22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Δεν γράφουν όλοι οι ξακουστοί συγγραφείς πολλά μυθιστορήματα. Κάποιοι, είτε λόγω ιδιοσυγκρασίας, είτε εξαιτίας των συνθηκών, έμελλε να γράψουν ένα και μοναδικό, το οποίο όμως αρκούσε ώστε να καθιερωθούν στο λογοτεχνικό στερέωμα. Κάποιοι άλλοι δημιουργοί ξεκίνησαν ως ποιητές, και πολύ αργότερα, έκαναν την παρθενική και αποκλειστική τους εμφάνιση στον χώρο της μυθιστοριογραφίας, αφήνοντας το ανεξίτηλο αποτύπωμά τους.

Σε αυτό το αφιέρωμα, συγκεντρώσαμε είκοσι δύο συγγραφείς, ξένους και Έλληνες, οι οποίοι στη ζωή τους έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα, που όμως αποτελεί ορόσημο στην εργογραφία τους. Αποκλείσαμε τους συγγραφείς που βρίσκονται ακόμα εν ζωή, καθώς μπορεί να μας εκπλήξουν στην πορεία με ακόμα ένα μυθιστόρημά τους.

Στη λίστα μας δεν συμπεριλάβαμε τη Χάρπερ Λη, η οποία εξέδωσε δύο μυθιστορήματα όσο ζούσε. Παρ’ όλα αυτά, οφείλουμε να κάνουμε μια ειδική αναφορά στην περίπτωσή της, εφόσον το δεύτερο έργο της, Βάλε ένα φύλακα (εκδ. Bell, μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου), είναι εν μέρει βασισμένο στο πρώτο προσχέδιο του προηγούμενου μυθιστορήματός της Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια (εκδ. Bell, μτφρ. Βικτώρια Τράπαλη).

Ραλφ Έλισον (Ο αόρατος άνθρωπος, εκδ. Κέδρος, μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου)

Ο λεπτολόγος Ραλφ Έλισον δημοσίευσε αποκλειστικά ένα μυθιστόρημα στη ζωή του, «ένα βιβλίο άριστης ποιότητας, ένα υπέροχο βιβλίο, κωμικοτραγικό, ποιητικό», όπως είχε χαρακτηρίσει ο νομπελίστας Σολ Μπέλοου τον Αόρατο άνθρωπο.

Ο Έλισον, θέλοντας να παραδώσει ένα δεύτερο έργο αντάξιο του ντεμπούτου του, πέρασε τα υπόλοιπα σαράντα χρόνια της ζωής του γράφοντας το επόμενο μυθοπλαστικό βιβλίο του, που είχε τον τίτλο Juneteenth. Το 1967, ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου χάθηκε σε μια πυρκαγιά που κατέστρεψε την εξοχική κατοικία του συγγραφέα, και ο Έλισον υποχρεώθηκε να ξαναγράψει τις συγκεκριμένες σελίδες εκ νέου, κάτι που φαίνεται πως έκαμψε το ηθικό του.

Εντέλει, μια εκδοχή του Juneteenth κυκλοφόρησε μετά από τον θάνατο του Έλισον, μια εκδοχή που «αναμφιβόλως, δεν είναι ένα μυθιστόρημα: στερείται της μορφής, της λογικής και της αυτόνομης δύναμης ενός μυθιστορήματος», σύμφωνα με την κριτική του Guardian.

Νόρα Έφρον (Οι δεκατρείς συνταγές της απιστίας, εκδ. Πόλις, μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου)

Η Νόρα Έφρον ήταν πολυπράγμων και ανοιχτό πνεύμα, και στη ζωή της ασχολήθηκε με μεγάλη επιτυχία με τον κινηματογράφο, ως σεναριογράφος κι ως σκηνοθέτρια, τη θεατρική γραφή, τη γραφή δοκιμίων και τη δημοσιογραφία.

Η Έφρον είχε εκδώσει αρκετά βιβλία, αλλά μονάχα ένα από αυτά είναι μυθιστόρημα: Οι δεκατρείς συνταγές της απιστίας, ένα αυτοβιογραφικό έργο εμπνευσμένο από τις εμπειρίες της από τον γάμο της με τον έγκριτο δημοσιογράφο Καρλ Μπέρνσταϊν, ο οποίος είναι περισσότερο γνωστός για τα ρεπορτάζ του για το Σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ.

Πιέρ Σοντερλό ντε Λακλό (Οι επικίνδυνες σχέσεις, εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Κώστας Κατσουλάρης)

Ο δαιμόνιος Λακλό, στρατιωτικός, εφευρέτης, ελευθεροτέκτονας και συγγραφέας ενός και μοναδικού μυθιστορήματος, επιθυμούσε «να γράψει ένα έργο έξω από τα συνηθισμένα, που θα προκαλούσε μεγάλο θόρυβο, και θα επιζούσε μετά από τον θάνατό του». Εκπλήρωσε τον πόθο του δημοσιεύοντας τις Επικίνδυνες σχέσεις, που η πρώτη τους έκδοση εξαντλήθηκε μέσα σε μια εβδομάδα, που σκανδάλισαν με το που κυκλοφόρησαν και βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη της Μαρίας Αντουανέτας μετά από την εκτέλεσή της, που αργότερα απαγορεύτηκαν στη Γαλλία, και μέχρι σήμερα συζητιούνται και εμπνέουν ακαδημαϊκές μελέτες, καθώς και διασκευές για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.

Θέμα του επιστολικού αυτού μυθιστορήματος, η σχέση του υποκόμη Ντε Βαλμόν με τη μαρκησία Ντε Μερτέιγ, οι οποίοι, από εραστές, γίνονται ορκισμένοι εχθροί και εντέλει αλληλοκαταστρέφονται.

Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα (Ο γατόπαρδος, εκδ. Bell, μτφρ. Μαρία Σπυριδοπούλου)

«Από τις δεκαέξι ώρες που παραμένω ξύπνιος, περνώ τουλάχιστον τις δέκα απομονωμένος», είχε παραδεχτεί ο Ιταλός ευπατρίδης Τομάζι ντι Λαμπεντούζα, ο οποίος ζούσε αποτραβηγμένος από τον κόσμο και δεν βιάστηκε καθόλου να δημοσιεύσει κείμενά του.

Ο γατόπαρδος, που κυκλοφόρησε μετά από τον θάνατο του συγγραφέα, εκτυλίσσεται στην περίοδο της Ιταλικής Ενοποίησης. Λίγο πριν από τον σχηματισμό του Βασιλείου της Ιταλίας, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο Πρίγκιπας Φαμπρίτσιο, ένας από τους ισχυρότερους άνδρες της Σικελίας, αντιλαμβάνεται πως βαδίζει προς το τέλος μιας εποχής και καλείται να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα της φθίνουσας αριστοκρατίας και της ανερχόμενης αστικής τάξης.

Πέδρο Λεμεμπέλ (Φοβάμαι, ταυρομάχε, εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Κώστας Αθανασίου)

Στο μυθιστόρημά του Φοβάμαι, ταυρομάχε, ο Λεμεμπέλ, Χιλιανός χρονικογράφος και ακτιβιστής για τα δικαιώματα των γκέι, παρουσιάζει μια ιστορία με θέμα τον έρωτα, τη συντροφικότητα και την επανάσταση.

Πρωταγωνίστρια, η Τρελή από Απέναντι, ένας ομοφυλόφιλος μεσήλικας που ζει σε μια φτωχογειτονιά του Σαντιάγκο την περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ. Για χάρη του νεαρού Κάρλος, η Τρελή δέχεται να κρύψει στο σπίτι της κάποια κιβώτια που υποτίθεται πως περιέχουν βιβλία, μα στην πραγματικότητα κρύβουν τα όπλα των ανταρτών του Πατριωτικού Μετώπου Μανουέλ Ροντρίγκεζ, που σχεδιάζουν να δολοφονήσουν τον Πινοσέτ.

Μάργκαρετ Μίτσελ (Όσα παίρνει ο άνεμος, εκδ. Λιβάνη, μτφρ. Γιάννης Κουχτσόγλου)

Το Όσα παίρνει ο άνεμος, βιβλίο που δεν έχει αγαπηθεί τόσο παρ’ ημίν, αποτελεί διαχρονικό μπεστ σέλερ στην Αμερική. Παρότι είναι το μόνο έργο της Μίτσελ που έγινε δεκτό από κάποιον εκδότη κατά τη διάρκεια της ζωής της, η συγγραφέας είχε γράψει επίσης δυο νουβέλες, καθώς και ένα ακόμη μυθιστόρημα, στην εφηβεία της, το οποίο φρόντισε να εξαφανίσει.

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μίτσελ εγκατέλειψε τη μυθιστοριογραφία και αφοσιώθηκε στη συγγραφή ενθαρρυντικών επιστολών στους στρατιώτες που υπηρετούσαν μακριά από τις οικογένειές τους.

Έμιλι Μπροντέ (Ανεμοδαρμένα ύψη, εκδ. Άγρα, μτφρ. Άρης Μπερλής)

Η μεσαία κόρη της οικογένειας Μπροντέ, η Έμιλι, για τη ζωή της οποίας γνωρίζουμε ελάχιστα στοιχεία, κυρίως χάρη στα κείμενα της αδερφής της Σαρλότ, πέθανε από φυματίωση έναν χρόνο μετά από την έκδοση του μοναδικού μυθιστορήματός της, απρόθυμη να συμμορφωθεί στις υποδείξεις των ιατρών της.

Τα Ανεμοδαρμένα ύψη, επηρεασμένα από το κίνημα του Ρομαντισμού, τις γοτθικές μυθοπλασίες και τις σαιξπηρικές τραγωδίες, περιγράφουν την παθιασμένη, αλλά αδιέξοδη σχέση της Κάθριν Έρνσω και του βυρωνικού Χήθκλιφ.

Όσκαρ Ουάιλντ (Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ, εκδ. Γκοβόστη, μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου)

Ο Όσκαρ Ουάλιντ έγραψε αρκετά ποιήματα, παραμύθια, δοκίμια και θεατρικά έργα, αλλά μονάχα ένα μυθιστόρημα, με πρωταγωνιστή τον ηδονιστή αντιήρωα Ντόριαν Γκρέυ, που αποκτά έναν πίνακα ζωγραφικής ο οποίος γερνάει στη θέση του, επιτρέποντάς του να παραμένει αιωνίως νέος.

Το βιβλίο έμελλε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του δημιουργού του, καθώς επιλεγμένα χωρία του διαβάστηκαν στη δίκη του Όσκαρ Ουάιλντ, για να υποστηρίξουν τις κατηγορίες του σοδομισμού και της προσβολής της δημόσιας αιδούς που απαγγέλθηκαν εναντίον του. Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ χαρακτηρίστηκε ως «διεστραμμένο», και επανακυκλοφόρησε μετά από τον θάνατο του συγγραφέα, από τον εκδότη Τσαρλς Κάρινγκτον, που ειδικευόταν σε βιβλία αισθηματικής λογοτεχνίας. Σήμερα, ασφαλώς θεωρείται κλασικό.

Μπόρις Πάστερνακ (Δόκτωρ Ζιβάγκο, εκδ. Ποταμός, μτφρ. Μαρία Τσαντσάνογλου)

Ο Πάστερνακ ασχολήθηκε κυρίως με την ποίηση και τη μετάφραση, όμως το Δόκτωρ Ζιβάγκο είναι αδιαμφισβήτητα το πιο γνωστό του πόνημα. Καθώς αντίβαινε στις αρχές του είδους του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, το βιβλίο λογοκρίθηκε από τη Σοβιετική Ένωση, και μάλιστα, ο Πάστερνακ δέχθηκε πιέσεις προκειμένου να αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1958 - μέχρι σήμερα, αυτός και ο Σαρτρ είναι οι μόνοι δυο συγγραφείς που δεν δέχθηκαν να τιμηθούν με το βραβείο στην ιστορία του θεσμού.

Μετά από την καθαίρεσή του από την ηγεσία της ΕΣΣΔ, ο Νικίτα Χρουστσόφ διάβασε το Δόκτωρ Ζιβάγκο, και δήλωσε μετανιωμένος για την απαγόρευση της ανάγνωσής του.

Σίλβια Πλαθ (Ο γυάλινος κώδων, εκδ. Μελάνι, μτφρ. Ελένη Ηλιοπούλου)

Το μοναδικό πεζογράφημα της ποιήτριας Σίλβια Πλαθ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό, και για να μην διαμαρτυρηθούν οι συγγενείς της για τον τρόπο που απεικονίζονται στο βιβλίο, η Πλαθ αποφάσισε να το δημοσιεύσει υιοθετώντας το nom de plume Βικτώρια Λούκας.

Ο γυάλινος κώδων κυκλοφόρησε το 1963 στη Μεγάλη Βρετανία, και το 1971, μετά από την αυτοκτονία της Πλαθ, και παρά τις ενστάσεις της μητέρας της, εκδόθηκε από τον οίκο Harper & Row στις ΗΠΑ.

Λίγο καιρό πριν από τον θάνατό της, η Πλαθ είχε ξεκινήσει ένα ακόμα έργο πρόζας, με τίτλο Double exposure, το οποίο σήμερα θεωρείται χαμένο.

Έντγκαρ Άλαν Πόε (Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, εκδ. Gutenberg, μτφρ. Πολύκαρπος Πολυκάρπου)

Κάποια στιγμή στην πορεία του, εφόσον τα διηγήματά του δεν του απέφεραν αρκετή αναγνώριση, ο Πόε αποφάσισε να γράψει ένα εκτενέστερο έργο, βασιζόμενος στις μαρτυρίες των ναυτικών από τα ταξίδια τους στη θάλασσα. Το μυθιστόρημά του δημοσιεύτηκε αρχικά σε συνέχειες, και κατόπιν, κυκλοφόρησε το 1838 σε μια δίτομη έκδοση.

Παρότι ο Πόε αποκήρυξε το συγκεκριμένο έργο, Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ έχει επηρεάσει διάφορους σημαντικούς συγγραφείς, όπως τον Χέρμαν Μέλβιλ, τον Ιούλιο Βερν, τον Χένρι Τζέημς και τον Χ. Φ. Λάβκραφτ.

Μαρσέλ Προυστ (Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, εκδ. Εστία, μτφρ. Παύλος Ζάννας)

Ο Προυστ είναι ευρέως γνωστός για το μυθιστόρημα-ποταμό του, το οποίο δεν έχει κάποια συγκεκριμένη, συμβατική πλοκή, και πραγματεύεται τις θεματικές της μνήμης και του χρόνου, της σημασίας της τέχνης και του έρωτα, της παρακμής της αριστοκρατίας κατά τις αρχές του 20ου αιώνα.

Βέβαια, η συμπερίληψη του συγγραφέα σε αυτή τη λίστα είναι μάλλον παράτυπη, εφόσον το 1952, πολλά χρόνια μετά από τον θάνατό του, κυκλοφόρησε ακόμα ένα μυθιστόρημά του, το πρωτόλειο κι ανολοκλήρωτο Ζαν Σαντέιγ (εκδ. Γαβριηλίδης, μτφρ. Λητώ Ιωακειμίδου), το οποίο ο Προυστ ετοίμασε στη νεότητά του, θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία του πιο φημισμένου έργου του: πολλά από τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό αξιοποιήθηκαν αργότερα για τη δημιουργία του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε (Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε, εκδ. Κίχλη, μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης)

Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε είναι ένα από τα πρώτα έργα του μοντερνισμού και το μοναδικό μυθιστόρημα, όπως θεωρείται, του Αυστριακού ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε.

Ο πρωταγωνιστής και λογοτεχνικό alter ego του Ρίλκε είναι ένας Δανός φέρελπις ποιητής που κατοικεί στη Γαλλία, και ο οποίος καταγράφει τις εντυπώσεις του από τη ζωή στις παρισινές γειτονιές, μοιράζεται τις αναμνήσεις του από τα παιδικά του χρόνια και συχνά αναφέρεται σε διάφορες ιστορικές φιγούρες, όπως η Ιωάννα της Λωραίνης, καθώς και στην ποίηση του Μποντλέρ. Το αποτέλεσμα είναι μια ετερόκλητη συλλογή κειμένων που αντανακλά την έλλειψη συνοχής και νοήματος του σύγχρονου κόσμου.

Χουάν Ρούλφο (Πέδρο Πάραμο, εκδ. Πατάκη, μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου)

Στο σύντομο μυθιστόρημα του Χουάν Ρούλφο, ένας νεαρός ταξιδιώτης παγιδεύεται σε μια πόλη που κατοικείται από φαντάσματα. Μέσα από τις αναπολήσεις των βασανισμένων ψυχών, ξεδιπλώνεται η ιστορία του Πέδρο Πάραμο, του αυταρχικού ηγεμόνα της περιοχής και πατέρα του ταξιδιώτη.

Το Πέδρο Πάραμο έμελλε να είναι το μοναδικό μυθιστόρημα του ολιγογράφου δημιουργού του, και θεωρείται από πολλούς μελετητές ως ένα έργο προδρομικό του μαγικού ρεαλισμού. Πέρα από αυτό, ο Ρούλφο έχει εκδώσει την εξίσου υποβλητική συλλογή διηγημάτων Ο κάμπος στις φλόγες (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου).

Τζ. Ντ. Σάλιντζερ (Ο φύλακας στη σίκαλη, εκδ. Πατάκη, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου)

Παρόλο που τη δεκαετία του ’70 άρχισε να διαδίδεται η θεωρία συνωμοσίας πως ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ και ο Τόμας Πίντσον ήταν το ίδιο πρόσωπο, η αδιαμφισβήτητη αλήθεια είναι πως ο πρώτος εκ των δυο προαναφερθέντων συγγραφέων έχει δημιουργήσει μόνο ένα μυθιστόρημα, τον Φύλακα στη σίκαλη, το αρχετυπικό αμερικανικό bildungsroman με πρωταγωνιστή τον ατίθασο και προβληματισμένο Χόλντεν Κόλφιλντ που προσπαθεί να βρει τη θέση του στον κόσμο.

Άννα Σιούελ (Η μαύρη καλλονή, εκδ. Παπαδόπουλος, μτφρ. Άννα Παπασταύρου)

Η μαύρη καλλονή, ένα βιβλίο που συχνά προτείνεται στο παιδικό αναγνωστικό κοινό, συνέβαλλε καθοριστικά στην ευαισθητοποίηση ολόκληρων γενεών σε θέματα σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων και την κακοποίηση που δέχονται αυτά από τους ανθρώπους.

Η Άννα Σιούελ ολοκλήρωσε το έργο της καθηλωμένη στο κρεβάτι του υπνοδωματίου της, εξαιτίας κάποιας απροσδιόριστης ασθένειας, και έφυγε από τη ζωή μόλις πέντε μήνες μετά από την κυκλοφορία του.

Αλαίν Φουρνιέ (Ο μεγάλος Μολν, εκδ. Πατάκη, μτφρ. Λήδα Παλλαντίου)

Ο Αλαίν Φουρνιέ δημοσίευσε νεότατος, σε ηλικία είκοσι έξι ετών, το λογοτεχνικό ντεμπούτο του, έναν χρόνο προτού σκοτωθεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το βιβλίο, που ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Γκονκούρ, αφηγείται το ταξίδι του περιπετειώδους και «μεγάλου», όπως αποκαλείται από τους συμμαθητές του λόγω του ύψους του, Αυγουστίνου Μολν προς την ενηλικίωση.

Παρόλο που ο Φουρνιέ πρόλαβε να εκδώσει μόνο το συγκεκριμένο έργο -είχε ακόμα ένα στα σκαριά-, άσκησε έντονη επιρροή στους σύγχρονους και στους μεταγενέστερούς του συγγραφείς. Ο Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Τζον Φόουλς, κ.ά. έχουν αναφερθεί στην πνευματική συγγένεια που αισθάνονταν πως είχαν με τον πρόωρα χαμένο Γάλλο ομότεχνό τους.

Έλληνες συγγραφείς

Άρης Αλεξάνδρου (Το κιβώτιο, εκδ. Κέδρος)

Ο Άρης Αλεξάνδρου, ακάματος μεταφραστής που σύστησε στο ελληνικό κοινό πολλά έργα σπουδαίων δημιουργών, Ρώσων και μη, έγραψε ποίηση, καθώς και ένα μυθιστόρημα πολύ σημαντικό, με τίτλο Το κιβώτιο, που εκτυλίσσεται στα τέλη του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, και αφορά στην αποστολή μιας ομάδας ανταρτών να μεταφέρουν και να παραδώσουν στους συντρόφους τους ένα κιβώτιο αγνώστου περιεχομένου.

«Η ουτοπική Γη του Κιβωτίου κυβερνάται από το Όραμα. Το Όραμα, ως γνωστόν, θρησκευτικό, κοινωνικό ή άλλο, πάντοτε πραγματώνεται σε Άλλη Ζωή, είτε στη Μετά Θάνατον είτε σ’ εκείνη των επερχόμενων γενεών - πράγμα που είναι το ίδιο. […] Στην πορεία της Ιστορίας άπαντες οι στρατευμένοι σε κάποιο Όραμα ‘’μαρτυρούν’’ την πίστη τους απαρνούμενοι τη Ζωή, τη Φύση, τα πάντα. Γίνονται ασκητές: ασκούνται στη Σιωπή της Επιθυμίας, στον Θάνατο του Σώματος (οι πρωταγωνιστές του Κιβωτίου δεν αποτελούν εξαίρεση από τον κανόνα)», σημειώνει ο Άρης Μαραγκόπουλος στο Πορτρέτο του συγγραφέα ως κριτικού.

Ανδρέας Εμπειρίκος (Ο Μέγας Ανατολικός, εκδ. Άγρα)

Ανάμεσα στα έργα του Εμπειρίκου, εισηγητή του υπερρεαλισμού και της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, ξεχωρίζει η πρώτη του ποιητική συλλογή, Υψικάμινος (εκδ. Άγρα), καθώς και το μυθικό μυθιστόρημα-ποταμός Ο Μέγας Ανατολικός.

Η ιστορία που αναπτύσσεται στα εκατό κεφάλαια του βιβλίου, στους οκτώ τόμους του, αφορά στο παρθενικό ταξίδι του υπερωκεάνιου «Μέγας Ανατολικός», με αφετηρία το λιμάνι του Λίβερπουλ και προορισμό τον Νέο Κόσμο. Όλοι οι επιβάτες, ένας εκ των οποίων είναι ο Έλληνας ποιητής Ανδρέας Σπερχής, χαρακτήρας βασισμένος εν μέρει στον δημιουργό του, και ένας ακόμα ο Ιούλιος Βερν, αναζητούν και βρίσκουν την ηδονή καθώς διαπλέουν τον Ατλαντικό.

Εμμανουήλ Ροΐδης (Η Πάπισσα Ιωάννα, εκδ. Gutenberg)

Η «μεσαιωνική μελέτη», όπως αναφέρεται στον υπότιτλο της αρχικής έκδοσης, του Ροΐδη είναι εμπνευσμένη από τον γνωστό θρύλο σύμφωνα με τον οποίο, το 855 μ.Χ., μια γυναίκα κατάφερε να φτάσει στο ύπατο αξίωμα της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, μεταμφιεσμένη σε άνδρα.

Για την τολμηρή θεματολογία του, αλλά και για την κριτική που σαφώς ασκεί στην Εκκλησία, η Ιερά Σύνοδος αναθεμάτισε το βιβλίο, και απαίτησε την επίσημη απαγόρευση της ανάγνωσής του, ένας στόχος που δεν επετεύχθη. Το μυθιστόρημα σύντομα πέρασε τα ελληνικά αναγνωστικά σύνορα και άρχισε να διαβάζεται στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου -λέγεται πως εντυπωσίασε ακόμα και τον Μαρκ Τουέιν-, και σήμερα αναγνωρίζεται ως μείζον και πρωτοποριακό έργο των ελληνικών γραμμάτων, το οποίο εισήγαγε «το νόημα του ύφους στη λογοτεχνία μας».

Κώστας Ταχτσής (Το τρίτο στεφάνι, εκδ. Ψυχογιός)

Το σημαντικότερο βιβλίο του Κώστα Ταχτσή, με το οποίο καθιερώθηκε στην πεζογραφία μας - παρόλο που χρειάστηκε να περάσει αρκετός καιρός από την πρώτη του έκδοση για να συμβεί αυτό. Η αφηγήτρια, η Νίνα, εξιστορεί τη ζωή της, θέλοντας να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους έκανε τρεις γάμους, και περιγράφοντας παράλληλα την κοινωνία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης του Μεσοπολέμου και της Κατοχής.

Ο Ταχτσής εξέδωσε για πρώτη φορά Το τρίτο στεφάνι με δικά του έξοδα. Το μυθιστόρημα αγνοήθηκε από την πλειοψηφία του κοινού μόλις κυκλοφόρησε, και άρχισε να διαβάζεται ξανά την περίοδο της Χούντας, από τους πολιτικούς κρατούμενους, κέντρισε το ενδιαφέρον του κοινού και επανακυκλοφόρησε το 1970 από τις εκδόσεις Ερμής. Σήμερα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (Η κερένια κούκλα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)

Ο Χρηστομάνος έγραψε δυο εκτεταμένα πεζά, Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ (εκδ. Αλεξάνδρεια), ένα βιογραφικό έργο για την αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας, και την Κερένια κούκλα, το «αθηναϊκό μυθιστόρημά» του, το οποίο, καθώς ήταν γραμμένο στη δημοτική, ξεσήκωσε αντιδράσεις την περίοδο που πρωτοκυκλοφόρησε, όταν το γλωσσικό ζήτημα απασχολούσε ακόμα έντονα την ελληνική κοινωνία, που είχαν ως αποτέλεσμα τον σταματημό της δημοσίευσής του από την εφημερίδα Πατρίς. Κατόπιν, κυκλοφόρησε στην εφημερίδα Νέον Άστυ κι ύστερα σε ενιαία έκδοση, το 1911.

Η υπόθεση έχει να κάνει με ένα ζευγάρι, τον Νίκο και τη Βεργινία, που ζει στα Άνω Πετράλωνα. Εφόσον η Βεργινία είναι βαριά άρρωστη, μια μακρινή της συγγενής, η νεαρή Λιόλια, φιλοξενείται στο σπίτι για να βοηθήσει με τις δουλειές και να φροντίσει την ξαδέρφη της. Όλα αλλάζουν όταν η Λιόλια και ο Νίκος ερωτεύονται…