alt

Για το μυθιστόρημα του Κόλσον Γουάιτχεντ «Ο υπόγειος σιδηρόδρομος» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Του Νίκου Ξένιου

O Υπόγειος Σιδηρόδρομος του 47χρονου Κόλσον Γουάιτχεντ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε αριστοτεχνική μετάφραση Γιώργου Μπλάνα. Πρόκειται για το έκτο κατά σειράν μυθιστόρημα του νεοϋορκέζου συγγραφέα, που τον έφερε στην τελική ευθεία για το Μπούκερ και του εξασφάλισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2017. 

Από τον πραγματικό στον μυθιστορηματικό «Υπόγειο»

Το βιβλίο θυμίζει εκείνο το κεφάλαιο στα Εκατό χρόνια μοναξιάς του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες όπου η σφαγή των εργατών στις φυτείες μπανάνας αποκρύπτεται από τις επίσημες εκδοχές της ιστοριογραφίας και έτσι περνά στα άγραφα της ιστορικής μνήμης των ανθρώπων. Στο βιβλίο του Γουάιτχεντ, οι μαύροι δεν επιτρέπεται να ξέρουν να διαβάζουν: η ποινή είναι βγάλσιμο των ματιών! Ο Γουάιτχεντ ανέβαλε τη συγγραφή του βιβλίου του λόγω του νεαρού της ηλικίας του, θεωρώντας πως ένα τέτοιο βιβλίο θα προϋπέθετε ωριμότητα και εμπειρία ζωής για να γραφεί. Παράλληλα, συνέχισε την εκτεταμένη έρευνά του σε αρχεία, σε βιβλιοθήκες, σε προσωπικές μαρτυρίες, ακόμη και σε αγγελίες αγοραπωλησίας σκλάβων. Συγκέντρωσε και μελέτησε 2.300 πρωτοπρόσωπες εκμυστηρεύσεις που συγκεντρώθηκαν το 1930 από το Federal Writers’ Project. Και, ενώ σκόπευε πρωταγωνιστής του να είναι ένας νέος άντρας, τελικά επέλεξε την περσόνα της Κόρα.

Το μυθιστόρημα πραγματεύεται τη ζωή αυτής της δεκαπεντάχρονης μαύρης σκλάβας που δραπετεύει από μια φυτεία της Τζόρτζια για ν’ αναζητήσει την τύχη της σε ένα παράλογο, ρατσιστικό κόσμο, ακολουθώντας τα ίχνη της μητέρας της.

Το μυθιστόρημα πραγματεύεται τη ζωή αυτής της δεκαπεντάχρονης μαύρης σκλάβας που δραπετεύει από μια φυτεία της Τζόρτζια για ν’ αναζητήσει την τύχη της σε ένα παράλογο, ρατσιστικό κόσμο, ακολουθώντας τα ίχνη της μητέρας της. H Kόρα είναι ένας πολύ ζωντανός και δυναμικός γυναικείος χαρακτήρας: υποστηρίζει τη μικρή της «φυτεία» (τέσσερα τετραγωνικά μέτρα γης που καλλιεργούσε η μητέρα της) ενάντια στην παραβίαση ενός βίαιου νέγρου, υποστηρίζει και προστατεύει τον Τσέστερ, ένα μικρό σκλαβάκι, από την οργή του αφέντη του. Στη Νότια Καρολίνα η Κόρα βρίσκει δουλειά σε ένα Μουσείο Επιτευγμάτων (Living History), όπου υποδύεται σχηματικά την κοινώς αποδεκτή εικόνα stand still περί του δουλεμπορίου: αυτή η εικόνα είναι παραπλανητική, απηχεί τη ματιά των λευκών και την ανάλγητη ηθική του ιδιοκτήτη των φυτειών. Η ζωή στην Αφρική, το πέρασμα μιας γαλέρας με σκλάβους, η ζωή σε μια φυτεία, σκηνοθετημένα μέσω του αφηγήματος των λευκών, ενσαρκώνει την παραποίηση της ιστορίας των μαύρων. 

Στον δεύτερο σταθμό του πολύπαθου ταξιδιού της προς το άγνωστο, η Κόρα αναγκάζεται να ζει σαν το ποντίκι, παρακολουθώντας από μια σχισμή τον αφανισμό της μαύρης φυλής: διαβάζει κρυφά στη σοφίτα, τη Βίβλο και διάφορα αλμανάκ. Σαν τον Γκιούλιβερ του Τζόναθαν Σουίφτ, η Κόρα συναντά διαφορετικά σύμπαντα σε κάθε σταθμό όπου αποβιβάζεται. Οι τραυματικές εμπειρίες της μαύρης φυλής, η βαρβαρότητα της λευκής, η πλήρης απανθρωποποίηση και εκμετάλλευση περιγράφονται με αδρούς, ρεαλιστικούς τόνους. Το βιβλίο έχει μεγάλες αφηγηματικές αρετές: οικοδομεί τον τρόμο με τη δεξιοτεχνία ενός Στήβεν Κινγκ, ενώ χωρίς να εξιδανικεύει το μοντέλο του «Μπαρμπα-Θωμά», ο Γουάιτχεντ στέκεται με ευαισθησία απέναντι στη βία που μπορεί να ασκηθεί υπό αυτές τις συνθήκες, και μάλιστα συχνά από τους ίδιους τους σκλάβους πάνω στα αδέρφια τους. Έχοντας συνείδηση των συνήθων αφηγηματικών συμβάσεων ενός βιβλίου με αγωνιώδη υπόθεση, ο συγγραφέας επιστράτευσε κεφάλαια «αποπροσανατολιστικά» και διάνθισε το βιβλίο με την ανάδυση πολλών δευτερευόντων χαρακτήρων: για παράδειγμα, ο κυνηγός κεφαλών Ρίτζγουεϊ είναι μια μορφή μοναδική μέσα στον κυνισμό της, πειστική μέσα στην απόλυτη απουσία ηθικών αναστολών.

Η πολύ ανθρώπινη μορφή του βιβλίου

Στην ευφάνταστη σύλληψη του Γουάιτχεντ, το «Underground Railroad» στο βιβλίο δεν εμφανίζεται ως μεταφορά, αλλά συντίθεται από πολύ συγκεκριμένη εικονοπλασία: ποιητική αδεία, μηχανικοί και μηχανοδηγοί της περιόδου προ του αμερικανικού Εμφυλίου πολέμου κινούν υπογείως ένα μυστικό δίκτυο από τούνελ και ράγιες που οδηγούν τους φυγάδες σκλάβους σε Πολιτείες εκ πρώτης όψεως μεγαλύτερης φυλετικής ανοχής, π.χ. στη Νότια Καρολίνα, σε μια πολιτεία που τους φαίνεται παράδεισος... μέχρις αποδείξεως του εναντίου: μαζικές υστερεκτομές πραγματοποιούνται κάτω από τη μύτη τους. Η πρωταγωνίστρια θα συνειδητοποιήσει με τρόμο ότι ένα καλά οργανωμένο «ιατρικό κέντρο» δεν είναι, στην ουσία, παρά ένα καλοστημένο πείραμα ευγονικής και –ίσως– και γενοκτονίας.

Το κυριότερο που κανείς αποκομίζει από την ανάγνωση αυτού του υπέροχου βιβλίου είναι η αίσθηση πως μέσα στη λογοτεχνική αφήγηση δεν μεταμορφώνεται μόνο ο ήρωας σε κάποιον άλλον, αλλά και ο αναγνώστης.

Η τελική μορφή του βιβλίου απέχει πολύ από την αρχική του σύλληψη. Γράφοντας για τους διαύλους δραπέτευσης των μαύρων σκλάβων από τις φυτείες του αμερικανικού Νότου, ο Γουάιτχεντ ήθελε να προσδώσει γνωρίσματα μαγικού ρεαλισμού στο βιβλίο του: έτσι επινόησε ένα δίκτυο υπόγειου σιδηροδρόμου που υποτίθεται ότι έχει ως εξόδους κάποια κτίσματα που ανήκουν σε κατακριτές του ρατσισμού, σε μιαν εποχή όπου ο απόλυτος ρατσισμός ήταν κοινός τόπος. Δομημένη κατά επεισόδια, η περιπέτεια της Κόρα αποκαλύπτει σταδιακά όλες τις κρυφές πτυχές και τις φανερές συνέπειες του ρατσισμού. Η Κόρα είναι η ευθεία απόγονος μιας μακράς γραμμής αίματος μαύρων γυναικών που αντιστάθηκαν στη λευκή βία. Ράτσα, φυλετισμός και υπεροχή της λευκής φυλής είναι τα θέματα που θίγει το βιβλίο.

Η κατανόηση του ιστορικού φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων και η εμβάθυνση στο νομικό σύστημα που υποστήριξε κάτι τέτοιο στις Η.Π.Α. δίνει μια πλήρη, εναργέστατη εικόνα μιας επαχθούς πολιτιστικής κληρονομιάς, στα κιτάπια της οποίας έχουν καταγραφεί βασανιστήρια, σεξουαλική βία, ακρωτηριασμοί, λιντσαρίσματα, απίστευτη σκληρότητα και απανθρωπιά. Πρόκειται για ένα εναλλακτικό αφήγημα, μακράν της τυποποιημένης παρουσίασης των σχολικών βιβλίων και των ταινιών του κινηματογράφου, το περίγραμμα του οποίου σκιαγραφεί και την αμερικανική αντίληψη περί ανθρώπινης κοινότητας εν γένει: «συχνά μια χρήσιμη ψευδαίσθηση είναι καλύτερη από μιαν άχρηστη αλήθεια». Το κυριότερο που κανείς αποκομίζει από την ανάγνωση αυτού του υπέροχου βιβλίου είναι η αίσθηση πως μέσα στη λογοτεχνική αφήγηση δεν μεταμορφώνεται μόνο ο ήρωας σε κάποιον άλλον, αλλά και ο αναγνώστης.

alt
Ο Κόλσον Γουάιτχεντ

Ο πραγματικός «Υπόγειος Σιδηρόδρομος» 

Στην πραγματικότητα, με τη συμβολική προσωνυμία «Υπόγειος Σιδηρόδρομος» οι φιλελεύθεροι ακτιβιστές των Η.Π.Α. υπαινίσσονταν ένα χαλαρό δίκτυο «επαφών» που διατηρούσαν σε κάθε μια από τις βόρειες πολιτείες και κατά μήκος της συνοριακής γραμμής με τον Καναδά. Δεν υπήρχε επίσημη «ιδιότητα μέλους» για λόγους ασφαλείας, ούτε κανείς κρατούσε ονομαστικά αρχεία, ωστόσο συγκεκριμένο δίκτυο πράγματι υπήρξε, και έγραψε Ιστορία. Γενικευόμενος ο όρος άρχισε να υποδηλώνει κάθε λευκό «abolitionist» που υποστήριζε την υπόθεση των μαύρων (ο ιστορικός James M. Mc Pherson χρησιμοποιεί τον όρο αυτόν για καθένα που έδρασε για την άμεση, άνευ όρων κατάργηση του δουλεμπορίου στις Η.Π.Α). 

Στην πραγματικότητα, με τη συμβολική προσωνυμία «Υπόγειος Σιδηρόδρομος» οι φιλελεύθεροι ακτιβιστές των Η.Π.Α. υπαινίσσονταν ένα χαλαρό δίκτυο «επαφών» που διατηρούσαν σε κάθε μια από τις βόρειες πολιτείες και κατά μήκος της συνοριακής γραμμής με τον Καναδά.

Μόνο μετά τον Εμφύλιο κάποια μέλη άρχισαν να αποκαλύπτουν την ταυτότητα και τη δράση τους. Ο όρος «υπόγειος σιδηρόδρομος» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του 1840 από ομάδες Κουάκερων του Βορρά, κυρίως από την περιοχή της Φιλαδέλφειας, και επεκτάθηκε στους Κουάκερους που μετακινήθηκαν από τη Μασαχουσέτη στη Βόρεια Καρολίνα και βοηθούσαν περίπου χίλιους σκλάβους ετησίως στο να δραπετεύουν και να κρύβονται από την ανάλγητη πολιτειακή νομοθεσία περί δραπέτευσης και ανθρώπινης ιδιοκτησίας. Το δίκτυο επεκτάθηκε στο Οχάιο και στην Ιντιάνα, ενώ ο ιδεώδης τρόπος προορισμού ήταν ο βρετανοκρατούμενος Καναδάς. Η περίπτωση του Αβραάμ Λίνκολν είναι διαφορετική: το ρεπουμπλικανικό κόμμα είχε ως μόνιμο αίτημά του τη σταδιακή κατάργηση της δουλείας. Όσο για τον Τόμας Τζέφερσον, παρά το γεγονός ότι είχε σκλάβους ο ίδιος, στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα κατά της κακομεταχείρισης των μαύρων. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, επίσης ιδιοκτήτης σκλάβων, εχρημάτισε ηγετικό στέλεχος της Εταιρείας για την Κατάργηση της Δουλείας στην Πενσυλβανία. 

Το πρώτο σύνταγμα, μετά τον αγώνα της ανεξαρτησίας των Η.Π.Α., που προέβλεπε επίσημα κατάργηση της δουλείας ήταν αυτό του Βέρμοντ (1777), και ακολούθησε η Πενσυλβανία το 1780. Η Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ σταδιακά εφήρμοσαν φιλελεύθερη νομοθεσία και το 1804 ο θεσμός της δουλείας είχε περιοριστεί σημαντικά στις βόρειες πολιτείες. Επί προεδρίας Τζέφερσον, το 1807, απαγορεύτηκε η εισαγωγή σκλάβων από την Αφρική. Κατά τη δεκαετία 1850 οι δεκαπέντε πολιτείες του αμερικανικού Νότου συνέχισαν να την εφαρμόζουν πεισματικά (4.000.000 σκλάβοι) εφόσον εξυπηρετούσε την καλλιέργεια του βαμβακιού, της ζάχαρης και του καπνού. Ο Αμερικανικός Εμφύλιος του 1861 οδήγησε στην κατάργηση του δουλεμπορίου σε τέσσερεις ακόμη πολιτείες. Το 1863 με τη Διακήρυξη του Λίνκολν οι αφροαμερικανοί ήταν πια ελεύθεροι σύμφωνα με τον νόμο και πολλοί υπηρέτησαν στο εξής στον αμερικανικό στρατό. Βεβαίως ο ρατσισμός συνεχίστηκε και συνεχίζεται και μέχρι σήμερα. Η Διακήρυξη αυτή προέβλεπε και την απελευθέρωση των ινδιάνων σκλάβων, καθώς και των σκλάβων στο έδαφος της Αλάσκα, που εντάχθηκε ως 52η Πολιτεία το 1867.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΥπόγειος σιδηρόδρομος
Κόλσον Γουάιτχεντ
Μτφρ. Γιώργος Μπλάνας
Ψυχογιός 2018
Σελ. 432, τιμή εκδότη €17,70

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ