alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ευγενίας Μπογιάνου Μόνο ο αέρας ακουγόταν (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Δημήτρη Χριστόπουλου

«Διαβάζω ένα βιβλίο σημαίνει αποδεσμεύομαι από το συγκεκριμένο, κατανοώ το αφηρημένο, ανασυνθέτω το παρελθόν μου και αναρωτιέμαι για το μέλλον μου. Διαβάζω σημαίνει, πάνω απ’ όλα, προσπαθώ να είμαι ευτυχισμένος». Αυτά έλεγε η Μάρω Δούκα πριν από είκοσι χρόνια για την αξία της ανάγνωσης. Εμένα πάντως κάτι άλλο με απασχολεί· «οι αναγνώστες», πίστευε ο Κωστής Παπαγιώργης, «είναι άνθρωποι που διάβασαν μεν, αλλά προϊόντος του βίου λησμονούν μάλλον παρά θυμούνται. Ό,τι μοιάζει ξένο, επίκτητο, διαλύεται για να παραχωρήσει τη θέση του σε κάποιες ανθεκτικότερες εντυπώσεις. Το βιβλίο μένει, στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή».

Νομίζω ότι κάπου εκεί πρέπει να αναζητήσουμε το στίγμα της συγγραφικής δουλειάς της Μάρως Δούκα αλλά και της Ευγενίας Μπογιάνου, ανθρώπων με ιδιαίτερα αντισυμβατική πολιτικοκοινωνική στόφα. Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση, αλλά στο έργο της Μπογιάνου διακρίνω ανάλογα χαρακτηριστικά με αυτά του έργου της Δούκα· μια εκλεκτική συγγένεια, θα έλεγα: τη μέριμνα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα μετουσιώνεται σε μυθοπλασία· την επίμονη έγνοια για τους τρόπους και τις συνεχείς μεταμορφώσεις της λογοτεχνικής γραφής· το οργανικό πάντρεμα του λυρικού και του δραματικού στοιχείου, του πολιτικού στοχασμού με τα υπαρξιακά στρώματα της ανθρώπινης υπόστασης έξω και πέρα από τον συγκεκριμένο χωροχρόνο της μυθοπλασίας· τη σκοτεινή στοχαστικότητα, ενίοτε πικρή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή. «Πόθησα. Ποθώ. Ωραία λέξη. Ένα ρήμα υγρό, ξαπλωμένο στο κρεβάτι με τα πόδια ανοιχτά». Η Μπογιάνου επινοεί εκ νέου τις λέξεις για να μιλήσει για την απώλεια, για τον θάνατο. Γιατί, μόνο μιλώντας για το τέλος, επιτελούμε τον θάνατο κι έπειτα μπορούμε να επινοήσουμε εκ νέου μια νέα αρχή, μια γέννηση της νέας γλώσσας, τούτη τη φορά, της γλώσσας που μπορεί να μιλήσει για το σήμερα σπάζοντας τα φράγματα. «Ίσως αυτά που γράφουμε μας καθορίζουν, ακόμα κι αν τα έχουμε σβήσει μετά. Με κάποιον τρόπο δεν παύουν ποτέ να υπάρχουν». Άλλωστε κάθε συγγραφέας με αυτές τις «ξεπεσμένες» λέξεις παλεύει, για να πέσουν σαν τσεκούρι πάνω στις παγωμένες ψυχές, ακόμα κι αν η παρτίδα είναι από χέρι χαμένη. Οι λέξεις, που κάποτε έβαζαν φωτιά, να ξαναγίνουν λέξεις-μολότοφ. Γιατί, τι άλλο έχει στα χέρια του ο συγγραφέας, ο ποιητής; Λέξεις και μόνο λέξεις. Το αίμα, η σάρκα και η ψυχή της καλής λογοτεχνίας – όχι απλώς το ένδυμά της.

alt
    Η Ευγενία Μπογιάνου
 

Στα δεκατέσσερα διηγήματα της συλλογής συναντάμε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες ακυρωμένους, πλάνητες, φερέοικους, που δοκιμάζονται σε οριακές καταστάσεις. Ένας κοινωνικός ιστός από καθημερινούς, οικείους, αναγνωρίσιμους ανθρώπους που αναμετρώνται με κάθε είδους απώλεια. Ξεχνούμε πως αυτοί είναι το περιβάλλον μας, ο περίγυρος της ζωής μας, εμείς οι ίδιοι. Κι η ζωή, ένας δρόμος με ανωμαλίες που προκαλεί εκτροπές, ήττες, συντριβή. Λέμε πως οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες αποτελούν την πρωταρχή της μυθοπλασίας, παρόλο που στο διήγημα είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν. Ωστόσο, στην περίπτωση της Μπογιάνου, τα κείμενά της –με μεγάλο αφηγηματικό εύρος– αποτελούν μια καλοφτιαγμένη μηχανή που δουλεύει στην εντέλεια και οι χαρακτήρες, τα γρανάζια που εξασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της. Χαρακτήρες πλασμένοι με τις γνώσεις, τα βιώματα, τη φαντασία καθώς και με τις πλούσιες αναγνωστικές εμπειρίες της. Πολύ θα ήθελα να κατοικούν σε ένα σπίτι σαν αυτό της οδού Άγρας, που αναφέρεται και στο διήγημα «Ο Λούσιαν Φρόιντ πίνει τσίπουρο». Τόπος στοιχειωμένος για πολλούς, όπου κάπου εκεί βρίσκεται και η καταγωγική ζώνη των προσώπων που συνιστούν το συγγραφικό εικονοστάσι της.

Κι αν κάποιοι αδυνατούμε να παραδεχτούμε πως θα μπορούσαμε οι ίδιοι να είμαστε ή να γίνουμε όχι ένας ή δύο αλλά σχεδόν όλοι οι χαρακτήρες του βιβλίου, σίγουρα οι φράσεις της δασκάλας από την «Κλειστή Πόρτα» (την προηγούμενη συλλογή της) που χαράμισε τη ζωή της απευθύνονται σ’ εμάς: «Νόμιζες πως σε άλλους συνέβαιναν κι εσύ έτυχε να περνάς και στάθηκες. Στάθηκες να χαζέψεις τον ξένο πόνο. Έτσι ήταν ακόμη τότε ο πόνος: ξένος. Νομίζαμε πως μπορούμε να τον ξεγελάσουμε. Πού να ξέραμε».

* Το κείμενο εκφωνήθηκε από τον υπογράφοντα κατά την συν-παρουσίαση του βιβλίου με τη Μάρω Δούκα στο βιβλιοπωλείο Πλειάδες.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΜόνο ο αέρας ακουγόταν
Ευγενία Μπογιάνου
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 240, τιμή εκδότη €13,30

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ