alt

Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα (εκδ. Ψυχογιός).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου (Θεσσαλονίκη 1978). Ο ιδιαίτερος τίτλος του βιβλίου προέρχεται από τίτλο κεφαλαίου του μυθιστορήματος και σαφώς παραπέμπει στη νουάρ διάλεκτο. Από το ξεκίνημα του βιβλίου –κατά τα γκραμσιανά λόγια– βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Από το ξεκίνημα του βιβλίου βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Το μυθιστόρημα ακολουθεί δύο παράλληλες αφηγήσεις: στην πρώτη, ο Ντέιν –ένας οικονομολόγος με «τετράγωνη λογική και μίνιμαλ φαντασία»– μια καλοκαιρινή νύχτα γίνεται άθελά του μάρτυρας της δολοφονίας μιας κοπέλας στο απέναντι διαμέρισμα. Τα αποκαλυπτικά στοιχεία θα τον οδηγήσουν στην Υβόν, την κοπέλα που μετά τον χωρισμό τους του κληροδότησε αϋπνίες, καθώς και στον Εμίλ, τον ιδιόρρυθμο αδερφό της Υβόν.

Στη δεύτερη ιστορία γνωρίζουμε τον στρατιώτη Σνόου, που έχει ξεμείνει μόνος σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο της ενδοχώρας· οι υπόλοιποι συνάδελφοί του εγκατέλειψαν τα πόστα τους μετά το χάος που άρχισε να επικρατεί στη χώρα. Σύντομα θα γνωριστεί με τον Ντελόν –ήρωα από τη Νόσο των εραστών, το πρώτο μυθιστόρημα του Γιαλένιου– και έναν αλλοπαρμένο Ιρλανδό. Οι δύο παράνομοι επιβιώνουν ληστεύοντας ηλικιωμένους που ζουν ολομόναχοι στα χωριά της υπαίθρου. Ο Ιρλανδός –ανάμεσα στα άλλα– δεν χορταίνει να διηγείται μακροσκελείς ιστορίες: έτσι μαθαίνουμε τα σαραντάχρονα του παππού του, Ιρλανδού μετανάστη στη Νέα Υόρκη, που σταδιοδρόμησε ως ανθοκαλλιεργητής· τις πολλαπλές ερμηνείες του «Ring of Fire» του Johnny Cash· τη μνήμη των μυών και την ιστορία του στρατιώτη Λέοναρντ· μαθαίνουμε ακόμη τον ανυπεράσπιστο έρωτα του Ιρλανδού για τη νεραϊδόμορφη κόρη ενός σκληρού και παρανοϊκού εργοδότη. Στο τέλος του βιβλίου οι δύο ιστορίες θα ενωθούν και οι αποκαλύψεις θα διαδεχτούν η μία την άλλη.

Ο χώρος δράσης του μυθιστορήματος είναι μια πόλη και μια χώρα που δεν δηλώνεται ρητά. Μαθαίνουμε ωστόσο για επιχειρήσεις που κλείνουν, για εργαζομένους που απολύονται, για χρηματικές απολαβές που μειώνονται, για διαδηλωτές που πολλαπλασιάζονται καθημερινά και για τον στρατό που έχει κατέβει στους δρόμους προκειμένου να σταματήσει μία επερχόμενη επανάσταση: ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η χώρα δεν είναι άλλη από την Ελλάδα, όπως και ο τόπος δεν είναι άλλος από τη Θεσσαλονίκη. Τα ξενικά ονόματα όμως των πρωταγωνιστών αφαιρούν κάτι από τον σταθερό ρυθμό της αφήγησης, καθώς δεν καθιστούν εύκολο το αναγνωστικό αγκάλιασμα των ηρώων.

Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι αρκετά διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν: ο Ντέιν μοιάζει να κινείται στα όρια της ανυπαρξίας μετά τον χωρισμό του από την Υβόν· τα κοιτάγματά της τον κάνουν να μοιάζει σαν να τον έχει καταπιεί το σύμπαν ολόκληρο. Η Υβόν δεν έχει σχέση με τα πρότυπα μιας γυναίκας-δηλητήριο – παρότι γνωρίζει καλά πώς να αφήνει το αποτύπωμα στο πέρασμά της. Ο Ντελόν είναι λιγομίλητος και μυστηριώδης· το ακριβώς αντίθετο είναι ο Ιρλανδός: πολυλογάς και αιθεροβάμων, σύμφωνα με τον Ντέιν. Όσο για τον στρατιώτη Σνόου, αυτός κινείται από τη μία πλευρά στην άλλη ορίζοντας το παιχνίδι του εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου. Και μέσα σε όλα αυτά η πανταχού παρούσα ειρωνεία του ίδιου του συγγραφέα, που αποτελεί ένα αναρχικό τρικ στη διήγηση της ιστορίας.

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς την ύπαρξη αστυνομικών. Πιο σωστά, θα έπρεπε να το χαρακτηρίσουμε «ψευδοαστυνομικό μυθιστόρημα», μιας και εκτός από το πάντα ενδιαφέρον και καλοδεχούμενο στοιχείο της έκπληξης, δεν έχει τα γνώριμα μοτίβα της αστυνομικής αφήγησης: αντιθέτως επιμένει σταθερά σε μία πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα – περίπου όπως συμβαίνει με τα μυθιστορήματα του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο Σεγούντο. Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη· οι άνεργοι πετιούνται στον δρόμο –ακριβώς όπως στην εποχή του Ντίκενς.

Ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα που παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα είναι κλονισμένο συθέμελα: άνθρωποι που σκάβουν με τα χέρια τους μέσα στους κάδους απορριμμάτων· εξαθλιωμένοι μετανάστες, εγκλωβισμένοι σε μία χώρα που απέχει πολύ από τη Γη της Επαγγελίας· στην καλύτερη των περιπτώσεων: έργα από μπετόν που έχουν μείνει ημιτελή. Και μέσα σε όλα αυτά, η κρίση: οικονομική, πολιτική, κοινωνική, ηθική – εκείνη η «τρομακτική λέξη», που τεχνηέντως δεν δηλώνεται πουθενά μέσα στο μυθιστόρημα. Ακόμη κι έτσι όμως, ο αναγνώστης διακρίνοντας τα μυθοπλαστικά παιχνίδια εκμετάλλευσης, αναρωτιέται αν αξίζει λιγότερο τον κόπο η εκμετάλλευση από μία οποιαδήποτε Υβόν σε σχέση με τη φιλοχρηματία, τη μοναξιά, τη μελαγχολία, την απουσία του οργανωμένου χάους ή εν τέλει του αδύνατου να γίνει.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και κριτκός βιβλίου.

altΜόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα
Κυριάκος Γιαλένιος
Ψυχογιός 2015
Σελ. 416, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΓΙΑΛΕΝΙΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ