alt

Για την ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Δημητριάδη «Κυπαρίσσια» (εκδ. Γαβριηλίδη).

Του Γιώργου Βέη

Αποφθεγματικός ως κατά το πλείστον, αλλά όχι αλαζών, εμφανώς ανθρωποκεντρικός, αλλά όχι κοινότοπος, συνειδητά ελλειπτικός, ο στίχος επιδιώκει να μας δείξει εδώ πώς μπορούμε να συνυπάρξουμε με τις σκιές του παρελθόντος σε όντως ισότιμη βάση. Δηλαδή: «Ο γιος της πέθανε κι εκείνη ζει / ή εκείνη πέθανε κι ο γιος της ζει / ή κι οι δυο πεθάναν και τα δέντρα κρώζουν / Ρουφά η νύχτα το πικρό τραγούδι». Τα νήματα είναι εν τέλει αρραγή: η ζωή συνίσταται κυρίως από ένα τιμαλφές υλικό μνήμης. Τα πράγματα διαλάμπουν μέσα στην καθαρότητα της λυρικής φαντασίας. Εκεί δηλαδή όπου ακόμη κι αυτός ο θάνατος συνιστά επιτέλους διακονία καταλλαγής. Διακρίνω τα εξής χαρακτηριστικά: «Αγόρι ή άνδρας περπατάει στον δρόμο. Ψάχνει τη μάνα του ή την σκέφτεται. Η μάνα έρχεται από απέναντι. Διασταυρώνονται σιωπηλά, περνάει από μέσα του, δεν την γνωρίζει. Εκείνη τον νιώθει και τον φιλά. Κάτι απαλό του χαϊδεύει τη μνήμη, αύρα δροσίζει το μνήμα».

Συντεταγμένος σχεδόν μαθηματικά και τιμώντας τις αισθητικές αρχές, τις οποίες ο ίδιος έχει με την πάροδο των ετών θεσπίσει, ο δημιουργικός λόγος υποστηρίζει συνειδητά εδώ την πολιτική των λειτουργικών βελτιώσεων της θέασης τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού κόσμου.

Στη δε σημαίνουσα ενότητα με τίτλο «Φως και σκιές από όνειρα» ο βιβλικός Εκκλησιαστής είναι, μεταξύ άλλων, παρών, υπαγορεύοντας στάσεις, συμπεριφορές, πορίσματα ενός εμφανώς αναστοχαστικού βίου. Παραθέτω ενδεικτικά:

Το τίποτα ζει στην ψευδαίσθηση ότι είναι γαλάζιο, πολύ περισσότερο εμείς που δημιουργούμε τον ουρανό, τον θέλουμε στα μάτια μας γαλανό. Οι διάττοντες είναι σκιές, δείχνουν την αντίστιξη του φωτός, αρνητικό φιλμ μιας ασπρόμαυρης ιστορίας. Δοκίμασε να αγκαλιάσεις τον ουρανό, για να καταλάβεις τον άδειο μας κόσμο. Η πνιγηρή ουτοπία της σκέψης θέλει κάποιο θεό να ραντίζει με θραύσματα λήθης το σύμπαν. Σε λαμβάνω, αν με ακούς.

Ο τρόπος της λογοτεχνικής αποτύπωσης αφορά κυρίως στην άμεση παράθεση των κρισίμων εκείνων βιωματικών δεδομένων. Γι’ αυτό ακριβώς εκεί όπου άλλες και άλλοι θα δαπανούσαν αφειδώς λεκτικά σχήματα, ο έμφρων Βαγγέλης Δημητριάδης, τον οποίον διακρίνει συν τοις άλλοις μια άρτια φιλολογική κατάρτιση, αρκείται να επιλέξει μόνον τα αναγκαία της λυσιτελούς έκφρασης.

Συντεταγμένος σχεδόν μαθηματικά και τιμώντας τις αισθητικές αρχές, τις οποίες ο ίδιος έχει με την πάροδο των ετών θεσπίσει, ο δημιουργικός λόγος υποστηρίζει συνειδητά εδώ την πολιτική των λειτουργικών βελτιώσεων της θέασης τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού κόσμου. Χωρίς να περισπάται ή να παραποιεί το κεντρομόλο μήνυμά της, η τελική απόσταξη της γραφής διαρθρώνει με ενάργεια μορφώματα ύφους, τα οποία χαρακτηρίζει κυρίως το ευθύβολον των αφορισμών. Ιδεοληψίες, προκαταλήψεις και φενάκες της περιρρέουσας ατμόσφαιρας ακυρώνονται: το ρήμα αναδεικνύει το ήθος του παρατηρητή, ο οποίος ξέρει να διακρίνει το Νόημα πίσω και πέρα από τη Σύμβαση. Δεν καταφεύγει στην ειρωνεία ή στο σκώμμα. Του φτάνει ο ψίθυρος, ο φίλιος κι ο εγκρατής, που επιμένει στωικά να μας θυμίζει τη δυνατότητα της διαλεκτικής συνύπαρξης των αντιθετικών στοιχείων. Εξ ου και το συναινετικό εκείνο: «Ψέλλιζα το μοιρολόι τομή στη μοίρα. Κι ήταν το άμοιρο ρολόι σταματημένο όσο έπινα ρακή. Αυτόν τον ρόλο διάλεξα να υποδυθώ για να ταιριάζει στη μοιραία ωδή. Στην αλέα ένα αηδόνι παρωδεί».

Ο Βαγγέλης Δημητριάδης δεν αποστρέφεται τα ελάσσονα του βίου. Ίσως διότι εκεί εμφιλοχωρούν οι μείζονες σημασίες. Ό,τι δηλαδή φρονούν οι συνεπείς με τον εαυτό τους ποιητές. Συγκροτώντας μιαν ολική εικόνα του φαινομένου της ζωής, ο ποιητής, μαθαίνουμε στα Κυπαρίσσια, οφείλει να μελετήσει με τη δέουσα προσοχή τα χθαμαλά της καθημερινότητας. Διακρίνω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής και τα εξής ενδεικτικά:

Κρεμάω μια φωτογραφία σημαίνει καρφώνω τον χρόνο στον τοίχο. Προφανώς με καρφί. Στο σπίτι οι φωτογραφίες είναι κρεμασμένες ανάποδα. Τα πόδια πάνω, τα κεφάλια κάτω. Πραγματικό κρέμασμα. Μπορείς να καρφώσεις τον χρόνο και να μείνει ακίνητος; Όποιος εισέρχεται νιώθει πως μπαίνει σε σπίτι ανάποδα ή σε ανάποδο σπίτι. Κάτω τα κεραμίδια, πάνω το πάτωμα. Η υπόθεση πως βρίσκεται στο διάστημα, σε κενό αέρος και νεκρό χρόνο, είναι υπερβολή. Ωστόσο τα πρόσωπα εικονίζονται λογικά, χαρούμενα, σοβαρά, αιωρούνται ανύποπτα, χωρίς να φαντάζονται πως στη ζωή ανατρέπονται ακόμα και κείνα που τέλειωσαν.

Βεβαίως caritas sapientis, δηλαδή το μορφωτικό υπόβαθρο στέργει την ποιητική αναδίπλωση όποτε εκείνη θελήσει. Έτσι αναδεικνύεται επαρκώς, μεταξύ άλλων, τα στοιχεία της όποιας ιδιοπροσωπίας του. Κοντολογίς, το έκτο αυτό έργο του Βαγγέλη Δημητριάδη συνιστά μια περιεκτική, σαφώς ημερολογιακής υφής, εμπεριστατωμένη σπουδή μεταφορών, συνειρμών και αλληγοριών για κρίσιμα προσωπικές ή συλλογικές εμπειρίες. Η τέχνη της λεπτομέρειας εμφανής κι άλλο τόσο αποδοτική. Περισσότερο ακουστικός παρά εικονιστικός, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, ο ποιητής αποδεικνύει στο πλαίσιο των αποτελεσματικών λεκτικών εμπεδώσεων ότι γνωρίζει μετά από εξειδικευμένες ασκήσεις πώς να διασώζει και στη συνέχεια να διατηρεί αλώβητες τις οραματικές του αξίες. Ο απαραίτητος κειμενικός έλεγχος που εμφανώς προηγήθηκε αποφέρει και πάλι καρπούς: το ποίημα εγγυάται κατά κανόνα την εκφορά του συνολικού του μηνύματος.

* Στην κεντρική εικόνα απόσπασμα από τον πίνακα του Greg Morrisey Woman With Cypress.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.

altΚυπαρίσσια
Βαγγέλης Δημητριάδης
Γαβριηλίδης 2017
Σελ. 72, τιμή εκδότη €9,54

alt

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

Για το ποίημα σε δύο εκδοχές του Ουόλτ Ουίτμαν [Walt Whitman] «Τραγούδι του εαυτού μου: 1. Η πρώτη έκδοση (1855), 2. Η τελευταία έκδοση (1891 – 92)» (μτφρ. Δημήτρης Δημηρούλης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...
«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον). Κεντρική εικόνα: λεπτομέρεια από το εξώφυλλο.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Οι αναγνώστες που ακολουθούν συστηματικά, ή έστω περιστασιακά, όσα προβάλλει ...

«Ανήμερο» της Λένας Καλλέργη (κριτική) – Δήθεν απούσα με κρυφό μαχαίρι

«Ανήμερο» της Λένας Καλλέργη (κριτική) – Δήθεν απούσα με κρυφό μαχαίρι

Για την ποιητική συλλογή της Λένας Καλλέργη «Ανήμερο» (εκδ. Ίκαρος). 

Γράφει η Αριστέα Παπαλεξάνδρου

Το Ανήμερο (εκδ. Ίκαρος) είναι το πρόσφατο δημιούργημα μίας ήρεμης, και συγχρόνως πολυδιάστατης παρουσί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ