alt

Για τη νουβέλα του Ιορδάνη Κουμασίδη Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από γράμμα σε γράμμα –σε σύνολο δώδεκα επιστολών– ο ανώνυμος αποστολέας που γράφει στην άγνωστή του Ροζαλί Μεντώ, κάτοικο Παρισιού, ξετυλίγει το κουβάρι της νουβέλας του Θεσσαλονικιού συγγραφέα. Κι αυτό το αφηγηματικό δεδομένο είναι η πρώτη βάση σε ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, που δεν αποκαλύπτει εξ αρχής τα μυστικά του, αλλά περιμένει με υπομονή να τα παρουσιάσει, επιστολή την επιστολή.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει.

Το πολύ δυνατό χαρτί σ’ αυτό το πόκερ κάλυψης – συγκάλυψης και μπλόφας είναι η άγνοια του αναγνώστη για πολλά απ’ όσα πλαισιώνουν τα γράμματα που διαβάζει. Ποιος είναι ο άγνωστος επιστολογράφος και γιατί γράφει στη Ροζαλί; Η λέξη «Εγώ» με την οποία υπογράφει είναι εμφανώς μια αυτοαναφορική διάσταση που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Πού βρίσκεται και τι επιζητεί μήνα με τον μήνα, όταν και αποστέλλει τα γράμματά του; Γιατί η άγνωστή του γυναίκα τού απαντά και τι του γράφει; Σημειωτέον ότι δεν έχουμε τα δικά της γράμματα κι έτσι το μυστήριο της «σχέσης» τους εξακολουθεί να υποδαυλίζει την περιέργειά μας.

Σταδιακά μαθαίνουμε ότι ο αφηγητής είναι κρατούμενος σε γαλλικό έδαφος, κάπου μακριά σε ένα υπερπόντιο νησί, στη Μαρτινίκα, κι από εκεί, σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, ανταλλάσσει μηνύματα με την παριζιάνα παραλήπτριά του, η οποία παραδόξως ανταποκρίνεται. Γιατί όμως είναι φυλακισμένος και τι έγκλημα έχει διαπράξει, πόσα χρόνια είναι εκεί, σε πόσα απελευθερώνεται, γιατί στάλθηκε σ’ αυτήν τη μακρινή φυλακή και τι είδους δεσμωτήριο είναι αυτό, όπου δεν βλέπει άλλους κρατούμενους, είναι ερωτήματα σκόπιμα υποβολιμαία αλλά και σκόπιμα αναπάντητα.

Οι επιστολές του αφηγητή θυμίζουν την ατμόσφαιρα του Άρη Αλεξάνδρου, αλλά και αμυδρά οδηγούν σε ένα καφκικό αινιγματικό κλίμα, χωρίς όμως τον ζοφερό υπαρξιακό τρόμο. Είναι τα χαρτιά σε ένα παιχνίδι πάνω σε πράσινη τσόχα, τα οποία ανοίγονται ένα ένα, χωρίς να λείπουν οι μπλόφες και οι τολμηροί εν μέρει πειραματισμοί. Το ύφος είναι λιτό και εξομολογητικό, σχετικά μετριασμένο, λες και η φυλάκιση έχει απονευρώσει ό,τι δυναμικό και ορμητικό υπήρχε, με αποτέλεσμα να μην φορτίζεται ούτε όταν ο επιστολογράφος αποκαλύπτει ότι διέπραξε άθελά του έναν φόνο.

Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή.

Το τέλος δεν δίνει σαφείς απαντήσεις, ούτε ενδείξεις, εννοώ περαιτέρω ενδείξεις, για τη σχέση των δύο προσώπων. Μία εξήγηση είναι ότι ο φυλακισμένος διάλεξε τη Ροζαλί Μεντώ τυχαία, από έναν τηλεφωνικό κατάλογο λ.χ., ώστε να δίνει διέξοδο στη μοναξιά του και να διοχετεύει σε ένα πραγματικό πρόσωπο τις σκέψεις του. Αυτή η εξήγηση τονίζει το υπαρξιακό αδιέξοδό του, που πνίγεται στην ανελευθερία και στην κενότητα της φυλακής κι έτσι αυτός επιδιώκει μια έστω εξ αρχής καταδικασμένη επαφή. Μια δεύτερη εξήγηση, παρότι προσκρούει στον εκπεφρασμένο έρωτα του αποστολέα για την παραλήπτρια, σχετίζεται με τον φόνο που διέπραξε, φόνο που άφησε πίσω του μια κόρη, η οποία σταδιακά έχει γίνει πλέον νεαρή κοπέλα. Δεν ξέρω αν οι ηλικίες μπορεί να ταιριάξουν, εφόσον δεν ξέρουμε πόσα χρόνια ο κρατούμενος είναι στη φυλακή και πόσα έχουν μεσολαβήσει από το έγκλημα. Ωστόσο, δεν φαίνεται απίθανο να ταιριάζουν.

Το κείμενο –και χάρη στην αποσπασματικότητά του– διαβάζεται μονοκοπανιά, λίγο από περιέργεια, λίγο από τη σαγήνη μιας εξόχως υποβολιμαίας ιστορίας. Το μυστήριο των επιστολών και η σταδιακή αποκάλυψη των όποιων μυστικών, αλλά και το ανοιχτό τέλος, που δεν κλείνει οριστικά τις τρύπες, καταξιώνει την ανάγνωση και την περιβάλλει με τη δέουσα προσοχή. Η απόγνωση ή η ανάγκη για επαφή, η γραφή ως απάντηση στο κενό ή ως απάντηση στο έγκλημα, η επιστολή ως δίαυλος επικοινωνίας ή ως εξομολόγηση συνθέτουν ένα αξιόλογο σύνολο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πώς θα ’θελα, αν με ρωτούσε κάποιος, να τελειώσει αυτή η αλληλογραφία; Με το να συναντηθούμε ασφαλώς. Και με την καινούργια ζωή μας, που σου έλεγα ότι φαντάστηκα. Ή με το να ανακαλύψεις ένα πρωί –αποκλειστικά πρωί θα είναι, καμιά άλλη ώρα της μέρας– πως δεν είμαι ένας φυλακισμένος από τη Μαρτινίκα, αλλά κάποιος από τον ευρύτερο κύκλο σου, που βρήκε αυτό τον πρωτότυπο και αλλόκοτο τρόπο για να σε προσεγγίσει».


altΔώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο
Ιορδάνης Κουμασίδης
Κέδρος 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €9,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΚΟΥΜΑΣΙΔΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

«Δύο παράξενα πλάσματα» του Ανδρέα Μήτσου – Το ναυάγιο που γεννά ατομικά και συλλογικά τραύματα

Για τη νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου «Δύο παράξενα πλάσματα» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει ο Σπύρος Γ. Μπρίκος

Στη νέα νουβέλα του Ανδρέα Μήτσου ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Έλενας Σαλιγκάρα «Εγώ, ο άλλος», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αν έλεγα πως εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα καλά, θα ήταν ψέμα. Όχι πως τ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ