alt

Για την ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου «Μας προσπερνά» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία των συλλήψεων, ο απογυμνωμένος, λιτός εξομολογητικός λόγος, η έκθεση οριακά δραματικών καταστάσεων και αισθημάτων στην ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά. Εμφανής η λιτότητα ακόμα και στον τίτλο, ωστόσο συλλαμβάνει και περιέχει όλη την ατμόσφαιρα, τον βαθύτερο πυρήνα νοημάτων που αναδύεται από τα ποιήματα. Όμως τι σημαίνει, σε τι αναφέρεται το ρήμα «προσπερνά»; Αναμφίβολα είναι ο χρόνος, η ζωή που φεύγει και μικραίνει, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους, και κυρίως τα πάθη και οι επιθυμίες μας που χάνονται χωρίς να ανθίσουν και να εκπληρωθούν. Η συλλογή μάς εισάγει στο σφυροκόπημα έντασης, πάλης και αγωνίας, που κάθε άνθρωπος κατάβαθα θα ένιωθε μέσα στη μέγγενη της μοναξιάς, που κατά κύριο λόγο προέρχεται από διαψεύσεις, προδοσίες, ερωτικά αδιέξοδα και απώλεια προοπτικής για συναισθηματική ανάταση.

Οι άνδρες σε μερικά από τα πιο δυνατά ποιήματα της συλλογής, προβάλλουν αδιόρθωτα νάρκισσοι κι απροσδιόριστα μυστήριοι. Παραθέτω το εξαιρετικό ποίημα «Ωδή στον οδοιπόρο», με τη χαρακτηριστική πρωτότυπη σύλληψη που η Παπαλεξάνδρου χειρίζεται το υλικό της:

Φορώντας το άγγιγμά της
καταφθάνει ανοιξιάτικος
και ως άλλος μου συστήθηκε.
Όσο να πεις, ακόμα ακμαίος.
Όμως δεν παύει να ’ναι αυτός
άλλοτε ολότελα δικός μου
προτού ραγίσει αθόρυβος
στη μετακόμιση οδός
Εσγιγμένου 12
Τώρα δεν μένει πια εκεί.
Κι ίσως δεν μένει πουθενά.
Φορώντας το άγγιγμά της προχωρεί
λες και πλανιέται με σκοπό μοναδικό
ως άλλος ξένος να μου ξανα-
συστηθεί.

Για το ποιητικό υποκείμενο το «λίκνο του κόσμου» είναι δυο ψυχές ενωμένες από έρωτα και αγάπη, το διαβάζουμε στους στίχους από το εξίσου ωραίο ποίημα «Όνειρο ανείδωτο»: Δύο ψυχές ο κόσμος όλος / στιλπνό γλυπτό / Αυτός κι αυτή […] ο κόσμος λίκνο / μιανής σαρκός». Το ποίημα τελειώνει με τον λιτό στίχο: «που ο κόσμος όλος εσύ», που συμπυκνώνει την πεμπτουσία των επιθυμιών της αφηγήτριας για ερωτική ένωση με το αντικείμενο του πόθου. Ευδιάκριτη είναι πάντα μια κινητικότητα, η ηρωίδα των ποιημάτων μετακινείται σε διάφορους χώρους, γυρεύοντας κάτι. Ταξιδεύει με τρένο, με αυτοκίνητο στο Πήλιο, επιθυμεί να διαφεύγει σε εκδρομές και ταξίδια αναψυχής, να κατεβαίνει σε κοίτη αποξηραμένης λίμνης, να ανεβαίνει σκάλες, να περιδιαβαίνει σε δρόμους της Αθήνας. Αυτές οι μετακινήσεις υποδόρια υποδηλώνουν την αγωνία να συνυπάρξει, να μοιραστεί τη ζωή της με κάποιον, γιατί «δεν αναπτερώνονται μ’ ένα κορμί / χωρίς κορμοί νεκροί βυθοί / κι όστρακα στοιχειωμένα». Όλες αυτές οι μετακινήσεις καταλήγουν σε κλειστούς, ασφυκτικούς χώρους, όπου η μοναξιά κραυγάζει τον πόνο και τα αδιέξοδά της. Το ποιητικό υποκείμενο, όσο κι αν παλεύει κι επείγεται να αδράξει στα χέρια του τη ζωή για «βίο ευτυχισμένο», έρχεται σαν πικρό καταστάλαγμα η αλήθεια: πες για τον δίσεκτο καιρό / τον βυθισμένο στο σκοτάδι / γι’ αυτούς τους άνυδρους αγρούς / τις άγονες κοιλάδες / τους πένητες των πόλεων / εν πάση συγκυρία. / Για την αλήθεια τελικά».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής». Κι επειδή μέσα στη σιωπή γίνεται καταβύθιση στην πιο γυμνή αλήθεια, αναδύονται στην επιφάνεια οι πολλαπλές όψεις, οι αντικατοπτρισμοί των ειδώλων του πιο μύχιου εαυτού της. Όμως ενός μύχιου εαυτού που σαν κάτι θέλει να πει κι όλο δραπετεύει, που γλυκά εισχωρεί, και κυρίως τρώει για να τρέφει και να τρέφεται. Ωραία ως άστατη, ως διάβολος, ως άγγελος, ως μούσα, ως άλαλη αντίζηλος, ως η πιο γνωστή άγνωστη, είναι τα ονόματα που δίνει η ηρωίδα στον μύχιο εαυτό της, μέσα σε ένα κρεσέντο αυτοανάλυσης, όπου η αποκαλυπτική έκθεση και ο αυτοσαρκασμός απογειώνουν την ποιητική συγκίνηση.

Η δραματική υφή των ποιημάτων, η παγίδευση σε καταστάσεις πόνου και θλίψης, αγγίζουν το βαθύτερο εσωτερικό μας υπόστρωμα, γιατί η τραγική οδύνη (από πολλές και διάφορες αιτίες) είναι εγγεγραμμένη στον πυρήνα της ύπαρξης κι όλους κάποια στιγμή μας περιμένει στη γωνία για να μας χτυπήσει κατάστηθα. Αν ο πόνος είναι η κοινή μας μοίρα, τα ποιήματα της Παπαλεξάνδρου μας αφορούν, αλλά και συγκινησιακά μας κατακτούν.

Με πηγαία εξομολόγηση –που πολύ συχνά εκφέρεται με μορφή καθημερινού προφορικού λόγου– καλοδουλεμένη λιτότητα ύφους, ευφάνταστες εικόνες, λεπτή ειρωνεία που αποκλείει μελοδραματισμούς, η Παπαλεξάνδρου καταθέτει το υψηλό επίπεδο της ώριμης γραφής της.

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.

altΜας προσπερνά
Αριστέα Παπαλεξάνδρου
Κέδρος 2017
Σελ. 55, τιμή έκδοτη €9,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

Για την ανθολογία «Η χαμηλόφωνη τόλμη» (εκδ. Νίκας). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ εμπνευσμένος από ποίημα του Άλφρεντ Τέννυσον.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ποιητές που τους σάρωσε η λήθη. Στίχοι που ντύθηκαν την απώλειά τους. Α...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ