alt

Για το βιβλίο του Maurice Level «Ιστορίες του Γκραν Γκινιόλ» (μτφρ. Ιλέην Ρήγα, εκδ. Αρχέτυπο).

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Όπως σημειώνεται ήδη στην αρχή του προλόγου της μεταφράστριας, Ιλέην Ρήγα, ο Maurice Level της κίνησε την προσοχή με αφορμή την αναφορά του σε ένα δοκίμιο που έχει ως θέμα τη λογοτεχνία του φανταστικού, και ειδικότερα του υπερφυσικού τρόμου – συγκεκριμένα ήταν η πραγματεία του H.P. Lovecraft, περί της πρόκλησης τρόμου από υπερφυσικά (δηλαδή μη ψυχολογικά) αίτια, στην λογοτεχνία. Ο Lovecraft αναφέρει τον Level, εξετάζοντας το λεγόμενο «conte cruel», δηλαδή τις ιστορίες σκληρότητας, που έγραφαν αρκετοί Γάλλοι του 19ου αιώνα. Ήταν σύντομες διηγήσεις, με κεντρικό θέμα την αδίστακτη και απάνθρωπη δράση του ανθρώπου ενάντια στον άνθρωπο, οι οποίες πήραν το όνομα τους από την συλλογή Contes Cruels, του Villiers de l' Isle-Adam. Τα τεκταινόμενα σε διηγήματα αυτού του είδους μας θυμίζουν το δυσοίωνο λατινικό ρητό, «Homo Homini Lupus»: ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άλλο άνθρωπο...

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα πιο γνωστά έργα του Level. Από την τραγική ειρωνεία, στο πρώτο διήγημα, με την κοπέλα που επιχειρώντας να τιμήσει, με μια δόση υπερβολής που οφείλεται στην γνήσια αγάπη, τη μνήμη του νεκρού αγαπημένου της, γίνεται αθέλητα μια που την ατιμάζει τώρα αντικειμενικά, μέχρι την ψυχρότητα του απολύτως συνειδητοποιημένου και ηθικού δράστη της καταστροφής ενός καλλιτέχνη επικίνδυνων επιδείξεων, και από την αυτοκαταστροφή ενός τέως έμπιστου υπαλλήλου μέχρι την φαινομενική μόνο συγχώρεση του θύματος μιας επίθεσης με βιτριόλι για τον θύτη του, στα διηγήματα βρίσκει κανείς πλοκές που αποπνέουν μεθοδικά και υπολογισμένα την παγωνιά κάποιων ανθρώπινων ψυχών.

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς – όπως συμβαίνει συχνά με τις αντίστοιχες πράξεις σκληρότητας από τους χωρικούς ή τους στρατιώτες του Γάλλο-Πρωσικού πολέμου, στον Maupassant. Στα δικά του έργα δεν βλέπουμε τον χώρο γύρω από τον θανάσιμο ιστό της αράχνης, αφού έχουμε κληθεί ακριβώς να πάρουμε θέση λίγα χιλιοστά από τους ανθεκτικούς και επικίνδυνους ιστούς του... Τα διηγήματά του μοιάζουν με μικρές θεατρικές παραστάσεις που με πλήρη επίγνωση του θέματός τους το κοινό συρρέει να τις παρακολουθήσει – άλλωστε πολλά από αυτά τα έργα παρουσιάστηκαν με την μορφή θεατρικού έργο, στο φημισμένο θέατρο Grand Guignol, του Παρισιού.

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη.

Η μετάφραση, που έγινε από το πρωτότυπο γαλλικό κείμενο, παρουσιάζει τον σκοτεινό λυρισμό του Level. Ίσως η πιο πικρή από τις σταγόνες του δηλητηρίου που εκχέεται από αυτά τα διηγήματα –και το οποίο, αναμφίβολα, είναι πόσιμο και μάλιστα αποκτά ευχάριστη γεύση για τους αναγνώστες που καταναλώνουν μικρές ποσότητες αυτού του τύπου της λογοτεχνίας– να είναι αυτό που έχει για πρωταγωνιστή του έναν άνθρωπο φανερά τρελό, ο οποίος όμως ξέρει να κρύβει καλά την τρέλα του. Πρόκειται για τον θαμώνα διάφορων χώρων όπου οργανώνονται καλλιτεχνικά νούμερα στα οποία πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο ένα μικρό ανθρώπινο σφάλμα να έχει ως συνέπεια τον θάνατο του καλλιτέχνη. Ο άνθρωπος αυτός πηγαίνει με μοναδικό στόχο –με μοναδική ελπίδα– να γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου ατυχήματος. Καθώς κανείς δεν θα υποψιαζόταν τον ψυχισμό του, και τις επιδιώξεις του, συμβαίνει κάποτε να του εκμυστηρευθεί ένας από τους ταλαντούχους ισορροπιστές ενός εξαιρετικά δύσκολου από αυτά τα νούμερα, ότι εστίαζε πάντα στο πρόσωπο του, εκείνου του τρελού, προκειμένου να αποκτήσει την απαραίτητη αυτοσυγκέντρωση που θα του εξασφάλιζε την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου του επί σκηνής. Και ο τρελός, αμείλικτος, αδιαφορώντας πλήρως για την εμπιστοσύνη του άλλου, απίστευτα χαιρέκακος, εκμεταλλεύεται την αναπάντεχη αποκάλυψη ώστε –δίχως καθόλου να κινδυνεύσει κάποιος να τον κατηγορήσει ως υπαίτιο– να σηκωθεί απότομα από την θέση του την κρίσιμη στιγμή που στην σκηνή ο καλλιτέχνης εξαρτιόταν ολότελα από την ακινησία του υποτιθέμενου αρωγού του και αφοσιωμένου του θεατή σε τόσες παραστάσεις!

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη...

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.

altΙστορίες του Γκραν Γκινιόλ
Maurice Level
Μτφρ. Ιλέην Ρήγα
Αρχέτυπο 2018
Σελ. 168, τιμή εκδότη €12,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Χθες, Τρίτη, 21 Μαρτίου 2023, Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα πρώτα λογοτεχνικά της βραβεία. Βραβεύτηκαν οι Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Μεγάλο Βραβείο, Ευαγγελία Τάτση, βραβείο ποίησης, και Μαριάνθη Τεντζεράκη, βραβείο πεζογραφίας. Στην κεντρική εικόνα, η στιγμή της βρά...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο Δρ. Γκάμπορ Μάτε θα έρθει στην Ελλάδα για ένα διήμερο εργαστήριο με θέμα «Ενδοσκόπηση μέσω Συμπόνοιας: Για την επούλωση του τραύματος και του στρες», στις 20 και 21 Ιουνίου 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Ο παγκοσμίου φήμης ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Μαντώς Μάκκα «Αγκούσα», που θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Οι φωνές» ...

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ