Του Θωμά Ψύρρα

Μετά από 11 ποιητικές συλλογές, αρχής γενομένης με την Πορεία το 1980, ο Κώστας Λάνταβος έφτασε στη δωδεκάτη με Τα Ευτελή και τα Σπουδαία. Τριάντα χρόνια ποιητικής πορείας. «Μέσα της όλοι μεγαλώνουμε», που λέει κι Εμπειρίκος το 1937 στην «Ενδοχώρα[1]». Και ωριμάζουμε, λέω εγώ. Αλλά τι είναι η ποιητική ωρίμαση; 

Του Γιώργου Λαμπράκου

«Ο άνθρωπος, όπως και τα άλλα ζώα, δεν γεννιέται για να χαίρεται τη ζωή, αλλά μόνο για να τη διαιωνίσει, για να τη μεταδώσει σε αυτούς που θα τον διαδεχθούν, για να διατηρήσει τη ζωή. Ούτε αυτός, ούτε η ζωή, ούτε κανένα αντικείμενο του κόσμου υπάρχουν ειδικά για αυτόν. Αντίθετα, αυτός είναι που υπάρχει για τη ζωή. Μία τρομερή επιβεβαίωση, αλλά αληθινή, που αποτελεί το συμπέρασμα κάθε μεταφυσικής». 

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Σάντρο Πέννα (1906-1977) αντιπροσωπεύει μια εξαιρετική για την ιταλική αλλά και για την ευρωπαϊκή λογοτεχνία περίπτωση που έχει αρκετά μελετηθεί αλλά δεν έχει εξαντληθεί. Η ανάγνωση φέρνει κάθε φορά στην επιφάνεια νέα δεδομένα ανάλογα με το βιωματικό και το γνωστικό φορτίο των αποδεκτών. Σε ομόλογο κλίμα κινείται και η δημιουργική μετάφραση σε ό,τι αφορά τα ποιήματα και γενικότερα τα ποικίλα (αφηγηματικά, επιστολικά) κείμενα του Σ. Πέννα.

Του Γιώργου Βέη

Οι διαπιστώσεις συνέχονται από μια ιδιάζουσα ρηματική ευθύτητα. Το κοσμοείδωλο δεν χρειάζεται να αντιστραφεί, να κατακερματιστεί ή καν να επινοηθεί. Αρκεί ο έμπειρος λειτουργός να εντοπίσει τις οριακές αλληλουχίες ονειρικών και ενσυνειδήτων ρυθμών, τις σημαίνουσες ανταποκρίσεις μεταξύ ύπαρξης και μη ύπαρξης και τις διαχρονικές, υποδόριες σχεδόν πάντα διασυνδέσεις προσώπων και πραγμάτων, οι οποίες είναι εκεί και τον αναμένουν να τις δει. Προωθώντας έτσι τα όποια πορίσματά του, ο ποιητής ανατέμνει το Όλον.

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Με αφορμή τον τίτλο της συλλογής, Το Επιδόρπιο, που ομολογουμένως ξαφνιάζει, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για επινόηση μηχανισμών αντίστασης, απέναντι στην τρομοκρατία που ασκεί ο χρόνος, ιδίως από εκείνους που έχουν πολλά να πουν πέρα από τα όσα «ρητά» αρθρώνει η φαντασία τους με τη συνέργεια του λόγου. Εννοώ τους ποιητές. Και η Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου είναι μια επιτυχώς δοκιμασμένη ποιήτρια.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη 

Το τελευταίο βιβλίο της Γιώτας Αργυροπούλου είναι μια ποιητική συλλογή, ένας κομψός τόμος σε πολυτονικό με ξεχωριστό εξώφυλλο –μια αγιορείτικη εικόνα– που αποπνέει καλό γούστο, χιούμορ, καλόδεχτη ειρωνεία και απλότητα ως τρόπο και ως άποψη. Και, προπάντων, γραμμένο σε θαυμαστή γλώσσα.

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Του Μάκη Πανώριου

Οι «συναντήσεις» στη ζωή είναι συνήθως σπάνιες, ή δεν γίνονται ποτέ. Όταν όμως γίνουν, τότε η καθημερινότητα χάνει την πεζή μονοτονία της και αποκτά υπαρξιακή διάσταση. Οι συνοδοιπόροι διαπιστώνουν ότι η ‘συνάντησή’ τους θέτει σε μυστηριώδη λειτουργία την εμφάνιση ενός μυθικού φωτός που δεν αποκαλύπτει απλώς την εφιαλτική σημασία του δρόμου που μοιραία ακολουθούν, αλλά τον κάνει τουλάχιστον λιγότερο οδυνηρό.

Του Κώστα Δρουγαλά

«Λέξη λέξη/ Νοικοκυρεύω το ποίημα/ Έχει μεγάλη σημασία, βλέπεις,/ Η εκφορά της απόγνωσης».

Έπειτα από οχτώ βιβλία πεζογραφίας κυκλοφορεί η πρώτη ποιητική συλλογή του Θεσσαλονικιού συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα (1962) με τίτλο Ντόρτια (εκδ. Ποιήματα των Φίλων).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Στη μακρά σειρά (από το 1985) των κειμένων του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου, όπου ανήκουν τόσο αμιγώς λογοτεχνικά έργα όσο και γενικότερες πολιτισμικές τεκμηριώσεις (όπως είναι τα βιογραφικά του Γιάννη Χρήστου), αναγνωρίζουμε πρωτότυπα και διαγνωσιακά (για να θυμηθούμε και τον Γιάννη Ξενάκη) γεγονότα δημιουργικής επικοινωνίας, στο πλαίσιο των οποίων ο συγγραφέας με άμεση και πνευματώδη συμπεριφορά προτείνει τρόπους προσέγγισης ζητημάτων με γενική και διαχρονική ισχύ.

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ο Σταύρος Σταμπόγλης προσήλθε μεγάλος στην ποίηση. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Παρίσι, στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, εργάστηκε στην Ελλάδα ως ελεύθερος επαγγελματίας και αργότερα στις τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Συνταξιοδοτήθηκε, και τότε άρχισε να τυπώνει τα ποιητικά του αρχιτεκτονήματα με χειμαρρώδη ρυθμό. Πέντε συλλογές και μία πλακέτα από το 2009 μέχρι το 2012, ενώ η πρώτη του εμφάνιση ήταν το 2007 με μια πρόζα στη συλλογική έκδοση Chercher… la France.  

Η ποίηση, πέρα απ’ τις όποιες ιδεολογικές συμπαραδηλώσεις της, πρέπει να λειτουργεί ως μουσική∙ επειδή κατάγεται από το άσμα. Μόνο τότε επιβεβαιώνεται ως αυθεντικό ποιητικό συμβάν. Οι αρχαίοι ραψωδοί το γνώριζαν πολύ καλά, γι’ αυτό και έντυναν με κατάλληλη ηχητική ενδυμασία το αφηγούμενο έργο∙ τον ακροατή τους δεν συνάρπαζε μόνο η μαγική ιστορία του αοιδού, αλλά και το μέλος της.

Του Μάκη Πανώριου

Έχουν προηγηθεί, ως γνωστόν, πολλές μεταφράσεις στη γλώσσα μας των Τεσσάρων Κουαρτέτων. Κάθε μια, οίκοθεν νοείται, στον καιρό της και με τα τότε γλωσσικά ισχύοντα διεκδικούσε τα αριστεία της συγκεκριμένης ρητής μεταποίησης.

Του Παναγιώτη Γούτα

Ο ποιητής Βασίλης Δημητράκος συνεχίζει να τυπώνει ολιγοσέλιδα βιβλία-διαμάντια από τον εκδοτικό οίκο Μπιλιέτο (εδρεύει στην Παιανία), τον οποίον διευθύνει. Εδώ και λίγα χρόνια (από το 2010 περίπου) το μικρό σχήμα των οκτασέλιδών του άλλαξε, μεγάλωσε κάπως σε διαστάσεις, με αποτέλεσμα οι ποιητές του εκδοτικού οίκου να έχουν τη δυνατότητα να τυπώνουν περισσότερα των οχτώ ποιημάτων – κάποιες φορές αγγίζουν ή ξεπερνούν και τον αριθμό είκοσι.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ιδιαίτερη εμπειρία αποτελεί η επίσκεψη στα σημασιολογικά και αισθητικά τοπία του Μιχάλη Γκανά με οδηγό τον διάλογο που αναπτύσσεται ανάμεσα στον συγγραφέα και σε στοιχεία που αφορούν αφενός έναν πολυδιάστατο ατομικό χωρόχρονο και αφετέρου την πολιτισμική κληρονομιά, της οποίας ιδιαίτερη περιοχή αντιπροσωπεύει η φύση.

Η συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» του Τίτου Πατρίκιου είναι ένα ενιαίο ποίημα ποιητικής δομημένο σε εννέα πολύστιχες ενότητες. Στις οκτώ πρώτες ο ποιητής αναφέρεται σε δεκάδες περιπτώσεις της λογικής ζωής όπου μας «βρίσκει» η ποίηση, ασχέτως αν συνειδητοποιούμε αυτή τη συνάντηση ή όχι. 

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Κάθε νέο βιβλίο του Γιάννη Ευσταθιάδη δημιουργεί την προσμονή της αναγνωστικής έκπληξης. Είτε πρόκειται για βιβλίο ποίησης ή πρόζας, χρονογραφήματος ή δοκιμίου είτε για κείμενα γαστριμαργικής ή μουσικής θεματολογίας ο συγγραφέας μας αφήνει άφωνους με την ευρηματικότητα, την ευστροφία, τη μαστοριά και την τέχνη του.

Του Γιώργου Βέη  

Ο φίλιος ήχος. Ένα άκουσμα που θυμίζει προσλαλιά πολύ συγγενικού σου προσώπου. Η λέξη σε καλεί συχνά να επισκεφθείς την πρώτη αθωότητα του βίου.

Για την ποιητική συλλογή της Δήμητρας Χριστοδούλου «Η απλότητα του τρόμου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι

Του Γιώργου Βέη 

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

Άπλετο φως που λάμπει απ' το σκοτάδι

Του Παναγιώτη Γούτα

Τα καινούρια ποιήματα του Τόλη Νικηφόρου που συμπεριλαμβάνονται στη νέα του συλλογή «Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα», παρά τη χρωματική αντίθεση του τίτλου, είναι γεμάτα φως. Είναι λουσμένα στο φως.

Στίχοι αντιμέτωποι με τη νόσο· Ποίηση και Ιατρική· Το ανέκδοτο κείμενο του Γιάννη Βαρβέρη «Η φύση της ποίησης και η υποδοχή της από τον σύγχρονο κόσμο*» σε πρώτη δημοσίευση.

Επιμέλεια: Παυλίνα Μάρβιν 

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Με τους στίχους: Σπάζω τη μήτρα/που με γέννησε, αρχίζει να στοιχειοθετείται σε τυπογραφικές στιγμές η ποιητική της Μαρίας Τσιράκου. Η ποιήτρια σπάζει το καλούπι που την δημιούργησε πνευματικά, διεκδικώντας την μοναδικότητα της ιδιαιτερότητάς της, τη μοναδικότητα της άσκησής της στον Λόγο, τη χροιά της δικής της φωνής.

Του Παναγιώτη Γούτα

Ο Στέλιος Λουκάς, εδώ και μια εικοσαετία, παρουσιάζει τη μακροβιότερη τηλεοπτική εκπομπή για το βιβλίο, προσεγγίζοντας με ευαισθησία, ευγένεια και διακριτικότητα εκατοντάδες τίτλους (λογοτεχνικούς και μη) σημαντικών δημιουργών.

Του Γιώργου Βέη

«Το σκανδαλώδες με τη γραφή είναι ότι πάντα αυτονομείται προς τα κει που φοβάσαι». (Από το βιβλίο, σ. 47) 

Η ποιήτρια Κλεοπάτρα Λυμπέρη (1953) αξιολογεί εδώ τα διδάγματα, τα οποία απεκόμισε από την έως σήμερα εμπειρία της στο χώρο της δημιουργικής γραφής, υπομνηματίζοντας, κατ΄ οικονομίαν, θέσεις και απόψεις των επιφανέστερων, ημεδαπών και αλλοδαπών, Δασκάλων της, τις οποίες δεν θεωρεί κατ΄ ανάγκην αναλλοίωτες και αυταπόδεικτες, διιστορικά τουλάχιστον.

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η σχέση ποίησης και φιλοσοφίας είναι ως γνωστόν παλαιότατη και στενότατη. Οι ποιητές ανέκαθεν φιλοσοφούσαν, ενώ οι φιλόσοφοι συχνά ανέπτυσσαν τη σκέψη τους σε ποιητική μορφή. Ο Παρμενίδης και ο Εμπεδοκλής γράφουν τη φιλοσοφία τους σε μορφή ποιήματος, ενώ πολλά φιλοσοφικά θραύσματα του Ηράκλειτου διαβάζονται και ως μονόστιχα. Οι Αθηναίοι τραγικοί ποιητές βάζουν τους χαρακτήρες των έργων τους να εκφράζουν τη στιβαρή, ουσιοκρατική κοσμοθεώρηση που κανοναρχεί τη δράση τους.

Αποσπασματική ιστορία της ασθένειας στη νεοελληνική ποίηση, από τον Γεώργιο Βιζυηνό στη δεκαετία του 1980.

Της Παυλίνας Μάρβιν

Του Νικόλα Ευαντινού

Στα αλήθεια δεν είναι πολλοί που θα μπορούσαν να γράψουν τέτοιους στίχους. Πολύ λιγότεροι είναι εκείνοι που θα τους υποστήριζαν με τη ζωή, τη στάση τους και την παρουσία τους. Ένα από αυτούς είναι ο Γιώργος Δουατζής.

Του Δημοσθένη Κερασίδη

Δείπνο σημαίνει άνοιγμα στο χρόνο

Λέγεται πως σε κάθε κέντημα υπάρχει ένα νήμα που αν το τραβήξεις, διαλύεται όλο το σχέδιο. Στην ποιητική συλλογή Δείπνα του Βασίλη Λαδά, τα άκρα αυτού του νήματος είναι το πρώτο ποίημα, με τίτλο «Της Σεχραζάτ», το οποίο μπορεί να παρονομαστεί ως «άσκηση αιωνιότητας», και το τελευταίο, με τίτλο «Των εγκωμίων», που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως «μαχαιριά στην καρδιά». 

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Οι ομορφότερες ιστορίες άθελά μας υφίστανται…

Με το πρόθεμα «…σε όσους έμαθαν / από τον πόνο ελπίδα να ποιούν…» εισάγεται ο αναγνώστης στο περιεχόμενο ενός τομιδίου, 56 σελίδων, εξαιρετικής τυπογραφικής και εικαστικής φροντίδας. 

Της Έλενας Χουζούρη

Κατά δώδεκα χρόνια ωριμότερος ποιητικά επανέρχεται ο Γιώργος Μαρκόπουλος μετά το τιμημένο με Κρατικό Βραβείο Ποίησης βιβλίο του «Μην σκεπάζεις το ποτάμι». Χωρίς να απομακρύνεται από τους βασικούς άξονες της ποίησης του, ο Μαρκόπουλος με τον «Κρυφό Κυνηγό» υφαίνει με υψηλής θερμοκρασίας υλικά μια ελεγεία στη μνήμη, στο θάνατο -αυτόν τον κρυφό κυνηγό-, ένα Ρέκβιεμ για ό,τι αναίτια και ανά πάσα στιγμή μπορεί να χαθεί, για την ίδια την ζωή που μπορεί να κυλήσει αιφνιδίως στην άλλη πλευρά και να σβήσει. 

Πιο μέσα

ΤomasTranströmer, Τα ποιήματα, μτφρ. Βασίλης Παπαγεωργίου (Aθήνα: Printa, 2004) 

Ο Tomas Tranströmer γεννήθηκε το 1931 στη Στοκχόλμη. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία για το ποιητικό αλλά και το μεταφραστικό του έργο και η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε πενήντα γλώσσες. Το ποιητικό του ιδίωμα διαμορφώνεται στη βάση ενός γαλήνιου λυρισμού με γλώσσα ακριβή και καθαρή μέσα στην οποία σχηματίζεται ο κρύσταλλος του αινίγματος, ενώ δεν λείπουν οι αναφορές στην ιστορία, την κοινωνία και την πολιτική.  Το ποίημα «Πιο μέσα» μου έφερε στο νου την Αθήνα και τον ανελέητο ήλιο της. Άραγε ποιο εσωτερικό κείμενο θα φώτιζε μέσα μας; Το ποίημα δεν δίνει απάντηση. Ανοίγει όμως μια δίοδο προς τα έξω προτρέποντας στην αναζήτηση του μυστικού. 

Κατερίνα Ηλιοπούλου

* Το κείμενο αυτό, μαζί με το ποίημα, δημοσιεύτηκε στο τρίτο τεύχος της Book Press, το Νοέμβριο του 2009.

  ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ THOMAS TRANSTROMER