Με αυτό το κοινωνιολογικό πρίσμα όλα τα διηγήματα του τομιδίου είναι ίδια…, φαίνονται ίδια, αποδίδουν μια κοινή ματιά. Ίδια, επειδή βάζουν στο στόχαστρό τους έναν συγκεκριμένο επαγγελματία και τον παρακολουθούν σε βάθος χρόνου, με τις καλές και τις κακές του στιγμές. Βέβαια, όλο αυτό συνήθως ξεκινά από μια συγκεκριμένη μέρα, στην οποία συνοψίζεται ένα μεγάλο μέρος της ρουτίνας του και συμπυκνώνεται όλος ο δημιουργικός χρόνος της επαγγελματικής του ζωής.

Το λεξιλόγιο, η καθημερινή αργκό, οι όροι, το ύφος της πιάτσας δίνονται με τόσο μεγάλη πιστότητα, ώστε ο αναγνώστης να βιώνει, να συμ-βιώνει, να συμ-πάσχει με τον ήρωα σε μια ζωντανή σχέση με το κείμενο αλλά και με τον τρόπο ζωής που προβάλλεται.

Μόνο που ο χρόνος αυτός δεν είναι τόσο… δημιουργικός. Ο ίδιος ο τίτλος υπονοεί κάτι που επιβεβαιώνεται και κατά την ανάγνωση των κειμένων, ότι δηλαδή ο ρυθμός που ακολουθείται από κάθε εργαζόμενο είναι τεταμένος, πιεστικός, επαναλαμβανόμενος, τυποποιημένος εν πολλοίς. Από τον συγκολλητή στον Πειραιά, που μεγάλωσε μέσα στα καράβια, μέχρι τον εργολάβο, που ήξερε τόσο τα μυστικά κάθε έργου στο δημόσιο όσο και όλο το βρώμικο παρασκήνιο των “αναθέσεων”, κι από την ηθοποιό που νιώθει ότι γερνάει ώς τον γηραιό καπετάνιο που ξέρει πολλά. Όλοι αυτοί ανακατεύονται με τον γουδοχέρι της δουλειάς, σε τέτοιο βαθμό που μηχανοποιούνται, ακολουθούν μια ράγα τυφλά, πειθήνια, ζωικά, ώσπου να καταλάβουν ότι όλα ήταν σωστά αλλά και μάταια ταυτόχρονα.

Το στρατηγικό πλεονέκτημα της μικρής συλλογής του Κώστα Περούλη είναι το ύφος που αγκαλιάζει κάθε περίπτωση, κάθε αφηγητή ξεχωριστά και δένει με την ιδιόλεκτό του τόσο πειστικά, που αναρρωτιέται κανείς αν ο σπουδασμένος νομικός και φιλόλογος συγγραφέας, ο νεοεμφανιζόμενος πεζογράφος, έχει περάσει από τέτοια χειρωνακτικά ως επί το πλείστον επαγγέλματα και ξέρει από μέσα τις φανερές και τις κρυφές τους γωνίες. Το λεξιλόγιο, η καθημερινή αργκό, οι όροι, το ύφος της πιάτσας δίνονται με τόσο μεγάλη πιστότητα, ώστε ο αναγνώστης να βιώνει, να συμ-βιώνει, να συμ-πάσχει με τον ήρωα σε μια ζωντανή σχέση με το κείμενο αλλά και με τον τρόπο ζωής που προβάλλεται. Το ύφος ντύνει τόσο ταιριαστά τον ήρωα, σαν κοστούμι τον ηθοποιό, και αναδεικνύει το ποιόν του.

Ρεαλιστικές φωτογραφίες της Ελλάδας και των ανθρώπων της, οι οποίοι ξέρουν πολύ καλά τη δουλειά τους, τα μυστικά και τα παρασκήνια, τα μέσα και τα έξω.

Κάθε διήγημα απομονωμένο ίσως να μην φαινόταν τόσο ιδιαίτερο και εξαιρετικό, να μην αναδείκνυε το μπόι του. Αλλά όλα μαζί, δέκα στη σειρά, με το ένα να φωτίζει το άλλο, με το ένα να πλαισιώνει -είτε πριν είτε μετά- το άλλο, στον ίδιο ρυθμό, στην ίδια αλυσίδα λόγων, δημιουργούν ένα πολύπτυχο, ένα δεκάπτυχο, φωνών, που αναδιπλούμενο κατασκευάζει ένα πανόραμα, ένα πολυδιάστατο πανό της κοινωνίας μας που βάζει τα καλούπια κι εμείς χτίζουμε, παίζει τον χορό κι εμείς χορεύουμε. Η ζωή, αυτό το μαγκανοπήγαδο της επανάληψης, αυτός ο μικρός ή μεγάλος γολγοθάς της επιβίωσης είναι εδώ και μαζί η ελληνική κοινωνία.

Η τελευταία προσωπογραφείται με δέκα πορτρέτα. Όλα μαζί συνθέτουν το πρόσωπό της αποτελούμενο από δέκα αντιπροσωπευτικούς χώρους, όπου η εργασία συχνά συνδέεται με την παρανομία και η προσωπική δημιουργικότητα με τη ρουτίνα. Ο Πειραιάς με τη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη και τα καράβια, το δικαστήριο, το νοσοκομείο, το θέατρο, οι εργολαβίες με το δημόσιο, η αγροτική ζωή είναι ρεαλιστικές φωτογραφίες της Ελλάδας και των ανθρώπων της, οι οποίοι ξέρουν πολύ καλά τη δουλειά τους, τα μυστικά και τα παρασκήνια, τα μέσα και τα έξω, κι εκεί αποκαλύπτεται μια εικόνα που δεν μένει σ’ αυτό που η τηλεόραση αποκαλύπτει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

Αυτόματα
Κώστας Περούλης
Αντίποδες 2015
Σελ. 128, τιμή εκδότη €9,16