Μικρά φθινοπωρινά αστυνομικά – Το Γαλλικό και μεσογειακό νουάρ στα καλύτερά του

«Ο Μαιγκρέ στη Μονμάρτρη», του Ζωρζ Σιμενόν [George Simenon]
Μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα

Μια νεαρή κοπέλα που κάνει στριπτίζ σ’ ένα κλαμπ της Μονμάρτρης ακούει δύο άντρες να σχεδιάζουν έναν φόνο. Το καταγγέλλει στην αστυνομία όπου κανείς δεν την πιστεύει. Όταν όμως την επομένη μέρα η κοπέλα βρίσκεται στραγγαλισμένη, ο Μαιγκρέ μαζί με τον βοηθό του, Λυκάς, αναζητούν στοιχεία για τον φόνο αυτό, αλλά και τον φόνο που σχεδίαζαν οι δύο άγνωστοι.

Θαυμάσια περιγραφή της κοσμικής Μονμάρτρης τη δεκαετία του ’50, του υποκόσμου και των demimonde, των ελαφριών κοριτσιών που έφταναν από την επαρχία στην Πόλη του Φωτός σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης.

«Sniper», του Φρεντερίκ Α. Φαζαρντί [Frederic H. Fajardie]
Μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, Εκδόσεις των Συναδέλφων

Η ιστορία ενός επαγγελματία δολοφόνου, που είναι μοναδικός σκοπευτής και συνηθίζει να σκοτώνει τα θύματά του με μια σφαίρα στο μάτι ή στη μύτη. Κι ενώ νομίζει ότι τα έχει όλα υπό έλεγχο, η ζωή και ο επιθεωρητής Ρομπέρ Γκαρντέλ θα του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια. 

Γραμμένο το 1980, το Sniper είναι μια έξοχη και λιτή αστυνομική νουβέλα, που περιγράφει με μαεστρία το ψυχολογικό υπόβαθρο των ηρώων αλλά και τις λαϊκές γειτονιές του Παρισιού.

«Είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν», του Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ [Jean-François Vilar]
Μτφρ. Γιώργος Χαρλαμπίτας, Εκδόσεις των Συναδέλφων

«Όπως και οι τρεις γάτες του, ο Ράντεκ, η Κάμενεφ και η Ζινόβιεφ, ο Βικτόρ Μπλενβίλ δεν κάνει ποτέ αυτό που περιμένουν από εκείνον.
 Ο Παριζιάνος ήρωας των μυθιστορημάτων του Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ δεν είναι ούτε ντετέκτιβ ούτε αστυνομικός, ως είθισται.
 Στην πραγματικότητα, μισεί τις έρευνες, τους αστυνομικούς και τα κακά σενάρια. Έτσι, όταν του δίνεται ένα ραντεβού στη στοά ντι Κερ και ανακαλύπτει το σώμα μιας γυναίκας σε μια πολύ επιτηδευμένη στάση, δεν αρκείται στο να τη φωτογραφίσει.
Το μακάβριο σκηνικό που έχει μπροστά του είναι μια πιστή ανασύνθεση του τελευταίου έργου του Μαρσέλ Ντισάν «Δεδομένα»... Αυτό εγείρει κάποια ερωτήματα, μεταξύ των οποίων και αυτό: Γιατί προσπαθούν να του φορτώσουν αυτό το έγκλημα υψηλής αισθητικής; Έτσι, όταν μια όμορφη βιβλιοπώλισσα τού δίνει ένα δεύτερο ραντεβού, στη στοά Βιβιέν, ο Βικτόρ πηγαίνει εκεί όπως θα πήγαιναν και οι γάτες του: με τα νύχια του έξω. Φυσικά, το όνομά της είναι Ροζ. C’est la vie ή La vie en rose; Rrose Sélavy!»


Ένας ήρωας φωτογράφος-flaneur, ένα μυστήριο επηρεασμένο από το έργο του Μαρσέλ Ντισάν, ένα επίμετρο που συνδέει και επεξηγεί τη σχέση αυτή. Άλλος ένας συγγραφέας του neopolar που ανακαλύπτουμε με καθυστέρηση. 

Δύο ενδιαφέρουσες στιγμές του μεσογειακού noir: από τον Καμιλλέρι στον Μάρκαρη

«123ο χιλιόμετρο», του Αντρέα Καμιλλέρι [Andrea Camilleri]
Μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, εκδ. Πατάκη

Η Έστερ Ρούσσο στέλνει απανωτά μηνύματα στο κινητό του εραστή της. Εκείνος όμως βρίσκεται αναίσθητος στο νοσοκομείο, μετά από ένα σοβαρό τροχαίο, και το κινητό του φτάνει στα χέρια της γυναίκας του. Η ιστορία θα μπορούσε να είναι το ερωτικό δράμα ενός τριγώνου, αλλά στα χέρια του Καμιλλέρι μετατρέπεται σε μια μικρή αστυνομική περιπέτεια που περιέχει μια απόπειρα δολοφονίας, ή ίσως μια ασφαλιστική απάτη. Μήπως πρόκειται απλώς για μια ιστορία ερωτικού πάθους και εκδίκησης; 
Ο Καμιλλέρι χτίζει τη νουβέλα του με copy-paste μηνυμάτων, δημοσιογραφικών ειδήσεων, αστυνομικών αναφορών – και το κυριότερο, χωρίς παντογνώστη αφηγητή!

Τη νουβέλα συνοδεύει μια υπεράσπιση της αστυνομικής λογοτεχνίας –giallo, στα ιταλικά– από τον σπουδαίο Καμιλλέρι.

«Η βία της αποτυχίας», του Πέτρου Μάρκαρη
Εκδ. Κείμενα

Η φτώχεια και η απελπισία γεννούν την αληθινή βία στην Ελλάδα του σήμερα, και ο χώρος της παιδείας δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος. Εν μέσω φοιτητικών διαδηλώσεων και συγκρούσεων με την αστυνομία, η δολοφονία ενός καθηγητή της ΑΣΟΕ αρχικά, και ενός γραμματέα μέσης εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας στη συνέχεια, σκάνε στα χέρια του Χαρίτου και της βοηθού του, της Αντιγόνης. Το πράγμα μπερδεύεται περισσότερο ότι εκτελούνται τρεις νεαροί άντρες σε μια γειτονιά της Αθήνας, και τα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για τους δολοφόνους των δύο πρώτων νεκρών.

Με την υπομονή και την οργανωτικότητα που τον διακρίνει, ο αστυνόμος Χαρίτος θα λύσει το μπερδεμένο κουβάρι της υπόθεσης, που ξετυλίγεται θίγοντας θέματα όπως το ενδοσχολικό μπούλινγκ, τις πανεπιστημιακές ίντριγκες και την αγωνία των νέων για επαγγελματική αποκατάσταση.

Φεμινιστικός τρόμος και μεταφυσική αγωνία

«Σαράκι», της Λάιλα Μαρτίνεθ [Layla Martinez]
Μτφρ. Ασπασία Καμπύλη, Εκδ. Carnivora

Τέσσερις γενιές γυναικών έχουν στοιχειώσει το οικογενειακό σπίτι, το οποίο είναι πλημμυρισμένο από φαντάσματα βίαιων αντρών και οπτασίες αγίων γυναικών. Σκοπός της ζωής όλων αυτών των ηρωίδων είναι η εκδίκηση, η επίλυση παμπάλαιων λογαριασμών. Κατευθείαν απόγονος των μαγισσών του Μεσαίωνα, η Ισπανίδα συγγραφέας Λάιλα Μαρτίνεθ αφηγείται μια ιστορία οργής και μίσους: μίσους ταξικού και οργής κατά της πατριαρχίας και των σχέσεων εξουσίας που έχει δομήσει για χιλιετίες.

Το μίσος της Μαρτίνεθ, που θυμίζει την Τόνυ Μόρισον μερικές φορές, δεν αφήνει κανένα ίχνος αισιοδοξίας για την εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου. Οι κριτικοί ονόμασαν το βιβλίο «λογοτεχνικό επίτευγμα… λες και οι μάγισσες της υπαγόρευσαν αυτόν τον εξαίσιο και τρομερό εφιάλτη».

«Το όνειρο του Πλάτωνα και άλλες έξι ιστορίες μυστηρίου», των Κωνσταντίνου Καβάφη, Μπραμ Στόουκερ, Ρόμπερτ Λούι Στίβενσεν και Βολταίρου
Μτφρ. Άρης Ελμάζης, Σταύρος Ξάνθος, Στέφανος Ελμάζης, εκδ. Αρχέτυπο

Στην άκρως ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική εισαγωγή του, ο Στέφανος Ελμάζης εξηγεί πώς το μυστήριο και το ανεξήγητο συνεχίζουν να προσελκύουν τους ανθρώπους παρά, και ίσως εξαιτίας, των τεχνολογικών επιτευγμάτων της σύγχρονης επιστήμης, αφού η δυνατότητα του σύγχρονου ανθρώπου να υποτάξει τις δυνάμεις της φύσης οδηγεί στην επονομαζόμενη κατά Μαξ Βέμπερ «απομάγευσή» του.

Από τη συλλογή αυτή, ξεχωρίζει αμέσως το μοναδικό «καθαρόαιμο» διήγημα του Κωνσταντίνου Καβάφη, «Εις το φως της ημέρας». Δίπλα στον Καβάφη, ο Ρ. Λ. Στίβενσον μεταφέρει τον αναγνώστη στα Χάιλαντς της Σκωτίας, ενώ ο Μπραμ Στόουκερ αναφέρεται στην προφητεία μιας τσιγγάνας στην αγγλική ύπαιθρο, που έχει δυσοίωνη κατάληξη. Το βιβλίο συμπληρώσουν τέσσερις μικρές ιστορίες του Βολταίρου «όπου το παράδοξο, η μοίρα και το πεπρωμένο συναντούν καθοριστικά και αλλάζουν τη ζωή των τεσσάρων ηρώων της αφήγησης».

…κι ένα κλασικό whodunit

«Ο Σέρλοκ Χολμς και το μυστικό του Καρλ Μαρξ», του Τζιμ Φιστ [Jim Feast]
Μτφρ. Όλγα Καρυώτη, εκδ. Έρμα

Έφηβος ακόμα, ο Σέρλοκ Χολμς ακολουθεί τους γονείς του στη γερμανική πόλη Καρλσμπαντ, διάσημη για τα ιαματικά λουτρά της. Εκεί θα συναντήσει τον Καρλ Μαρξ, ο οποίος με το ψευδώνυμο Αμπάρθνοτ και συνοδευόμενος από την εικοσάχρονη κόρη του, Έλενορ, έχει καταφύγει στη λουτρόπολη για λόγους υγείας. Όταν μια διπλή δολοφονία θα αναστατώσει την ηρεμία της πόλης, ο νεαρός Σέρλοκ θα αναλάβει δράση. 


Πανέξυπνο αστυνομικό μυθιστόρημα, με διαρκείς ιστορικές αναφορές στην Κομούνα του Παρισιού, ένα καθαρό whodunit το οποίο είναι γραμμένο στο ύφος των βικτωριανών ιστοριών τρόμου.

^＊ Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια. Τελευταίο της βιβλίο το αστυνομικό μυθιστόρημα «Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου» (εκδ. Μεταίχμιο).