alt

Για τη νουβέλα του Ιορδάνη Κουμασίδη Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από γράμμα σε γράμμα –σε σύνολο δώδεκα επιστολών– ο ανώνυμος αποστολέας που γράφει στην άγνωστή του Ροζαλί Μεντώ, κάτοικο Παρισιού, ξετυλίγει το κουβάρι της νουβέλας του Θεσσαλονικιού συγγραφέα. Κι αυτό το αφηγηματικό δεδομένο είναι η πρώτη βάση σε ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, που δεν αποκαλύπτει εξ αρχής τα μυστικά του, αλλά περιμένει με υπομονή να τα παρουσιάσει, επιστολή την επιστολή.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει. Ποιος είναι ο άγνωστος επιστολογράφος και γιατί γράφει στη Ροζαλί; Η λέξη «Εγώ» με την οποία υπογράφει είναι εμφανώς μια αυτοαναφορική διάσταση που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Πού βρίσκεται και τι επιζητεί μήνα με τον μήνα, όταν και αποστέλλει τα γράμματά του; Γιατί η άγνωστή του γυναίκα τού απαντά και τι του γράφει; Σημειωτέον ότι δεν έχουμε τα δικά της γράμματα κι έτσι το μυστήριο της «σχέσης» τους εξακολουθεί να υποδαυλίζει την περιέργειά μας.

Σταδιακά μαθαίνουμε ότι ο αφηγητής είναι κρατούμενος σε γαλλικό έδαφος, κάπου μακριά σε ένα υπερπόντιο νησί, στη Μαρτινίκα, κι από εκεί, σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, ανταλλάσσει μηνύματα με την παριζιάνα παραλήπτριά του, η οποία παραδόξως ανταποκρίνεται. Γιατί όμως είναι φυλακισμένος και τι έγκλημα έχει διαπράξει, πόσα χρόνια είναι εκεί, σε πόσα απελευθερώνεται, γιατί στάλθηκε σ’ αυτήν τη μακρινή φυλακή και τι είδους δεσμωτήριο είναι αυτό, όπου δεν βλέπει άλλους κρατούμενους, είναι ερωτήματα σκόπιμα υποβολιμαία αλλά και σκόπιμα αναπάντητα.

Οι επιστολές του αφηγητή θυμίζουν την ατμόσφαιρα του Άρη Αλεξάνδρου, αλλά και αμυδρά οδηγούν σε ένα καφκικό αινιγματικό κλίμα, χωρίς όμως τον ζοφερό υπαρξιακό τρόμο. Είναι τα χαρτιά σε ένα παιχνίδι πάνω σε πράσινη τσόχα, τα οποία ανοίγονται ένα ένα, χωρίς να λείπουν οι μπλόφες και οι τολμηροί εν μέρει πειραματισμοί. Το ύφος είναι λιτό και εξομολογητικό, σχετικά μετριασμένο, λες και η φυλάκιση έχει απονευρώσει ό,τι δυναμικό και ορμητικό υπήρχε, με αποτέλεσμα να μην φορτίζεται ούτε όταν ο επιστολογράφος αποκαλύπτει ότι διέπραξε άθελά του έναν φόνο.

Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή.

Το τέλος δεν δίνει σαφείς απαντήσεις, ούτε ενδείξεις, εννοώ περαιτέρω ενδείξεις, για τη σχέση των δύο προσώπων. Μία εξήγηση είναι ότι ο φυλακισμένος διάλεξε τη Ροζαλί Μεντώ τυχαία, από έναν τηλεφωνικό κατάλογο λ.χ., ώστε να δίνει διέξοδο στη μοναξιά του και να διοχετεύει σε ένα πραγματικό πρόσωπο τις σκέψεις του. Αυτή η εξήγηση τονίζει το υπαρξιακό αδιέξοδό του, που πνίγεται στην ανελευθερία και στην κενότητα της φυλακής κι έτσι αυτός επιδιώκει μια έστω εξ αρχής καταδικασμένη επαφή. Μια δεύτερη εξήγηση, παρότι προσκρούει στον εκπεφρασμένο έρωτα του αποστολέα για την παραλήπτρια, σχετίζεται με τον φόνο που διέπραξε, φόνο που άφησε πίσω του μια κόρη, η οποία σταδιακά έχει γίνει πλέον νεαρή κοπέλα. Δεν ξέρω αν οι ηλικίες μπορεί να ταιριάξουν, εφόσον δεν ξέρουμε πόσα χρόνια ο κρατούμενος είναι στη φυλακή και πόσα έχουν μεσολαβήσει από το έγκλημα. Ωστόσο, δεν φαίνεται απίθανο να ταιριάζουν.

Το κείμενο –και χάρη στην αποσπασματικότητά του– διαβάζεται μονοκοπανιά, λίγο από περιέργεια, λίγο από τη σαγήνη μιας εξόχως υποβολιμαίας ιστορίας. Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή. Η απόγνωση ή η ανάγκη για επαφή, η γραφή ως απάντηση στο κενό ή ως απάντηση στο έγκλημα, η επιστολή ως δίαυλος επικοινωνίας ή ως εξομολόγηση συνθέτουν ένα αξιόλογο σύνολο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πώς θα ’θελα, αν με ρωτούσε κάποιος, να τελειώσει αυτή η αλληλογραφία; Με το να συναντηθούμε ασφαλώς. Και με την καινούργια ζωή μας, που σου έλεγα ότι φαντάστηκα. Ή με το να ανακαλύψεις ένα πρωί –αποκλειστικά πρωί θα είναι, καμιά άλλη ώρα της μέρας– πως δεν είμαι ένας φυλακισμένος από τη Μαρτινίκα, αλλά κάποιος από τον ευρύτερο κύκλο σου, που βρήκε αυτό τον πρωτότυπο και αλλόκοτο τρόπο για να σε προσεγγίσει».


altΔώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο
Ιορδάνης Κουμασίδης
Κέδρος 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €9,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΚΟΥΜΑΣΙΔΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ