alt

Για το βιβλίο του Maurice Level «Ιστορίες του Γκραν Γκινιόλ» (μτφρ. Ιλέην Ρήγα, εκδ. Αρχέτυπο).

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Όπως σημειώνεται ήδη στην αρχή του προλόγου της μεταφράστριας, Ιλέην Ρήγα, ο Maurice Level της κίνησε την προσοχή με αφορμή την αναφορά του σε ένα δοκίμιο που έχει ως θέμα τη λογοτεχνία του φανταστικού, και ειδικότερα του υπερφυσικού τρόμου – συγκεκριμένα ήταν η πραγματεία του H.P. Lovecraft, περί της πρόκλησης τρόμου από υπερφυσικά (δηλαδή μη ψυχολογικά) αίτια, στην λογοτεχνία. Ο Lovecraft αναφέρει τον Level, εξετάζοντας το λεγόμενο «conte cruel», δηλαδή τις ιστορίες σκληρότητας, που έγραφαν αρκετοί Γάλλοι του 19ου αιώνα. Ήταν σύντομες διηγήσεις, με κεντρικό θέμα την αδίστακτη και απάνθρωπη δράση του ανθρώπου ενάντια στον άνθρωπο, οι οποίες πήραν το όνομα τους από την συλλογή Contes Cruels, του Villiers de l' Isle-Adam. Τα τεκταινόμενα σε διηγήματα αυτού του είδους μας θυμίζουν το δυσοίωνο λατινικό ρητό, «Homo Homini Lupus»: ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άλλο άνθρωπο...

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα πιο γνωστά έργα του Level. Από την τραγική ειρωνεία, στο πρώτο διήγημα, με την κοπέλα που επιχειρώντας να τιμήσει, με μια δόση υπερβολής που οφείλεται στην γνήσια αγάπη, τη μνήμη του νεκρού αγαπημένου της, γίνεται αθέλητα μια που την ατιμάζει τώρα αντικειμενικά, μέχρι την ψυχρότητα του απολύτως συνειδητοποιημένου και ηθικού δράστη της καταστροφής ενός καλλιτέχνη επικίνδυνων επιδείξεων, και από την αυτοκαταστροφή ενός τέως έμπιστου υπαλλήλου μέχρι την φαινομενική μόνο συγχώρεση του θύματος μιας επίθεσης με βιτριόλι για τον θύτη του, στα διηγήματα βρίσκει κανείς πλοκές που αποπνέουν μεθοδικά και υπολογισμένα την παγωνιά κάποιων ανθρώπινων ψυχών.

Ο Level, σε αντίθεση με έναν άλλο σημαντικό Γάλλο διηγηματογράφο, τον Guy de Maupassant, δεν ενδιαφέρεται για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, δηλαδή δεν σκοπεύει να παρουσιάσει τις φρικτές πράξεις που περιγράφονται ως κάποιο είδος περιθωριακής και περιορισμένης εμβέλειας παραξενιάς – όπως συμβαίνει συχνά με τις αντίστοιχες πράξεις σκληρότητας από τους χωρικούς ή τους στρατιώτες του Γάλλο-Πρωσικού πολέμου, στον Maupassant. Στα δικά του έργα δεν βλέπουμε τον χώρο γύρω από τον θανάσιμο ιστό της αράχνης, αφού έχουμε κληθεί ακριβώς να πάρουμε θέση λίγα χιλιοστά από τους ανθεκτικούς και επικίνδυνους ιστούς του... Τα διηγήματά του μοιάζουν με μικρές θεατρικές παραστάσεις που με πλήρη επίγνωση του θέματός τους το κοινό συρρέει να τις παρακολουθήσει – άλλωστε πολλά από αυτά τα έργα παρουσιάστηκαν με την μορφή θεατρικού έργο, στο φημισμένο θέατρο Grand Guignol, του Παρισιού.

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη.

Η μετάφραση, που έγινε από το πρωτότυπο γαλλικό κείμενο, παρουσιάζει τον σκοτεινό λυρισμό του Level. Ίσως η πιο πικρή από τις σταγόνες του δηλητηρίου που εκχέεται από αυτά τα διηγήματα –και το οποίο, αναμφίβολα, είναι πόσιμο και μάλιστα αποκτά ευχάριστη γεύση για τους αναγνώστες που καταναλώνουν μικρές ποσότητες αυτού του τύπου της λογοτεχνίας– να είναι αυτό που έχει για πρωταγωνιστή του έναν άνθρωπο φανερά τρελό, ο οποίος όμως ξέρει να κρύβει καλά την τρέλα του. Πρόκειται για τον θαμώνα διάφορων χώρων όπου οργανώνονται καλλιτεχνικά νούμερα στα οποία πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο ένα μικρό ανθρώπινο σφάλμα να έχει ως συνέπεια τον θάνατο του καλλιτέχνη. Ο άνθρωπος αυτός πηγαίνει με μοναδικό στόχο –με μοναδική ελπίδα– να γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου ατυχήματος. Καθώς κανείς δεν θα υποψιαζόταν τον ψυχισμό του, και τις επιδιώξεις του, συμβαίνει κάποτε να του εκμυστηρευθεί ένας από τους ταλαντούχους ισορροπιστές ενός εξαιρετικά δύσκολου από αυτά τα νούμερα, ότι εστίαζε πάντα στο πρόσωπο του, εκείνου του τρελού, προκειμένου να αποκτήσει την απαραίτητη αυτοσυγκέντρωση που θα του εξασφάλιζε την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου του επί σκηνής. Και ο τρελός, αμείλικτος, αδιαφορώντας πλήρως για την εμπιστοσύνη του άλλου, απίστευτα χαιρέκακος, εκμεταλλεύεται την αναπάντεχη αποκάλυψη ώστε –δίχως καθόλου να κινδυνεύσει κάποιος να τον κατηγορήσει ως υπαίτιο– να σηκωθεί απότομα από την θέση του την κρίσιμη στιγμή που στην σκηνή ο καλλιτέχνης εξαρτιόταν ολότελα από την ακινησία του υποτιθέμενου αρωγού του και αφοσιωμένου του θεατή σε τόσες παραστάσεις!

Τα διηγήματα αυτά είναι φτιαγμένα με κομψότητα, και ας είναι τόσο σκοτεινά. Άλλωστε και στην λεία επιφάνεια ενός κοφτερού μαχαιριού θα μπορούσε κανείς να δει το ίδιο καθαρά όπως σε έναν καλογυαλισμένο καθρέπτη...

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.

altΙστορίες του Γκραν Γκινιόλ
Maurice Level
Μτφρ. Ιλέην Ρήγα
Αρχέτυπο 2018
Σελ. 168, τιμή εκδότη €12,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ