alt

Για το βιβλίο του Maurice Level «Ιστορίες του Γκραν Γκινιόλ» (μτφρ. Ιλέην Ρήγα, εκδ. Αρχέτυπο).

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Όπως σημειώνεται ήδη στην αρχή του προλόγου της μεταφράστριας, Ιλέην Ρήγα, ο Maurice Level της κίνησε την προσοχή με αφορμή την αναφορά του σε ένα δοκίμιο που έχει ως θέμα τη λογοτεχνία του φανταστικού, και ειδικότερα του υπερφυσικού τρόμου – συγκεκριμένα ήταν η πραγματεία του H.P. Lovecraft, περί της πρόκλησης τρόμου από υπερφυσικά (δηλαδή μη ψυχολογικά) αίτια, στην λογοτεχνία. Ο Lovecraft αναφέρει τον Level, εξετάζοντας το λεγόμενο «conte cruel», δηλαδή τις ιστορίες σκληρότητας, που έγραφαν αρκετοί Γάλλοι του 19ου αιώνα. Ήταν σύντομες διηγήσεις, με κεντρικό θέμα την αδίστακτη και απάνθρωπη δράση του ανθρώπου ενάντια στον άνθρωπο, οι οποίες πήραν το όνομα τους από την συλλογή Contes Cruels, του Villiers de l' Isle-Adam. Τα τεκταινόμενα σε διηγήματα αυτού του είδους μας θυμίζουν το δυσοίωνο λατινικό ρητό, «Homo Homini Lupus»: ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άλλο άνθρωπο...

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα πιο γνωστά έργα του Level. Από την τραγική ειρωνεία, στο πρώτο διήγημα, με την κοπέλα που επιχειρώντας να τιμήσει, με μια δόση υπερβολής που οφείλεται στην γνήσια αγάπη, τη μνήμη του νεκρού αγαπημένου της, γίνεται αθέλητα μια που την ατιμάζει τώρα αντικειμενικά, μέχρι την ψυχρότητα του απολύτως συνειδητοποιημένου και ηθικού δράστη της καταστροφής ενός καλλιτέχνη επικίνδυνων επιδείξεων, και από την αυτοκαταστροφή ενός τέως έμπιστου υπαλλήλου μέχρι την φαινομενική μόνο συγχώρεση του θύματος μιας επίθεσης με βιτριόλι για τον θύτη του, στα διηγήματα βρίσκει κανείς πλοκές που αποπνέουν μεθοδικά και υπολογισμένα την παγωνιά κάποιων ανθρώπινων ψυχών.

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς – όπως συμβαίνει συχνά με τις αντίστοιχες πράξεις σκληρότητας από τους χωρικούς ή τους στρατιώτες του Γάλλο-Πρωσικού πολέμου, στον Maupassant. Στα δικά του έργα δεν βλέπουμε τον χώρο γύρω από τον θανάσιμο ιστό της αράχνης, αφού έχουμε κληθεί ακριβώς να πάρουμε θέση λίγα χιλιοστά από τους ανθεκτικούς και επικίνδυνους ιστούς του... Τα διηγήματά του μοιάζουν με μικρές θεατρικές παραστάσεις που με πλήρη επίγνωση του θέματός τους το κοινό συρρέει να τις παρακολουθήσει – άλλωστε πολλά από αυτά τα έργα παρουσιάστηκαν με την μορφή θεατρικού έργο, στο φημισμένο θέατρο Grand Guignol, του Παρισιού.

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη.

Η μετάφραση, που έγινε από το πρωτότυπο γαλλικό κείμενο, παρουσιάζει τον σκοτεινό λυρισμό του Level. Ίσως η πιο πικρή από τις σταγόνες του δηλητηρίου που εκχέεται από αυτά τα διηγήματα –και το οποίο, αναμφίβολα, είναι πόσιμο και μάλιστα αποκτά ευχάριστη γεύση για τους αναγνώστες που καταναλώνουν μικρές ποσότητες αυτού του τύπου της λογοτεχνίας– να είναι αυτό που έχει για πρωταγωνιστή του έναν άνθρωπο φανερά τρελό, ο οποίος όμως ξέρει να κρύβει καλά την τρέλα του. Πρόκειται για τον θαμώνα διάφορων χώρων όπου οργανώνονται καλλιτεχνικά νούμερα στα οποία πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο ένα μικρό ανθρώπινο σφάλμα να έχει ως συνέπεια τον θάνατο του καλλιτέχνη. Ο άνθρωπος αυτός πηγαίνει με μοναδικό στόχο –με μοναδική ελπίδα– να γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου ατυχήματος. Καθώς κανείς δεν θα υποψιαζόταν τον ψυχισμό του, και τις επιδιώξεις του, συμβαίνει κάποτε να του εκμυστηρευθεί ένας από τους ταλαντούχους ισορροπιστές ενός εξαιρετικά δύσκολου από αυτά τα νούμερα, ότι εστίαζε πάντα στο πρόσωπο του, εκείνου του τρελού, προκειμένου να αποκτήσει την απαραίτητη αυτοσυγκέντρωση που θα του εξασφάλιζε την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου του επί σκηνής. Και ο τρελός, αμείλικτος, αδιαφορώντας πλήρως για την εμπιστοσύνη του άλλου, απίστευτα χαιρέκακος, εκμεταλλεύεται την αναπάντεχη αποκάλυψη ώστε –δίχως καθόλου να κινδυνεύσει κάποιος να τον κατηγορήσει ως υπαίτιο– να σηκωθεί απότομα από την θέση του την κρίσιμη στιγμή που στην σκηνή ο καλλιτέχνης εξαρτιόταν ολότελα από την ακινησία του υποτιθέμενου αρωγού του και αφοσιωμένου του θεατή σε τόσες παραστάσεις!

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη...

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.

altΙστορίες του Γκραν Γκινιόλ
Maurice Level
Μτφρ. Ιλέην Ρήγα
Αρχέτυπο 2018
Σελ. 168, τιμή εκδότη €12,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ