Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τέτοια κορυφαία έργα, τέτοια μεγαλειώδη από αφηγηματική και ιδεολογική άποψη κείμενα συχνά μένουν κρυμμένα από τον αναγνωστικό μας ορίζοντα, ώσπου από αγαθή συγκυρία πέφτουν στα χέρια μας και τότε καταλαβαίνουμε τι σημαίνει πραγματικά μεγάλη λογοτεχνία. Γιατί ποιος μιλούσε για τον Μάνες Σπέρμπερ, έναν Αυστριακό, γερμανόφωνο, Εβραίο λογοτέχνη που έζησε τον μεσοπόλεμο και έγραψε σύμφωνα με δηλώσεις επιφανών συγγραφέων, ένα από τα κορυφαία έργα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας;

Του Γιώργου Βέη 

Πρόκειται για την πρώτη συλλογή διηγημάτων της Σταυρούλας Τσούπρου. Εξόφθαλμα αίτια και αιτιατά των αποδόσεων: μονόλογοι περί ψυχής, διαλογισμοί μονήρους ενενήντα ετών, δυσκολίες επικοινωνίας των μελών της αστικής κυψέλης, καφκικές εμμονές κλειστοφοβικών, αδιέξοδα ερώτων, μελέτες θανάτου, περιηγήσεις στα εσωτερικά τοπία ευαισθητοποιημένων μονάδων της ζωής, πινελιές-περιλήψεις μη δικαιωμένων βίων.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Την είσοδο της Καρολίνας Μέρμηγκα στο ευρύ πεδίο της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας σηματοδοτούν δύο συλλογές διηγημάτων με τους τίτλους Ερωτευμένες (Εστία, 2005) και Σήμερα δεν θα πεθάνω (Μελάνι, 2010). Στις συλλογές αυτές ανιχνεύονται ενδιαφέροντα στοιχεία σε ό,τι αφορά τη θεματική οργάνωση, στο πλαίσιο της οποίας οι χαρακτήρες διασταυρώνουν τις σύντομες διαδρομές τους μέσα σε ρεαλιστικά ή φανταστικά τοπία ποικίλων διαπροσωπικών σχέσεων, ενώ αντιμετωπίζουν τη ζωή και τον θάνατο με το βάρος του φορτίου της μνήμης.

Του Νίκου Ξένιου

Ο Xαρούκι Μουρακάμι επηρεάστηκε εξ απαλών ονύχων από τη δυτική κουλτούρα, ιδίως από τη δυτική μουσική και λογοτεχνία. Μεγάλωσε διαβάζοντας έργα αμερικανών συγγραφέων, όπως ο Κουρτ Βόνεγκατ και ο Ρίτσαρντ Μπρότιγκαν και έγραψε το πρώτο του έργο σε ηλικία εικοσιεννέα χρόνων. Έχει μεταφράσει στα Ιαπωνικά έργα των Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, Τρούμαν Καπότε, Τζον Ίρβινγκ και Ρέιμοντ Κάρβερ. Η τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματός του Νορβηγικό Δάσος (1987)[1] τον έκανε διάσημο, γνωστοποιώντας την προβληματική του σε ένα ευρύ κοινό.

Του Γιώργου Λαμπράκου

«Ο άνθρωπος, όπως και τα άλλα ζώα, δεν γεννιέται για να χαίρεται τη ζωή, αλλά μόνο για να τη διαιωνίσει, για να τη μεταδώσει σε αυτούς που θα τον διαδεχθούν, για να διατηρήσει τη ζωή. Ούτε αυτός, ούτε η ζωή, ούτε κανένα αντικείμενο του κόσμου υπάρχουν ειδικά για αυτόν. Αντίθετα, αυτός είναι που υπάρχει για τη ζωή. Μία τρομερή επιβεβαίωση, αλλά αληθινή, που αποτελεί το συμπέρασμα κάθε μεταφυσικής». 

Της Έλενας Μαρούτσου 

Όταν διαβάζω κείμενα που είναι προορισμένα να «παίζονται» έχω στο στομάχι μου την αίσθηση του κενού. Νιώθω σαν τα λόγια να αιωρούνται χωρίς το σανίδι που θα τα γείωνε και θα τους πρόσφερε το πλήρες νόημά τους. Το ίδιο αίσθημα κενού είχα κι όταν διάβασα το θεατρικό έργο της Μαρίας Γιαγιάννου «ΕΚΤΟΣ ΕΑΥΤΟΥ», έχοντας όμως ταυτόχρονα τη βάσιμη υποψία πως αυτό το κενό θα ήταν παρόν και στην παράσταση, πως αυτό το κενό είναι μέρος του νοήματος του έργου, προορισμός και στόχος του.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ένα συναρπαστικό αφήγημα συνδυάζει Ιστορία και ιστορία, πραγματικότητα και μυθοπλασία, διεθνείς εξελίξεις και μικρές σκηνές καθημερινής δράσης, μεγάλες φυσιογνωμίες και αφανείς χαρακτήρες.

Έτσι είναι το βιβλίο της Ζέφη Κόλια, η οποία «καλουπώνει» την υπόθεση του έργου της πάνω στη βιογραφία της Λώρα Μαρξ, κόρης του μεγάλου Καρλ Μαρξ.

Για το βιβλίο του Τζέημς Τζόυς «Γράμματα στη Νόρα» (μτφρ., πρόλογος, σημειώσεις: Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Βέη

Τρία ελληνικά λογοτεχνικά βιβλία για εφήβους

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Του Παναγιώτη Γούτα

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλαδικής εκκλησίας και του κηρύγματος της χριστιανικής πίστης, είναι πιστεύω η χαώδης δυσαρμονία ανάμεσα στο λόγο του Ευαγγελίου και στις πράξεις των κληρικών. Παραφυάδες αυτού του προβλήματος, ο από του άμβωνος ξύλινος λόγος πολλών ιερωμένων, που δεν φτάνει ποτέ στις ψυχές των πιστών· η χλιδή, τα στερεότυπα, η πόζα  ητροπολιτών και αρχιεπισκόπων, η φτηνή κατήχηση, αλλά και η ίδια η γλώσσα του Ευαγγελίου, που αδυνατούν να την αφομοιώσουν οι απλοί και αμόρφωτοι (κατά το πρότυπο των ψαράδων μαθητών του Ιησού) εκκλησιαζόμενοι των στασιδιών.

Του Κώστα Αγοραστού

Αυτό είναι ένα βιβλίο για την ιστορία του Χρυσοβαλάντη, που όταν πεθάνει θα ήθελε η ταφόπλακά του να γράφει: Ενθάδε κείται ο δούλος του Θεού Χρυσοβαλάντης, ο κυνηγημένος από τις γυναίκες, εργάτης της τυπογραφίας, εραστής του λόγου και θαυμαστής του ωραίου.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η ανθρώπινη εικόνα για τον κόσμο έχει αλλάξει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Η κοσμολογία των πολιτισμών, ο λόγος τους για τον κόσμο, έχει αποτυπώσει διάφορες εικόνες για την προέλευσή του (κοσμογονία) και για τη θέση του ανθρώπου σε αυτόν. Όλες αυτές οι κοσμοεικόνες, από την εποχή των πρώτων πολιτισμών που χρησιμοποίησαν τη γραφή, συγκλίνουν ωστόσο σε μία βασική και δεσπόζουσα, που διατηρήθηκε μέχρι και πριν από μερικούς αιώνες: ο συνολικός κόσμος, Γη και σύμπαν, είναι κλειστός και ενωμένος, η Γη βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος και γύρω από αυτήν περιστρέφονται οι πλανήτες και οι αστέρες, ενώ υφίστανται θεϊκές, ανώτερες δυνάμεις που επηρεάζουν την κίνηση των ουρανίων σωμάτων (αστρονομία) και μέσω αυτών τη ζωή των ανθρώπων (αστρολογία), σε μια αντιστοιχία μεγάκοσμου και μικρόκοσμου.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η ανθρώπινη εικόνα για τον κόσμο έχει αλλάξει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Η κοσμολογία των πολιτισμών, ο λόγος τους για τον κόσμο, έχει αποτυπώσει διάφορες εικόνες για την προέλευσή του (κοσμογονία) και για τη θέση του ανθρώπου σε αυτόν. Όλες αυτές οι κοσμοεικόνες, από την εποχή των πρώτων πολιτισμών που χρησιμοποίησαν τη γραφή, συγκλίνουν ωστόσο σε μία βασική και δεσπόζουσα, που διατηρήθηκε μέχρι και πριν από μερικούς αιώνες: ο συνολικός κόσμος, Γη και σύμπαν, είναι κλειστός και ενωμένος, η Γη βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος και γύρω από αυτήν περιστρέφονται οι πλανήτες και οι αστέρες, ενώ υφίστανται θεϊκές, ανώτερες δυνάμεις που επηρεάζουν την κίνηση των ουρανίων σωμάτων (αστρονομία) και μέσω αυτών τη ζωή των ανθρώπων (αστρολογία), σε μια αντιστοιχία μεγάκοσμου και μικρόκοσμου.

«Δεν είμαστε τίποτε άλλο από ό,τι λέχθηκε […] όποιος έχει πεποιθήσεις είναι ηλίθιος» Μισέλ Φουκώ

Του Γιώργου Βέη

Για το βιβλίο του Ρομπέρτο Μπολάνιο «Το τρίτο Ράιχ» (μτφρ: Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα)

Του Νίκου Ξένιου

Της Έλενας Μαρούτσου 

Υπάρχουν βιβλία που τα κυνηγάς και τα πετυχαίνεις στη γωνία, υπάρχουν βιβλία που αδίκως τα ψάχνεις, βιβλία που ενώ τα βρήκες δεν ήταν όπως τα φαντάστηκες, και βιβλία που προσγειώνονται στην πόρτα σου όπως πάντα ήλπιζες αλλά ποτέ δεν είχε συμβεί. Ποτέ μέχρι φέτος τον Αύγουστο που, ενώ έψαχνα απεγνωσμένα ένα ανάγνωσμα (παρατηρήσατε πόσο συγγενεύουν η απόγνωση με την ανάγνωση;) από κάποιες εκδόσεις που σοφά πράττοντας είχαν κλείσει για διακοπές κι έσπαγα το κεφάλι μου να βρω τι στο καλό θα γράψω αποκλεισμένη στη Ραφήνα χωρίς διαδίκτυο, άνοιξα ένα πρωί την πόρτα μου και βρήκα στο χαλάκι ένα βιβλίο.

Του Παναγιώτη Γούτα

Τι κοινό έχουν μεταξύ τους η Πατρίσια Χάισμιθ, ο Φραντς Κάφκα, ο Τζακ Λόντον, ο Ελίας Κανέττι και ο Τζ. Μ. Κουτσί; Και όλοι οι παραπάνω με τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη, τη Λένα Διβάνη και τον Περικλή Σφυρίδη; Μα όλοι τους αγαπούν (ή αγαπούσαν) τα ζώα.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Σάντρο Πέννα (1906-1977) αντιπροσωπεύει μια εξαιρετική για την ιταλική αλλά και για την ευρωπαϊκή λογοτεχνία περίπτωση που έχει αρκετά μελετηθεί αλλά δεν έχει εξαντληθεί. Η ανάγνωση φέρνει κάθε φορά στην επιφάνεια νέα δεδομένα ανάλογα με το βιωματικό και το γνωστικό φορτίο των αποδεκτών. Σε ομόλογο κλίμα κινείται και η δημιουργική μετάφραση σε ό,τι αφορά τα ποιήματα και γενικότερα τα ποικίλα (αφηγηματικά, επιστολικά) κείμενα του Σ. Πέννα.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικονομική κρίση δεν είναι μόνο ελληνική· δεν είναι καν μόνο πρόβλημα του ευρωπαϊκού νότου και των υποβαθμισμένων οικονομιών του. Είναι πρόβλημα της γηραιάς ηπείρου, αλλά και της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας που δημιουργούσε εδώ κι εκεί φούσκες, για να βαυκαλίσει τη συνείδησή της για το υψηλό βιοτικό επίπεδο και τις κατακτήσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών.

Του Γιώργου Βέη 

«Γιατί είναι τόσο μακριά μου όσα χρειάζομαι για να είμαι ευτυχής;» (Από το βιβλίο - απαντά πλειστάκις)

Ο Χοσέμπα, ένα τυπικό τέκνο του 20ου αιώνα, αποφασίζει να οικοδομήσει φιλοτίμως ένα ολόκληρο σύμπαν ιδεών στα θεμέλια ενός πυκνογραμμένου κειμένου, διακοσίων περίπου σελίδων, στα βασκικά, το οποίο βρέθηκε στο σπίτι του φίλου των παιδικών χρόνων, του Δαβίδ. Ο τελευταίος, γιος ενός καθόλα αμφιλεγόμενου ακορντεονίστα, απεβίωσε πρόωρα στη Βόρεια Καλιφόρνια, αφήνοντας πίσω του σύζυγο και δύο κόρες. Πήρε όμως στον τάφο του αρκετά μυστικά, τα οποία αφορούν τόσο στη στάση του πατέρα του στο αυταρχικό καθεστώς του ισπανού δικτάτορα Φράνκο, όσο και στη δική του προβληματική συμμετοχή στο αυτονομιστικό, κατ΄ άλλους τρομοκρατικό κίνημα των Βάσκων, την περιώνυμη ΕΤΑ.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Είναι γνωστό πως τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ένα λογοτεχνικό βιβλίο είναι εν πολλοίς γνωστά και δεδομένα, συνεπώς επαναλαμβανόμενα. Είναι οι σταθερές της ανθρώπινης φύσης, που ασφαλώς μεταβάλλονται από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο, αλλά σε ένα, λιγότερο ή περισσότερο, επιφανειακό επίπεδο. Αυτό που αλλάζει κάθε φορά σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αυτό που παράλληλα μας προσφέρει την πολυπόθητη ελπίδα ότι θα διαβάσουμε κάτι διαφορετικό, δεν είναι λοιπόν τόσο το θέμα, όσο η μορφή και το ύφος. Σε εντελώς γενικές γραμμές, η μορφή αφορά στην οργάνωση και διάταξη της αφήγησης που επιλέγεται για να αποδοθούν τα θέματα του βιβλίου, ενώ το ύφος αφορά στη γλωσσική έκφραση αυτής της αφήγησης.

Του Νίκου Αδάμ Βουδούρη*

Στην εργοβιογραφία που συνοδεύει τη συλλογή διηγημάτων «Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες» (εκδ. Καστανιώτη) του Τζον Τσίβερ, διαβάζω ότι το 1973 ο συγγραφέας κόντεψε να πεθάνει από πνευμονικό οίδημα λόγω αλκοολισμού. Μόνιμος σύντροφός του στο πιόμα ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Πιάνομαι απ’ αυτήν την πληροφορία όχι επειδή με εξέπληξε αλλά για το ακριβώς αντίθετο. Διαβάζοντας τα διηγήματα αυτά, είχα την αίσθηση, χωρίς να γνωρίζω ότι τα πίνανε παρέα, πως αυτοί οι δυο αποτελούν για την αμερικανική λογοτεχνία δίπολο. Μαζί κι απέναντι.

Για το βιβλίο του Roth «Ιώβ Η ιστορία ενός απλού ανθρώπου» (μτφρ: Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα) 

Του Νίκου Ξένιου

Ἄνθρωπος τις ἦν ἐν χώρᾳ τῇ Αὐσίτιδι, ᾧ ὄνομα Ἰώβ, καὶ ἦν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἀληθινός, ἄμεμπτος, δίκαιος, θεοσεβής, ἀπεχόμενος ἀπὸ παντὸς πονηροῦ πράγματος.

(Ιώβ. 1,1)

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

H Μαρία Κουγιουμτζή μετά τις συλλογές διηγημάτων: «Άγριο βελούδο», Καστανιώτης 2008 – βραβευμένη από το περιοδικό "Διαβάζω" και το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών– και «Γιατί κάνει τόσο κρύο στο δωμάτιό σου;», έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα με τον αμλετικό τίτλο «Κι αν δεν ξημερώσει;»

Του Γιώργου Βέη

Οι διαπιστώσεις συνέχονται από μια ιδιάζουσα ρηματική ευθύτητα. Το κοσμοείδωλο δεν χρειάζεται να αντιστραφεί, να κατακερματιστεί ή καν να επινοηθεί. Αρκεί ο έμπειρος λειτουργός να εντοπίσει τις οριακές αλληλουχίες ονειρικών και ενσυνειδήτων ρυθμών, τις σημαίνουσες ανταποκρίσεις μεταξύ ύπαρξης και μη ύπαρξης και τις διαχρονικές, υποδόριες σχεδόν πάντα διασυνδέσεις προσώπων και πραγμάτων, οι οποίες είναι εκεί και τον αναμένουν να τις δει. Προωθώντας έτσι τα όποια πορίσματά του, ο ποιητής ανατέμνει το Όλον.

Του Αργύρη Αρχάκη* 

Όταν πήρα στα χέρια μου το Πολύ πριν, λίγο μετά… του Κώστα Λογαρά, το φυλλομέτρησα και διάβασα διαγωνίως 2-3 από τις επιφυλλίδες του ώστε γρήγορα να κατατάξω τον ίδιο και το βιβλίο του. Τις επόμενες μέρες συνειδητοποίησα ότι το βιβλίο είχε καταλάβει τα μικρά διαστήματα του ελεύθερου χρόνου μου. Οι επιφυλλίδες του Λογαρά, κείμενα μικρά και δυναμικά, μου επέβαλαν το ρυθμό τους και επιβλήθηκαν στην αναγνωστική μου καθημερινότητα.

Του Νίκου Ξένιου

"Μan is a noble animal, splendid in ashes, and pompous in the grave..."  Sir Thomas Browne

Ένα τεφροδοχείο κάνει το τελευταίο του ταξίδι στη βρετανική ύπαιθρο πριν την οριστική αποχώρηση του Τζακ Ντοντς από τον μάταιο τούτο κόσμο. Πρόκειται για μια «παραγγελία», την τελευταία, όπως μαρτυρεί και ο τίτλος του βιβλίου του Γκράχαμ Σουίφτ: Last orders, που το 1996 τιμήθηκε με τα βραβεία Booker και James Tait Black Memoria. Ο τίτλος του μυθιστορήματος παραπέμπει τόσο στην «τελευταία επιθυμία» όσο και στον «τελευταίο γύρο» (όταν μια παρέα παραγγέλνει ακόμη ένα «γύρο» από ποτά λίγο πριν κλείσει το μπαρ).

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Με αφορμή τον τίτλο της συλλογής, Το Επιδόρπιο, που ομολογουμένως ξαφνιάζει, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για επινόηση μηχανισμών αντίστασης, απέναντι στην τρομοκρατία που ασκεί ο χρόνος, ιδίως από εκείνους που έχουν πολλά να πουν πέρα από τα όσα «ρητά» αρθρώνει η φαντασία τους με τη συνέργεια του λόγου. Εννοώ τους ποιητές. Και η Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου είναι μια επιτυχώς δοκιμασμένη ποιήτρια.

Το υπαρξιακό μυστήριο της λογοτεχνικής δημιουργίας δεν καθίσταται προσιτό μόνο με την «ανάγνωση» της εξωτερικής ρεαλιστικής επιφάνειάς της. Αντιθέτως, ακόμη και με τις πρώτες προσπάθειες «συλλαβισμού» της, ο τολμητίας βυθίζεται σε ένα μαγικό σύμπαν η ωραιότητα του οποίου θαμπώνει και τρομάζει∙ οι διαστάσεις του χάνονται στο άπειρο και το αίνιγμά του αποκτά τερατώδεις διαστάσεις. Η ψευδαίσθηση της ρεαλιστικής «λογικής» διαγραφής του παύει να υφίσταται.

Του Μάκη Πανώριου 

Της Έλενας Μαρούτσου

Έναν στίχο από τραγούδι διάλεξε η Σωτηρία Σταυρακοπούλου για τίτλο του τελευταίου της βιβλίου, που η ίδια ονομάζει μυθιστόρημα αλλά θα μπορούσε πολύ ωραία να είναι και συλλογή τεσσάρων εκτενών διηγημάτων, αφού το καθένα «στέκει» από μόνο του: οι ήρωες του ενός καθόλου δεν εμπλέκονται με αυτούς κάποιου άλλου, οι χώροι και χρόνοι δράσης είναι διαφορετικοί, οι πλοκές δεν «πλέκονται» σε κανένα σημείο μεταξύ τους.

Για το βιβλίο «Στην κιβωτό στις οχτώ» (μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου) του Ούρλιχ Ουμπ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Της Σίσσυς Τσιφλίδου

Του Γιώργου Βέη 

«Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα, όπου ομιλείται μια άλλη γλώσσα». Λ. Π. Χάρτλεϊ

Μαζί με τα δύο προηγούμενα έργα της ίδιας συγγραφέως, με τίτλους αντιστοίχως Σκοτεινός Βαρδάρης (Κέδρος, 2005) και Πατρίδα από βαμβάκι (Κέδρος, 2009), το Δυο φορές αθώα απαρτίζει μιαν ευδιάκριτη, χαλαρή τριλογία όπου, μεταξύ άλλων, οι κανόνες, οι οποίοι διέπουν τη γέννηση, την ανάπτυξη και την εδραίωση μιας βασανιστικής δυστοπίας ερευνώνται με υποδειγματική διαύγεια, εννοιολογική συνέπεια και ρηματική ευελιξία.