alt

Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα (εκδ. Ψυχογιός).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου (Θεσσαλονίκη 1978). Ο ιδιαίτερος τίτλος του βιβλίου προέρχεται από τίτλο κεφαλαίου του μυθιστορήματος και σαφώς παραπέμπει στη νουάρ διάλεκτο. Από το ξεκίνημα του βιβλίου –κατά τα γκραμσιανά λόγια– βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Από το ξεκίνημα του βιβλίου βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Το μυθιστόρημα ακολουθεί δύο παράλληλες αφηγήσεις: στην πρώτη, ο Ντέιν –ένας οικονομολόγος με «τετράγωνη λογική και μίνιμαλ φαντασία»– μια καλοκαιρινή νύχτα γίνεται άθελά του μάρτυρας της δολοφονίας μιας κοπέλας στο απέναντι διαμέρισμα. Τα αποκαλυπτικά στοιχεία θα τον οδηγήσουν στην Υβόν, την κοπέλα που μετά τον χωρισμό τους του κληροδότησε αϋπνίες, καθώς και στον Εμίλ, τον ιδιόρρυθμο αδερφό της Υβόν.

Στη δεύτερη ιστορία γνωρίζουμε τον στρατιώτη Σνόου, που έχει ξεμείνει μόνος σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο της ενδοχώρας· οι υπόλοιποι συνάδελφοί του εγκατέλειψαν τα πόστα τους μετά το χάος που άρχισε να επικρατεί στη χώρα. Σύντομα θα γνωριστεί με τον Ντελόν –ήρωα από τη Νόσο των εραστών, το πρώτο μυθιστόρημα του Γιαλένιου– και έναν αλλοπαρμένο Ιρλανδό. Οι δύο παράνομοι επιβιώνουν ληστεύοντας ηλικιωμένους που ζουν ολομόναχοι στα χωριά της υπαίθρου. Ο Ιρλανδός –ανάμεσα στα άλλα– δεν χορταίνει να διηγείται μακροσκελείς ιστορίες: έτσι μαθαίνουμε τα σαραντάχρονα του παππού του, Ιρλανδού μετανάστη στη Νέα Υόρκη, που σταδιοδρόμησε ως ανθοκαλλιεργητής· τις πολλαπλές ερμηνείες του «Ring of Fire» του Johnny Cash· τη μνήμη των μυών και την ιστορία του στρατιώτη Λέοναρντ· μαθαίνουμε ακόμη τον ανυπεράσπιστο έρωτα του Ιρλανδού για τη νεραϊδόμορφη κόρη ενός σκληρού και παρανοϊκού εργοδότη. Στο τέλος του βιβλίου οι δύο ιστορίες θα ενωθούν και οι αποκαλύψεις θα διαδεχτούν η μία την άλλη.

Ο χώρος δράσης του μυθιστορήματος είναι μια πόλη και μια χώρα που δεν δηλώνεται ρητά. Μαθαίνουμε ωστόσο για επιχειρήσεις που κλείνουν, για εργαζομένους που απολύονται, για χρηματικές απολαβές που μειώνονται, για διαδηλωτές που πολλαπλασιάζονται καθημερινά και για τον στρατό που έχει κατέβει στους δρόμους προκειμένου να σταματήσει μία επερχόμενη επανάσταση: ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η χώρα δεν είναι άλλη από την Ελλάδα, όπως και ο τόπος δεν είναι άλλος από τη Θεσσαλονίκη. Τα ξενικά ονόματα όμως των πρωταγωνιστών αφαιρούν κάτι από τον σταθερό ρυθμό της αφήγησης, καθώς δεν καθιστούν εύκολο το αναγνωστικό αγκάλιασμα των ηρώων.

Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι αρκετά διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν: ο Ντέιν μοιάζει να κινείται στα όρια της ανυπαρξίας μετά τον χωρισμό του από την Υβόν· τα κοιτάγματά της τον κάνουν να μοιάζει σαν να τον έχει καταπιεί το σύμπαν ολόκληρο. Η Υβόν δεν έχει σχέση με τα πρότυπα μιας γυναίκας-δηλητήριο – παρότι γνωρίζει καλά πώς να αφήνει το αποτύπωμα στο πέρασμά της. Ο Ντελόν είναι λιγομίλητος και μυστηριώδης· το ακριβώς αντίθετο είναι ο Ιρλανδός: πολυλογάς και αιθεροβάμων, σύμφωνα με τον Ντέιν. Όσο για τον στρατιώτη Σνόου, αυτός κινείται από τη μία πλευρά στην άλλη ορίζοντας το παιχνίδι του εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου. Και μέσα σε όλα αυτά η πανταχού παρούσα ειρωνεία του ίδιου του συγγραφέα, που αποτελεί ένα αναρχικό τρικ στη διήγηση της ιστορίας.

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς την ύπαρξη αστυνομικών. Πιο σωστά, θα έπρεπε να το χαρακτηρίσουμε «ψευδοαστυνομικό μυθιστόρημα», μιας και εκτός από το πάντα ενδιαφέρον και καλοδεχούμενο στοιχείο της έκπληξης, δεν έχει τα γνώριμα μοτίβα της αστυνομικής αφήγησης: αντιθέτως επιμένει σταθερά σε μία πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα – περίπου όπως συμβαίνει με τα μυθιστορήματα του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο Σεγούντο. Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη· οι άνεργοι πετιούνται στον δρόμο –ακριβώς όπως στην εποχή του Ντίκενς.

Ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα που παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα είναι κλονισμένο συθέμελα: άνθρωποι που σκάβουν με τα χέρια τους μέσα στους κάδους απορριμμάτων· εξαθλιωμένοι μετανάστες, εγκλωβισμένοι σε μία χώρα που απέχει πολύ από τη Γη της Επαγγελίας· στην καλύτερη των περιπτώσεων: έργα από μπετόν που έχουν μείνει ημιτελή. Και μέσα σε όλα αυτά, η κρίση: οικονομική, πολιτική, κοινωνική, ηθική – εκείνη η «τρομακτική λέξη», που τεχνηέντως δεν δηλώνεται πουθενά μέσα στο μυθιστόρημα. Ακόμη κι έτσι όμως, ο αναγνώστης διακρίνοντας τα μυθοπλαστικά παιχνίδια εκμετάλλευσης, αναρωτιέται αν αξίζει λιγότερο τον κόπο η εκμετάλλευση από μία οποιαδήποτε Υβόν σε σχέση με τη φιλοχρηματία, τη μοναξιά, τη μελαγχολία, την απουσία του οργανωμένου χάους ή εν τέλει του αδύνατου να γίνει.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και κριτκός βιβλίου.

altΜόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα
Κυριάκος Γιαλένιος
Ψυχογιός 2015
Σελ. 416, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΓΙΑΛΕΝΙΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Ο Παύλος Παπαχριστοφίλου, ιδιοκτήτης και πρόεδρος επί σειρά ετών των εκδόσεων «Ελληνικά Γράμματα» και ιδρυτής των εκδόσεων «Πεδίο», πέθανε ξαφνικά σήμερα τα ξημερώματα. Οι εκδόσεις «Πεδίο» ανακοίνωσαν τον θάνατό του.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ