Παγιδευμένοι σε ρόλους

Για τη συλλογή διηγημάτων του Κώστα Περούλη Αυτόματα (εκδ. Αντίποδες).

Του Κώστα Αγοραστού

Αποτελεί συνηθισμένη τακτική των πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων να συγκεντρώνουν μια σειρά ιστοριών, που έγραψαν μέσα στα χρόνια, υπό μορφή διηγημάτων και να συνθέτουν έτσι το πρώτο τους βιβλίο. Ο Κώστας Περούλης όμως δεν μοιάζει να ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Τα δέκα διηγήματα της πρώτης του συλλογής με τίτλο Αυτόματα γράφτηκαν επάνω σε έναν κοινό άξονα. Με αφορμή δέκα διαφορετικά επαγγέλματα, ο Περούλης χτίζει δέκα ήρωες, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τον αυξημένο βαθμό αφομοίωσής τους, από τον αυτοματισμό και την επαναληπτικότητα της εργασίας τους.

Ο Περούλης με αξιοθαύμαστη μαεστρία περνάει από το ένα επαγγελματικό ιδιόλεκτο στο άλλο και σκιαγραφεί με ακρίβεια τύπους ανθρώπων σκληρούς, αποφασισμένους και δοκιμασμένους στις δυσκολίες της ζωής. Ο ακάματος εργάτης που ανεβαίνει τα πόστα και μετατρέπεται σε αφεντικό, ο αδίστακτος γεωργός που εκμεταλλεύεται τους αλλοδαπούς και επιδίδεται σε αγώνα δρόμου για την καλύτερη τιμή πώλησης των σταφυλιών του, ο αεριτζής έμπορος που "κάνει παιχνίδι" μέσα από το διαδίκτυο, ο σαστισμένος αστυνομικός στη νυχτερινή του περίπολο με τον συνάδελφό του και η εκπληκτική σκηνή με τα πουλιά (ανάλογης έντασης με την καταιγίδα των βατράχων στην ταινία Magnolia), η ψυχρή δικηγόρος που εκδικάζει αλλή μια υπόθεση του αστικού κώδικα και έρχεται σε εξωδικαστική συμφωνία με το πέρας της διαδικασίας, ο πουλημένος πολιτικός μηχανικός που συμμετέχει σε στημένη πλειοδότηση δημόσιων έργων και τέλος ο συναισθηματικά απαθής ζιγκολό που κανονίζει τα ραντεβού του με ακρίβεια ημιώρου, είναι ορισμένοι από τους ήρωες των διηγημάτων.

Οι κυνικές και συχνά μηχανικές αντιδράσεις των ηρώων καταδεικνύουν αφενός μια συμπεριφορά παγιωμένη και δοκιμασμένη για την επιβίωσή τους στον επαγγελματικό στίβο και αφετέρου έναν ψυχισμό αδρανή στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Οι κυνικές και συχνά μηχανικές αντιδράσεις των ηρώων καταδεικνύουν αφενός μια συμπεριφορά παγιωμένη και δοκιμασμένη για την επιβίωσή τους στον επαγγελματικό στίβο και αφετέρου έναν ψυχισμό αδρανή στα εξωτερικά ερεθίσματα. Ήρωες που άλλοτε προστατεύουν τον πραγματικό και ευαίσθητο εαυτό τους και άλλοτε κρύβουν το έλλειμμα συναισθήματος και ανθρωπιάς. Συχνά, όμως, φτάνει μια στιγμή, ένα βλέμμα, μια εικόνα, δυο φράσεις, για να διαρραγεί αυτό το τείχος της αυτοπροστασίας και να εκφραστούν αναπάντεχα συναισθήματα, μακριά από τις προκαθορισμένες συμπεριφορές.

Παρόλη τη θητεία του στη συγγραφή κινηματογραφικού σεναρίου (συνσεναριογράφος στο Miss Violence, του Αλέξανδρου Αβρανά), ο Περούλης δεν έχει αυτό που λέμε «κινηματογραφική γραφή». Έχει κρατήσει μονάχα τους κοφτερούς και ζουμερούς διαλόγους και τις επιλογές κομβικών σκηνών μέσα από τις οποίες αναδεικνύονται με σαφήνεια οι χαρακτήρες.

Στα δέκα διηγήματά του ο Κώστας Περούλης έχει μελετήσει προσεκτικά τη γλώσσα του κάθε ήρωα, η οποία ακολουθεί τον ρυθμό του σώματός του. Άλλοτε ράθυμη και βαριεστημένη κι άλλοτε ασθματική, αγχωτική και με τάσεις κυριαρχίας, η γλώσσα και ο ρυθμός της ακολουθούν πιστά τις κινήσεις, τα βλέμματα και το αίσθημα του κάθε ήρωα. Ήρωες φαινομενικά εγκλωβισμένοι σε μια ρουτίνα επιχειρούν να σπάσουν το προστατευτικό τους κουκούλι και να δώσουν οι ίδιοι τη λύση στην στασιμότητα, τις προκαταλήψεις και τον ατελέσφορο τρόπο ζωής στον οποίο έχουν αυτο-παγιδευτεί.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.

Αυτόματα
Κώστας Περούλης
Αντίποδες 2015
Σελ. 128, τιμή εκδότη €9,16