luise gluck

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον Σάκο Εκστρατείας του, μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για τα βιβλία των Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και θεωρίες» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα») και Άνν Κάρσον [Anne Carson] «Wrong Norma» (εκδ. Jonathan Cape). Κεντρική εικόνα: η Λουίζ Γκλικ. 

Γράφει ο Γιώργος–Ίκαρος Μπαμπασάκης 

Ναι, ανέκαθεν με θέλγουν τα βιβλία που κινούνται στο τρίστρατο όπου συναντώνται η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, και η αυτοβιολογία (η καταγραφή στιγμών που επηρεάζουν όχι μόνο την ψυχονοητική μας κατάσταση αλλά και τους μυς, τους ιστούς, τα οστά, τα σπλάχνα, και τα κύτταρά μας). Ξέρουμε ότι πολλοί δημιουργοί εστιάζουν στο έργο και είναι φειδωλοί στο να φανερώνουν προσωπικές διαθέσεις, ή, κυρίως, τις μεταμφιέζουν σε διαθέσεις άλλων, των ηρώων στα λογοτεχνήματά τους.

Κάποιοι, ωστόσο, εμμένουν στην αυτοέκφραση που συνεπάγεται, και απαιτεί, θητεία σε φιλοσοφικά και θεολογικά πονήματα, εξόχως συγκροτημένο λόγο, καλώς προμελετημένη διάταξη του υλικού. Ο Σάκος Εκστρατείας του Επίμονου Αναγνώστη είναι, και τούτο το θέρος, φορτωμένος με τέτοια κείμενα.

Σύστησα ήδη αυτά του Θάνου Σταθόπουλου (Η διασκευή του εαυτού μου στις 06:30, εκδ. Ίκαρος), και του Δημήτρη Αγγελή (Σκίτσα δρόμων κι έναστρης νύχτας, εκδ. Πόλις). Σε αυτό το τεύχος θα μιλήσω για τον τόμο Αποδείξεις και Θεωρίες και για το μεταβιβλίο Wrong Norma. Και έπεται συνέχεια.

Λουίζ Γκλικ

«Τον Απρίλιο του 1980 το σπίτι μου κάηκε ολοσχερώς. Το καμένο σπίτι: μια μομφή προς τον συλλέκτη», γράφει η Λουίζ Γκλικ [Louise Glück, 22 Απριλίου 1943 - 13 Οκτωβρίου 2023]. Και ξεδιπλώνει εξόχως συγκερασμένες σκέψεις σχετικά με τη διαλεκτική δεινών/δημιουργικότητας, δεικνύοντας πόσο και πώς ο όλεθρος δύναται να λειτουργήσει ως λυτρωτικός καταλύτης, ως εφαλτήριο σύνθεσης ποιημάτων.

Συμπλέκει έτσι, όπως και σε άλλα κείμενά της, το αυτοβιογραφικό φάσμα με τους τρόπους έκφρασης και με την ομιλία σχετικά με τους τρόπους έκφρασης· το βίωμα, έστω και οδυνηρό, με τη διαδικασία της δημιουργίας, με τις εξελίξεις αυτής της διαδικασίας, με τα περάσματα από ένα είδος φόρμας και τόνου σε ένα άλλο, με την ωρίμανση.

stereoma gluck apodeixeis kai theoreies12

Η Γκλικ έγραψε κινώντας τεράστιους όγκους φιλολογικού υλικού, αποδομώντας τους και αναδομώντας τους, εμπλεκόμενη σταδιακά με τεχνικές του μοντάζ που τις διακόνησε με γενναιότητα, έχοντας πάντοτε κατά νου σπαράγματα στιγμών που την σπάραξαν, μαχόμενη με ψυχογενείς νόσους, όπως η ανορεξία, και συγκρουόμενη (ευτυχώς τελεσφόρα) με ό,τι την ταλάνιζε.

Μπορείς να πεις ότι ισχύει για τη βραβευμένη με Νόμπελ ποιήτρια αυτό που είπε για το έργο του ο Στεφάν Μαλαρμέ (και επανέλαβε ο Γκι Ντεμπόρ): “La destruction fut ma Béatrice’’, « Η καταστροφή ήταν η Βεατρίκη μου». Η αφομοίωση αρχαιοελληνικών μύθων, κορυφαίων λογοτεχνικών έργων, μοντερνιστικών επιτευγμάτων, και εν συνεχεία η αποδιάρθρωση και η ανασυγκρότηση τους αποτέλεσε τη μέθοδο και την στρατηγική μιας ποιήτριας που έφτασε στην κορυφή συνδυάζοντας το τραγικό με το κωμικό, το (ενίοτε ψυχρά) ακαδημαϊκό με το χύδην και το αγοραίο, ακόμα και με το αποδιοπομπαίο μικροαστικό.

Στον τόμο Αποδείξεις και Θεωρίες στεγάζονται δεκαέξι υβριδικά κείμενα, κυμαινόμενα όλα ανάμεσα στο ένθερμα αυτοβιολογικό και στο αποστασιοποιημένα δοκιμιακό πεδίο.

Στον τόμο Αποδείξεις και Θεωρίες (μεταφράζει ανεπίληπτα ο χαλκέντερος Γιώργος Λαμπράκος, εκδίδει κομψότατα το Στερέωμα) στεγάζονται δεκαέξι υβριδικά κείμενα, κυμαινόμενα όλα ανάμεσα στο ένθερμα αυτοβιολογικό και στο αποστασιοποιημένα δοκιμιακό πεδίο. Εκφέρει strong opinions (όπως είναι και ο τίτλος ενός τόμου δοκιμίων/κειμένων του Βλάντιμιρ Ναμπόκοφ) είτε όταν το θέμα είναι η ανθρώπινη φύση —η πεισματική, όπως τη χαρακτηρίζει— είτε όταν αναλύει και παρουσιάζει το έργο λαμπρών ομοτέχνων της (Τζορτζ Όπεν, Στάνλεϊ Κούνιτς, Χιού Σάιντμαν, Ρόμπερτ Χας, Κέι Ράιαν, κ.ά.) που, ας πω παρεμπιπτόντως, θα ήταν ευχής έργον να μεταφραστούν στη γλώσσα μας.

«Μπορεί κανείς να γράφει όπως μιλούν οι εραστές, να χρησιμοποιεί απλή γλώσσα για ό,τι είναι ζωτικής σημασίας», επιμένει η Γκλικ· προσυπογράφουμε εμείς.

annecarson

Ανν Κάρσον

Καίτοι έχουν εκδοθεί μόλις τρία έργα της στη χώρα μας, η Ανν Κάρσον [Anne Carson, 21 Ιουνίου 1950], είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους ποιητικούς μας κύκλους, και τα όσα κομίζει συζητούνται περιπαθώς.

ann carson wrong norma

Κάθε της βιβλίο είναι ένα συμβάν, μια πρωτότυπη πρόταση, ένα κοκτέιλ τρόπων. Όπως και η Γκλικ, η Κάρσον είναι άσσος του μοντάζ. Κόβει, ράβει, οικειοποιείται, συρράπτει, συνθέτει. Οι γνώσεις της είναι ευρέως φάσματος, κινούνται από την αρχαιοελληνική γραμματεία μέχρι το cool μεταμοντέρνο και το ιερόσυλο πανκ. Θαρρείς και θητεύει σε έναν διαρκή ασύρματο συντονισμό με τα στρατηγήματα της Λόρι Άντερσον, καθώς προχωρεί σε μιαν ασύστολη (αλλά στρατηγικά μεθοδευμένη) υπονόμευση και διάβρωση των καθιερωμένων, ερωτροπώντας με το Υψηλό, το sublime, υπό τους ήχους των Ramones και της Γιόκο Όνο, κι έχοντας αδιάκοπα στον παλλόμενο νου της το Fluxus, το Νταντά, τους καταστασιακούς, τον Γιόζεφ Μπόις, και τους μπητνίκους.

Και, το δίχως άλλο, τον μέγιστο ανατροπέα και ανανεωτή της μυθιστοριογραφίας, τον μειλίχιο Ντέιβιντ Μάρκσον [David Markson, 1927 – 2010], που είναι αναντίρρητα ο κρυφός εμπνευστής σημαντικότατων καινοτομιών στους τρόπους του εκφράζεσθαι.

Μόλις πριν από μερικούς μήνες, τον Φεβρουάριο του 2024, κυκλοφόρησε το Wrong Norma (εκδ. Jonathan Cape), ένα επίτευγμα, προορισμένο τόσο για δύσκολους λύτες όσο και για αισθαντικούς και ευφυείς αρχάριους. Η Κάρσον φροντίζει επιμελώς να είναι εμφανής η σκιά του Μάρκσον, καθώς συνθέτει ένα μεταβιβλίο από θραύσματα μπολιασμένα με περίτεχνα κατασκευασμένες «αυθάδειες» (όπως έκανε ο Μπάροουζ με τις «ρουτίνες»), ένα έργο που βασικό του ερώτημα είναι το περιβόητο «πώς κάνουμε τέχνη μετά το θάνατο της τέχνης», πώς δημιουργούμε, όντας καλλιτέχνες, μετά το πέρασμα του Ντυσάν και του Ντεμπόρ. Το Wrong Norma είναι ποιητική συλλογή, συναρμολογούμενο δοκίμιο, φιλοσοφική πραγματεία, πανκ προσβολή, καταστασιακό μανιφέστο, φορητό μουσείο, επιτέλεση (performance), εγκατάσταση (installation), και καλειδοσκοπικός ίλιγγος, όλα αυτά και μερικά άλλα στη συσκευασία ενός.

Οι αναφορές και τα κλεισίματα ματιού της Κάρσον είναι η χαρά του δύσκολου λύτη, ενώ τα λογικά της άλματα, που είναι εξωφρενικά, θα ενθουσιάσουν τον αισθαντικό αρχάριο.

Οι αναφορές και τα κλεισίματα ματιού της Κάρσον είναι η χαρά του δύσκολου λύτη, ενώ τα λογικά της άλματα, που είναι εξωφρενικά, θα ενθουσιάσουν τον αισθαντικό αρχάριο. Συναντούμε, σε κόγχες και σηκούς του Wrong Norma (όπως ακριβώς στην περιώνυμη Στήλη του ντανταϊστή Κουρτ Σβίτερς), τον Ίγκι Ποπ να παρεμβαίνει στην Απολογία του Σωκράτη, παρέα με τον Μπομπ Ντίλαν μάλιστα· τη Γιόκο Όνο να συνομιλεί με τον Θεό και Πλάστη· τον Μπαρτ Λανκάστερ βγαλμένο από την απίθανη ταινία o «Κολυμβητής» του Φράνκ Πέρι (βασισμένη στο εξίσου απίθανο διήγημα του Τζον Τσίβερ)· «μαθαίνουμε» το μικρό όνομα του Γκοντό, του ανθρώπου που όλος ο πλανήτης περιμένει από το 1953· φευγαλέα παίρνει το μάτι μας τον πυραυλοκίνητο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας και τον χεγκελιανό χαλυβουργό Ρομπέρτο Μπολάνιο, ενώ μας καθηλώνει με μια διασκευή/επισκευή της καθηλωτικής θρίλερ ατμόσφαιρας που δημιούργησε ο μέγας παθολογοανατόμος της μεταβιομηχανικής εποχής, ο Μίχαελ Χάνεκε με τις δύο εκδοχές (από τον ίδιο αμφότερες, η αυστριακή του 1997 και η αμερικανική του 2007) του Funny Games. Δεν λείπει —πώς άλλωστε;— το δράμα του Πάουλ Τσέλαν και η συνάντησή του με τον πασίγνωστο ορεσίβιο βουκόλο της φιλοσοφίας.

Δράττομαι της ευκαιρίας, να επαναλάβω εδώ δημοσίως αυτό που δεν παύω να διακηρύσσω στις συνάξεις και τις κραιπάλες μας: Θα πανηγυρίσω αλλόφρων το διπλό Νόμπελ Ανν Κάρσον & Λάσλο Κρασναχορκάι, όπως ακριβώς πανηγύρισα αυτό των Όλγκα Τορκάτσουκ & Πέτερ Χάντκε!

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής. Τελευταίο του βιβλίο, η ποιητική σύνθεση «Ωδή Κυψέλης» (εκδ. Ιωλκός).

Αποσπάσματα από τα βιβλία: 

Λουίζ Γκλικ, Αποδείξεις και Θεωρίες:

«Όταν λείπουν η ισχύς και η δυστυχία του ψυχαναγκασμού, όταν λείπει η ουλή, η αμφιθυμία που αναζητά στον εαυτό της την ευθύνη —η κρυφή, εναρκτήρια επιθυμία που θα πρέπει να ήταν παρούσα ώστε να έχει επέλθει η τιμωρία, η αίσθηση πως, κατά έναν τρόπο, καλύτερα να φταίει ο εαυτός παρά να είναι κακός ο κόσμος— όταν λείπει η αμφιθυμία προς τον εαυτό, τότε η γραπτή αναπαράσταση, όσο δεξιοτεχνική κι αν είναι χάνει τη συναισθηματική της αυθεντικότητα» (σ. 91)

Anne Carson, Wrong Norma:

«Memory is a novelist, it saturates the data with its own toxins» (p. 85)

 politeia deite to vivlio 250X102 ARISTERA

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Από το Βιετνάμ στο Καμερούν – δύο χώρες, τρεις συγγραφείς, τέσσερα μυθιστορήματα ξύνουν πληγές πολέμου και αποικιοκρατίας

Από το Βιετνάμ στο Καμερούν – δύο χώρες, τρεις συγγραφείς, τέσσερα μυθιστορήματα ξύνουν πληγές πολέμου και αποικιοκρατίας

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον «Σάκο Εκστρατείας» του, μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, τα μυθιστορήματα της Κιμ Τούι, «ρου» και «εμ» (εκδ. Άγρα), του Ερίκ Βυϊγιάρ, «Μια αξιοπρεπής έξοδος» (εκδ. Πόλις) και του Τομά...

Βρετανός πράκτορας και Αμερικανός κατάσκοπος – Σόμερσετ Μομ & Όλεν Στάινχαουερ σε παράλληλη ανάγνωση

Βρετανός πράκτορας και Αμερικανός κατάσκοπος – Σόμερσετ Μομ & Όλεν Στάινχαουερ σε παράλληλη ανάγνωση

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον «Σάκο Εκστρατείας» του, μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, τα μυθιστορήματα «Άσεντεν ή ο Βρετανός πράκτορας» (μτφρ. Μαρία Λαϊνά & Μάνια Μεζίτη, εκδ. Πατάκη) του Σόμερσετ Μομ [Somerset Ma...

«Grand Hotel Europa» vs «Τα δέντρα»: Η τέχνη των διαλόγων, κάποιες ατεχνίες, κι ορισμένες σκέψεις για πώς να... μην γράφουμε

«Grand Hotel Europa» vs «Τα δέντρα»: Η τέχνη των διαλόγων, κάποιες ατεχνίες, κι ορισμένες σκέψεις για πώς να... μην γράφουμε

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης έρχεται και πάλι με τον «Σάκο Εκστρατείας» του, μιλώντας μας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, μια παράλληλη ανάγνωση των μυθιστορημάτων «Grand Hotel Europa» (μτφρ. Μαργαρίτα Μπονάτσου, εκδ. Ίκαρος) του Ίλια Λέοναρντ Πφέιφερ [Ilja Leona...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμό του

«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμό του

Για το βιβλίο του Μάρκου Αυρήλιου [Marcus Aurelius] «Τα εις εαυτόν» (μτφρ. Αναστασία Καλλιοντζή, εκδ. Οξύ).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Δέκα χρόνια πριν πεθάνει και εν μέσω σφοδρών εκστρατειών, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Α...

Θόρντον Ουάιλντερ: «Η ελπίδα, όπως και η πίστη, δεν είναι τίποτα αν δεν είναι θαρραλέες»

Θόρντον Ουάιλντερ: «Η ελπίδα, όπως και η πίστη, δεν είναι τίποτα αν δεν είναι θαρραλέες»

Μια μέρα σαν σήμερα, 7 Δεκεμβρίου 1975, πέθανε στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ ο συγγραφέας Θόρντον Ουάιλντερ. Πήρε τρεις φορείς βραβείο Πούλιτζερ καθώς και το National Book Award: 

Του Ευθύμιου Σακκά

Είχε γεννηθεί στο ...

Εκδόσεις Καπόν: Χριστουγεννιάτικο bazaar βιβλίου 2024

Εκδόσεις Καπόν: Χριστουγεννιάτικο bazaar βιβλίου 2024

Οι Εκδόσεις Καπόν σας προσκαλούν στο καθιερωμένο τους Bazaar για ένα εορταστικό τετραήμερο, με εξαιρετικούς τίτλους σε ξεχωριστές τιμές.

Επιμέλεια: Book Press

Από την Πέμπτη 12/12 έως και την Κυριακή 15/12 θα βρείτε βιβλία για μικρούς και μεγάλους.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Ανταρκτική» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 3 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΟΙ ...

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», το οποίο κυκλοφορεί στις 2 Δεκεμβρίου από τος εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο 2ο

Εκείνη την εποχή καταπιανόμουν με την κατα...

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Μάριν Ντρζιτς [Marin Držić] «Μπάρμπα Μάρογιε» (μτφρ. Irena Bogdanović), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ


...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

Τα «ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms) έχουν πλέον διακριτή παρουσία στην ελληνική εκδοτική παραγωγή και πολύ εντονότερη στην παγκόσμια. Τι τα διακρίνει, πού απευθύνονται και για τι μιλάει ένα επιτυχημένο rom-com; Επιλέξαμε 15 ρομαντικά μυθιστορήματα που ξεχώρισαν το 2024.

Γράφει η Φανή Χατζή ...

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρία μυθιστορήματα που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Βακχικόν με τα οποία οι συγγραφείς τους συστήνονται στο αναγνωστικό κοινό με σύγχρονες και ιδιαίτερες ιστορίες.

Επιμέλεια: Book Press

Γιούλη Γιανναδάκη ...

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Βία κατά των Γυναικών: 5 βιβλία σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μας αφυπνίζουν

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, προτείνουμε πέντε σύγχρονα βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που καταπιάνονται με τη λεκτική, σωματική και σεξουαλική έμφυλη βία. «Σήκω από πάνω μου» (Μεταίχμιο) της Λίνας Βαρότση, «Μια γυναίκα απολογείται» (Τόπος) της Μαρίας Λούκα, «Διήγημας (Ακυ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ