alt

Για την ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου «Μας προσπερνά» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία των συλλήψεων, ο απογυμνωμένος, λιτός εξομολογητικός λόγος, η έκθεση οριακά δραματικών καταστάσεων και αισθημάτων στην ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά. Εμφανής η λιτότητα ακόμα και στον τίτλο, ωστόσο συλλαμβάνει και περιέχει όλη την ατμόσφαιρα, τον βαθύτερο πυρήνα νοημάτων που αναδύεται από τα ποιήματα. Όμως τι σημαίνει, σε τι αναφέρεται το ρήμα «προσπερνά»; Αναμφίβολα είναι ο χρόνος, η ζωή που φεύγει και μικραίνει, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους, και κυρίως τα πάθη και οι επιθυμίες μας που χάνονται χωρίς να ανθίσουν και να εκπληρωθούν. Η συλλογή μάς εισάγει στο σφυροκόπημα έντασης, πάλης και αγωνίας, που κάθε άνθρωπος κατάβαθα θα ένιωθε μέσα στη μέγγενη της μοναξιάς, που κατά κύριο λόγο προέρχεται από διαψεύσεις, προδοσίες, ερωτικά αδιέξοδα και απώλεια προοπτικής για συναισθηματική ανάταση.

Οι άνδρες σε μερικά από τα πιο δυνατά ποιήματα της συλλογής, προβάλλουν αδιόρθωτα νάρκισσοι κι απροσδιόριστα μυστήριοι. Παραθέτω το εξαιρετικό ποίημα «Ωδή στον οδοιπόρο», με τη χαρακτηριστική πρωτότυπη σύλληψη που η Παπαλεξάνδρου χειρίζεται το υλικό της:

Φορώντας το άγγιγμά της
καταφθάνει ανοιξιάτικος
και ως άλλος μου συστήθηκε.
Όσο να πεις, ακόμα ακμαίος.
Όμως δεν παύει να ’ναι αυτός
άλλοτε ολότελα δικός μου
προτού ραγίσει αθόρυβος
στη μετακόμιση οδός
Εσγιγμένου 12
Τώρα δεν μένει πια εκεί.
Κι ίσως δεν μένει πουθενά.
Φορώντας το άγγιγμά της προχωρεί
λες και πλανιέται με σκοπό μοναδικό
ως άλλος ξένος να μου ξανα-
συστηθεί.

Για το ποιητικό υποκείμενο το «λίκνο του κόσμου» είναι δυο ψυχές ενωμένες από έρωτα και αγάπη, το διαβάζουμε στους στίχους από το εξίσου ωραίο ποίημα «Όνειρο ανείδωτο»: Δύο ψυχές ο κόσμος όλος / στιλπνό γλυπτό / Αυτός κι αυτή […] ο κόσμος λίκνο / μιανής σαρκός». Το ποίημα τελειώνει με τον λιτό στίχο: «που ο κόσμος όλος εσύ», που συμπυκνώνει την πεμπτουσία των επιθυμιών της αφηγήτριας για ερωτική ένωση με το αντικείμενο του πόθου. Ευδιάκριτη είναι πάντα μια κινητικότητα, η ηρωίδα των ποιημάτων μετακινείται σε διάφορους χώρους, γυρεύοντας κάτι. Ταξιδεύει με τρένο, με αυτοκίνητο στο Πήλιο, επιθυμεί να διαφεύγει σε εκδρομές και ταξίδια αναψυχής, να κατεβαίνει σε κοίτη αποξηραμένης λίμνης, να ανεβαίνει σκάλες, να περιδιαβαίνει σε δρόμους της Αθήνας. Αυτές οι μετακινήσεις υποδόρια υποδηλώνουν την αγωνία να συνυπάρξει, να μοιραστεί τη ζωή της με κάποιον, γιατί «δεν αναπτερώνονται μ’ ένα κορμί / χωρίς κορμοί νεκροί βυθοί / κι όστρακα στοιχειωμένα». Όλες αυτές οι μετακινήσεις καταλήγουν σε κλειστούς, ασφυκτικούς χώρους, όπου η μοναξιά κραυγάζει τον πόνο και τα αδιέξοδά της. Το ποιητικό υποκείμενο, όσο κι αν παλεύει κι επείγεται να αδράξει στα χέρια του τη ζωή για «βίο ευτυχισμένο», έρχεται σαν πικρό καταστάλαγμα η αλήθεια: πες για τον δίσεκτο καιρό / τον βυθισμένο στο σκοτάδι / γι’ αυτούς τους άνυδρους αγρούς / τις άγονες κοιλάδες / τους πένητες των πόλεων / εν πάση συγκυρία. / Για την αλήθεια τελικά».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής». Κι επειδή μέσα στη σιωπή γίνεται καταβύθιση στην πιο γυμνή αλήθεια, αναδύονται στην επιφάνεια οι πολλαπλές όψεις, οι αντικατοπτρισμοί των ειδώλων του πιο μύχιου εαυτού της. Όμως ενός μύχιου εαυτού που σαν κάτι θέλει να πει κι όλο δραπετεύει, που γλυκά εισχωρεί, και κυρίως τρώει για να τρέφει και να τρέφεται. Ωραία ως άστατη, ως διάβολος, ως άγγελος, ως μούσα, ως άλαλη αντίζηλος, ως η πιο γνωστή άγνωστη, είναι τα ονόματα που δίνει η ηρωίδα στον μύχιο εαυτό της, μέσα σε ένα κρεσέντο αυτοανάλυσης, όπου η αποκαλυπτική έκθεση και ο αυτοσαρκασμός απογειώνουν την ποιητική συγκίνηση.

Η δραματική υφή των ποιημάτων, η παγίδευση σε καταστάσεις πόνου και θλίψης, αγγίζουν το βαθύτερο εσωτερικό μας υπόστρωμα, γιατί η τραγική οδύνη (από πολλές και διάφορες αιτίες) είναι εγγεγραμμένη στον πυρήνα της ύπαρξης κι όλους κάποια στιγμή μας περιμένει στη γωνία για να μας χτυπήσει κατάστηθα. Αν ο πόνος είναι η κοινή μας μοίρα, τα ποιήματα της Παπαλεξάνδρου μας αφορούν, αλλά και συγκινησιακά μας κατακτούν.

Με πηγαία εξομολόγηση –που πολύ συχνά εκφέρεται με μορφή καθημερινού προφορικού λόγου– καλοδουλεμένη λιτότητα ύφους, ευφάνταστες εικόνες, λεπτή ειρωνεία που αποκλείει μελοδραματισμούς, η Παπαλεξάνδρου καταθέτει το υψηλό επίπεδο της ώριμης γραφής της.

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.

altΜας προσπερνά
Αριστέα Παπαλεξάνδρου
Κέδρος 2017
Σελ. 55, τιμή έκδοτη €9,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ