alt

Για τη νουβέλα του Ιορδάνη Κουμασίδη Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από γράμμα σε γράμμα –σε σύνολο δώδεκα επιστολών– ο ανώνυμος αποστολέας που γράφει στην άγνωστή του Ροζαλί Μεντώ, κάτοικο Παρισιού, ξετυλίγει το κουβάρι της νουβέλας του Θεσσαλονικιού συγγραφέα. Κι αυτό το αφηγηματικό δεδομένο είναι η πρώτη βάση σε ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, που δεν αποκαλύπτει εξ αρχής τα μυστικά του, αλλά περιμένει με υπομονή να τα παρουσιάσει, επιστολή την επιστολή.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει. Ποιος είναι ο άγνωστος επιστολογράφος και γιατί γράφει στη Ροζαλί; Η λέξη «Εγώ» με την οποία υπογράφει είναι εμφανώς μια αυτοαναφορική διάσταση που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Πού βρίσκεται και τι επιζητεί μήνα με τον μήνα, όταν και αποστέλλει τα γράμματά του; Γιατί η άγνωστή του γυναίκα τού απαντά και τι του γράφει; Σημειωτέον ότι δεν έχουμε τα δικά της γράμματα κι έτσι το μυστήριο της «σχέσης» τους εξακολουθεί να υποδαυλίζει την περιέργειά μας.

Σταδιακά μαθαίνουμε ότι ο αφηγητής είναι κρατούμενος σε γαλλικό έδαφος, κάπου μακριά σε ένα υπερπόντιο νησί, στη Μαρτινίκα, κι από εκεί, σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, ανταλλάσσει μηνύματα με την παριζιάνα παραλήπτριά του, η οποία παραδόξως ανταποκρίνεται. Γιατί όμως είναι φυλακισμένος και τι έγκλημα έχει διαπράξει, πόσα χρόνια είναι εκεί, σε πόσα απελευθερώνεται, γιατί στάλθηκε σ’ αυτήν τη μακρινή φυλακή και τι είδους δεσμωτήριο είναι αυτό, όπου δεν βλέπει άλλους κρατούμενους, είναι ερωτήματα σκόπιμα υποβολιμαία αλλά και σκόπιμα αναπάντητα.

Οι επιστολές του αφηγητή θυμίζουν την ατμόσφαιρα του Άρη Αλεξάνδρου, αλλά και αμυδρά οδηγούν σε ένα καφκικό αινιγματικό κλίμα, χωρίς όμως τον ζοφερό υπαρξιακό τρόμο. Είναι τα χαρτιά σε ένα παιχνίδι πάνω σε πράσινη τσόχα, τα οποία ανοίγονται ένα ένα, χωρίς να λείπουν οι μπλόφες και οι τολμηροί εν μέρει πειραματισμοί. Το ύφος είναι λιτό και εξομολογητικό, σχετικά μετριασμένο, λες και η φυλάκιση έχει απονευρώσει ό,τι δυναμικό και ορμητικό υπήρχε, με αποτέλεσμα να μην φορτίζεται ούτε όταν ο επιστολογράφος αποκαλύπτει ότι διέπραξε άθελά του έναν φόνο.

Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή.

Το τέλος δεν δίνει σαφείς απαντήσεις, ούτε ενδείξεις, εννοώ περαιτέρω ενδείξεις, για τη σχέση των δύο προσώπων. Μία εξήγηση είναι ότι ο φυλακισμένος διάλεξε τη Ροζαλί Μεντώ τυχαία, από έναν τηλεφωνικό κατάλογο λ.χ., ώστε να δίνει διέξοδο στη μοναξιά του και να διοχετεύει σε ένα πραγματικό πρόσωπο τις σκέψεις του. Αυτή η εξήγηση τονίζει το υπαρξιακό αδιέξοδό του, που πνίγεται στην ανελευθερία και στην κενότητα της φυλακής κι έτσι αυτός επιδιώκει μια έστω εξ αρχής καταδικασμένη επαφή. Μια δεύτερη εξήγηση, παρότι προσκρούει στον εκπεφρασμένο έρωτα του αποστολέα για την παραλήπτρια, σχετίζεται με τον φόνο που διέπραξε, φόνο που άφησε πίσω του μια κόρη, η οποία σταδιακά έχει γίνει πλέον νεαρή κοπέλα. Δεν ξέρω αν οι ηλικίες μπορεί να ταιριάξουν, εφόσον δεν ξέρουμε πόσα χρόνια ο κρατούμενος είναι στη φυλακή και πόσα έχουν μεσολαβήσει από το έγκλημα. Ωστόσο, δεν φαίνεται απίθανο να ταιριάζουν.

Το κείμενο –και χάρη στην αποσπασματικότητά του– διαβάζεται μονοκοπανιά, λίγο από περιέργεια, λίγο από τη σαγήνη μιας εξόχως υποβολιμαίας ιστορίας. Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή. Η απόγνωση ή η ανάγκη για επαφή, η γραφή ως απάντηση στο κενό ή ως απάντηση στο έγκλημα, η επιστολή ως δίαυλος επικοινωνίας ή ως εξομολόγηση συνθέτουν ένα αξιόλογο σύνολο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πώς θα ’θελα, αν με ρωτούσε κάποιος, να τελειώσει αυτή η αλληλογραφία; Με το να συναντηθούμε ασφαλώς. Και με την καινούργια ζωή μας, που σου έλεγα ότι φαντάστηκα. Ή με το να ανακαλύψεις ένα πρωί –αποκλειστικά πρωί θα είναι, καμιά άλλη ώρα της μέρας– πως δεν είμαι ένας φυλακισμένος από τη Μαρτινίκα, αλλά κάποιος από τον ευρύτερο κύκλο σου, που βρήκε αυτό τον πρωτότυπο και αλλόκοτο τρόπο για να σε προσεγγίσει».


altΔώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο
Ιορδάνης Κουμασίδης
Κέδρος 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €9,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΚΟΥΜΑΣΙΔΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τελευταίος Άλυπος» της Ελένης Γκίκα (κριτική)

«Ο τελευταίος Άλυπος» της Ελένης Γκίκα (κριτική)

Για το αστυνομικό μυθιστόρημα της Ελένης Γκίκα «Ο τελευταίος Άλυπος» (εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη σειρά  «Klim» (2015).

Γράφει ο Γιώργος Ρούσκας

Δεν έχω πεισθεί ότι ...

«Brandy Sour» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Το Ledra Palace της Λευκωσίας υπογράφει την Ιστορία

«Brandy Sour» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Το Ledra Palace της Λευκωσίας υπογράφει την Ιστορία

Για το μυθιστόρημα της Κωνσταντίας Σωτηρίου «Brandy Sour» (εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, καρτ ποστάλ που απεικονίζει το Λήδρα Πάλας (Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο, φωτογραφία του Κυρακού Ζαρταριάν, περ. 1954).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...
«Το αλάτι του Bad Ischl» του Κώστα Μαυρουδή (κριτική)

«Το αλάτι του Bad Ischl» του Κώστα Μαυρουδή (κριτική)

Για το βιβλίο με πεζά κείμενα του Κώστα Μαυρουδή «Το αλάτι του Bad Ischl» (εκδ. Κίχλη).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Αυτό που χαρακτηρίζει τα κείμενα του Κώστα Μαυρουδή, ως γνήσιου «εστέτ», αισθητή της γραφής, είναι ότι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023 συμμετέχοντας σε ενδιαφέρουσες και άκρως ποιητικές δράσεις. 

Επιμέλεια: Book Press

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023 στον Κήπο του Αρχαιολογικού Μουσε...

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

Για την παράσταση «Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, που παρουσιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφίες: Γιώτα Εφραιμίδου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού «Τα θαύματα του κόσμου», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

XVI
Η Κοκκινοσκουφίτσα στον Βασιλικό Κήπο ...

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Ο άλλος αδερφός», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τύµµα τύµµατι τεῖσαι»
...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ