alt

Για το μυθιστόρημα του Robert Seethaler «Μια ολόκληρη ζωή» (μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, εκδ. Utopia).

Του Διονύση Μαρίνου

Μια ημέρα από τη ζωή του Αντρέας Έγκερ θα έφτανε, αλλά δεν θα αρκούσε. Θα ήταν δηλωτική μα και μηδέποτε ολοκληρωμένη. Σαν ένα μονότονο αργοσάλεμα με τον στιβαρό τόνο της εμπειρίας, αλλά και την τρομώδη μηχανική της επαναληπτικότητας, αυτή η ζωή, η τόσο απαράλλαχτα ίδια και ολοένα πληθυντική σε γεγονότα, θα μπορούσε να περικλειστεί σε μία και μόνο ημέρα, σε ένα ολόκληρο 24ωρο.

Ο Ρόμπερτ Ζέεταλερ, μέσα σε μόλις 166 σελίδες, εμφανίζει το χρονικό της ζωής του Αντρέας Έγκερ, ενός ανθρώπου χωρίς ιδιότητες, με ισχνό μέγεθος και σκιά που περπατούσε μονίμως σε μια αχνάδα.

Ο Ρόμπερτ Ζέεταλερ, μέσα σε μόλις 166 σελίδες, εμφανίζει το χρονικό της ζωής του Αντρέας Έγκερ, ενός ανθρώπου χωρίς ιδιότητες, με ισχνό μέγεθος και σκιά που περπατούσε μονίμως σε μια αχνάδα. Αν και τα φαινόμενα μιας ζωής εξαρχής χτυπημένης από τη μοίρα θα προμήνυαν δραματικές εντάσεις και θα προσέφεραν τεκμήρια μιας κάποιας συναρπαστικής βιωτής, εντούτοις ο Αντρέας Έγκερ παραμένει ως το τέλος μια υποφωτισμένη περιπλοκή ανθρώπου. Το νήμα των παρορμήσεών του ποτέ δεν θα αναπτυχθεί, οι λαμπρές του στιγμές ουδέποτε θα καταυγάσουν τις μέρες του κι όλα θα κυλήσουν με μια ρυθμικότητα υποτονική, σταθμισμένη, αλλά και με αντοχή απαρασάλευτη.

Θα έλεγε κανείς πως με κάποιον αδιόρατο τρόπο, ο Έγκερ είναι ένας φτωχούλης συγγενής του περιώνυμου Στόουνερ του Τζον Γουίλιαμς. Δεν είναι εγγράμματος, δεν θα κοσμήσει το βιογραφικό του με πανεπιστημιακές σπουδές και καθηγητικές έδρες. Οι λέξεις και τα βιβλία δεν αποτέλεσαν ποτέ της ζωής του το μόνο ταξίδι. Κι όμως, με αδιόρατο και υπόρρητο τρόπο, οι ζωές τους είναι παράλληλες. Η χαμηλότονη παρτιτούρα τους, οι ήρεμοι βόμβοι των γεγονότων που τους καθόρισαν, αλλά και η δική τους αντίδραση σε όσα τους διέτρεξαν (κάτι μεταξύ στωικισμού και ηττοπαθούς αποδοχής) τους κάνει να έχουν βγει από το ίδιο καλούπι.

Μια ήρεμη αφήγηση που εισδύει στη χαρά και τη θλίψη μιας ολόκληρης ζωής όπως περπατάει ένας ταπεινός ταξιδιώτης μέσα στο παρήγορο σκοτάδι.

Βοηθάει ενδεχόμενα σε τούτη την ταύτιση και ο τρόπος με τον οποίο ο Ζέεταλερ έχει διαχειριστεί το υλικό του στο Μια ολόκληρη ζωή. Δεν αφήνει να περάσει κάτω από τις σχισμές των προτάσεων καμία ένταση που θα εκτρέψει το συνολικό ισοζύγιο. Αντιθέτως, επιλέγει μια ήρεμη αφήγηση που εισδύει στη χαρά και τη θλίψη μιας ολόκληρης ζωής όπως περπατάει ένας ταπεινός ταξιδιώτης μέσα στο παρήγορο σκοτάδι. Δεν βλέπει μπροστά του, δεν ξέρει τι τον περιμένει, αλλά δεν νοιάζεται και να προκαλέσει μέσα του τον φόβο ή την ελπίδα – απλώς ατενίζει το άγνωστο.

Ο Αντρέας είναι ένας άνθρωπος του καθήκοντος. Γι’ αυτόν η δράση είναι πάντα η κινητήρια δύναμη της ζωής. Οι λέξεις δεν βγαίνουν εύκολα από το στόμα του. Η ρητορική δεν είναι η τέχνη που τον συνέχει. Παιδί που οι γονείς του το εγκατέλειψαν, που χρειάστηκε να ζήσει ως έκθετο τέκνο σε μια οικογένεια συγγενών, που βίωσε από νωρίς τα χτυπήματα (κυριολεκτικά) στο σώμα του, που, τελικά, οι πληγές του σωματοποιήθηκαν και από νωρίς έμαθε να ζει με τη χωλότητά του (έμεινε κουτσός έπειτα από τα βάναυσα χτυπήματα του ανθρώπου που τον περιμάζεψε). Από μικρός, όμως, ο Αντρέας έμαθε να μην κλαίει, να μην αφήνει κανένα συναίσθημα να κατακλύζει τον εαυτό του. Το μειονέκτημά του, αντί να τον μετατρέψει σε εύκολο θύμα, του προσέφερε περισσότερη σωματική δύναμη. Λες και αποτέλεσε ένα αντιστάθμισμα στην άγευστη γενικότητα του βίου του.

alt
Ο Robert Seethaler

Ο Αντρέας ζει σε ένα χωριό στις Άλπεις κι αυτή η επικράτεια του φτάνει. Είναι ικανός για κάθε χειρωνακτική ζωή ώστε να βγάλει τα προς το ζην και στα 18 του ορθώνει το ανάστημά του (από τις λίγες φορές που το κάνει) και πηγαίνει κόντρα στον συγγενή-πατριό του. Από εκείνη τη στιγμή θα αρχίσει να ανοίγεται ο μοναχικός του δρόμος. Τη ίδια στιγμή, στο μέχρι πρότινος απομονωμένο χωριό καταφτάνει πλησίστια η πρόοδος. Μια κατασκευαστική εταιρεία πρόκειται να μετατρέψει το ειδυλλιακό μέρος σε παραθεριστικό θέρετρο, προσδοκώντας να προσελκύσει πολλούς τουρίστες και να αλλάξει εντελώς, επί τα χείρω, το φυσικό τοπίο. Ο Αντρέας πιάνει δουλειά στο εργοτάξιο και βιώνει ταυτοχρόνως το πρώτο και μοναδικό ερωτικό του σκίρτημα. Η γνωριμία του με τη Μαρί, μια δασκάλα, θα είναι καθοριστική, αλλά και εξόχως δραματική. Θα τη χάσει έπειτα από μια φονική χιονοστιβάδα και το χτύπημα στη ζωή του θα είναι βαρύ, αλλά όχι σε βαθμό που να τον διαλύσει. Ο Αντρέας θα συνεχίσει να ζει. Είναι μαθημένος στην απώλεια και τον μονήρη βίο.

Η κτηνώδης βία, ο εξανδραποδισμός και η μεταλλική υφή του θανάτου που θα βιώσει στο πετσί του δεν θα τον μετατρέψουν σε ημιάγριο θύμα που δυνητικά θα ζητούσε να γίνει θύτης για να πάρει εκδίκηση.

Δεν θα μεταβληθεί ο κόσμος εντός του ούτε όταν θα σταλεί στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Η κτηνώδης βία, ο εξανδραποδισμός και η μεταλλική υφή του θανάτου που θα βιώσει στο πετσί του δεν θα τον μετατρέψουν σε ημιάγριο θύμα που δυνητικά θα ζητούσε να γίνει θύτης για να πάρει εκδίκηση. Καίτοι πιάνεται αιχμάλωτος και στέλνεται σε στρατόπεδο εργασίας (έζησε εκεί οκτώ ολόκληρα χρόνια), θα ανέλθει ξανά στην επιφάνεια με την ίδια στωικότητα και αποφασιστικότητα. Από τη φύση του επινοητικός, καταφέρνει να προσαρμόζεται σε όλες τις συνθήκες. Ακόμη και όταν τα πάντα γύρω του έχουν αλλάξει δραστικά, εκείνος καταφέρει μονίμως να βρίσκει μια δουλειά. Ολιγαρκής μεν, εύστροφος δε.

Λίγους μήνες πριν πεθάνει, παίρνει ένα λεωφορείο έξω από το χωριό. Όταν ο οδηγός τον ρωτάει πού θέλει να πάει, απαντά: «Δεν ξέρω… Απλά δεν το ξέρω». Αυτή, θα έλεγε κανείς, πως είναι η επιτομή της ζωής του. Πέρασε πολλά, χτυπήθηκε, ερωτεύτηκε, γνώρισε τον θάνατο, την απώλεια, τη λελογισμένη ελπίδα και σαρκώθηκε τη μοίρα. Και τελικά δεν έμαθε ποτέ πού πήγαινε και τι ήθελε να κάνει.

Ο Αντρέας είναι ένας κοινός άνθρωπος κι ας φαίνεται εκκεντρικός. Είναι ένας άνθρωπος του μέσου όρου που μπορεί να μη δείχνει ικανός να μεγαλουργήσει, όμως η δική του τέχνη της επιβίωσης είναι από μόνη της μια νίκη κόντρα στη φθορά. Ο Ζέελατερ έγραψε ένα βαθύτατα ανθρώπινο μυθιστόρημα. Και σε τέτοιου είδους έργα δεν χωράει ούτε ο φτηνός λυρισμός ούτε οι λούπες του συναισθήματος. Η λιτότητα είναι η χάρη του βιβλίου. Ο ήσυχος ρυθμός προσομοιάζει με τον χτύπο μιας ήρεμης καρδιάς ή με την ανάσα ενός ανθρώπου που ζει σε κατάσταση αδράνειας.

Η μοίρα του βιβλίου ήταν θαυμαστή. Μεταφράστηκε σε περισσότερες από 35 γλώσσες και πούλησε πάνω από 800.000 αντίτυπα. Παράλληλα ήταν στη βραχεία λίστα των Βραβείων Man Booker International για το 2016. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη μετάφραση του Γιάννη Καλιφατίδη. Είναι φανερό από την πρώτη πρόταση (παρεμπιπτόντως, πρόκειται για αρχή που σημαίνει αυτομάτως τι θα επακολουθήσει) έως το τέλος του βιβλίου πως έχει κατανοήσει απολύτως τις προθέσεις του συγγραφέα. Δεν μετέφρασε απλώς, αλλά πήρε ουσιαστικό μέρος στη διαδικασία της μετεγγραφής. Όπως συμβαίνει πάντα στις καλές μεταφραστικές προσπάθειες.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.

altΜια ολόκληρη ζωή
Robert Seethaler
Μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης
Utopia 2017
Σελ. 176, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ROBERT SEETHALER

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ