alt

Για το μυθιστόρημα του Σουλφί Λιβανελί «Ανησυχία» (μτφρ. Φραγκώ Καράογλαν, εκδ. Πατάκη).

Της Εύας Στάμου

Η σημαντικότερη διαπίστωση για τον Δυτικό αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με τα προβλήματα που ταλανίζουν τη Μέση Ανατολή, είναι πως το Ισλάμ έχει πολλά πρόσωπα. Υπάρχει το Ισλάμ των θρήσκων Μουσουλμάνων με τον παραδοσιακό, σε μεγάλο βαθμό, τρόπο ζωής, που δεν ασχολούνται με την πολιτική και δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να εμπλακούν σε βίαιες συμπεριφορές· υπάρχει το Ισλάμ των Τζιχαντιστών, που τυφλωμένοι από τον θρησκευτικό φανατισμό επιδίδονται σε ακραία βίαιες πράξεις, σκορπίζοντας τον τρόμο σε Μέση Ανατολή, Ευρώπη και Αμερική· και υπάρχει το Ισλάμ του Ανατολίτη με την ευρωπαϊκή μόρφωση και τις Δυτικές συνήθειες που απορρίπτει την προσκόλληση στις θρησκευτικές παραδόσεις και την παραβατικότητα που απορρέει από αυτές. 

Η νοσταλγία για έναν κόσμο αλληλεγγύης και αθωότητας που ψυχορραγεί, για ένα ειρηνικό παρελθόν που ξεφτίζει, για μια παιδική ηλικία γεμάτη ελπίδα και προσδοκίες που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν –η επιστροφή, εντέλει, στον πρότερο εαυτό– είναι διάχυτη στην ιστορία του Λιβανελί.

Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι και ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας του Λιβανελί. Ο Ιμπραήμ, ένας νέος σε ηλικία δημοσιογράφος, επιστρέφει από την Πόλη στη γενέτειρά του, το Μάρντιν, στα βουνά πάνω από τη Συρία, σε έναν τόπο όπου ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει. Ο Ιμπραήμ διηγείται με ψυχραιμία και δίχως προκαταλήψεις τη θλιβερή ιστορία της προσφυγοπούλας Μελεκνάζ και του συμμαθητή του Χουσεΐν. Η Μελεκνάζ κατάγεται από τη φυλή των Γεζιντί και είναι μάνα ενός τυφλού κοριτσιού. Ορισμένες εκφράσεις για τη συνύπαρξη του καλού και του κακού στη θεολογία των Γεζιντί έχουν δημιουργήσει τη λανθασμένη αντίληψη ότι πρόκειται για λάτρεις του Σατανά, με αποτέλεσμα να θεωρούνται εχθροί του Ισλάμ. Οι Τζιχαντιστές δολοφονούν τους άντρες και τα αγόρια των Γεζιντί και οδηγούν τις γυναίκες και τα κορίτσια στα σκλαβοπάζαρα της Συρίας, όπου κάθε Μουσουλμάνος, προσφέροντας ένα μικροποσό, μπορεί να τις αγοράσει, προκειμένου να τις εκμεταλλευτεί, είτε ως παλλακίδες είτε ως υπηρέτριες. Οι νεαροί αγωνιστές του Ισλάμ που προσπαθούν να επιβάλλουν με τη βία τον ισλαμικό νόμο σε φιλήσυχους κατοίκους της Μέσης Ανατολής, όπως είναι οι Γεζιντί, καταφθάνουν από κάθε μέρος του κόσμου στα υψίπεδα της Συρίας για να αγοράσουν νεαρές παρθένες, κατακτώντας τον μεταθανάτιο παράδεισο που τους έταξαν τα ιερά βιβλία, όσο βρίσκονται ακόμη εν ζωή. 

Η νοσταλγία για έναν κόσμο αλληλεγγύης και αθωότητας που ψυχορραγεί, για ένα ειρηνικό παρελθόν που ξεφτίζει, για μια παιδική ηλικία γεμάτη ελπίδα και προσδοκίες που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν –η επιστροφή, εντέλει, στον πρότερο εαυτό– είναι διάχυτη στην ιστορία του Λιβανελί. Πνευματικά καλλιεργημένος και απαλλαγμένος από τις δεισιδαιμονίες, το φυλετικό μίσος και τη θρησκοληψία, ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας, στον οποίο ο συγγραφέας μοιάζει να προβάλλει στοιχεία του δικού του χαρακτήρα, νιώθει τις αξίες και τον τρόπο ζωής του να βάλλονται από τον σκοταδισμό του Ισλάμ, ακριβώς όπως θα ένιωθε κάθε Δυτικός διανοούμενος. Καταδικάζει τον φανατισμό που καταστρέφει ολόκληρες φυλές και ταυτόχρονα επιχειρεί να κατανοήσει τι πραγματικά έχει συμβεί στη Μέση Ανατολή, από την απόσταση –χιλιομετρική και συναισθηματική– που του προσφέρει η ζωή του στην κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη. 

Υιοθετώντας μια μορφή λογοτεχνικής “θεραπευτικής” διαδικασίας κατά τη διάρκεια της οποίας ανοίγει την ψυχή του στους αναγνώστες και παραδέχεται τον πόνο και τη βαθιά ανησυχία του για την Ανατολή, τα όρια ανάμεσα στον αφηγητή και τον συγγραφέα του βιβλίου καταρρέουν για να απομείνει ολοζώντανη η αγωνία για το μέλλον.

Σε κάποιο σημείο το βιβλίου ο συγγραφέας, μέσα από τα λόγια του απελπισμένου, με όσα βλέπει και βιώνει, ήρωά του, δηλώνει: «… ο καημός μου δεν είναι να ακούσει όλος ο ντουνιάς τα όσα έγιναν… γράφω μόνο για να γιατρέψω τον εαυτό μου, για να μπορέσω να ξαναβρώ τη δύναμη να ζήσω ανάμεσα στα όντα που λέγονται άνθρωποι…». Υιοθετώντας μια μορφή λογοτεχνικής «θεραπευτικής» διαδικασίας κατά τη διάρκεια της οποίας ανοίγει την ψυχή του στους αναγνώστες και παραδέχεται τον πόνο και τη βαθιά ανησυχία του για την Ανατολή, τα όρια ανάμεσα στον αφηγητή και τον συγγραφέα του βιβλίου καταρρέουν για να απομείνει ολοζώντανη η αγωνία για το μέλλον, που σταδιακά καταλαμβάνει και τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας κατασκευάζει μια ηρωική και –παρά τα δεινά και τα μαρτύριά της– δυνατή κι αλύγιστη γυναικεία φιγούρα που γυρίζει την πλάτη στην ελεημοσύνη των ξένων και διατηρεί μέχρι τέλους την περήφανη στάση της. Πρόκειται για μια ρομαντική και τελικά ωραιοποιημένη απεικόνιση που συμβολίζει την αντοχή και το σθένος των γυναικών της Ανατολής. 

Η αποκαλυπτική ματιά του Λιβανελί ανοίγει ένα παράθυρο για τον Δυτικό αναγνώστη που επιθυμεί να καταλάβει καλύτερα από πού πηγάζει και ποιους αφορά αυτό που συμβαίνει στην πολύπαθη Μέση Ανατολή. Η αλήθεια ξεγυμνώνεται με τρόπο ευαίσθητο σε ένα κείμενο διαποτισμένο με συμπόνια για τα θύματα του Ισλάμ, με σκοπό όχι να σοκάρει ή να προκαλέσει, μα να συμβάλει στην κατάρριψη απαρχαιωμένων μύθων και προκαταλήψεων.

* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η εκδρομή» (εκδ. Αρμός).

altΑνησυχία
Σουλφί Λιβανελί
Μτφρ. Φραγκώ Καράογλαν
Πατάκης 2018
Σελ. 208, τιμή εκδότη €9,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΖΟΥΛΦΙ ΛΙΒΑΝΕΛΙ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ