alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Κουγιουμτζή Όλα μπορούν να συμβούν μ' ένα άγγιγμα (εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Παρόλο που το «άγγιγμα» οδηγεί τη σκέψη σε ερωτική τρυφερότητα και το «όλα μπορούν να συμβούν» σε μια ευχάριστη ανατροπή, τα διηγήματα της Μαρίας Κουγιουμτζή είναι σκληρά σαν τον θάνατο και σοκαριστικά σαν χαστούκι. Όποιος όμως έχει διαβάσει τις δύο πρώτες συλλογές της (Άγριο βελούδο, 2008, - Γιατί κάνει τόσο κρύο στο δωμάτιό σου;, 2011) και το συμβολικό μυθιστόρημά της (Κι αν δεν ξημερώσει;, 2013) δεν παραξενεύεται, παρά μόνο ίσως με μερικές μετακινήσεις του κέντρου βάρους της γραφής της.

Τριάντα δύο ιστορίες που κουβαλούν το συγγραφικό παρελθόν της διηγηματογράφου αλλά ταυτόχρονα προχωράνε λίγο περισσότερο, καθώς συναιρούν πιο έντονα το νατουραλιστικό με το μεταφυσικό.

Πάλι διηγήματα λοιπόν, γραμμένα ως επί το πλείστον την τελευταία τριετία-τετραετία, ολιγοσέλιδα, ακονισμένα σαν τσεκούρι, που ωστόσο προλαβαίνουν να φτιάξουν μια ιστορία κι έπειτα να την οδηγήσουν σε μια οξεία αποκορύφωση. Τριάντα δύο ιστορίες που κουβαλούν το συγγραφικό παρελθόν της διηγηματογράφου (αιχμηρότητα, ηλεκτρισμός, συνδυασμός τρυφερού και άγριου, υπόγεια ορμέμφυτα, αφηγηματική πλημμυρίδα, θριλερικό τέλος, δουλεμένη γλώσσα κ.ά.), αλλά ταυτόχρονα προχωράνε λίγο περισσότερο, καθώς συναιρούν πιο έντονα το νατουραλιστικό με το μεταφυσικό. Το πρώτο αποδίδει ωμά σκηνές της ελληνικής πραγματικότητας, τις οποίες αγγίζει ο πόλεμος, ο θάνατος, κυρίως ο θάνατος με διάφορους τρόπους, και η άτεγκτη όψη της ζωής. Μέσα όμως σ’ αυτό εμφιλοχωρούν στοιχεία του φανταστικού, που προσθέτουν μυστήριο και μια αίσθηση αδιόρατης απειλής («Ο βάλτος»).

Εδώ και οκτώ χρόνια η Θεσσαλονικιά συγγραφέας επιμένει να βλέπει τη ζωή ως ένα πεδίο σφαγής, όπου το σκληρό άγγιγμα του θανάτου καραδοκεί σε κάθε μας βήμα. Αυτό οδηγεί την αφήγηση στο ζενίθ, κυρίως όταν ενσκήπτει η αψιά κόψη του φονικού ή η οδυνηρή ανάμνηση των πεθαμένων («Οι ναυαγισμένοι»), με τη βαρβαρότητα να μην αφήνει κανέναν να θυμιατίσει τη ζωή και την ευτυχία.

Η συγγραφέας εκπέμπει το μήνυμα της αδυσώπητης παρουσίας του θανάτου, που καθιστά μάταιη την εθελότυφλη αγνόησή του.

Κι αν θελήσει κανείς να αναζητήσει το «γιατί» πίσω από την οξύτητα των θεμάτων της Μαρίας Κουγιουμτζή, θα πρέπει να εκλάβει την προκείμενη συλλογή ως το αποκορύφωμα των δύο άλλων. Ειδικά εδώ η συχνή εμφάνιση του θανάτου δίνει μια αναπόφευκτη απάντηση σε όλα αυτά. Η συγγραφέας εκπέμπει το μήνυμα της αδυσώπητης παρουσίας του θανάτου, που καθιστά μάταιη την εθελότυφλη αγνόησή του. Εκείνος υπάρχει και, επειδή είναι η μόνη αλήθεια, η ζωή χορεύει στους ρυθμούς του, ο άνθρωπος ατενίζει το τώρα με την προοπτική του μηδενός και όλα τα ωραία μπορεί να κοπούν απότομα με ένα του νεύμα. Περισσότερο στα πρώτα διηγήματα η ματαιότητα της ζωής είναι εμφανής μπροστά στην ύπαρξη του θανάτου, ο οποίος δεν αφήνει περιθώρια για τίποτα άλλο παρά μόνο τη σκληρή αποδοχή της αλήθειας του.

alt
   Η Μαρία Κουγιουμτζή
 

Τι μπορεί να κάνει όμως ο άνθρωπος απέναντί του; Δύο δρόμους ανοίγουν τα διηγήματα της Μαρίας Κουγιουμτζή, τον σφοδρό της βίας ή τον καταπραϋντικό της συγκίνησης. Ο πρώτος αντιπαραθέτει στον θάνατο την ίδια αγριότητα ως αντίσταση στην ορμή του, αγριότητα που ενδέχεται να είναι απάνθρωπη, απειλητική κι ενίοτε τιμωρητική («Όταν ωριμάζουν τα πορτοκάλια» και «Η μικρή Εβραία») ή να συνοψίζει το πάθος και τη βία του έρωτα («Σεισμός»). Ο δεύτερος θυμίζει -αμυδρά ίσως- πως η ζωή κινείται ανάμεσα στις επιφυλάξεις και τους φόβους μας, αλλά έτσι χάνουμε κάθε ανθρωπιά και κάθε καλοσύνη («Ο φωτογράφος», ένα από τα πιο δυνατά στην καταλλαγή του διηγήματα του τόμου).

Η συγγραφέας βλέπει τη ζωή σαν αγώνα, όπου μόνο η επαναστατικότητα, η αγριάδα, η ορμή, η σαρωτική επίθεση του έρωτα υπάρχει.

Η συγγραφέας βλέπει τη ζωή σαν αγώνα, όπου μόνο η επαναστατικότητα, η αγριάδα, η ορμή, η σαρωτική επίθεση του έρωτα υπάρχει· οι άνθρωποί της είναι οι περισσότεροι πειρατές, μαχητές που φτάνουν ακόμα και στον φόνο, αντιμετωπίζουν τον θάνατο με θάνατο, δείχνουν φιλήσυχοι αλλά κατά βάθος είναι τυφώνες χωρίς έλεος. Από τη «λογική» εκδίκηση ώς την άλογη παρόρμηση του έρωτα, μια ψυχαναλυτικά ιδωμένη εσωτερική ορμή συμπαρασύρει τα πάντα. Κι αφού ο θάνατος είναι η φυσική βία, ο άνθρωπος πρέπει να αντιτάξει μια ανάλογη σφοδρότητα.

Όλα αυτά τα συνοψίζει η ίδια η διηγηματογράφος στο τελευταίο της κείμενο με τίτλο «Το υπόγειο». Εκεί επισημαίνει ότι τα στεγανά ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό μάλλον είναι περατά, αφού «το πραγματικό έχει όρια και αυτά τα όρια εισχωρούν και χάνονται μέσα στο φανταστικό». Έτσι, ο φόβος της ζωής, του θανάτου, της βίας που κυριαρχεί κ.λπ. κάνει τον άνθρωπο να αφήνεται στο φανταστικό, το οποίο επιτρέπει στο ένστικτό του να διασκεδάζει αυθόρμητα τις ανασφάλειες και τις ενοχές του καθενός. Άλλη μια σειρά διηγημάτων στην αλυσίδα της Μαρίας Κουγιουμτζή, που σοκάρουν ευεργετικά τον αναγνώστη.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασπα από το βιβλίο

«Μετά, δεν ξέρω γιατί, ένιωσα λύπη για τη μητέρα, Ένιωσα πως η αυστηρότητά της ήταν μια απέραντη μοναξιά. Μια αιχμαλωσία. Θα ήθελα η μητέρα μου να ανοίξει την πόρτα σ’ αυτό τον άνθρωπο, να του έψηνε ένα καφέ, και όχι μόνο. […] Να του έπλενε τα σκονισμένα ρούχα, να τα βρει καθαρά το πρωί, να πάρει το δρόμο του ξαλαφρωμένος, κουβαλώντας πάνω του το χάδι μιας ανθρώπινης επαφής. Ένα χάδι που σίγουρα έλειπε κι από τη μητέρα».


altΌλα μπορούν να συμβούν μ' ένα άγγιγμα
Μαρία Κουγιουμτζή
Εκδ. Καστανιώτη 2016
Σελ. 248, τιμή εκδότη €13,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ