alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη Αλλού, στο πουθενά (εκδ. Μελάνι).

Της Έλενας Μαρούτσου

Ένας κλασικός ορισμός του διηγήματος θέλει τη συντομία να είναι το βασικό χαρακτηριστικό του. Η συντομία αυτή, η ολιγοσέλιδη δηλαδή έκταση, υπαγορεύει και μια σειρά από αντίστοιχους «περιορισμούς»: περιορισμό στο χρόνο και στο χώρο (συνήθως ένα διήγημα διαδραματίζεται σε έναν τόπο και σε περιορισμένο χρόνο), ενώ εξίσου «σφιγμένη» είναι και η πλοκή, που πλέκεται συχνά γύρω από ένα επεισόδιο και δεν εμπλέκει παρά λίγους ανθρώπους. Αν θέλαμε να κάνουμε μια παρομοίωση από τον χώρο της ζωγραφικής, το διήγημα είναι ένας πίνακας ενώ το μυθιστόρημα μια ολόκληρη τοιχογραφία.

Φυσικά, αυτό που κάνουν οι ορισμοί είναι να προσπαθούν να πιάσουν με το λάσο τους ένα ζωντανό είδος που τρέχει, και όσο η εποχή μας τείνει να πειραματίζεται με όλο και μεγαλύτερη ελευθερία στην τέχνη, τόσο πιο «αχαλίνωτη» μοιάζει η τελευταία, τόσο πιο δύσκολο να πιαστεί στο λάσο των ορισμών που επιχειρούν οι μελετητές της. Έτσι πλέον έχουμε διηγήματα που ανοίγονται στον χώρο και το χρόνο, φλερτάροντας σε έκταση με τη νουβέλα, άλλα που συρρικνώνονται πετυχαίνοντας μέσω της πύκνωσης ένα ποιητικό συχνά αποτέλεσμα όπου η πλοκή είναι υποτυπώδης και ως κύριος πρωταγωνιστής αναδεικνύεται η γλώσσα.

Οι ιστορίες της Δέρβη συνδέουν με χαμηλόφωνο τρόπο το προσωπικό με το συλλογικό, τοποθετώντας τον άνθρωπο να κολυμπάει στα κύματα που προκαλεί η Ιστορία, άλλοτε προσπαθώντας κάπου να επιστρέψει, άλλοτε απλώς να επιπλεύσει κι άλλοτε να φτάσει κάπου, τις περισσότερες φορές αλλού από τον τόπο για τον οποίο ξεκίνησε.

Η Λουκία Δέρβη, με το τέταρτο βιβλίο της επιστρέφει στη μικρή φόρμα (όπως είθισται πια να ονομάζεται η ευρεία κατηγορία σύντομων κειμένων) η οποία υπήρξε και συγγραφική αφετηρία της. Τα δώδεκα ολιγοσέλιδα διηγήματα που συνιστούν τη συλλογή Αλλού, στο πουθενά (εκδ. Μελάνι), κινούνται στο χώρο του κλασσικού διηγήματος, με την πλοκή να εκτυλίσσεται στο παρόν ή το πρόσφατο παρελθόν και τους άσημους ήρωές της σπαρμένους σε διάφορα σημεία του χάρτη. Ένας Έλληνας στρατιωτικός προσφέρει για λίγο τον χαρταετό που κρατάει ο γιος του στην Ανδρούλα, ένα κορίτσι 14 χρονών στο Πέντε Μίλι, μια παραλία στην Κύπρο όπου αργότερα έγινε η απόβαση. Η Ντιλιάννα, ένα κοριτσάκι από τη Βουλγαρία, μετά από τον ξαφνικό θάνατο των γονιών της πάει να ζήσει σε μια θεία της στην Ελλάδα. Η Ντόνι από τη Σάμο ονειρεύεται όλη της τη ζωή να ταξιδέψει στο Τζιμπουτί να βρει τον πατέρα της και την αδελφή της που είχαν ριζώσει εκεί. Ο Στρατής, συνταξιούχος ψιλικατζής και ο Κρις, νεαρός από τη Βουλγαρία που τον βοηθάει στις δουλειές, ξεκινούν για ένα ταξίδι όπου θα αντικρίσει ο ένας το πραγματικό πρόσωπο του άλλου.

Το ταξίδι, είτε ως ξαφνική ανατροπή, είτε ως όνειρο προορισμένο για διάψευση ή ματαίωση, μοιάζει να είναι το μοτίβο που κυριαρχεί σε όλες αυτές τις ιστορίες. Άνθρωποι που έρχονται από αλλού και πάνε αλλού, οι περισσότεροι καταλήγοντας πουθενά: σε αυτό το πουθενά που κουβαλάμε όλοι δυνητικά ως μαύρη τρύπα μέσα στις ζωές μας κι απειλεί κάποτε να τις καταπιεί. Οι ιστορίες της Δέρβη συνδέουν με χαμηλόφωνο τρόπο το προσωπικό με το συλλογικό, τοποθετώντας τον άνθρωπο να κολυμπάει στα κύματα που προκαλεί η Ιστορία, άλλοτε προσπαθώντας κάπου να επιστρέψει άλλοτε απλώς να επιπλεύσει κι άλλοτε να φτάσει κάπου, τις περισσότερες φορές αλλού από τον τόπο για τον οποίο ξεκίνησε.

alt
   Η Λουκία Δέρβη
 

Το θέμα είναι πράγματι ελκυστικό και η Δέρβη προσπαθεί να σταθεί στο ύψος του, με γλώσσα απλή, ρέουσα, που συχνά χρωματίζεται με ένα ιδιότυπο χιούμορ ή μια υπόκωφη μελαγχολία σχεδόν αδιόρατη. Κατά τη γνώμη μου το συγγραφικό αποτέλεσμα είναι πολύ πιο ενδιαφέρον όταν η συγγραφέας τοποθετεί την ιστορία της μέσα σε μια λεπτή φέτα χρόνου και εστιάζει σε ένα επεισόδιο ή μια μικρή περίοδο στη ζωή των ηρώων της. Όταν, αντίθετα, μέσα σε λίγες σελίδες προσπαθεί να καλύψει σχεδόν μια ολόκληρη ζωή, το αποτέλεσμα μοιάζει ρηχό, κάπως βιαστικά και επιδερμικά δοσμένο. Αυτό πιστεύω πως είναι αναπόφευκτο, μια που ένα διήγημα όσο μεγαλύτερη χρονική έκταση προσπαθεί να καλύψει στη ζωή των ηρώων, όσο πιο πολλές περιπέτειες και ανατροπές προσπαθεί να χωρέσει μέσα, τόσο χάνει σε βάθος και καθαρότητα εστίασης.

Από τα καλύτερα διηγήματα της συλλογής είναι, κατά τη γνώμη μου, το «2109613655», όπου η ηρωίδα θυμάται σε μια έκλαμψη τον τηλεφωνικό αριθμό του χρόνια πια πεθαμένου πατέρα της και τον καλεί. Στη συνέχεια επισκέπτεται με μια πρόφαση το παλιό του διαμέρισμα. Την υποδέχονται οι νέοι ενοικιαστές, μια οικογένεια αλλοδαπών με ένα μωράκι στην κούνια. Εδώ το «αλλού» και το «πουθενά» αφορούν στο θάνατο, την αδυναμία επιστροφής των αγαπημένων προσώπων, το κενό που αφήνουν και πώς τελικά καλύπτεται αυτό από άλλα πρόσωπα σε αυτή την πολύβουη αίθουσα αφίξεων κι αναχωρήσεων που είναι ο κόσμος.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΑλλού, στο πουθενά
Λουκία Δέρβη
Μελάνι 2015
Σελ. 100, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΔΕΡΒΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Φρανσουά Ραμπελαί [François Rabelais] «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ – Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον» (μτφρ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει». 

Επιμέλεια: Book ...

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Με αφορμή την 100η επέτειο από τη γέννηση της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα [Wislawa Szymborska 1923-2012], η Πρεσβεία της Πολωνίας σε συνεργασία με την Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ διοργανώνουν στις 7 Δεκεμβρίου ένα αφιέρωμα στη ζωή και στ...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ