richard colman paintings everythingwithatwist

Για το βιβλίο της Μαρίας Γιαγιάννου Μπαλαντέρ - Μια ερωτική εξτραβαγκάντσα (εκδ. Μελάνι).

Του Ζαφείρη Νικήτα

Στις 17 Μαρτίου 1973 ο Ζακ Ντεριντά έγειρε, κυρτός, πάνω από τα έγγραφά του. Έχει μόλις τελειώσει (αν ποτέ τελειώνει η γραφή) το βιβλίο του με τίτλο Λευκή μυθολογία, όπου διερευνά την λειτουργία της μεταφοράς στην φιλοσοφία. Ο γάλλος φιλόσοφος είναι σαράντα τριών ετών και ήδη έχει εισαγάγει, λίγα χρόνια πριν, το 1967, τον όρο «αποδομισμός».

Όπως η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, έτσι και η Μαρία Γιαγιάννου, ανοίγει την στενή πόρτα της γλώσσας και κατρακυλά σε μια κειμενική χώρα, γεμάτη ερεθίσματα και ερεθισμούς.

Ακριβώς μια δόμηση αποδόμησης είναι το βιβλίο της Μαρίας Γιαγιάννου με τίτλο Μπαλαντέρ. Ένας αφηγητής, μια γυναίκα που μιλά, καταγράφει σε σύντομα διαδοχικά κεφάλαια την ερωτική εμπειρία, την αναπηρία της αισθηματικής αφήγησης, σε ένα βιβλίο καλειδοσκόπιο. Όπως η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, έτσι και η Μαρία Γιαγιάννου, ανοίγει την στενή πόρτα της γλώσσας και κατρακυλά σε μια κειμενική χώρα, γεμάτη ερεθίσματα και ερεθισμούς. Όσο χτίζει, βήμα βήμα, το σύμπαν ενός παθιασμένου μετα-έρωτα, άλλο τόσο αναδεικνύει τη διαρκή συνομιλία της γραφής με φιλοσόφους και συγγραφείς, από τον Μπαρτ μέχρι τον Ελύτη. Κι όμως, το πιο σημαντικό στοιχείο, μέσα στο βιβλίο αυτό της πανσπερμίας, είναι η ισχυρή δημιουργία ενός λανθάνοντος ιδιώματος, ενός ύφους, μιας στάσης απέναντι στο λογοτεχνικό κείμενο.

Όπως ο Ντεριντά αξιοποίησε την τεχνική της «απορίας», aporia με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή της διαρκούς αποσύνθεσης και ανασύνθεσης του κειμένου, του ξηλώματος του γλωσσικού υφαντού μέσα από αφορμές λέξεων και εξοστρακισμούς σκέψης, έτσι και η Γιαγιάννου συντονίζει την αστάθεια του ερωτικού φαινομένου με την παιγνιώδη δυνατότητα της γραφής και καταθέτει τον Μπαλαντέρ, μια ερωτική μεταφιλοσοφία. Το εγώ του αφηγητή κυνηγά, σαν σκυλάκι, το εγώ του υποκειμένου του πόθου. Το βρίσκει, το χάνει. Το επιζητά, το αποφεύγει. Το αγγίζει, το ραπίζει, το ενστερνίζεται και το γλυκοκοιτά.

Η Γιαγιάννου γράφει με την έκσταση της απορίας, με τη βεβαιότητα του σώματος. Το βιβλίο της θυμίζει μια επιδερμίδα που αρνείται να κοντοσταθεί, αρνείται να παραμείνει η ίδια. Σε κάθε της κεφάλαιο αλλάζει τροπισμούς, λοξοδρομεί σε σοκάκκια γλώσσας, μας βγάζει τη γλώσσα, παιγνιοπαίζει και σοβαρολογεί. Έτσι και το δέρμα, με τις απαλοιφές και τις κυτταρικές ανανεώσεις του, αλλάζει μένοντας ίδιο. Γιατί το χάδι, όπως η λέξη, αφήνει πάντα αποτύπωμα.

Ο έρωτας βιώνεται ολόκληρος και καταγράφεται, αντίστροφα, στα εξ ων συνετέθη.

Ο Μπαλαντέρ λοιπόν είναι πριν απ’ όλα μια γιορτή της θραύσης, ένας εκρηκτικός εορτασμός του ερωτικού φαινομένου. Ο έρωτας βιώνεται ολόκληρος και καταγράφεται, αντίστροφα, στα εξ ων συνετέθη. Αυτή είναι μια δραματική επιλογή χασμάτων, μια απόκρυφη ιστορία, ένα αφήγημα ερωτευμένων που σκεπάζονται με το σεντόνι των λέξεων και οργιάζουνε γυμνοί.

Το βιβλίο είναι μία σύνθεση από μικρές εξομολογήσεις, πυκνά δοκίμια σάρκας, λέξεις ακρωτηριασμένες σαν φιλί που έμεινε μισό και μια διαρκή γιορτή της τυπογραφίας. Κάποιες λέξεις διογκώνονται (κυριολεκτικά, αποκτούν άλλο μέγεθος πάνω στη σελίδα) σαν στιγμιαίοι γλωσσικοί πριαπισμοί. Η λέξη «Τίγρις», η φράση «Να νιώθεις» ή «μην ανήσυχες» και βέβαια η λέξη «Εσύ» γίνονται τέτοια μεγάλα σύμβολα, οδοδείκτες της επιθυμίας μέσα στην άσφαλτο του κειμένου.

Δεν γράφω για εσένα, γράφω εσένα, σημειώνει κάπου η Γιαγιάννου. Κανένας διαχωρισμός δεν μπορεί να υπάρξει μεταξύ της έγγραφης διαδικασίας και της σωματικής υπόστασης. Όλα τελετουργούν σώμα, όλα μειγνύονται, πυρ κι αφή κι αέρας συναντιούνται, σε μια επιτέλεση γραφής.

Στο βιβλίο του Aporias σημειώνει ο Ντεριντά το εξής παράθεμα: Πεθαίνοντας – περιμένοντας (ο ένας τον άλλο) στα όρια της αλήθειας. Σε αυτό ακριβώς το όριο στέκεται, οριακά, ο Μπαλαντέρ, αυτό το θραυσματικό μανιφέστο της ηδονής. Ο υποκειμενισμός προέχει, την ίδια στιγμή που ακόμη και η ίδια η επιστήμη της ιστοριογραφίας δέχεται την αδυναμία του αντικειμενισμού της, έτσι και η τέχνη της αφηγηματολογίας ευφραίνεται στην μετατοπιζόμενη ακρίβεια της πρωτοπρόσωπης οπτικής.

yiayiannouΗ δραματική ένταση που διατρέχει τον Μπαλαντέρ, αυτό που θα ονόμαζα ψυχισμός του κειμένου, είναι η ανεκπλήρωτη επιθυμία, ένα παράπονο, σχεδόν οργή. Μια οργή πόθου βέβαια, μια λυσσαλέα διεκδίκηση του άλλου, μια αχαλίνωτη επιθυμία σπαραγμού, κατασπάραξης, ερωτικού κανιβαλισμού. Η συγγραφέας δαγκώνει τις λέξεις, σκίζει κομμάτια σάρκινα, διαρρηγνύει τα ιμάτια της γλώσσας.

Όλο το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην ασυνέπεια της σημειολογίας, στην ελευθερία του αποδομισμού. Σημαίνον είναι το σώμα και σημαινόμενο το αίσθημα. Καμιά σωσσυρική αντιστοιχία όμως δεν μπορεί να επιτευχθεί ανάμεσά τους. Η αρμόνια του έρωτα, υπονοεί η εμμέσως η Γιαγιάννου, είναι ακριβώς η ακατάπαυστη ταραχή.

Μπαλαντέρ επομένως είναι ο κάθε εραστής, είναι αυτός που ακροβατεί στο σκοινί των επιθυμιών του. Κι η Γιαγιάννου μας παραδίδει τα ακριβή του σημειώματα, τις σκέψεις του τρικυμισμένου.

* Ο ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ είναι ποιητής και σκηνοθέτης.

altΜπαλαντέρ
Μια ερωτική εξτραβαγκάντσα
Μαρία Γιαγιάννου
Μελάνι 2015
Σελ. 80, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ