alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ευγενίας Μπογιάνου Μόνο ο αέρας ακουγόταν (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Δημήτρη Χριστόπουλου

«Διαβάζω ένα βιβλίο σημαίνει αποδεσμεύομαι από το συγκεκριμένο, κατανοώ το αφηρημένο, ανασυνθέτω το παρελθόν μου και αναρωτιέμαι για το μέλλον μου. Διαβάζω σημαίνει, πάνω απ’ όλα, προσπαθώ να είμαι ευτυχισμένος». Αυτά έλεγε η Μάρω Δούκα πριν από είκοσι χρόνια για την αξία της ανάγνωσης. Εμένα πάντως κάτι άλλο με απασχολεί· «οι αναγνώστες», πίστευε ο Κωστής Παπαγιώργης, «είναι άνθρωποι που διάβασαν μεν, αλλά προϊόντος του βίου λησμονούν μάλλον παρά θυμούνται. Ό,τι μοιάζει ξένο, επίκτητο, διαλύεται για να παραχωρήσει τη θέση του σε κάποιες ανθεκτικότερες εντυπώσεις. Το βιβλίο μένει, στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή».

Νομίζω ότι κάπου εκεί πρέπει να αναζητήσουμε το στίγμα της συγγραφικής δουλειάς της Μάρως Δούκα αλλά και της Ευγενίας Μπογιάνου, ανθρώπων με ιδιαίτερα αντισυμβατική πολιτικοκοινωνική στόφα. Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση, αλλά στο έργο της Μπογιάνου διακρίνω ανάλογα χαρακτηριστικά με αυτά του έργου της Δούκα· μια εκλεκτική συγγένεια, θα έλεγα: τη μέριμνα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα μετουσιώνεται σε μυθοπλασία· την επίμονη έγνοια για τους τρόπους και τις συνεχείς μεταμορφώσεις της λογοτεχνικής γραφής· το οργανικό πάντρεμα του λυρικού και του δραματικού στοιχείου, του πολιτικού στοχασμού με τα υπαρξιακά στρώματα της ανθρώπινης υπόστασης έξω και πέρα από τον συγκεκριμένο χωροχρόνο της μυθοπλασίας· τη σκοτεινή στοχαστικότητα, ενίοτε πικρή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή. «Πόθησα. Ποθώ. Ωραία λέξη. Ένα ρήμα υγρό, ξαπλωμένο στο κρεβάτι με τα πόδια ανοιχτά». Η Μπογιάνου επινοεί εκ νέου τις λέξεις για να μιλήσει για την απώλεια, για τον θάνατο. Γιατί, μόνο μιλώντας για το τέλος, επιτελούμε τον θάνατο κι έπειτα μπορούμε να επινοήσουμε εκ νέου μια νέα αρχή, μια γέννηση της νέας γλώσσας, τούτη τη φορά, της γλώσσας που μπορεί να μιλήσει για το σήμερα σπάζοντας τα φράγματα. «Ίσως αυτά που γράφουμε μας καθορίζουν, ακόμα κι αν τα έχουμε σβήσει μετά. Με κάποιον τρόπο δεν παύουν ποτέ να υπάρχουν». Άλλωστε κάθε συγγραφέας με αυτές τις «ξεπεσμένες» λέξεις παλεύει, για να πέσουν σαν τσεκούρι πάνω στις παγωμένες ψυχές, ακόμα κι αν η παρτίδα είναι από χέρι χαμένη. Οι λέξεις, που κάποτε έβαζαν φωτιά, να ξαναγίνουν λέξεις-μολότοφ. Γιατί, τι άλλο έχει στα χέρια του ο συγγραφέας, ο ποιητής; Λέξεις και μόνο λέξεις. Το αίμα, η σάρκα και η ψυχή της καλής λογοτεχνίας – όχι απλώς το ένδυμά της.

alt
    Η Ευγενία Μπογιάνου
 

Στα δεκατέσσερα διηγήματα της συλλογής συναντάμε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες ακυρωμένους, πλάνητες, φερέοικους, που δοκιμάζονται σε οριακές καταστάσεις. Ένας κοινωνικός ιστός από καθημερινούς, οικείους, αναγνωρίσιμους ανθρώπους που αναμετρώνται με κάθε είδους απώλεια. Ξεχνούμε πως αυτοί είναι το περιβάλλον μας, ο περίγυρος της ζωής μας, εμείς οι ίδιοι. Κι η ζωή, ένας δρόμος με ανωμαλίες που προκαλεί εκτροπές, ήττες, συντριβή. Λέμε πως οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες αποτελούν την πρωταρχή της μυθοπλασίας, παρόλο που στο διήγημα είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν. Ωστόσο, στην περίπτωση της Μπογιάνου, τα κείμενά της –με μεγάλο αφηγηματικό εύρος– αποτελούν μια καλοφτιαγμένη μηχανή που δουλεύει στην εντέλεια και οι χαρακτήρες, τα γρανάζια που εξασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της. Χαρακτήρες πλασμένοι με τις γνώσεις, τα βιώματα, τη φαντασία καθώς και με τις πλούσιες αναγνωστικές εμπειρίες της. Πολύ θα ήθελα να κατοικούν σε ένα σπίτι σαν αυτό της οδού Άγρας, που αναφέρεται και στο διήγημα «Ο Λούσιαν Φρόιντ πίνει τσίπουρο». Τόπος στοιχειωμένος για πολλούς, όπου κάπου εκεί βρίσκεται και η καταγωγική ζώνη των προσώπων που συνιστούν το συγγραφικό εικονοστάσι της.

Κι αν κάποιοι αδυνατούμε να παραδεχτούμε πως θα μπορούσαμε οι ίδιοι να είμαστε ή να γίνουμε όχι ένας ή δύο αλλά σχεδόν όλοι οι χαρακτήρες του βιβλίου, σίγουρα οι φράσεις της δασκάλας από την «Κλειστή Πόρτα» (την προηγούμενη συλλογή της) που χαράμισε τη ζωή της απευθύνονται σ’ εμάς: «Νόμιζες πως σε άλλους συνέβαιναν κι εσύ έτυχε να περνάς και στάθηκες. Στάθηκες να χαζέψεις τον ξένο πόνο. Έτσι ήταν ακόμη τότε ο πόνος: ξένος. Νομίζαμε πως μπορούμε να τον ξεγελάσουμε. Πού να ξέραμε».

* Το κείμενο εκφωνήθηκε από τον υπογράφοντα κατά την συν-παρουσίαση του βιβλίου με τη Μάρω Δούκα στο βιβλιοπωλείο Πλειάδες.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΜόνο ο αέρας ακουγόταν
Ευγενία Μπογιάνου
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 240, τιμή εκδότη €13,30

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ