alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη Αλλού, στο πουθενά (εκδ. Μελάνι).

Της Έλενας Μαρούτσου

Ένας κλασικός ορισμός του διηγήματος θέλει τη συντομία να είναι το βασικό χαρακτηριστικό του. Η συντομία αυτή, η ολιγοσέλιδη δηλαδή έκταση, υπαγορεύει και μια σειρά από αντίστοιχους «περιορισμούς»: περιορισμό στο χρόνο και στο χώρο (συνήθως ένα διήγημα διαδραματίζεται σε έναν τόπο και σε περιορισμένο χρόνο), ενώ εξίσου «σφιγμένη» είναι και η πλοκή, που πλέκεται συχνά γύρω από ένα επεισόδιο και δεν εμπλέκει παρά λίγους ανθρώπους. Αν θέλαμε να κάνουμε μια παρομοίωση από τον χώρο της ζωγραφικής, το διήγημα είναι ένας πίνακας ενώ το μυθιστόρημα μια ολόκληρη τοιχογραφία.

Φυσικά, αυτό που κάνουν οι ορισμοί είναι να προσπαθούν να πιάσουν με το λάσο τους ένα ζωντανό είδος που τρέχει, και όσο η εποχή μας τείνει να πειραματίζεται με όλο και μεγαλύτερη ελευθερία στην τέχνη, τόσο πιο «αχαλίνωτη» μοιάζει η τελευταία, τόσο πιο δύσκολο να πιαστεί στο λάσο των ορισμών που επιχειρούν οι μελετητές της. Έτσι πλέον έχουμε διηγήματα που ανοίγονται στον χώρο και το χρόνο, φλερτάροντας σε έκταση με τη νουβέλα, άλλα που συρρικνώνονται πετυχαίνοντας μέσω της πύκνωσης ένα ποιητικό συχνά αποτέλεσμα όπου η πλοκή είναι υποτυπώδης και ως κύριος πρωταγωνιστής αναδεικνύεται η γλώσσα.

Οι ιστορίες της Δέρβη συνδέουν με χαμηλόφωνο τρόπο το προσωπικό με το συλλογικό, τοποθετώντας τον άνθρωπο να κολυμπάει στα κύματα που προκαλεί η Ιστορία, άλλοτε προσπαθώντας κάπου να επιστρέψει, άλλοτε απλώς να επιπλεύσει κι άλλοτε να φτάσει κάπου, τις περισσότερες φορές αλλού από τον τόπο για τον οποίο ξεκίνησε.

Η Λουκία Δέρβη, με το τέταρτο βιβλίο της επιστρέφει στη μικρή φόρμα (όπως είθισται πια να ονομάζεται η ευρεία κατηγορία σύντομων κειμένων) η οποία υπήρξε και συγγραφική αφετηρία της. Τα δώδεκα ολιγοσέλιδα διηγήματα που συνιστούν τη συλλογή Αλλού, στο πουθενά (εκδ. Μελάνι), κινούνται στο χώρο του κλασσικού διηγήματος, με την πλοκή να εκτυλίσσεται στο παρόν ή το πρόσφατο παρελθόν και τους άσημους ήρωές της σπαρμένους σε διάφορα σημεία του χάρτη. Ένας Έλληνας στρατιωτικός προσφέρει για λίγο τον χαρταετό που κρατάει ο γιος του στην Ανδρούλα, ένα κορίτσι 14 χρονών στο Πέντε Μίλι, μια παραλία στην Κύπρο όπου αργότερα έγινε η απόβαση. Η Ντιλιάννα, ένα κοριτσάκι από τη Βουλγαρία, μετά από τον ξαφνικό θάνατο των γονιών της πάει να ζήσει σε μια θεία της στην Ελλάδα. Η Ντόνι από τη Σάμο ονειρεύεται όλη της τη ζωή να ταξιδέψει στο Τζιμπουτί να βρει τον πατέρα της και την αδελφή της που είχαν ριζώσει εκεί. Ο Στρατής, συνταξιούχος ψιλικατζής και ο Κρις, νεαρός από τη Βουλγαρία που τον βοηθάει στις δουλειές, ξεκινούν για ένα ταξίδι όπου θα αντικρίσει ο ένας το πραγματικό πρόσωπο του άλλου.

Το ταξίδι, είτε ως ξαφνική ανατροπή, είτε ως όνειρο προορισμένο για διάψευση ή ματαίωση, μοιάζει να είναι το μοτίβο που κυριαρχεί σε όλες αυτές τις ιστορίες. Άνθρωποι που έρχονται από αλλού και πάνε αλλού, οι περισσότεροι καταλήγοντας πουθενά: σε αυτό το πουθενά που κουβαλάμε όλοι δυνητικά ως μαύρη τρύπα μέσα στις ζωές μας κι απειλεί κάποτε να τις καταπιεί. Οι ιστορίες της Δέρβη συνδέουν με χαμηλόφωνο τρόπο το προσωπικό με το συλλογικό, τοποθετώντας τον άνθρωπο να κολυμπάει στα κύματα που προκαλεί η Ιστορία, άλλοτε προσπαθώντας κάπου να επιστρέψει άλλοτε απλώς να επιπλεύσει κι άλλοτε να φτάσει κάπου, τις περισσότερες φορές αλλού από τον τόπο για τον οποίο ξεκίνησε.

alt
   Η Λουκία Δέρβη
 

Το θέμα είναι πράγματι ελκυστικό και η Δέρβη προσπαθεί να σταθεί στο ύψος του, με γλώσσα απλή, ρέουσα, που συχνά χρωματίζεται με ένα ιδιότυπο χιούμορ ή μια υπόκωφη μελαγχολία σχεδόν αδιόρατη. Κατά τη γνώμη μου το συγγραφικό αποτέλεσμα είναι πολύ πιο ενδιαφέρον όταν η συγγραφέας τοποθετεί την ιστορία της μέσα σε μια λεπτή φέτα χρόνου και εστιάζει σε ένα επεισόδιο ή μια μικρή περίοδο στη ζωή των ηρώων της. Όταν, αντίθετα, μέσα σε λίγες σελίδες προσπαθεί να καλύψει σχεδόν μια ολόκληρη ζωή, το αποτέλεσμα μοιάζει ρηχό, κάπως βιαστικά και επιδερμικά δοσμένο. Αυτό πιστεύω πως είναι αναπόφευκτο, μια που ένα διήγημα όσο μεγαλύτερη χρονική έκταση προσπαθεί να καλύψει στη ζωή των ηρώων, όσο πιο πολλές περιπέτειες και ανατροπές προσπαθεί να χωρέσει μέσα, τόσο χάνει σε βάθος και καθαρότητα εστίασης.

Από τα καλύτερα διηγήματα της συλλογής είναι, κατά τη γνώμη μου, το «2109613655», όπου η ηρωίδα θυμάται σε μια έκλαμψη τον τηλεφωνικό αριθμό του χρόνια πια πεθαμένου πατέρα της και τον καλεί. Στη συνέχεια επισκέπτεται με μια πρόφαση το παλιό του διαμέρισμα. Την υποδέχονται οι νέοι ενοικιαστές, μια οικογένεια αλλοδαπών με ένα μωράκι στην κούνια. Εδώ το «αλλού» και το «πουθενά» αφορούν στο θάνατο, την αδυναμία επιστροφής των αγαπημένων προσώπων, το κενό που αφήνουν και πώς τελικά καλύπτεται αυτό από άλλα πρόσωπα σε αυτή την πολύβουη αίθουσα αφίξεων κι αναχωρήσεων που είναι ο κόσμος.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΑλλού, στο πουθενά
Λουκία Δέρβη
Μελάνι 2015
Σελ. 100, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΔΕΡΒΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Με εννέα εκδηλώσεις για την Πέμπτη 19 Ιουνίου συνεχίζεται το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025, φτάνοντας ως τη Θεσσαλονίκη και την Κύπρο. Κεντρική εικόνα: Η Εστέρ Πανιάγουα (Esther Paniagua).

Επιμέλεια: Book Press

...
«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

Για την παράσταση «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Προχθές είδα τη χορογραφία «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ