alt

Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα (εκδ. Ψυχογιός).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου (Θεσσαλονίκη 1978). Ο ιδιαίτερος τίτλος του βιβλίου προέρχεται από τίτλο κεφαλαίου του μυθιστορήματος και σαφώς παραπέμπει στη νουάρ διάλεκτο. Από το ξεκίνημα του βιβλίου –κατά τα γκραμσιανά λόγια– βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Από το ξεκίνημα του βιβλίου βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Το μυθιστόρημα ακολουθεί δύο παράλληλες αφηγήσεις: στην πρώτη, ο Ντέιν –ένας οικονομολόγος με «τετράγωνη λογική και μίνιμαλ φαντασία»– μια καλοκαιρινή νύχτα γίνεται άθελά του μάρτυρας της δολοφονίας μιας κοπέλας στο απέναντι διαμέρισμα. Τα αποκαλυπτικά στοιχεία θα τον οδηγήσουν στην Υβόν, την κοπέλα που μετά τον χωρισμό τους του κληροδότησε αϋπνίες, καθώς και στον Εμίλ, τον ιδιόρρυθμο αδερφό της Υβόν.

Στη δεύτερη ιστορία γνωρίζουμε τον στρατιώτη Σνόου, που έχει ξεμείνει μόνος σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο της ενδοχώρας· οι υπόλοιποι συνάδελφοί του εγκατέλειψαν τα πόστα τους μετά το χάος που άρχισε να επικρατεί στη χώρα. Σύντομα θα γνωριστεί με τον Ντελόν –ήρωα από τη Νόσο των εραστών, το πρώτο μυθιστόρημα του Γιαλένιου– και έναν αλλοπαρμένο Ιρλανδό. Οι δύο παράνομοι επιβιώνουν ληστεύοντας ηλικιωμένους που ζουν ολομόναχοι στα χωριά της υπαίθρου. Ο Ιρλανδός –ανάμεσα στα άλλα– δεν χορταίνει να διηγείται μακροσκελείς ιστορίες: έτσι μαθαίνουμε τα σαραντάχρονα του παππού του, Ιρλανδού μετανάστη στη Νέα Υόρκη, που σταδιοδρόμησε ως ανθοκαλλιεργητής· τις πολλαπλές ερμηνείες του «Ring of Fire» του Johnny Cash· τη μνήμη των μυών και την ιστορία του στρατιώτη Λέοναρντ· μαθαίνουμε ακόμη τον ανυπεράσπιστο έρωτα του Ιρλανδού για τη νεραϊδόμορφη κόρη ενός σκληρού και παρανοϊκού εργοδότη. Στο τέλος του βιβλίου οι δύο ιστορίες θα ενωθούν και οι αποκαλύψεις θα διαδεχτούν η μία την άλλη.

Ο χώρος δράσης του μυθιστορήματος είναι μια πόλη και μια χώρα που δεν δηλώνεται ρητά. Μαθαίνουμε ωστόσο για επιχειρήσεις που κλείνουν, για εργαζομένους που απολύονται, για χρηματικές απολαβές που μειώνονται, για διαδηλωτές που πολλαπλασιάζονται καθημερινά και για τον στρατό που έχει κατέβει στους δρόμους προκειμένου να σταματήσει μία επερχόμενη επανάσταση: ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η χώρα δεν είναι άλλη από την Ελλάδα, όπως και ο τόπος δεν είναι άλλος από τη Θεσσαλονίκη. Τα ξενικά ονόματα όμως των πρωταγωνιστών αφαιρούν κάτι από τον σταθερό ρυθμό της αφήγησης, καθώς δεν καθιστούν εύκολο το αναγνωστικό αγκάλιασμα των ηρώων.

Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι αρκετά διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν: ο Ντέιν μοιάζει να κινείται στα όρια της ανυπαρξίας μετά τον χωρισμό του από την Υβόν· τα κοιτάγματά της τον κάνουν να μοιάζει σαν να τον έχει καταπιεί το σύμπαν ολόκληρο. Η Υβόν δεν έχει σχέση με τα πρότυπα μιας γυναίκας-δηλητήριο – παρότι γνωρίζει καλά πώς να αφήνει το αποτύπωμα στο πέρασμά της. Ο Ντελόν είναι λιγομίλητος και μυστηριώδης· το ακριβώς αντίθετο είναι ο Ιρλανδός: πολυλογάς και αιθεροβάμων, σύμφωνα με τον Ντέιν. Όσο για τον στρατιώτη Σνόου, αυτός κινείται από τη μία πλευρά στην άλλη ορίζοντας το παιχνίδι του εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου. Και μέσα σε όλα αυτά η πανταχού παρούσα ειρωνεία του ίδιου του συγγραφέα, που αποτελεί ένα αναρχικό τρικ στη διήγηση της ιστορίας.

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς την ύπαρξη αστυνομικών. Πιο σωστά, θα έπρεπε να το χαρακτηρίσουμε «ψευδοαστυνομικό μυθιστόρημα», μιας και εκτός από το πάντα ενδιαφέρον και καλοδεχούμενο στοιχείο της έκπληξης, δεν έχει τα γνώριμα μοτίβα της αστυνομικής αφήγησης: αντιθέτως επιμένει σταθερά σε μία πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα – περίπου όπως συμβαίνει με τα μυθιστορήματα του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο Σεγούντο. Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη· οι άνεργοι πετιούνται στον δρόμο –ακριβώς όπως στην εποχή του Ντίκενς.

Ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα που παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα είναι κλονισμένο συθέμελα: άνθρωποι που σκάβουν με τα χέρια τους μέσα στους κάδους απορριμμάτων· εξαθλιωμένοι μετανάστες, εγκλωβισμένοι σε μία χώρα που απέχει πολύ από τη Γη της Επαγγελίας· στην καλύτερη των περιπτώσεων: έργα από μπετόν που έχουν μείνει ημιτελή. Και μέσα σε όλα αυτά, η κρίση: οικονομική, πολιτική, κοινωνική, ηθική – εκείνη η «τρομακτική λέξη», που τεχνηέντως δεν δηλώνεται πουθενά μέσα στο μυθιστόρημα. Ακόμη κι έτσι όμως, ο αναγνώστης διακρίνοντας τα μυθοπλαστικά παιχνίδια εκμετάλλευσης, αναρωτιέται αν αξίζει λιγότερο τον κόπο η εκμετάλλευση από μία οποιαδήποτε Υβόν σε σχέση με τη φιλοχρηματία, τη μοναξιά, τη μελαγχολία, την απουσία του οργανωμένου χάους ή εν τέλει του αδύνατου να γίνει.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και κριτκός βιβλίου.

altΜόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα
Κυριάκος Γιαλένιος
Ψυχογιός 2015
Σελ. 416, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΓΙΑΛΕΝΙΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ