται σ’ αυτό το κλίμα και επιχειρεί όχι απλώς να αποτυπώσει το παρελθόν αλλά και να το χρησιμοποιήσει ως δεξαμενή για να αποστάξει προσωπικά και κοινωνικά μηνύματα. Κατεβαίνοντας στον στίβο της λογοτεχνίας με δεκαοχτώ διηγήματα, ανατρέχει στη μεταπολεμική και τη μεταπολιτευτική περίοδο, ανασυνθέτει την παιδικότητα και τις άδολες μνήμες που αυτή συντηρεί, φτάνει ως τα πολιτικοποιημένα χρόνια της νιότης, περιφέρεται στην Ήπειρο –έπειτα στην Ιταλία– κι επιχειρεί να αποδώσει το κλίμα της επίμονης πορείας της Αριστεράς σε χαλεπούς καιρούς.

alt
O Βαγγέλης Σιαφάκας
 

Κέντρο της δράσης είναι η επίμονη παιδικότητα, που βρίσκει τρόπους να ανδρωθεί, να μεστώσει μέσα από τις εμπειρίες της και να αξιοποιήσει το μαλακό υπογάστριο της ανθρώπινης φύσης. Η φτώχεια που γαλουχεί συνειδήσεις, η διάθεση για αντίδραση σε ένα κατά τ’ άλλα αξιοπρεπές περιβάλλον, η πολιτική ωρίμανση, η ερωτική και σεξουαλική αφύπνιση και άλλα είναι μορφές που παίρνει το ποτάμι της ενηλικίωσης, καθώς αυτή βγάζει το νεαρό άτομο από την άδολη φύση του και το οδηγεί στη συνείδηση του εαυτού και του κόσμου.

Κάθε διήγημα δεν είναι μια απλή καταγραφή φαινομένων αλλά μια συναισθηματική μέθεξη με τα πρόσωπα και τους χρονότοπούς τους, ικανή να καταδείξει την εφηβεία και τη νιότη με φόντο την κοινωνία και το ερωτικό που ποζάρει με background το πολιτικό. Αλλά και όλα μαζί συστήνουν μια πολύπτυχη σειρά μαθητείας, όσο κι αν εδώ λείπουν οι εκτενείς συνθήκες σύγκρουσης. Αυτές βέβαια υπάρχουν –στο μέτρο που το είδος του διηγήματος το επιτρέπει– όσο το παιδί προσκρούει στην πραγματικότητα, στον νόμο των γονέων και της κοινωνίας, στη σκληρή οδύνη της εφηβείας, μέχρι να ξαναγεννηθεί ενήλικος. Κι εκεί συνειδητοποιούμε, εμείς οι αναγνώστες του 21ου αιώνα, τόσο το ατομικό όσο και το κοινωνικό, όπως αυτό διαμορφώνει γενιές και γενιές, μέσα σε ενδεείς εποχές, σε κοινωνικές δομές που δυσκολεύουν, σε πολιτικές συνθήκες που διώκουν αντί να απελευθερώνουν.

Η πόλη πλάθεται και αναπλάθεται από τα προσωπικά βιώματα, από τις μνήμες και τις χαρακιές τους, αλλά κι από τα συγγραφικά πινέλα που την άφησαν ίσως πιο γερά χαραγμένη στη συνείδηση του συγγραφέα αλλά και στη δική μας.

Και μαζί με το παιδί, μεγαλώνει –κι αλλάζει– κι η πόλη. Τα Γιάννενα, από παραλίμνια πολίχνη, φτωχή και λασπωμένη, εξελίσσονται σταδιακά σε μια «σύγχρονη» πόλη με καφετέριες και μπαρ. Από τα Ταμπάκικα και τη σπηλιά του Σκυλοσόφου περνάμε σταδιακά στην άσφαλτο και στα σινεμά. Ενεργά κομμάτια της πόλης δεν είναι μόνο οι άνθρωποι, τα παραδοσιακά τοπωνύμια, η λίμνη και η πάχνη της, αλλά και οι μυθοπλαστικοί ήρωες που διεισδύουν στην πραγματικότητα, αφήνοντας το μελάνι των σελίδων, και διεκδικούν τη δική τους αλήθεια. Έτσι, η πόλη πλάθεται και αναπλάθεται από τα προσωπικά βιώματα, από τις μνήμες και τις χαρακιές τους, αλλά κι από τα συγγραφικά πινέλα που την άφησαν ίσως πιο γερά χαραγμένη στη συνείδηση του συγγραφέα αλλά και στη δική μας.

Τα επιμέρους διηγήματα του Βαγγέλη Σιαφάκα διαβάζονται τόσο αυτόνομα, σαν μικρές ιστορίες αναπόλησης, όσο και σαν μια ενιαία αλυσίδα, που ξεκινά με την ίδια την κατοίκηση ενός κομματιού της παραλίμνιας πόλης και τη χρονική εξέλιξη μέχρι τη χούντα και τη μεταπολίτευση, με μια αλυσίδα προσώπων και σκηνών που αλληλοδιαπλέκονται σε ένα παζλ το οποίο απεικονίζει μια διαρκή ενηλικίωση.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

alt

 

Με μια χιλιάρα Καβασάκι
Βαγγέλης Σιαφάκας
Πόλις 2016
Σελ. 280, τιμή εκδότη €12,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ