alt

Για το μυθιστόρημα του Χουάν Χοσέ Μιγιάς «Η δική μου ιστορία» (μτφρ. Θεοδώρα Δαρβίρη, εκδ. Ψυχογιός).

Του Διονύση Μαρίνου

Δύσκολη, ενίοτε εκτροχιασμένη, κάποιες φορές ομαλή. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η μεταμόρφωση του εφήβου σε ενήλικα φέρει το στοιχείο της ανάδυσης από τα βάθη της ανωριμότητας στο άγνωστο ξέφωτο της πλήρους ανάπτυξης.

Ο ήρωας του Χουάν Χοσέ Μιγιάς, αν και δεν βρίσκεται ακριβώς στην αρχή του ηλικιακού περάσματος, είναι μόλις δώδεκα ετών, εντούτοις τα γεγονότα που τον σημαδεύουν έχουν τέτοια ισχύ που μικραίνουν δραματικά τον δρόμο που πρέπει να διανύσει μέχρι να φτάσει στο όριο της ωριμότητας.

Στις αρχές του 21ου αιώνα, καθιερώθηκε στις ΗΠΑ ο όρος «αναδυόμενη ενηλικίωση» (σ.σ.: για την ιστορία, «νονός» του όρου είναι ο καθηγητής Ψυχολογίας Τζέφρι Γιένσεν Άρνετ από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ), στον οποίο εσωκλείεται η σταδιακή μετατροπή του εφήβου, ενός ανθρώπου ευεπίφορου σε καθημερινές αλλαγές, σε κάτι στέρεο και βιολογικά σαφώς πιο αναπτυγμένο. Μόνο που η φάση μετάλλαξης προκαλείται σε έναν ψυχικό κόσμο που είναι ρευστός, μεταβαλλόμενος και βρίσκεται υπό το κράτος συνεχών διεργασιών ωρίμανσης, συνειδητοποίησης και κατασκευής του ενήλικου εαυτού του. Τίποτα δεν φαντάζει πιο δύσκολο από αυτό. Ειδικά αν το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται ο μέχρι πρότινος «νεοσσός» φέρει πολλά στοιχεία τοξικότητας.

Ο ήρωας του Χουάν Χοσέ Μιγιάς στο ολιγοσέλιδο μυθιστόρημά του Η δική μου ιστορία, αν και δεν βρίσκεται ακριβώς στην αρχή του ηλικιακού περάσματος, είναι μόλις δώδεκα ετών, εντούτοις τα γεγονότα που τον σημαδεύουν έχουν τέτοια ισχύ που μικραίνουν δραματικά τον δρόμο που πρέπει να διανύσει μέχρι να φτάσει στο όριο της ωριμότητας. Ο πατέρας του διαβάζει, συνέχεια διαβάζει. Είναι ένας άνθρωπος ταγμένος στη λογοτεχνία. Ο κόσμος των βιβλίων, των συγγραφέων και των σπουδαστών του στα μαθήματα δημιουργικής γραφής που παραδίδει, καίτοι φαίνεται μαγικός στα μάτια του μικρού, απομακρύνει την πατρική φιγούρα στα πέρα μέρη. Για τον μικρό αυτό το σχίσμα είναι καθοριστικό. Η μητέρα του, μια γυναίκα υποφωτισμένη, δεν είναι σε θέση να καλύψει το κενό. Ενδεχόμενα δεν είναι καν διατεθειμένη να το κάνει. Όσο η απόσταση μεγαλώνει τόσο ο μικρός αντιλαμβάνεται πως πρέπει να κάνει κάτι δραματικό για να τραβήξει την προσοχή του πολυάσχολου πατέρα του. Αποφασίζει να αυτοκτονήσει πέφτοντας από μια γέφυρα. Για να σιγουρευτεί, πετάει από ψηλά μια μπίλια κάνοντας την αναγκαία «πρόβα» πτώσης. Η μπίλια θα πέσει σε ένα αυτοκίνητο, αυτό θα εκτροχιαστεί, θα ξεκληριστεί μια ολόκληρη οικογένεια και η μόνη που θα σωθεί (αλλά με χίλια δύο ανεπούλωτα τραύματα) θα είναι μια μικρή κοπέλα.

Στην περίπτωσή του, λοιπόν, έχουμε εξαρχής μια καταδυόμενη ενηλικίωση. Ο μικρός, έστω και ακούσια, γίνεται ο πρόξενος ενός φονικού. Κουβαλάει το στίγμα του δολοφόνου, βάφει τη ζωή του με ξένο αίμα. Μέχρι πρότινος το μόνο που πότιζε ήταν το στρώμα του με τα ούρα του (άλλη μια αντίδραση μπρος στο πατρικό κενό) και θεωρούσε πως λογοτεχνία είναι αυτό ακριβώς: να απελευθερώνεις μέσα στη νύχτα τις εκκρίσεις σου. Έκτοτε, αναπτύσσεται μέσα του ένα ολόκληρο δέντρο τύψεων και ενοχών. Δεν λέει σε κανέναν τίποτα. Καταπίνει το βάρος της συνείδησής του και τρομάζει όταν βλέπει στη βιβλιοθήκη του πατέρα του βιβλία όπως ο Ηλίθιος και το Έγκλημα και τιμωρία του Ντοστογιέφσκι, θεωρώντας πως αυτά είναι ικανά να αποκαλύψουν τα κρυφά μυστικά του.

Η άπωση σύντομα θα φέρει την έλξη και στο τέλος τη συνάφεια. Τα δύο παιδιά σχετίζονται, μεγαλώνοντας ανακαλύπτουν μαζί τα σώματά τους (κολοβά και τα δύο: του αγοριού λόγω των τύψεων, του κοριτσιού λόγω του ατυχήματος), έρχονται τόσο κοντά που δεν γίνεται σαφές αν είναι μια πράξη μετάνοιας, υποχρέωσης ή ύστερης δικαίωσης για τον ήρωα.

Οι δραματικές αλλαγές στην οικογενειακή εστία και η εμμονή που αποκτάει με το σωσμένο κορίτσι καθορίζουν εν πολλοίς τη γοργή μετεξέλιξή του. Οι γονείς του χωρίζουν, ο πατέρας του βρίσκει θαλπωρή σε μια νεότερη γυναίκα κι ο ήρωας μένει με τη μητέρα του που με τη σειρά της κουβαλάει το δικό της μερτικό θλίψης. Παράλληλα, βρίσκει την Ιρένε, το κορίτσι του δυστυχήματος, και αρχικά εκπλήσσεται αρνητικά όταν διαπιστώνει πως του λείπει το ένα πόδι και είναι κατάστικτο από ουλές στο πρόσωπο. Η άπωση σύντομα θα φέρει την έλξη και στο τέλος τη συνάφεια. Τα δύο παιδιά σχετίζονται, μεγαλώνοντας ανακαλύπτουν μαζί τα σώματά τους (κολοβά και τα δύο: του αγοριού λόγω των τύψεων, του κοριτσιού λόγω του ατυχήματος), έρχονται τόσο κοντά που δεν γίνεται σαφές αν είναι μια πράξη μετάνοιας, υποχρέωσης ή ύστερης δικαίωσης για τον ήρωα.

Όταν όλα θα έρθουν στο φως, ο ήρωας θα κατανοήσει το πλήρες κενό μέσα στο οποίο περπατούσε τόσο καιρό. Οι γονείς του μαθαίνουν για τη σχέση τους (η μητέρα του πάντα υποψιαζόταν ότι είχε παίξει ρόλο με το ατύχημα) και το κορίτσι τού αποκαλύπτει πως είχε καταλάβει από νωρίς το βάρος της ενοχής που κουβαλούσε. Ο νεαρός ήρωας περπατάει συνεχώς σε ασταθές έδαφος. Η ψυχοσύνθεσή του είναι πηλός που διαλύεται πριν στεγνώσει. Αντί να διαμορφώσει την ταυτότητά του και να θέσει τα όρια του νέου του εγώ, πέφτει σε βαθύ χάσμα δίχως ελπίδα να γλιτώσει τη σύγκρουση. Το μόνο που μπορεί να τον σώσει είναι γίνει μέτοχος αυτού που φοβόταν. Να γράψει τη δική του ιστορία. Ίσως έτσι γίνει δεκτός από τον πατέρα του (οι πρώτες συγγραφικές προσπάθειές του έτυχαν της παγερής αδιαφορίας του μέντορά του), ακόμη και ως πλασματικός γιος. Ίσως έτσι καταφέρει να διατηρήσει άσβεστη μέσα του τη φλόγα της αγάπης για την Ιρένε (στο μεταξύ την έχει διώξει από τη ζωή του) και ζήσει μαζί της για πάντα.

Ο Μιγιάς παραδίδει τον ρόλο του αφηγητή στον μικρό – αυτομάτως τον βαραίνει με την ευθύνη να γεμίσει την ιστορία με τα λόγια ενός παιδιού που βρίσκεται σε κατάσταση βρασμού. Το μυθιστόρημα είναι βραχύ, απλώνει θεματικές που δεν αναπτύσσονται όλες επαρκώς (η ταύτιση με τον ντοστογεφσκικό κόσμο έρχεται και φεύγει δίχως την απαραίτητη εμβάθυνση), αλλά διατηρεί την αναγνωστική φρεσκάδα του ως το τέλος. Υπάρχει η αίσθηση του μέτρου στην πλοκή και της οικειότητας με τον ήρωα. Στοιχεία που λειτουργούν επ’ ωφελεία του βιβλίου. Το γεγονός ότι δεν αφαιρεί το χιούμορ, ιδιότητα αναπόσπαστη σε έναν νέο, ακόμη και προβληματικό, δείχνει πως ο Μιγιάς δεν είχε σκοπό να φτιάξει έναν μικρομέγαλο ήρωα. Προφανώς και έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα «βίαιης» ενηλικίωσης, με τη μόνη διαφορά πως ο δρόμος της αυτογνωσίας και της αποδοχής όχι μόνο δεν είναι ανέσπερος για τον ήρωα του βιβλίου, αλλά προϋποθέτει τη μύησή του στο «μαντείο» των τραυμάτων και των τύψεων. Εντέλει, την παραδοχή από μέρους του πως η «χτυπημένη» νεότητά του πάντα θα τον ακολουθεί. Η μετάφραση ανήκει στη Θεοδώρα Δαρβίρη.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).

alt

Η δική μου ιστορία
Χουάν Χοσέ Μιγιάς
Μτφρ. Θεοδώρα Δαρβίρη
Ψυχογιός 2018
Σελ. 136, τιμή εκδότη €9,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΟΥΑΝ ΧΟΣΕ ΜΙΓΙΑΣ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ