Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Ουμπέρτο Έκο στο μυθιστόρημά του «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (Bombiani 2004, Ελληνικά γράμματα 2005 - Ψυχογιός 2012) επιστρέφει στην παιδική ηλικία του αφηγητή μέσω των κόμικς που ο τελευταίος ξαναβρήκε στο σπίτι του παππού. Οι χάρτινοι ήρωες τού θυμίζουν έναν ολόκληρο κόσμο που διυλίζεται μέσα από την παιδική ματιά και αντανακλά τις πολιτικές αναταράξεις της φασιστικής Ιταλίας. Ο Βασίλης Αλεξάκης αντίστοιχα βάζει τον γηραιό ήρωά-του να αναπολεί τα παιδικά του αναγνώσματα, από τον «Ροβινσώνα Κρούσο» ώς τους «Άθλιους» κι από τον «Μιχαήλ Στρογκόφ» μέχρι τον «Ταρζάν». 

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η απανωτή έκδοση βιβλίων του Φρόιντ και βιβλίων για τον Φρόιντ είναι ένα από τα ευτυχέστερα γεγονότα της εκδοτικής μας παραγωγής. Νέες μεταφράσεις των κλασικών έργων του, νέες βιογραφίες, νέες μελέτες από Έλληνες και ξένους ειδικούς, περιοδικά ποικίλων ψυχαναλυτικών τάσεων που συνεχίζουν την κυκλοφορία τους: όλα αυτά δείχνουν το συνεχιζόμενο, πιθανώς και εντεινόμενο ενδιαφέρον για τον σπουδαιότερο στοχαστή του 20ού αιώνα. 

Του Θωμά Ψύρρα

Μετά από 11 ποιητικές συλλογές, αρχής γενομένης με την Πορεία το 1980, ο Κώστας Λάνταβος έφτασε στη δωδεκάτη με Τα Ευτελή και τα Σπουδαία. Τριάντα χρόνια ποιητικής πορείας. «Μέσα της όλοι μεγαλώνουμε», που λέει κι Εμπειρίκος το 1937 στην «Ενδοχώρα[1]». Και ωριμάζουμε, λέω εγώ. Αλλά τι είναι η ποιητική ωρίμαση; 

Για το μυθιστόρημα «Μοιραία Πράγα», του Φίλιπ Κερ (μτρφ. Δημήτρης Αθηνάκης, εκδ. Κέδρος). 

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Στο «Μια ιστορία για το παρόν» εμπεριέχονται πολλές από τις ιστορίες που βιώνουμε την τελευταία δεκαετία: βασανιστική καθημερινότητα, ανεργία και οι συνέπειές της στα μέλη της οικογένειας, κακοποίηση παιδιών στα σχολεία, πορνεία, η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, ο φόβος για την επιβίωση, η αδυναμία άντλησης κάποιου νοήματος, οικονομική και υπαρξιακή κρίση, αυτοκτονίες και φυσικές καταστροφές. Αυτές είναι κάποιες από τις ιστορίες που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος και η Οζέκι στον αντίποδα βάζει τη δυτική φιλοσοφία και το Ζεν, τη κβαντική φυσική και τη λογοτεχνία, προκειμένου να εξισορροπήσει το δράμα του σύγχρονου ανθρώπου μετά το τσουνάμι των σοκαριστικών ανατροπών που έχει υποστεί.

Του Μένη Κουμανταρέα*

Με τα βιβλία των πολύ νέων μελαγχολώ. Κοίταξε να δεις, λέω στον εαυτό μου, πόσο άλλου είδους συγγραφείς είναι τα παιδιά αυτά και διαφορετικά προσγειωμένοι. Πόσο διαφορετική γλώσσα χρησιμοποιούν και εικονοποιία, πόσο αλλιώτικος είναι εν τέλει ο κόσμος τον οποίο περιγράφουν. Γι' αυτό, παρ' όλη τη διάθεση και την περιέργεια που έχω να δω τι γράφουν, τελευταία πλησιάζω τα βιβλία τους με δισταγμό, αν όχι και με κάποιο φόβο. Φόβο μην δεν τους καταλάβω, φόβο για τους άφθονους ιδιωματισμούς της γλώσσας τους αλλά και της ζωής που περιγράφουν. Φόβος μήπως και φανώ ξεπερασμένος μπροστά τους. Ή μήπως είναι από υπερτροφικό εγωισμό ότι μόνο εμείς, η δικιά μου γενιά, ήξερε να γράφει, και πως όλοι ετούτοι είναι "λογοτεχνία ποπ κορν"; 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το κείμενο, το οποίο στην ουσία εισάγει τον δημιουργό του στην πεζογραφία, προκαλεί στην αρχή της ανάγνωσης αμφίθυμα συναισθήματα. Από τη μία, βλέπει κανείς μια γλώσσα που, χωρίς να ξεφεύγει από τη νόρμα, αφήνει τα ίχνη της μέχρι σημείου να μπορεί ο αναγνώστης να μιλήσει για ύφος. Ένα ύφος απλό αλλά και στοχαστικό, στιβαρό αλλά καθόλου στάσιμο, που παρακολουθεί την αφήγηση και εν μέρει την προωθεί. Από την άλλη, ο αναγνώστης φοβάται ότι έπεσε πάλι πάνω σε ένα μυθιστόρημα ομφαλοσκοπικό, που πιάνει ένα ψυχικό τραύμα και το περιφέρει μέχρι να το ζαλίσει, μέχρι να ζαλίσει και όλους εμάς που το διαβάζουμε. 

Του Γιώργου Βέη 

Πρόκειται για το δέκατο πέμπτο έργο στη σειρά της πεζογραφικής παραγωγής του Πολ Μπέντζαμιν Όστερ (Paul Benjamin Auster), συγγραφέα των πολλαπλών εκπλήξεων και των αλλεπάλληλων ανατροπών, που γεννήθηκε το 1947, στο σκυθρωπό Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Δομημένο σε τέσσερις ευδιάκριτες ενότητες, καλύπτει την περίοδο 1967-2007 και συνιστά άλλο ένα δείγμα της ομολογούμενης δεξιοτεχνίας του συγγραφέα.

Του Νίκου Ξένιου 

Το έργο του Αλμπέρτο Μοράβια εν γένει μοιάζει με νεκρώσιμη ακολουθία για τον σύγχρονο ανθρωπισμό. Στους Δύο φίλους, κεντρικός ήρωας είναι ένας νεαρός διανοούμενος που πασχίζει να ξεπεράσει την αίσθηση τρόμου και απαξίωσης[1] που βιώνει σε σχέση με τον εαυτό του και την ιταλική κοινωνία γύρω του, στο άρμα του αποσαθρωμένου αξιακού συστήματος που ακολούθησε τους δύο μεγάλους πολέμους[2].

Του Γιώργου Λαμπράκου

Το ζήτημα των θεών, της θρησκείας, της πίστης σε μια ανώτερη εξωκοσμική δύναμη, αγγίζει τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Από τις πρώτες ανιμιστικές δοξασίες μέχρι τις πολυθεϊστικές θρησκείες και τη μετέπειτα ραγδαία εξάπλωση των μονοθεϊσμών, ο άνθρωπος δεν ήθελε ή/και δεν μπορούσε να νιώθει μόνος στο σύμπαν. Το ενδιαφέρον για το εν λόγω ζήτημα δεν έχει κοπάσει ούτε και στη σύγχρονη εποχή της εξαπλωνόμενης –κυρίως στον δυτικό κόσμο– αθεΐας. Απεναντίας, το ζήτημα της (μη) ύπαρξης ανώτερων, υπερβατικών όντων φαίνεται να αφορά καμιά φορά περισσότερο τον άθεο, τον άθρησκο, τον άπιστο, τον αγνωστικιστή, όπως εν πάση περιπτώσει ονομάσουμε τον αμφισβητία ή αρνητή του θεϊσμού.

Του Φώτου Λαμπρινού

Με τη Σώτη Τριανταφύλλου γνωριζόμαστε εδώ και 20 χρόνια και αν σήμερα είμαι ζωντανός το οφείλω στη γενναιοδωρία της. Τότε, είκοσι χρόνινα πριν, όταν γνωριστήκαμε, έτυχε να χάσει έναν πολύ στενό και αγαπημένο της φίλο. Μου είχε μιλήσει γι αυτόν και την μετέφερα με το αυτοκίνητο στο νοσοκομείο, σχεδόν καθημερινά. Κάποια μέρα μου τηλεφώνησε, λέγοντάς μου ότι ο Χρήστος πέθανε και κλαίγοντας με λυγμούς, μου είπε ότι οφείλω να ζήσω 20 χρόνια. Τα 20 χρόνια ήδη συμπληρώθηκαν και όταν τής το επεσήμανα μου είπε, με το γνωστό της ύφος: «Σου έχω δώσει παράταση». Διανύω λοιπόν, εις τας δυσμάς του βίου μου, την «παράταση» που απλόχερα μου προσέφερε η Τριανταφύλλλου και ας ελπίσουμε, ως ευσυνείδητος διατητής, να κρατήσει και κάποιες καθυστερήσεις... 

Της Αργυρώς Μαντόγλου 

Το «Στις μικρές ώρες» είναι ένα μικρό σε έκταση μυθιστόρημα σε σχέση με τα συνήθη μυθιστορήματα του Ιάπωνα συγγραφέα που υπήρξε δυο φορές υποψήφιος για το Νόμπελ. Εδώ δεν «κατασκευάζει» έναν κόσμο ή κόσμους αλλά δοκιμάζει την οπτική ενός πανεπόπτη αφηγητή που είναι σε θέση να περιγράψει τους χαρακτήρες ακόμα κι όταν αυτοί αποσύρονται στον ύπνο ή στις σκέψεις τους.

Tου Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η λογοτεχνία πολύ συχνά αποτελεί πεδίο διασταύρωσης ποικίλων τομέων της ζωής και ποικίλων εκδοχών της πραγματικότητας. Μ' αυτή τη διαπίστωση μπορεί κανείς να δει το τελευταίο βιβλίο του Μοδινού ως την πλατεία όπου ενώνονται η Αμερική και ο έρωτας, η ιστορία και η οικολογία, η περιφερειακή Ελλάδα με την παγκοσμιοποίηση, το road movie με τη λογοτεχνία, η κάντρι μουσική με την Κούβα, ο ψυχρός πόλεμος με τις προσωπικές αναζητήσεις. 

Του Κώστα Αγοραστού

Τρένο με κατεύθυνση προς την Αθήνα. Νυχτερινό δρομολόγιο. Δυο άγνωστοι επιβάτες. Ένας χειμαρρώδης μονόλογος. Μια επικίνδυνη σιωπή. Ο πρωτοεμφανιζόμενος Γιάννης Τσίρμπας, με τη νουβέλα του Η Βικτώρια δεν υπάρχει, επιχειρεί να σκιαγραφήσει το πορτρέτο ενός μέσου κατοίκου της πλατείας Βικτωρίας, ο οποίος θεωρεί ότι έχει πληγεί από την αθρόα συγκέντρωση μεταναστών στην περιοχή. Συνταξιδιώτης του ένας κάτοικος των βορείων προαστίων. Τον ακούει έκπληκτος κα, στιγμές στιγμές, βαριεστημένος.

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Παραμονές του Πάσχα, 2012. Ο σαρανταπεντάρης Μάρκος ζει μια ήρεμη ζωή στη μονοκατοικία του, στα Κάτω Πατήσια, μαζί με τη γυναίκα του τη Μάρη, ένα μαύρο ροτβάιλερ ονόματι Πασχάλη και μια αλανιάρα γάτα, τη Ζουζού. Παλαιός ροκάς και μπαρόβιος, ο Μάρκος έχει κρατήσει μόνο τις αναμνήσεις της νιότης του – και μια γκριζαρισμένη κοτσίδα. Βγάζει το ψωμί του ως τραπεζικός – μια λέξη που «...μου φέρνει πάντα στο μυαλό κάτι σε αρρώστια των νεύρων και του εγκεφάλου. Συμπληρώνει επάξια το τρίπτυχο καταθλιπτικός-παραπληγικός-αυτιστικός», όπως σχολιάζει δηκτικά ο ήρωας.

Για το μθιστόρημα της Χρύσας Σπυροπούλου «Αναζητώντας το χρυσόμαλλο δέρας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Του Γιώργου Βέη

Του Νίκου Ξένιου

Του Γιώργου Λαμπράκου

Της Αργυρώς Μαντόγλου 

Σε μια σκηνή από τα πρώτα κεφάλαια του «Τοστ Ζαμπόν», η δασκάλα τον αγγλικών ρωτάει τα παιδιά στην τάξη το επάγγελμα του πατέρα τους. Όλοι οι άντρες στη γειτονιά είχαν χάσει τη δουλειά τους, αλλά τα παιδιά το κρύβουν και επινοούν διάφορα επαγγέλματα για να πουν στη δασκάλα.

Του Γιώργου Βέη

«Το βιβλίο είναι νομάδας, πηγαίνει και βρίσκει τους άλλους. Όταν τυπώνεις ένα όνομα δεν το αφήνεις να πεθάνει ολοκληρωτικά». (Από το βιβλίο, σελ. 384)

Διεισδυτική βιογραφία με άφθονους αυτοβιογραφικούς τόνους. Η δοκιμιακή δομή, η νεότροπη μυθιστορηματική πλέξη, η σπουδή μισοξεχασμένων, πλην όμως καθόλα κρισίμων μαρτυριών και οι σποραδικοί θεολογικοί υπομνηματισμοί συνυπάρχουν, χωρίς να αλληλοϋπονομεύονται.

Του Δημήτρη Αργασταρά

Στο βιβλίο του «Το νήμα της ζωής» ο ψυχαναλυτής Στήβεν Γκρος συγκεντρώνει περίπου τριανταμία περιπτώσεις ασθενών του, τριανταμία ανθρώπινες ιστορίες, στις οποίες ευσύνοπτα και γλαφυρά αναδεικνύει τη θεραπευτική δυναμική της ψυχανάλυσης αλλά και των ίδιων των ασθενών καθώς προσπαθούν να κατανοήσουν και να ξαναβρούν το χαμένο νόημα στις πράξεις και τα συναισθήματά τους.

Του Μάκη Πανώριου

Το πλέον άγνωστο και αινιγματικό τοπίο είναι το ανθρώπινο. Ως υπαρξιακό φαινόμενο, δεν είναι καθόλου νέο. Το έχει ήδη επισημάνει ο αρχαίος σοφός: Γνώθι σαυτόν! Ουδέποτε όμως επιτεύχθηκε η γνωριμία του. Ο σύγχρονος επιστήμονας δεν σταμάτησε τις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης του. Το αποτέλεσμα της έρευνας συνοψίζεται στο εξής ερώτημα: Ποιός είναι στην πραγματικότητα αυτός ο άγνωστος εαυτός; Η απάντηση είναι ιδιαιτέρως παράδοξη: Είναι ένας άλλος, κι όχι αυτός που φαίνεται. Και ο μεν και ο δε παραμένουν προς ώρας terra incognita. 

Tου Πάρι Κωνσταντινίδη

Τα τελευταία χρόνια το ποδήλατο κάνει ολοένα και πιο δυναμική την παρουσία του στις πόλεις μας. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα εντοπίσει τις πρώτες ενδείξεις (επαν)εμφάνισής του, στις απαγορεύσεις που συνόδευσαν τον νέο παρείσακτο (βλ. φωτογραφία), οι οποίες προσπαθούσαν να αποτρέψουν την ανανέωση της ποικιλομορφίας των τρόπων μεταφοράς στις ελληνικές πόλεις.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του ο Αντώνης Σαμαράκης (1919 – 2003) επανεκδίδεται από τις εκδόσεις «Ψυχογιός», οι οποίες ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το έργο του. Το ζητούμενο όμως είναι αν ο συγγραφέας, που διάνυσε μια πολύ καρποφόρα λογοτεχνική πορεία, μιλάει ακόμα στον σημερινό αναγνώστη κι αν τα έργα του έχουν τη δύναμη να επιβιώσουν μέσα στον 21ο αιώνα, χωρίς τη δυναμική του φυσικού προσώπου που τα επικαιροποιούσε όσο ζούσε.

Στο γυναικοκρατούμενο σύμπαν της βρετανικής αστυνομικής λογοτεχνίας, κάθε νεοεμφανιζόμενη συγγραφέας διεκδικεί συνήθως τα σκήπτρα της Άγκαθα Κρίστι και της Ντόροθι Σέγιερς. Στα βιβλία της Anne Cleeves υπάρχουν τα νήματα που την συνδέουν με τις συγγραφείς της «χρυσής εποχής» του κλασικού βρετανικού αστυνομικού μυθιστορήματος. 

Της Χίλντας Παπαδημητρίου 

Του Νίκου Ξένιου

«Αλλ' ότε δη Τροίην ίξον ποταμώ τε ρέοντε,
ήχι ροάς Σιμόεις συμβάλλετον ηδέ Σκάμανδρος,
ένθ'ίππους έστησε θεά λευκώλενος Ήρη
λύσασ'εξ οχέων, περί δ'ηέρα πουλύν έχευεν.
Τοίσιν δ'αμβροσίην Σιμόεις ανέτειλε νέμεσθαι»[1]

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Σ' αυτή την τελευταία συλλογή διηγημάτων της Καναδής Άλις Μονρό, πέρα από την επανάληψη γνωστών μοτίβων και την τελειοποίηση παλαιότερων δοκιμασμένων τεχνικών, διακρίνεται μια σημαντική μετατόπιση στον τρόπο παρουσίασης του τραγικού στοιχείου των ηρώων της, καθώς τους παρέχει μια επιπλέον ευκαιρία να διαπραγματευθούν το βάρος της ύπαρξης τους, πριν την οριστική τους συντριβή ή διαφυγή. Η Μονρό δεν εγκαταλείπει τα γνώριμα θέματα της, αλλά τολμάει μια ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της γυναικείας βίας και εγκληματικότητας, καθώς τρεις από τις ηρωίδες των διηγημάτων της συλλογής έχουν διαπράξει φόνο. 

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η Κύπρια φιλόλογος και συγγραφέας Χρυστάλλα Κουλέρμου (γεν. 1957) έδωσε ολοκληρωμένα δείγματα αφηγηματικής γραφής καταρχήν με δύο συλλογές διηγημάτων, Τα βήματα της Αλεξάντρας (1985) και Τα τακούνια που δεν κάνουν τάκα-τάκα (1987), όπου επικρατούν διαρκείς ανατροπές στο πλαίσιο ποικίλων διαπροσωπικών σχέσεων με τη συνακόλουθη υπονόμευση της κοινής λογικής, σε συνδυασμό με την ειρωνική και σαρκαστική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Με αυτά τα δεδομένα, η Χρυστάλλα Κουλέρμου έχει ήδη ενταχθεί στην περιοχή της νεωτερικής κυπριακής πεζογραφίας, όπως επισημαίνει ο Αλέξης Ζήρας (περιοδικό Η λέξη, τεύχος 203-204, Ιανουάριος-Ιούνιος 2010), εκ των κριτικών βιβλίου που γνωρίζουν καλά (και) τη νεώτερη κυπριακή λογοτεχνική παραγωγή. 

Του Γιώργου Λαμπράκου

«Στα σαράντα χρόνια που διδάσκω κλασική φιλολογία, δεν έχω συναντήσει καλύτερο φοιτητή». Κάπως έτσι περιέγραφε ο Φρίντριχ Ριτσλ, καθηγητής του Φρίντριχ Νίτσε στο πανεπιστήμιο της Λειψίας, τη νεαρή διάνοια που του έλαχε να διδάξει. Κατόπιν πρότασης του Ριτσλ, ο Νίτσε διορίζεται καθηγητής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας προτού κλείσει τα 25 του χρόνια και προτού καν ολοκληρώσει το διδακτορικό του. Από εκείνη περίπου την εποχή και μέχρι λίγο μετά την έκδοση της Γέννησης της τραγωδίας (1872) χρονολογούνται οι εκτενείς και βαθυστόχαστες σημειώσεις του υπό τον τίτλο Η φιλοσοφία στα χρόνια της αρχαιοελληνικής τραγωδίας.

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη 

«Νεανικές αμαρτίες» χαρακτηρίζει ο Πάνος Σκουρολιάκος τα διηγήματα που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση που μας χάρισε στις αρχές του Φθινοπώρου. Φυσικά διόλου αμαρτίες και καθόλου νεανικά δεν είναι τα διηγήματά του, αντίθετα έρχονται να προστεθούν στο σώμα της νεοελληνικής διηγηματογραφίας διεκδικώντας τη θέση τους ανάμεσα στις καλύτερες πρόζες που διαβάσαμε τα τελευταία χρόνια.

Του Νίκου Ξένιου

Από το 1901, όταν κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή, µέχρι την αυτοκτονία του, το 1942, ο Στέφαν Τσβάιχ καταπιάστηκε µε όλα τα είδη του γραπτού λόγου, βιογραφίες, νουβέλες, µυθιστορήµατα, δοκίµια, κριτικές, ποιήµατα, θεατρικά έργα, ένα λιµπρέτο για µια όπερα του Ρίχαρντ Στράους, θρύλους, µια αυτοβιογραφία, ιστορικές µινιατούρες και πολλά άρθρα για εφηµερίδες και περιοδικά.

Του Παναγιώτη Γούτα

Η έλλειψη χιούμορ στους έλληνες λογοτέχνες είναι κάτι που χαρακτηρίζει αρνητικά τη σύγχρονη ελληνική πεζογραφική σκηνή. Ανεξαρτήτως της υψηλής ποιότητας μεμονωμένων βιβλίων αρκετών δημιουργών, το όλο κλίμα των κειμένων είναι μάλλον ζοφερό και καταθλιπτικό. Εκτός από το στιλ γραφής και την ιδιοσυγκρασία του εκάστοτε πεζογράφου, την όλη κατάσταση επιτείνει και η θεματολογία. Προσφυγιά, Κατοχή, Εμφύλιος, μετεμφυλιακά πάθη και επιπτώσεις σε νεώτερες γενιές, ερωτικές ματαιώσεις, κοινωνικές παθογένειες, πανεπιστημιακή κρίση, κρίση αξιών, πρόσφατη οικονομική κρίση, και άλλα ζοφερά και άραχλα, αποτέλεσαν μια φυσιολογική και αναμενόμενη συνέχεια μιας κουλτούρας τύπου σοσιαλιστικού ρεαλισμού, που αναπτύχθηκε από τη μεταπολίτευση και μετά, αυτοσυστηνόμενη ως «η απόλυτη ποιότητα».