underwater museum turns ocean floor into art gallery and doubles as artificial ree fb

Για τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Ρίζου Ικετηρία (εκδ. Παπαδόπουλος).

Της Έλενας Μαρούτσου

Ο Παναγιώτης Ρίζος έδωσε το πρώτο στίγμα της γραφής του το 2014 με τις Τηγανητές Γοργόνες, μια συλλογή από σύντομα αφηγήματα με κυρίαρχα χαρακτηριστικά το χιούμορ, την παραδοξολογία, το λογοπαίγνιο, τη λοξή ματιά πάνω στην καθημερινότητα. Όπως είθισται μάλιστα στις πρώτες συγγραφικές απόπειρες πολλών από εμάς, η συλλογή εκείνη, παρότι ελπιδοφόρα και αρκετά απολαυστική, ήταν άνιση ως προς την λογοτεχνική αξία των μικροδιηγημάτων που την αποτελούσαν, αλλά και ανομοιογενής, καθώς συστέγαζε κείμενα από μια ευρεία θεματική και υφολογική γκάμα.

Τις παραπάνω αδυναμίες έρχεται τώρα να εξαλείψει το δεύτερο, ώριμο πλέον βιβλίο του, μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο Ικετηρία. Όπως στην αρχαιότητα το μαλλί του προβάτου περιτύλιγε ένα κλαδί ελιάς, ως σύμβολο επίκλησης βοήθειας από μέρους κυνηγημένων ανθρώπων που προσέτρεχαν σε μια ξένη χώρα για να βρουν σωτηρία, έτσι κι εδώ τα δώδεκα αφηγήματα περιτυλίγουν έναν βασικό θεματικό κορμό, αυτόν του προσφυγικού ζητήματος. Συγκεκριμένα, στο στόχαστρο της γραφής του Ρίζου βρίσκονται οι Σύροι πρόσφυγες που διακομίζονται από τα παράλια της Τουρκίας στα δικά μας εδάφη, τα οποία πολύ συχνά δεν κατορθώνουν να πατήσουν.

Η καυτή πατάτα του προσφυγικού ζητήματος

Στο στόχαστρο της γραφής του Ρίζου βρίσκονται οι Σύροι πρόσφυγες που διακομίζονται από τα παράλια της Τουρκίας στα δικά μας εδάφη, τα οποία πολύ συχνά δεν κατορθώνουν να πατήσουν.

Ομολογώ πως όταν συνειδητοποίησα το θέμα που πραγματευόταν το βιβλίο, ένιωσα αμήχανα – μια αμηχανία που προέρχεται από την συγγραφική μου ιδιότητα∙ ως συγγραφέας, δηλαδή, θα δίσταζα να αγγίξω ένα θέμα τόσο καυτό ως προς την κοινωνική του βαρύτητα αλλά και την επικαιρότητά του. Θα ένιωθα κοντολογίς σαν να έβαζα τα χέρια μου σε νερό που κοχλάζει για να πιάσω μια πατάτα. Κι ως γνωστόν, η συγκεκριμένη καυτή πατάτα, όχι μόνο μπορεί να σου τσουρουφλίσει τα δάχτυλα, αλλά ενδέχεται να κυλήσει στο βρώμικο πάτωμα του διδακτισμού, της καταγγελίας και της «εύκολης» κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Σύντομα όμως κατάλαβα πως ο Ρίζος έχει καταφέρει να πιάσει αυτό το φλέγον και πολυδιάστατο ζήτημα φορώντας τα γάντια του μαύρου χιούμορ, και πρόκειται για γάντια εξαιρετικά προστατευτικά, τόσο για τον συγγραφέα όσο και για τον αναγνώστη.

Ο συγγραφέας της Ικετηρίας ανεβάζει στη σκηνή ένα πλήθος προσώπων άλλοτε βγαλμένων από τα συρτάρια της πραγματικότητας κι άλλοτε από το ντουλάπι της φαντασίας: πρόσφυγες, διακινητές προσφύγων, ψαράδες, παπάδες, αξιωματικούς φύλαξης των θαλάσσιων συνόρων, αλλά και Παναγίες που μεταμορφώνονται σε γοργόνες, ξυλουργούς που μετατρέπουν βάρκες σε πλωτά φέρετρα για αυτοσχέδιες κηδείες, ξεναγούς και επισκέπτες ενός πλωτού Μουσείου Προσφύγων, όπου τα εκθέματα είναι πνιγμένοι πρόσφυγες στο βυθό.

Από το ρεαλισμό στην υπέρβασή του

Ξεκινώντας τη συλλογή του από μια κατά βάσιν ρεαλιστική ιστορία ενός ζευγαριού στην Κρήτη, όπου η σύντομη φιλοξενία μιας οικογένειας Σύρων προσφύγων γίνεται ο μοχλός αποκάλυψης του συναισθηματικού χάσματος ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα και πυροδοτεί στο τέλος τον χωρισμό τους, ο Ρίζος σιγά σιγά τραβάει τις ιστορίες σε όλο και πιο υπερρεαλιστικά ύδατα, χρησιμοποιώντας στοιχεία δραματικής υπερβολής ώστε να ξεγυμνώσει την πραγματικότητα από κάθε συμβατικό ένδυμα και να αναδείξει την κρυμμένη φρίκη με τρόπο συμβολικό, αλλά άκρως αποτελεσματικό.

underwater museum turns ocean floor into art gallery and doubles as artificial ree2

Ο πόνος ως έκθεμα και ως θέαμα

Ο συγγραφέας αγγίζει με τον δικό του φαρσικό τρόπο, ένα ζήτημα που είναι εξαιρετικά λεπτό και ενδιαφέρον: την αναπόφευκτη σχεδόν μετατροπή ενός φλέγοντος κοινωνικού ζητήματος σε θέαμα.

Κατά τη γνώμη μου, οι ιστορίες που έχουν στηθεί ως ιλαροτραγωδία, ως γκροτέσκα φάρσα, είναι αυτές που παρουσιάζουν και μεγαλύτερο ενδιαφέρον: για παράδειγμα το διήγημα με τίτλο «Ταρίκ» όπου αφηγητής είναι ένα πτώμα-έκθεμα στο μουσείο Προσφύγων, καθώς και το τελευταίο, με τίτλο «Ουβερτούρα για ένα φινάλε», όπου παρακολουθούμε την βύθιση των φουσκωτών πλοιαρίων που μεταφέρουν πρόσφυγες ως σκηνικό δράμα ανεβασμένο προς τέρψιν μιας ελίτ θεατών, οι οποίοι το παρακολουθούν από την παραλία με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής.

Ο συγγραφέας αγγίζει με τον δικό του φαρσικό τρόπο ένα ζήτημα που είναι εξαιρετικά λεπτό και ενδιαφέρον: την αναπόφευκτη σχεδόν μετατροπή ενός φλέγοντος κοινωνικού ζητήματος σε θέαμα. Η επαφή του δυτικού ανθρώπου με τις σύγχρονές του τραγωδίες διαμεσολαβείται τις περισσότερες φορές από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αλλά και αυτά της κοινωνικής δικτύωσης, ώστε εν τέλει ο πόνος να γίνεται είδηση και η είδηση εικόνα, ένας ακόμα τρόπος δηλαδή να τρέφεται ο θεατής με συγκίνηση εκ του ασφαλούς.

Κλείνοντας το βιβλίο ένιωσα πως ο συγγραφέας είχε φέρει εις πέρας μια δύσκολη αποστολή: να διαπλεύσει πάνω στο φουσκωτό μαύρο πλοιάριο του χιούμορ τα τρικυμισμένα νερά ενός ευαίσθητου θέματος πετυχαίνοντας να μας κάνει συνοδοιπόρους σε αυτό το ταξίδι, δείχνοντας, νιώθοντας, σχολιάζοντας, ταρακουνώντας μας, χωρίς όμως να βυθιστούμε αύτανδροι στον πόνο και την ενοχή.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

** Οι εικόνες είναι από το Υποθαλάσσιο Μουσείο της Ισπανίας, στο νησί Λανθαρότε. 


Απόσπασμα από το διήγημα «Οβερτούρα για ένα φινάλε»

Οι βάρκες πάλευαν στο ρυθμό και στα κύματα. Σε κάθε μουσικό κύμα, σε κάθε μουσικό μοτίβο της ουβερτούρας, χανόταν κι από μία μέσα στα βαθιά μανιασμένα νερά. «Α!» έκαναν οι θεατές απέναντι, που κάθονταν στις πολυθρόνες τους πίνοντας ζεστή σοκολάτα και παρακολουθώντας από τις τεράστιες οθόνες ή με τα κυάλια τους, που βλέπαν στο σκοτάδι. «Α!» κάθε φορά που τα κύματα καταβρόχθιζαν κι άλλη μια βάρκα. Δεκαπέντε «Α!», όσα και οι βάρκες. Η παράσταση ήταν πριβέ και δεν υπήρχε διάδραση. Εκείνη τη νύχτα δεν υπήρχαν ούτε ναυαγοσώστες, ούτε σκάφη της ΥΠΑΤΗΣ ή του Λιμενικού. Διότι η παράσταση ήταν πριβέ. Κι η θάλασσα πριβέ. Και ο θάνατος πριβέ.


altΙκετηρία
Παναγιώτης Ρίζος
Παπαδόπουλος 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €10,99

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΙΖΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

Για τη νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου «Δύο παράξενα πλάσματα» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει ο Σπύρος Γ. Μπρίκος

Στη νέα νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

Για την παράσταση «ζ, η, θ, Ο Ξένος», που βασίζεται σε τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας», σε σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Μετά τη «Νέκυια» με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται φέτ...

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...
Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ