asfalis poli

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ηρώς Νικοπούλου Ασφαλής πόλη (εκδ. Γαβριηλίδη).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Τα πάθη, οι συγκρούσεις, το παράδοξο και γενικά ό,τι αποκαλύπτει το κακό, τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου, ανασκάπτει και φέρνει στην επιφάνεια, μέσα από τα 22 διηγήματα του βιβλίου της, η Ηρώ Νικοπούλου. Παίρνουμε μια γερή δόση της γνώσης του καλού και του κακού, κάτι που εισχωρεί βαθιά μέσα μας, συγκινεί και προβληματίζει. Η διερεύνηση των δοκιμασιών, πληγών, αδιεξόδων των πρωταγωνιστών στις ιστορίες, είναι μια μύηση στο απόκρυφο υπόστρωμα του εαυτού τους, και μύηση σημαίνει λαχτάρα για γνώση της δαιμονικής φύσης του ανθρώπου, που είναι πολυσύνθετη κι αντιφατική.

Ο τίτλος του βιβλίου Ασφαλής πόλη μοιάζει με πικρή ειρωνεία, καθώς η βία, ο κυνισμός, η διαστροφή, η ηδονή για κυριαρχία, κινούν τα νήματα κι αναπόφευκτα σκιαγραφούν μια ατμόσφαιρα κινδύνου.

Πολιτικά διηγήματα

Έτσι ο τίτλος του βιβλίου Ασφαλής πόλη μοιάζει με πικρή ειρωνεία, καθώς η βία, ο κυνισμός, η διαστροφή, η ηδονή για κυριαρχία, κινούν τα νήματα κι αναπόφευκτα σκιαγραφούν μια ατμόσφαιρα κινδύνου, απειλής -κι επομένως ανασφάλειας- στον χώρο της μεγαλούπολης. Τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει τη διείσδυση των πιο φοβερών ιδεών, αντιλήψεων και πράξεων. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το πρώτο διήγημα της συλλογής, τόσο συγκλονιστικό και τόσο ασυνήθιστο, που αναμφίβολα ξεχωρίζει. Μέσα από την αφήγηση παρακολουθούμε ότι ο έρωτας των δύο πρωταγωνιστών κινδυνεύει να διαλυθεί λόγω της επιμονής του Σαρακατσάνου άνδρα να τηρήσει ένα φρικτό για τα σημερινά δεδομένα έθιμο της καταγωγής του. Ενώ το ζευγάρι ζει αρμονικά σε μια υπερσύγχρονη πόλη, ξαφνικά η γυναίκα αντιλαμβάνεται το χάος που τους χωρίζει. Με τον θάνατο του πρόωρα γεννημένου παιδιού τους, η εμμονή και απαίτηση του άνδρα να της επιβάλει ένα βασανιστικό έθιμο της πιο νοσηρής δεισιδαιμονίας, την οδηγεί στα άκρα της ψυχικής και σωματικής αντοχής της.

Το κέντρο της πόλης -εδώ αναφέρεται ρητά η πλατεία Συντάγματος- επίσης γίνεται το σκηνικό όπου συμβαίνουν εν ψυχρώ φόνοι μισαλλοδοξίας σε «μελαμψούς» μετανάστες από άτομο που διαπνέεται από ρατσιστικό μένος. Κι ενώ τα θύματα σφαδάζουν ανυπεράσπιστα, το πλήθος γύρω τους μένει εξοργιστικά αδιάφορο. Σε αντίστιξη όμως, σε άλλο διήγημα, εγκληματικό χτύπημα σε δυτική μεγαλούπολη αναλαμβάνουν φανατικοί μουσουλμάνοι καμικάζι. Η Νικοπούλου δίνει έντονα το στίγμα της συγκρουσιακής υφής στον πολυπολιτισμικό κόσμο μας, αγγίζοντας ένα ακανθώδες πρόβλημα της εποχής μας.

Ερωτικά διηγήματα

Ζεστασιά, ζωντάνια και φως διοχετεύουν στο βιβλίο τα διηγήματα που περιέχουν ερωτική λαγνεία. Σε κατάμεστα από κόσμο τραμ, μετρό και λεωφορεία, η ηδονοθηρία βλεμμάτων κι αγγιγμάτων ενορχηστρώνουν τον αδιάπτωτο κυματισμό της αισθησιακής πλευράς της πόλης. Η συγγραφέας δίνει εκπληκτικά το ψυχογράφημα της ανδρικής δίψας για εκτόνωση της ηδυπάθειας, χωρίς να παραλείπει όμως το ψυχικό ρίγος, τον σεβασμό, που εκδηλώνεται μπροστά σε μια γυναικεία ομορφιά που καθηλώνει. Σαγηνευτική επίσης είναι και η προσέγγισή της σε ιστορίες που συμπλέκονται ο ερωτισμός και ο θάνατος, όπου η τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας παίρνει το μερίδιο της στη χαρά μέσα από τη λατρεία του αγαπημένου ή έστω μέσα από τη ευφροσύνη που δίνει η περιπάθεια των αισθήσεων.

Μορφές βίας

Παράλληλα, το ερωτικό στοιχείο δίνει την ευκαιρία στη Νικοπούλου να προχωρήσει σε αναδίφηση ακραίων ενδοοικογενειακών καταστάσεων. Με ευστοχία ως προς τις κινήσεις και αντιδράσεις των πρωταγωνιστών, ξετυλίγει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα που δένει μάνα και γιο στο διήγημα «Μικρές εξομολογήσεις». Όμως η αποκορύφωση του σκότους του κακού περνάει κυρίως από τα δύο διηγήματα όπου εξιστορείται η φρικτά βασανιστική συμπεριφορά μιας σατανικής μάνας προς την μικρή κόρη της, όταν υποπτεύεται ότι μπορεί να μαρτυρήσει την εξωσυζυγική σχέση της, και αργότερα στην εφηβεία του κοριτσιού όταν άδικα το κατηγορεί ότι ερωτικά προσελκύει τον πατριό της. Εξίσου ακραία και σκληρή είναι και η ιστορία του ανάλγητου δασκάλου, που ερωτικά ηδονίζεται να υποβάλει σε δοκιμασία και σαδιστική ταπείνωση τους μαθητές του.

Το θέμα της βίας η Νικοπούλου το πλησιάζει με αποστασιοποίηση, καταβύθιση στην ουσία των πραγμάτων και λεπτό χρωματισμό στις λεπτομέρειες.

Κεντρικό θέμα των διηγημάτων είναι η βία που γεννάει βία. Στη χειρότερη μορφή της αυτό συμβαίνει συνειδητά από τον εκάστοτε ισχυρό προς τον πιο αδύναμο. Αυτές οι εκδηλώσεις αμείλικτης εξουσίας, που σαν τη Λερναία Ύδρα σηκώνει κεφάλι και ρίχνει δηλητήρια, αναφύονται σε ένα μεγάλο φάσμα σχέσεων στο βιβλίο. Το θέμα της βίας η Νικοπούλου το πλησιάζει με αποστασιοποίηση, καταβύθιση στην ουσία των πραγμάτων και λεπτό χρωματισμό στις λεπτομέρειες. Οι χαρακτήρες είναι ολοζώντανοι, οι καταστάσεις αποφλοιώνουν και εκθέτουν παραστατικά την παθογένεια της ανθρώπινης φύσης, να απολαμβάνει και την παραμικρή πλεονεκτική θέση, έτσι ώστε να ικανοποιεί τον αδηφάγο εγωκεντρισμό της.

Ως βυθομέτρης της ανθρώπινης ψυχής και των αναγκών της, η συγγραφέας εστιάζει στην έλλειψη στοργής. Την εντοπίζει στην οικογένεια, τη φιλία, στην περίθαλψη ασθενών ή ηλικιωμένων ατόμων, καθώς υπερτερεί η παγερή αδιαφορία, συμπλέγματα κατωτερότητας που γυρεύουν εκδίκηση, και η στυγνή ιδιοτέλεια. Παρόλα αυτά, ως νησίδες θετικών αισθημάτων, παρεμβάλλονται κάποια διηγήματα που αποκαθιστούν την τάση των πρωταγωνιστών για αλληλοκατανόηση, συμπάθεια, αναγνώριση λαθών, έκκληση για συγχώρεση. Ακόμα και στις πιο ζοφερές καταστάσεις υπάρχει είτε εμφανής είτε υποδόρια, η αίσθηση ότι τα πρόσωπα που δοκιμάζονται μάχονται για τη διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους, ακόμη κι αν χρειαστεί να πληρώσουν οδυνηρό τίμημα.

Η συλλογή της Νικοπούλου περιλαμβάνει διηγήσεις που μας εντυπώνονται για τη συναισθηματική τους σφοδρότητα και τη λιτή και ώριμη γλώσσα τους.

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.

altΑσφαλής πόλη
Ηρώ Νικοπούλου
Γαβριηλίδης 2015
Σελ. 176, τιμή εκδότη €10,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΗΡΩΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» της Έρσης Σωτηροπούλου (κριτική) – Ριζοσπαστικός φεμινισμός με κουίρ προοπτική σε φόντο εθνικής ανάτασης

«Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» της Έρσης Σωτηροπούλου (κριτική) – Ριζοσπαστικός φεμινισμός με κουίρ προοπτική σε φόντο εθνικής ανάτασης

Για τη νουβέλα της Έρσης Σωτηροπούλου «Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» (πρώτη έκδοση: 1982), που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Μια ανάγνωση που υπογραμμίζει τον «ριζοσπαστικό φεμινισμό» της νουβέλας.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Αδύνατες πόλεις» του Νίκου Α. Μάντη (κριτική) – Μεταλλαγμένη Σεχραζάτ στον λαβύρινθο πολλαπλών αφηγήσεων

«Αδύνατες πόλεις» του Νίκου Α. Μάντη (κριτική) – Μεταλλαγμένη Σεχραζάτ στον λαβύρινθο πολλαπλών αφηγήσεων

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Α. Μάντη «Αδύνατες πόλεις» (εκδ. Καστανιώτη), μια δαιδαλώδης πολυαφήγηση με «χιμαιρικές μορφές, υπερμεγέθεις δαίμονες, ζηλωτές μιας νέας θρησκείας που καταργεί όλες τις άλλες, παραισθητικούς κόσμους και ένα σωρό άλλα πράγματα». 

Γράφει ο ...

Γιάννης Σκαρίμπας & Δημοσθένης Βουτυράς – Από τη σαγήνη της ερωτικής έλξης στον υπαρξιακό τρόμο και στη σκοτεινιά

Γιάννης Σκαρίμπας & Δημοσθένης Βουτυράς – Από τη σαγήνη της ερωτικής έλξης στον υπαρξιακό τρόμο και στη σκοτεινιά

Για τα βιβλία «Ο Αυτοκράτωρ της Κίνας και άλλες ιστορίες» του Γιάννη Σκαρίμπα και «Το καράβι του θανάτου και άλλες ιστορίες» του Δημοσθένη Βουτυρά, που κυκλοφορούν στη σειρά «Τα αειθαλή» των εκδόσεων Τόπος.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ