Του Γ. Ν. Περαντωνάκη

Τι πρέπει να πιστέψει ο αναγνώστης απ’ όσα διαβάζει σε ένα μυθιστόρημα;

Της Βίκυς Βασιλάτου-Σαρρή

Σύμφωνα με το οπισθόφυλλο, «το Πήλιο είναι διπρόσωπο βουνό: από τη μεριά του Αιγαίου είναι δασωμένο, άγριο, αλίμενο, ανοιχτό στους ανέμους.

Του Παναγιώτη Γούτα 

Ύστερα από την ολοκλήρωση της ανάγνωσης του τελευταίου βιβλίου του Κορτώ είναι φανερό πως το κείμενο στερείται κάποιας ιδιαίτερης τραγικότητας (και ιδιαιτερότητας) στον πυρήνα του, για να αξιοποιηθεί επιτυχώς ως «σοβαρή» αυτοβιογραφία.

Του Αλέξη Ζήρα 

Φύλο, αρχέτυπα και ιστορία

Από τη σύγχρονη πεζογραφία μας, τουλάχιστον των τελευταίων τριάντα ετών, δεν έχουν λείψει τα μυθιστορήματα που συνδέουν την ιστορία της Κρήτης από το 1850 και έπειτα με θρύλους και θρυλικές μορφές του νησιού.

Του Μάκη Πανώριου

Η λογοτεχνική γραφή επιβεβαιώνεται ως Έργο Δημιουργίας όταν σε αυτό διαπιστώνεται η υπαρξιακή αγωνία του λειτουργού του, που σημαίνει ότι, εκτός από την αίσθηση των πραγμάτων, διαθέτει και την εσωτερική όραση της ζωής. Στην περίπτωση αυτή το βλέμμα του δεν αποκαλύπτει μόνο το κρυφό νόημα της ανθρώπινης περιπέτειας, που εκπέμπουν-μεταδίνουν οι στιγμές της, αλλά μας συστήνει τον τολμηρό, αν όχι αναρχικό, αναγνώστη του σκότους, κυρίως τον ανιχνευτή του υπαρξιακού αινίγματος. 

Του Δημήτρη Αργασταρά

Είναι πραγματικά πολύ ελπιδοφόρο, μέσα στην σημερινή συνθήκη της μελαγχολίας και της κατάπτωσης, που μας περιβάλλει όλους σαν αναπόδραστη ομίχλη, να συναντάς βιβλία που αποπνέουν μια άλλη ποιότητα, έναν αέρα αισιοδοξίας και δημιουργικότητας διαφορετικό, βιβλία όπου ο συγγραφέας τους πετυχαίνει μια ευτυχή καλλιτεχνική ανάπλαση της πραγματικότητας και ταυτόχρονα προτείνει μια καινούρια ματιά πάνω σε αυτήν. Ως ένα τέτοιο βιβλίο είδα το πρώτο μυθιστόρημα του Γιώργου Τυρίκου-Εργά Η καινούρια διαθήκη του Σμου.

Του Παναγιώτη Γούτα 

«Στη θάλασσα είσαι λιγάκι πιο κοντά στο όνειρο. Δεν είναι εύκολο να ξεφύγεις απ’ τη νύχτα μεσοπέλαγα».

Μέσα στις δυο παραπάνω προτάσεις γίνεται η συμπύκνωση του έβδομου κατά σειρά βιβλίου του Δημήτρη Μίγγα, που τιτλοφορείται Πλωτά νησιά.

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Μια παραβολή είναι ολόκληρο το μυθιστόρημα είτε το διαβάσει κανείς υπό το πρίσμα της ψυχικής πραγματικότητας του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά και της καταλυτικής επίδρασής της στη συνύπαρξη και στις σχέσεις των ανθρώπων και, συνακόλουθα, στη λειτουργία των κοινωνιών είτε η ανάγνωση είναι πολιτική, σε μια προσπάθεια κατανόησης των γενεσιουργών αιτίων που οδήγησαν την ελληνική κοινωνία στη σημερινή καθολική κρίση. 

Tου Γ. Ν. Περαντωνάκη

Ο θάνατος ως κείμενο και ως αντικείμενο

Τι σημαίνει «μεταποίηση»; μετά την ποίηση ή μεταφυσική τής γραφής; μετατροπή των υλικών σε λογοτεχνία ή post-poetry σε ένα μεταμοντέρνο ξανακοίταγμα της παράδοσης; μετάβαση σε ένα νέο είδος διηγηματογραφίας που δεν κάνει επαναστάσεις, άλλα επενδύει στην ουσία ή πέρασμα σε μια άλλου είδους ανάγνωση; Όπως και να διαβάσει κανείς τον τίτλο, δώδεκα διηγήματα έρχονται να τον στηρίξουν. 

Του Παναγιώτη Γούτα

Κάποιοι γνωστοί (ή και άγνωστοι) εκδοτικοί οίκοι της πρωτεύουσας λειτουργούν ως πηγές απ’ τις οποίες ρέουν αθόρυβα κάποια συγγραφικά ποταμάκια, που με τη σειρά τους χύνονται στη μεγάλη θάλασσα της λογοτεχνίας.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Υπομένοντας με Χέλντερλιν

Η ελληνική λογοτεχνία ολοένα και περισσότερο αφήνει την ατομοκεντρική αντίληψη και τις προσωπικές εμπειρίες και ανοίγεται σε μια κοινωνική και πολιτική ανατομία των κοινωνιών τού 21ου αιώνα.

Του Παναγιώτη Γούτα

Η Αρχοντούλα Διαβάτη, που, όπως διαβάζουμε στο αυτί του βιβλίου της, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Νομικά και Νεοελληνική Φιλολογία στο Α. Π. Θ., τύπωσε, ύστερα από οκτώ χρόνια, το δεύτερο βιβλίο της, που το χαρακτηρίζει μυθιστορίες (το πρώτο της βιβλίο ήταν το χρονικό Στη μάνα του νερού, τυπωμένο από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό», το 2004) 

Του Μάκη Πανώριου 

Δεν αρκεί να έχει ο άνθρωπος «πάντα ανοιχτά πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής του» μόνο, όπως ευφυώς έχει πει ο Ποιητής.

Η σειρά Το Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα (εκδ. Αίολος) ξεκίνησε το 1987, υπό την επιμέλεια του συγγραφέα και κριτικού Μάκη Πανώριου, με σκοπό να εντοπιστούν δείγματα του φανταστικού στο σώμα της ελληνικής λογοτεχνίας από τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους μέχρι τις μέρες μας. Η συγκέντρωση του υλικού γινόταν μέσα από παλαιές εφημερίδες, ανθολογίες και συλλογές διηγημάτων, η επιλογή του δεν ήταν αξιολογική αλλά χαρακτηριστικά ενδεικτική της συνεχούς παραγωγής του είδους, περιστασιακά, από επιφανή ονόματα μέχρι ξεχασμένους διακόνους της γραφής, και μέχρι το 2004 έδωσε πέντε τόμους μιας μοναδικής και άκρως ενδιαφέρουσας ανθολόγησης. Πριν από λίγες μέρες, κυκλοφόρησε και ο έκτος τόμος που φέρνει στο φως «νέους, ώριμους, ερεθιστικής γεύσης καρπούς».

Του Δημήτρη Αργασταρά

Της Βίκυς Βασιλάτου

Οι σελίδες της Αδικιάς με οδήγησαν στην Καλλιράχη της Θάσου, γυρίζοντας του χρόνου τους δείκτες στο 1880 και στο γλέντι που διοργάνωσαν οι κάτοικοί της για το επερχόμενο ταξίδι τους για τη ρίγανη της Σαμοθράκης. Ένα γλέντι που κατέληξε σε τραγωδία, λόγω εισβολής Τούρκου στον χορό και αμαύρωσης της τιμής μιας νεαρής Ρωμιάς.

Του Μάκη Πανώριου

Μόνο όταν έρχεται κανείς αντιμέτωπος με το διαφορετικό, το ξεχωριστό, το εκ διαμέτρου αντίθετο ‘Άλλο’, από το καθημερινό, σύνηθες ‘φυσιολογικό’ προσβάσιμο και αναγνώσιμο, αντιλαμβάνεται το ανεξήγητο αίνιγμα της μυστηριώδους, ακατανόητης δημιουργίας. Αυτό διαπιστώνεται αν περιπλανηθεί κανείς στο ανθρώπινο τοπίο, έχοντας, βέβαια, «πάντα άγρυπνα και πάντα ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του», σύμφωνα με τον Ποιητή, και ‘συναντηθεί’ με τον προαναφερθέντα ‘Άλλο’ συνοδοιπόρο.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

«ό,τι αξίζει στον άνθρωπο είναι να έχει να πει μια ιστορία συνταρακτική» Γιώργος Χειμωνάς, Ο Γιατρός Ινεότης

Ο Ανδρέας Μήτσου συνεχίζει με συνέπεια να αναπτύσσει ένα κειμενικό σύμπαν διαρθρωμένο σε γεγονότα που παραβιάζουν την αντικειμενική πραγματικότητα, τη γενικώς αποδεκτή λογική και την ισχύουσα φυσική τάξη των πραγμάτων, και ελέγχονται από την ανθρώπινη δυναμική που φαίνεται να εκδηλώνεται σε απόλυτη έννοια καθ’ υπέρβαση όλων των συμβατικών ορίων, όπως αναγνωρίζεται κατεξοχήν στα προγενέστερα βιβλία του συγγραφέα Σφήκες (2001), Ιστορίες συμπτωματικού ρεαλισμού (2005), Η ελεημοσύνη των γυναικών (2009) ή Ο αγαπημένος των μελισσών (2010). 

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Μια κιβωτός αφηγήσεων

Τα νησιά πάντα κατείχαν κεντρική θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας. Υπήρξαν οι πλέον πρόσφοροι τόποι για την εξέλιξη των συγκρούσεων ανάμεσα σε αντιπάλους, για τη δραματοποίηση των αντιπαραθέσεων, και δίνοντας τροφή στο φαντασιακό αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης ενός αριθμού κλασικών έργων όπως «Ο Ροβινσώνας Κρούσος» του Ντανιέλ Νταφόε και τα «Ταξίδια του Γκάλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ.

Του Παναγιώτη Γούτα

Η θέση του Τσιαμπούση στα νεοελληνικά γράμματα προσδιορίζεται ως εκείνη του συνεχιστή μιας πλειάδας πεζογράφων της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς που εισήγαγαν στους χαρακτήρες τους και στη θεματολογία τους την παράμετρο του ατομικού και της καθημερινότητας.

Της Ματίνας Μόσχοβη

Η ανήκεστος βλάβη του υπάρχειν

Χρόνος και πόνος και δήθεν εαυτός / Ω να τέλειωναν όλα. Samuel Beckett

Σκοτάδι. Φως σε δύο γυναικεία χέρια που ψαχουλεύουν στο σκηνικό σκοτάδι. Η φωνή που ανήκει στα χέρια λέει: «Ν’ ανάψω το φως να βλέπω. Τι; Να βλέπω; Δεν βλέπω τίποτα πια. Και δεν χρειάζεται». Στο μονόδραμα του Γιώργου Λαμπράκου, Υπογείωση (εκδ. Γαβριηλίδης, 2012) ο χαρακτήρας του έργου, η Άννα, μια γυναίκα μέσης ηλικίας, ανάπηρη, πρώην ηθοποιός, αλκοολική, σκηνοθετεί την αυτοβιογραφία της αναμηρυκάζοντας γεγονότα του βίου της. Γραπώνεται από τις λέξεις, γιατί το σώμα που νοσεί βγαίνει από τη σιωπή και κάνει βίαια αισθητή την παρουσία του, και ενώ μέχρι πρότινος ψιθύριζε διακριτικά τις ανάγκες του, ασκούσε επιμελώς τα καθήκοντά του, τώρα κάνει έφοδο σαν πλήρωμα σε ανταρσία. Το σώμα της Άννας κείται όπως ένα κείμενο στο θέατρο, πριν ορθωθεί στη σκηνή. 

Της Έλενας Χουζούρη

Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται στην κριτική μια έντονη τάση να τοποθετούνται τα μυθιστορήματα μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια και οι όποιες κριτικές αποτιμήσεις να κινούνται περιοριστικά μέσα σ’ αυτά. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελούν τα λεγόμενα ιστορικά μυθιστορήματα. «Κατηγορία» που άρχισε να… ανθίζει μετά την κυκλοφορία και επιτυχία της τριλογίας του Νίκου Θέμελη. Συλλήβδην λοιπόν οποιοδήποτε μυθιστόρημα αναφέρεται στο παρελθόν ή εκκινεί από το παρελθόν ή έχει κάποια ψήγματα παρελθόντος αβασάνιστα τοποθετείται στην κατηγορία «ιστορικό».

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης συνεχίζει να ανασκάπτει στα βαθύτερα και πλέον σύνθετα στρώματα του εσωτερικού ανθρώπου, εφαρμόζοντας μια διαδικασία που έχει ήδη αποκαλύψει κατά τη σημασιολογική οργάνωση προγενέστερων κειμένων του, όπως αναγνωρίζεται στα βιβλία Πορσελάνη (2008), Καθρέφτης (2010), ή στο εμβληματικό Γραμμένα φιλιά (2006).

Η τέχνη της Ιστορίας

Του Γιώργου Αριστηνού

To μότο του Ζέμπαλντ «κάθε ενσώματο αντικείμενο σμιλεύεται πιο έντονα στο συγκεχυμένο σύνορο ανάμεσα στο αντιληπτό και το υπερβατικό. Μια τέτοια εγγύτητα προς τον νεκρό, υποκινούμενη από τη θέληση για γνώση και υπαινισσόμενη ταυτόχρονα μια λιβιδική επένδυση του κακοποιημένου αντικειμένου, γεννά την υποψία ότι η εκτέλεση ενός έργου ζωγραφικής όπως εκείνη του Ζερικώ, τον οποίο ο Βάις θεωρεί πρότυπο μιας λογοτεχνικής άσκησης που συνυπογράφει και ο ίδιος, ισοδυναμεί σε τελευταία ανάλυση με την προσπάθεια ενός ατόμου, τρομοκρατημένου από την πραγματικότητα της ανθρώπινης ζωής, να προκαλέσει τον ίδιο του τον θάνατο» που προτάσσει ο Μιχάλης Μοδινός στο τελευταίο του μυθιστόρημά είναι αποκαλυπτικό για τις προθέσεις του: ο ζωγράφος, ο συγγραφέας, ο καλλιτέχνης γενικότερα, δεν στέργει στη ρεαλιστική απεικόνιση ή αναπαράσταση της ανθρώπινης σήψης, της φθοράς, της κατάπτωσης, του απορφανισμού του.

Του Μάνου Στεφανίδη

Σκέφτομαι, σημαίνει σκέφτομαι το θάνατο.

Νάνος Βαγενάς

Ο υποψιασμένος πεζογράφος, ό, τι κι αν γράφει σήμερα, δεν επιτρέπεται να αγνοεί την ιστορική εξέλιξη του είδους που υπηρετεί. Δεν μπορεί δηλαδή να γράφει σαν να μην έχουν γραφεί ακόμη η «Αισθηματική Αγωγή», ο «Πόλεμος και Ειρήνη», ο «Ηλίθιος» ή το «Ζερμινάλ». 

Του Παναγιώτη Γούτα

Από το πρώτο κιόλας βιβλίο του εκ Καστοριάς ορμώμενου Ηλία Παπαμόσχου (1967) η κριτική χαιρέτισε με ενθουσιασμό ένα μεγάλο ταλέντο. Οι τρεις πρώτες συλλογές διηγημάτων του τυπώθηκαν μέσα στην περασμένη δεκαετία. Μιλάμε για τα βιβλία Καλό ταξίδι κούκλα μου… και άλλες ιστορίες (Κέδρος, 2004), Του χρόνου κυνήγια (Κέδρος, 2005) και Λειψή αριθμητική (Κέδρος, 2009).

«Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε (να γίνει αυτό που ήθελε). Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, εμφύλιος, δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε».

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Επιλογές από την ελληνική πεζογραφία

Του Κώστα Αγοραστού

Εμφανώς συγκρατημένοι, ως προς την ποσότητα των νέων βιβλίων, οι εκδοτικοί οίκοι κυκλοφορούν τους νέους τους τίτλους τις επόμενες εβδομάδες συστήνοντάς μας νέα πρόσωπα αλλά και επανεκδίδοντας παλαιότερους και αξιόλογους τίτλους.

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Στο μυθιστόρημα της Εύας Στάμου τρεις μυθιστορηματικοί χαρακτήρες κινούν την αφήγηση, σε πρώτο πρόσωπο, εναλλάξ ή εξακολουθητικά διηγούμενοι πλευρές του βίου τους, που είτε αναφέρονται σε προσωπικές καταστάσεις είτε αφορούν συμβάντα στα οποία εμπλέκονται και οι άλλοι δύο του αφηγηματικού τριγώνου.

Πλιάτσικο στο κορμί της γλώσσας

Του Μάνου Στεφανίδη

Το έργο τέχνης είναι πάνω απ' όλα σχόλιο θανάτου

Ο Δάντης, στη Θεία Κωμωδία, παρακαλεί το θεό του: “e fa la lingua mia tanto possente” (κάνε τη γλώσσα τόσο δυνατή)! Δυνατή ως προς τι; Μα για να χωρέσει το νόημα του θανάτου.

Του Κώστα Αγοραστού

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Μια μέρα, κάποιας χρονιάς, στη δεκαετία του 1750 ο Δήμος Κομνάς έφτασε στη Λιβαδειά. Ερχόταν από το χωριό του, την Αγόριαννη του Παρνασσού, απ’ όπου έφυγε κυνηγημένος από τους Τούρκους, επειδή πήρε μέρος στον ξεσηκωμό των ραγιάδων που προξένησε η ανταρσία του Χρήστου Μηλιόνη.

Του Κώστα Κατσουλάρη

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος και η Σώτη Τριανταφύλλου ξεδιπλώνουν οδυνηρές όσο και φαιδρές πτυχές της νεοελληνικής πραγματικότητας.

Η κρίση που βιώνουμε, η οποία αναμφίβολα δεν περιορίζεται στη χρηματοοικονομική και δημοσιονομική σφαίρα, μας έχει αναγκάσει να ξανακοιτάξουμε τον εαυτό μας, συλλογικό κι ατομικό, μέσα από νέους καθρέφτες.