ganas

Τους σημερινούς ποιητές, και δικαίως, το ευρύ κοινό τους έχει πάρει από στραβό μάτι. Τους θεωρεί στριφνούς, δύσκολους, ακατάδεκτους. Δύσκολα τους πιάνει στο χέρι του. Αλλά και οι ποιητές από τη μεριά τους, δεν σκοτίζονται και πολύ για αναγνώστες κι απήχηση, μόνη ευγενική φιλοδοξία που τρέφουν είναι να εκφράσουν το ακατάβλητό τους εγώ. Τόσο που και όταν ακόμη, μία στις τόσες, κάποιος από τη συντεχνία κατορθώνει να σπάσει τον κλοιό, να γίνει γνωστός, οι συνάδελφοί του δεν του το συγχωρούν.

Του Κώστα Κουτσουρέλη

poetic-birds

Του Θωμά Ψύρρα

Μετά από 11 ποιητικές συλλογές, αρχής γενομένης με την Πορεία το 1980, ο Κώστας Λάνταβος έφτασε στη δωδεκάτη με Τα Ευτελή και τα Σπουδαία. Τριάντα χρόνια ποιητικής πορείας. «Μέσα της όλοι μεγαλώνουμε», που λέει κι Εμπειρίκος το 1937 στην «Ενδοχώρα[1]». Και ωριμάζουμε, λέω εγώ. Αλλά τι είναι η ποιητική ωρίμαση; 

leopardi-statue

Του Γιώργου Λαμπράκου

«Και ας ξέρω ότι η λήθη εξαφανίζει / Όποιον εναντιώνεται στην εποχή του…» Τζ. Λ.

«Ο άνθρωπος, όπως και τα άλλα ζώα, δεν γεννιέται για να χαίρεται τη ζωή, αλλά μόνο για να τη διαιωνίσει, για να τη μεταδώσει σε αυτούς που θα τον διαδεχθούν, για να διατηρήσει τη ζωή. Ούτε αυτός, ούτε η ζωή, ούτε κανένα αντικείμενο του κόσμου υπάρχουν ειδικά για αυτόν. Αντίθετα, αυτός είναι που υπάρχει για τη ζωή. Μία τρομερή επιβεβαίωση, αλλά αληθινή, που αποτελεί το συμπέρασμα κάθε μεταφυσικής». 

penna pasolini

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Σάντρο Πέννα (1906-1977) αντιπροσωπεύει μια εξαιρετική για την ιταλική αλλά και για την ευρωπαϊκή λογοτεχνία περίπτωση που έχει αρκετά μελετηθεί αλλά δεν έχει εξαντληθεί. Η ανάγνωση φέρνει κάθε φορά στην επιφάνεια νέα δεδομένα ανάλογα με το βιωματικό και το γνωστικό φορτίο των αποδεκτών. Σε ομόλογο κλίμα κινείται και η δημιουργική μετάφραση σε ό,τι αφορά τα ποιήματα και γενικότερα τα ποικίλα (αφηγηματικά, επιστολικά) κείμενα του Σ. Πέννα.

papageorgiou_aidinis

Του Γιώργου Βέη

Οι διαπιστώσεις συνέχονται από μια ιδιάζουσα ρηματική ευθύτητα. Το κοσμοείδωλο δεν χρειάζεται να αντιστραφεί, να κατακερματιστεί ή καν να επινοηθεί. Αρκεί ο έμπειρος λειτουργός να εντοπίσει τις οριακές αλληλουχίες ονειρικών και ενσυνειδήτων ρυθμών, τις σημαίνουσες ανταποκρίσεις μεταξύ ύπαρξης και μη ύπαρξης και τις διαχρονικές, υποδόριες σχεδόν πάντα διασυνδέσεις προσώπων και πραγμάτων, οι οποίες είναι εκεί και τον αναμένουν να τις δει. Προωθώντας έτσι τα όποια πορίσματά του, ο ποιητής ανατέμνει το Όλον.

loukidou360

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Με αφορμή τον τίτλο της συλλογής, Το Επιδόρπιο, που ομολογουμένως ξαφνιάζει, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για επινόηση μηχανισμών αντίστασης, απέναντι στην τρομοκρατία που ασκεί ο χρόνος, ιδίως από εκείνους που έχουν πολλά να πουν πέρα από τα όσα «ρητά» αρθρώνει η φαντασία τους με τη συνέργεια του λόγου. Εννοώ τους ποιητές. Και η Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου είναι μια επιτυχώς δοκιμασμένη ποιήτρια.

argyropoulou360

Της Αρχοντούλας Διαβάτη 

Το τελευταίο βιβλίο της Γιώτας Αργυροπούλου είναι μια ποιητική συλλογή, ένας κομψός τόμος σε πολυτονικό με ξεχωριστό εξώφυλλο –μια αγιορείτικη εικόνα– που αποπνέει καλό γούστο, χιούμορ, καλόδεχτη ειρωνεία και απλότητα ως τρόπο και ως άποψη. Και, προπάντων, γραμμένο σε θαυμαστή γλώσσα.

alt

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

isis_and_osiris

Του Μάκη Πανώριου

Οι «συναντήσεις» στη ζωή είναι συνήθως σπάνιες, ή δεν γίνονται ποτέ. Όταν όμως γίνουν, τότε η καθημερινότητα χάνει την πεζή μονοτονία της και αποκτά υπαρξιακή διάσταση. Οι συνοδοιπόροι διαπιστώνουν ότι η ‘συνάντησή’ τους θέτει σε μυστηριώδη λειτουργία την εμφάνιση ενός μυθικού φωτός που δεν αποκαλύπτει απλώς την εφιαλτική σημασία του δρόμου που μοιραία ακολουθούν, αλλά τον κάνει τουλάχιστον λιγότερο οδυνηρό.

alt

Του Κώστα Δρουγαλά

«Λέξη λέξη/ Νοικοκυρεύω το ποίημα/ Έχει μεγάλη σημασία, βλέπεις,/ Η εκφορά της απόγνωσης».

Έπειτα από οχτώ βιβλία πεζογραφίας κυκλοφορεί η πρώτη ποιητική συλλογή του Θεσσαλονικιού συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα (1962) με τίτλο Ντόρτια (εκδ. Ποιήματα των Φίλων).

oxinailegontas

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Στη μακρά σειρά (από το 1985) των κειμένων του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου, όπου ανήκουν τόσο αμιγώς λογοτεχνικά έργα όσο και γενικότερες πολιτισμικές τεκμηριώσεις (όπως είναι τα βιογραφικά του Γιάννη Χρήστου), αναγνωρίζουμε πρωτότυπα και διαγνωσιακά (για να θυμηθούμε και τον Γιάννη Ξενάκη) γεγονότα δημιουργικής επικοινωνίας, στο πλαίσιο των οποίων ο συγγραφέας με άμεση και πνευματώδη συμπεριφορά προτείνει τρόπους προσέγγισης ζητημάτων με γενική και διαχρονική ισχύ.

apodosi-topion360

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ο Σταύρος Σταμπόγλης προσήλθε μεγάλος στην ποίηση. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Παρίσι, στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, εργάστηκε στην Ελλάδα ως ελεύθερος επαγγελματίας και αργότερα στις τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Συνταξιοδοτήθηκε, και τότε άρχισε να τυπώνει τα ποιητικά του αρχιτεκτονήματα με χειμαρρώδη ρυθμό. Πέντε συλλογές και μία πλακέτα από το 2009 μέχρι το 2012, ενώ η πρώτη του εμφάνιση ήταν το 2007 με μια πρόζα στη συλλογική έκδοση Chercher… la France.  

ark

Η ποίηση, πέρα απ’ τις όποιες ιδεολογικές συμπαραδηλώσεις της, πρέπει να λειτουργεί ως μουσική∙ επειδή κατάγεται από το άσμα. Μόνο τότε επιβεβαιώνεται ως αυθεντικό ποιητικό συμβάν. Οι αρχαίοι ραψωδοί το γνώριζαν πολύ καλά, γι’ αυτό και έντυναν με κατάλληλη ηχητική ενδυμασία το αφηγούμενο έργο∙ τον ακροατή τους δεν συνάρπαζε μόνο η μαγική ιστορία του αοιδού, αλλά και το μέλος της.

Του Μάκη Πανώριου

tseliot
Του Γιώργου Βέη

Έχουν προηγηθεί, ως γνωστόν, πολλές μεταφράσεις στη γλώσσα μας των Τεσσάρων Κουαρτέτων. Κάθε μια, οίκοθεν νοείται, στον καιρό της και με τα τότε γλωσσικά ισχύοντα διεκδικούσε τα αριστεία της συγκεκριμένης ρητής μεταποίησης.

bilieto

Του Παναγιώτη Γούτα

Ο ποιητής Βασίλης Δημητράκος συνεχίζει να τυπώνει ολιγοσέλιδα βιβλία-διαμάντια από τον εκδοτικό οίκο Μπιλιέτο (εδρεύει στην Παιανία), τον οποίον διευθύνει. Εδώ και λίγα χρόνια (από το 2010 περίπου) το μικρό σχήμα των οκτασέλιδών του άλλαξε, μεγάλωσε κάπως σε διαστάσεις, με αποτέλεσμα οι ποιητές του εκδοτικού οίκου να έχουν τη δυνατότητα να τυπώνουν περισσότερα των οχτώ ποιημάτων – κάποιες φορές αγγίζουν ή ξεπερνούν και τον αριθμό είκοσι.

absinthos_240

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ιδιαίτερη εμπειρία αποτελεί η επίσκεψη στα σημασιολογικά και αισθητικά τοπία του Μιχάλη Γκανά με οδηγό τον διάλογο που αναπτύσσεται ανάμεσα στον συγγραφέα και σε στοιχεία που αφορούν αφενός έναν πολυδιάστατο ατομικό χωρόχρονο και αφετέρου την πολιτισμική κληρονομιά, της οποίας ιδιαίτερη περιοχή αντιπροσωπεύει η φύση.

titos-patrikios-se-vriskei

Η συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» του Τίτου Πατρίκιου είναι ένα ενιαίο ποίημα ποιητικής δομημένο σε εννέα πολύστιχες ενότητες. Στις οκτώ πρώτες ο ποιητής αναφέρεται σε δεκάδες περιπτώσεις της λογικής ζωής όπου μας «βρίσκει» η ποίηση, ασχέτως αν συνειδητοποιούμε αυτή τη συνάντηση ή όχι. 

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

theoharis-ekato-photo

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Κάθε νέο βιβλίο του Γιάννη Ευσταθιάδη δημιουργεί την προσμονή της αναγνωστικής έκπληξης. Είτε πρόκειται για βιβλίο ποίησης ή πρόζας, χρονογραφήματος ή δοκιμίου είτε για κείμενα γαστριμαργικής ή μουσικής θεματολογίας ο συγγραφέας μας αφήνει άφωνους με την ευρηματικότητα, την ευστροφία, τη μαστοριά και την τέχνη του.

tospiti250

Του Γιώργου Βέη  

Ο φίλιος ήχος. Ένα άκουσμα που θυμίζει προσλαλιά πολύ συγγενικού σου προσώπου. Η λέξη σε καλεί συχνά να επισκεφθείς την πρώτη αθωότητα του βίου.

clock-spiral250

Για την ποιητική συλλογή της Δήμητρας Χριστοδούλου «Η απλότητα του τρόμου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι

Του Γιώργου Βέη 

mendrakos-250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

nikiforou_250

Άπλετο φως που λάμπει απ' το σκοτάδι

Του Παναγιώτη Γούτα

Τα καινούρια ποιήματα του Τόλη Νικηφόρου που συμπεριλαμβάνονται στη νέα του συλλογή «Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα», παρά τη χρωματική αντίθεση του τίτλου, είναι γεμάτα φως. Είναι λουσμένα στο φως.

alt

Στίχοι αντιμέτωποι με τη νόσο· Ποίηση και Ιατρική· Το ανέκδοτο κείμενο του Γιάννη Βαρβέρη «Η φύση της ποίησης και η υποδοχή της από τον σύγχρονο κόσμο*» σε πρώτη δημοσίευση.

Επιμέλεια: Παυλίνα Μάρβιν 

tsirakou250

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Με τους στίχους: Σπάζω τη μήτρα/που με γέννησε, αρχίζει να στοιχειοθετείται σε τυπογραφικές στιγμές η ποιητική της Μαρίας Τσιράκου. Η ποιήτρια σπάζει το καλούπι που την δημιούργησε πνευματικά, διεκδικώντας την μοναδικότητα της ιδιαιτερότητάς της, τη μοναδικότητα της άσκησής της στον Λόγο, τη χροιά της δικής της φωνής.

alt

Του Παναγιώτη Γούτα

Ο Στέλιος Λουκάς, εδώ και μια εικοσαετία, παρουσιάζει τη μακροβιότερη τηλεοπτική εκπομπή για το βιβλίο, προσεγγίζοντας με ευαισθησία, ευγένεια και διακριτικότητα εκατοντάδες τίτλους (λογοτεχνικούς και μη) σημαντικών δημιουργών.

stick-figure250

Του Γιώργου Βέη

«Το σκανδαλώδες με τη γραφή είναι ότι πάντα αυτονομείται προς τα κει που φοβάσαι». (Από το βιβλίο, σ. 47) 

Η ποιήτρια Κλεοπάτρα Λυμπέρη (1953) αξιολογεί εδώ τα διδάγματα, τα οποία απεκόμισε από την έως σήμερα εμπειρία της στο χώρο της δημιουργικής γραφής, υπομνηματίζοντας, κατ΄ οικονομίαν, θέσεις και απόψεις των επιφανέστερων, ημεδαπών και αλλοδαπών, Δασκάλων της, τις οποίες δεν θεωρεί κατ΄ ανάγκην αναλλοίωτες και αυταπόδεικτες, διιστορικά τουλάχιστον.

i_istoria_se_100_xaikou

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η σχέση ποίησης και φιλοσοφίας είναι ως γνωστόν παλαιότατη και στενότατη. Οι ποιητές ανέκαθεν φιλοσοφούσαν, ενώ οι φιλόσοφοι συχνά ανέπτυσσαν τη σκέψη τους σε ποιητική μορφή. Ο Παρμενίδης και ο Εμπεδοκλής γράφουν τη φιλοσοφία τους σε μορφή ποιήματος, ενώ πολλά φιλοσοφικά θραύσματα του Ηράκλειτου διαβάζονται και ως μονόστιχα. Οι Αθηναίοι τραγικοί ποιητές βάζουν τους χαρακτήρες των έργων τους να εκφράζουν τη στιβαρή, ουσιοκρατική κοσμοθεώρηση που κανοναρχεί τη δράση τους.

VIZYINOS_1

Αποσπασματική ιστορία της ασθένειας στη νεοελληνική ποίηση, από τον Γεώργιο Βιζυηνό στη δεκαετία του 1980.

Της Παυλίνας Μάρβιν

Douatzis_Giorgos

Του Νικόλα Ευαντινού

«...και κείνα τα χτυπήματα νεότητας στην πόρτα να ρωτούν
ως πότε οι μεταγγίσεις σε λευκό χαρτί.»

Στα αλήθεια δεν είναι πολλοί που θα μπορούσαν να γράψουν τέτοιους στίχους. Πολύ λιγότεροι είναι εκείνοι που θα τους υποστήριζαν με τη ζωή, τη στάση τους και την παρουσία τους. Ένα από αυτούς είναι ο Γιώργος Δουατζής.

vermeer-the_milkmaid

Του Δημοσθένη Κερασίδη

Δείπνο σημαίνει άνοιγμα στο χρόνο

Λέγεται πως σε κάθε κέντημα υπάρχει ένα νήμα που αν το τραβήξεις, διαλύεται όλο το σχέδιο. Στην ποιητική συλλογή Δείπνα του Βασίλη Λαδά, τα άκρα αυτού του νήματος είναι το πρώτο ποίημα, με τίτλο «Της Σεχραζάτ», το οποίο μπορεί να παρονομαστεί ως «άσκηση αιωνιότητας», και το τελευταίο, με τίτλο «Των εγκωμίων», που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως «μαχαιριά στην καρδιά». 

logia-elpidas

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Οι ομορφότερες ιστορίες άθελά μας υφίστανται…

Με το πρόθεμα «…σε όσους έμαθαν / από τον πόνο ελπίδα να ποιούν…» εισάγεται ο αναγνώστης στο περιεχόμενο ενός τομιδίου, 56 σελίδων, εξαιρετικής τυπογραφικής και εικαστικής φροντίδας. 

KRYFOS_KYNHGOS

Της Έλενας Χουζούρη

Κατά δώδεκα χρόνια ωριμότερος ποιητικά επανέρχεται ο Γιώργος Μαρκόπουλος μετά το τιμημένο με Κρατικό Βραβείο Ποίησης βιβλίο του «Μην σκεπάζεις το ποτάμι». Χωρίς να απομακρύνεται από τους βασικούς άξονες της ποίησης του, ο Μαρκόπουλος με τον «Κρυφό Κυνηγό» υφαίνει με υψηλής θερμοκρασίας υλικά μια ελεγεία στη μνήμη, στο θάνατο -αυτόν τον κρυφό κυνηγό-, ένα Ρέκβιεμ για ό,τι αναίτια και ανά πάσα στιγμή μπορεί να χαθεί, για την ίδια την ζωή που μπορεί να κυλήσει αιφνιδίως στην άλλη πλευρά και να σβήσει. 

Πιο μέσα

Στη μεγάλη είσοδο της πόλης,
όταν ο ήλιος είναι χαμηλά.
Η κυκλοφορία πυκνώνει, σέρνεται. Είμαι ένα λέπι του δράκου.
και χύνεται μέσα.
και ένα κείμενο γίνεται ορατό
μέσα μου,
λέξεις γραμμένες με αόρατο μελάνι
που εμφανίζονται
όταν κρατά κανείς το χαρτί πάνω από τη φωτιά!
Ξέρω ότι πρέπει να φύγω μακριά,
να διασχίσω την πόλη και μετά να
συνεχίσω ώσπου να έρθει η στιγμή να εξαφανιστώ
περπατώντας με τις ώρες στο δάσος.
Ακολουθώντας τα ίχνη του ασβού.
Έρχεται το σκοτάδι, δυσκολεύομαι να δω.
Εκεί, πάνω στα βρύα, υπάρχουν πέτρες.
Μια απ’ τις πέτρες αυτές είναι πολύτιμη.
Μπορεί να μεταμορφώσει τα πάντα,
μπορεί να μετατρέψει το σκοτάδι σε φως.
Είναι ο διακόπτης όλης της χώρας.
Όλα εξαρτώνται από αυτή.
Δες την, άγγιξέ την... Ένας αργοκίνητος δράκος που αστράφτει. Ο κόκκινος ήλιος βρίσκεται ξαφνικά μπροστά στον ανεμοθώρακα Είμαι διάφεγγος  

ΤomasTranströmer, Τα ποιήματα, μτφρ. Βασίλης Παπαγεωργίου (Aθήνα: Printa, 2004) 

Ο Tomas Tranströmer γεννήθηκε το 1931 στη Στοκχόλμη. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία για το ποιητικό αλλά και το μεταφραστικό του έργο και η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε πενήντα γλώσσες. Το ποιητικό του ιδίωμα διαμορφώνεται στη βάση ενός γαλήνιου λυρισμού με γλώσσα ακριβή και καθαρή μέσα στην οποία σχηματίζεται ο κρύσταλλος του αινίγματος, ενώ δεν λείπουν οι αναφορές στην ιστορία, την κοινωνία και την πολιτική.  Το ποίημα «Πιο μέσα» μου έφερε στο νου την Αθήνα και τον ανελέητο ήλιο της. Άραγε ποιο εσωτερικό κείμενο θα φώτιζε μέσα μας; Το ποίημα δεν δίνει απάντηση. Ανοίγει όμως μια δίοδο προς τα έξω προτρέποντας στην αναζήτηση του μυστικού. 

 

Κατερίνα Ηλιοπούλου

* Το κείμενο αυτό, μαζί με το ποίημα, δημοσιεύτηκε στο τρίτο τεύχος της Book Press, το Νοέμβριο του 2009.

 

 

 

 

  ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ THOMAS TRANSTROMER 

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ