alt

Για το μυθιστόρημα του Robert Seethaler «Μια ολόκληρη ζωή» (μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, εκδ. Utopia).

Του Διονύση Μαρίνου

Μια ημέρα από τη ζωή του Αντρέας Έγκερ θα έφτανε, αλλά δεν θα αρκούσε. Θα ήταν δηλωτική μα και μηδέποτε ολοκληρωμένη. Σαν ένα μονότονο αργοσάλεμα με τον στιβαρό τόνο της εμπειρίας, αλλά και την τρομώδη μηχανική της επαναληπτικότητας, αυτή η ζωή, η τόσο απαράλλαχτα ίδια και ολοένα πληθυντική σε γεγονότα, θα μπορούσε να περικλειστεί σε μία και μόνο ημέρα, σε ένα ολόκληρο 24ωρο.

Ο Ρόμπερτ Ζέεταλερ, μέσα σε μόλις 166 σελίδες, εμφανίζει το χρονικό της ζωής του Αντρέας Έγκερ, ενός ανθρώπου χωρίς ιδιότητες, με ισχνό μέγεθος και σκιά που περπατούσε μονίμως σε μια αχνάδα.

Ο Ρόμπερτ Ζέεταλερ, μέσα σε μόλις 166 σελίδες, εμφανίζει το χρονικό της ζωής του Αντρέας Έγκερ, ενός ανθρώπου χωρίς ιδιότητες, με ισχνό μέγεθος και σκιά που περπατούσε μονίμως σε μια αχνάδα. Αν και τα φαινόμενα μιας ζωής εξαρχής χτυπημένης από τη μοίρα θα προμήνυαν δραματικές εντάσεις και θα προσέφεραν τεκμήρια μιας κάποιας συναρπαστικής βιωτής, εντούτοις ο Αντρέας Έγκερ παραμένει ως το τέλος μια υποφωτισμένη περιπλοκή ανθρώπου. Το νήμα των παρορμήσεών του ποτέ δεν θα αναπτυχθεί, οι λαμπρές του στιγμές ουδέποτε θα καταυγάσουν τις μέρες του κι όλα θα κυλήσουν με μια ρυθμικότητα υποτονική, σταθμισμένη, αλλά και με αντοχή απαρασάλευτη.

Θα έλεγε κανείς πως με κάποιον αδιόρατο τρόπο, ο Έγκερ είναι ένας φτωχούλης συγγενής του περιώνυμου Στόουνερ του Τζον Γουίλιαμς. Δεν είναι εγγράμματος, δεν θα κοσμήσει το βιογραφικό του με πανεπιστημιακές σπουδές και καθηγητικές έδρες. Οι λέξεις και τα βιβλία δεν αποτέλεσαν ποτέ της ζωής του το μόνο ταξίδι. Κι όμως, με αδιόρατο και υπόρρητο τρόπο, οι ζωές τους είναι παράλληλες. Η χαμηλότονη παρτιτούρα τους, οι ήρεμοι βόμβοι των γεγονότων που τους καθόρισαν, αλλά και η δική τους αντίδραση σε όσα τους διέτρεξαν (κάτι μεταξύ στωικισμού και ηττοπαθούς αποδοχής) τους κάνει να έχουν βγει από το ίδιο καλούπι.

Μια ήρεμη αφήγηση που εισδύει στη χαρά και τη θλίψη μιας ολόκληρης ζωής όπως περπατάει ένας ταπεινός ταξιδιώτης μέσα στο παρήγορο σκοτάδι.

Βοηθάει ενδεχόμενα σε τούτη την ταύτιση και ο τρόπος με τον οποίο ο Ζέεταλερ έχει διαχειριστεί το υλικό του στο Μια ολόκληρη ζωή. Δεν αφήνει να περάσει κάτω από τις σχισμές των προτάσεων καμία ένταση που θα εκτρέψει το συνολικό ισοζύγιο. Αντιθέτως, επιλέγει μια ήρεμη αφήγηση που εισδύει στη χαρά και τη θλίψη μιας ολόκληρης ζωής όπως περπατάει ένας ταπεινός ταξιδιώτης μέσα στο παρήγορο σκοτάδι. Δεν βλέπει μπροστά του, δεν ξέρει τι τον περιμένει, αλλά δεν νοιάζεται και να προκαλέσει μέσα του τον φόβο ή την ελπίδα – απλώς ατενίζει το άγνωστο.

Ο Αντρέας είναι ένας άνθρωπος του καθήκοντος. Γι’ αυτόν η δράση είναι πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής. Οι λέξεις δεν βγαίνουν εύκολα από το στόμα του. Η ρητορική δεν είναι η τέχνη που τον συνέχει. Παιδί που οι γονείς του το εγκατέλειψαν, που χρειάστηκε να ζήσει ως έκθετο τέκνο σε μια οικογένεια συγγενών, που βίωσε από νωρίς τα χτυπήματα (κυριολεκτικά) στο σώμα του, που, τελικά, οι πληγές του σωματοποιήθηκαν και από νωρίς έμαθε να ζει με τη χωλότητά του (έμεινε κουτσός έπειτα από τα βάναυσα χτυπήματα του ανθρώπου που τον περιμάζεψε). Από μικρός, όμως, ο Αντρέας έμαθε να μην κλαίει, να μην αφήνει κανένα συναίσθημα να κατακλύζει τον εαυτό του. Το μειονέκτημά του, αντί να τον μετατρέψει σε εύκολο θύμα, του προσέφερε περισσότερη σωματική δύναμη. Λες και αποτέλεσε ένα αντιστάθμισμα στην άγευστη γενικότητα του βίου του.

alt
Ο Robert Seethaler

Ο Αντρέας ζει σε ένα χωριό στις Άλπεις κι αυτή η επικράτεια του φτάνει. Είναι ικανός για κάθε χειρωνακτική ζωή ώστε να βγάλει τα προς το ζην και στα 18 του ορθώνει το ανάστημά του (από τις λίγες φορές που το κάνει) και πηγαίνει κόντρα στον συγγενή-πατριό του. Από εκείνη τη στιγμή θα αρχίσει να ανοίγεται ο μοναχικός του δρόμος. Τη ίδια στιγμή, στο μέχρι πρότινος απομονωμένο χωριό καταφτάνει πλησίστια η πρόοδος. Μια κατασκευαστική εταιρεία πρόκειται να μετατρέψει το ειδυλλιακό μέρος σε παραθεριστικό θέρετρο, προσδοκώντας να προσελκύσει πολλούς τουρίστες και να αλλάξει εντελώς, επί τα χείρω, το φυσικό τοπίο. Ο Αντρέας πιάνει δουλειά στο εργοτάξιο και βιώνει ταυτοχρόνως το πρώτο και μοναδικό ερωτικό του σκίρτημα. Η γνωριμία του με τη Μαρί, μια δασκάλα, θα είναι καθοριστική, αλλά και εξόχως δραματική. Θα τη χάσει έπειτα από μια φονική χιονοστιβάδα και το χτύπημα στη ζωή του θα είναι βαρύ, αλλά όχι σε βαθμό που να τον διαλύσει. Ο Αντρέας θα συνεχίσει να ζει. Είναι μαθημένος στην απώλεια και τον μονήρη βίο.

Η κτηνώδης βία, ο εξανδραποδισμός και η μεταλλική υφή του θανάτου που θα βιώσει στο πετσί του δεν θα τον μετατρέψουν σε ημιάγριο θύμα που δυνητικά θα ζητούσε να γίνει θύτης για να πάρει εκδίκηση.

Δεν θα μεταβληθεί ο κόσμος εντός του ούτε όταν θα σταλεί στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Η κτηνώδης βία, ο εξανδραποδισμός και η μεταλλική υφή του θανάτου που θα βιώσει στο πετσί του δεν θα τον μετατρέψουν σε ημιάγριο θύμα που δυνητικά θα ζητούσε να γίνει θύτης για να πάρει εκδίκηση. Καίτοι πιάνεται αιχμάλωτος και στέλνεται σε στρατόπεδο εργασίας (έζησε εκεί οκτώ ολόκληρα χρόνια), θα ανέλθει ξανά στην επιφάνεια με την ίδια στωικότητα και αποφασιστικότητα. Από τη φύση του επινοητικός, καταφέρνει να προσαρμόζεται σε όλες τις συνθήκες. Ακόμη και όταν τα πάντα γύρω του έχουν αλλάξει δραστικά, εκείνος καταφέρει μονίμως να βρίσκει μια δουλειά. Ολιγαρκής μεν, εύστροφος δε.

Λίγους μήνες πριν πεθάνει, παίρνει ένα λεωφορείο έξω από το χωριό. Όταν ο οδηγός τον ρωτάει πού θέλει να πάει, απαντά: «Δεν ξέρω… Απλά δεν το ξέρω». Αυτή, θα έλεγε κανείς, πως είναι η επιτομή της ζωής του. Πέρασε πολλά, χτυπήθηκε, ερωτεύτηκε, γνώρισε τον θάνατο, την απώλεια, τη λελογισμένη ελπίδα και σαρκώθηκε τη μοίρα. Και τελικά δεν έμαθε ποτέ πού πήγαινε και τι ήθελε να κάνει.

Ο Αντρέας είναι ένας κοινός άνθρωπος κι ας φαίνεται εκκεντρικός. Είναι ένας άνθρωπος του μέσου όρου που μπορεί να μη δείχνει ικανός να μεγαλουργήσει, όμως η δική του τέχνη της επιβίωσης είναι από μόνη της μια νίκη κόντρα στη φθορά. Ο Ζέελατερ έγραψε ένα βαθύτατα ανθρώπινο μυθιστόρημα. Και σε τέτοιου είδους έργα δεν χωράει ούτε ο φτηνός λυρισμός ούτε οι λούπες του συναισθήματος. Η λιτότητα είναι η χάρη του βιβλίου. Ο ήσυχος ρυθμός προσομοιάζει με τον χτύπο μιας ήρεμης καρδιάς ή με την ανάσα ενός ανθρώπου που ζει σε κατάσταση αδράνειας.

Η μοίρα του βιβλίου ήταν θαυμαστή. Μεταφράστηκε σε περισσότερες από 35 γλώσσες και πούλησε πάνω από 800.000 αντίτυπα. Παράλληλα ήταν στη βραχεία λίστα των Βραβείων Man Booker International για το 2016. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη μετάφραση του Γιάννη Καλιφατίδη. Είναι φανερό από την πρώτη πρόταση (παρεμπιπτόντως, πρόκειται για αρχή που σημαίνει αυτομάτως τι θα επακολουθήσει) έως το τέλος του βιβλίου πως έχει κατανοήσει απολύτως τις προθέσεις του συγγραφέα. Δεν μετέφρασε απλώς, αλλά πήρε ουσιαστικό μέρος στη διαδικασία της μετεγγραφής. Όπως συμβαίνει πάντα στις καλές μεταφραστικές προσπάθειες.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.

altΜια ολόκληρη ζωή
Robert Seethaler
Μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης
Utopia 2017
Σελ. 176, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ROBERT SEETHALER

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

Για το μυθιστόρημα του Φερνάντο Αραμπούρου (Fernando Aramburu) «Το παιδί» (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη). Ο Ισπανός συγγραφέας θα βρεθεί στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΛΕΑ. Την Παρασκευή 20 Ιουνίου, στις 9μμ, θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου του στο Ινστιτούτο Θερβάντες. 

...
«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

Για το βιβλίο του Νταβίντε Κόπο (Davide Coppo) «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Διόπτρα), μια ιστορία για το πώς ένας νεαρός Ιταλός με «ευαισθησίες» καταλήγει να γίνει φασίστας.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Η ...

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

Για το μυθιστόρημα της Ρενέ Καραμπάς [Rene Karabash] «Ορκισμένη» (μτφρ. Σπύρος Ν. Παππάς, εκδ. Μεταίχμιο). «Μια «θεσμικά αποδεκτή αλλαγή φύλου» σε ένα μυθιστόρημα που εκτείνεται πέρα από τα όρια του φύλου, της παράδοσης, της τιμής και των ταυτοτήτων. Πρόκειται για «ένα παραμύθι ψυχών».

Γράφει η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επιστρέφει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Στην ομοφοβία, στην τρανσφοβία, στη μισαλλοδοξία, μην κλ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ