alt

Για την ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου «Μας προσπερνά» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία των συλλήψεων, ο απογυμνωμένος, λιτός εξομολογητικός λόγος, η έκθεση οριακά δραματικών καταστάσεων και αισθημάτων στην ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά. Εμφανής η λιτότητα ακόμα και στον τίτλο, ωστόσο συλλαμβάνει και περιέχει όλη την ατμόσφαιρα, τον βαθύτερο πυρήνα νοημάτων που αναδύεται από τα ποιήματα. Όμως τι σημαίνει, σε τι αναφέρεται το ρήμα «προσπερνά»; Αναμφίβολα είναι ο χρόνος, η ζωή που φεύγει και μικραίνει, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους, και κυρίως τα πάθη και οι επιθυμίες μας που χάνονται χωρίς να ανθίσουν και να εκπληρωθούν. Η συλλογή μάς εισάγει στο σφυροκόπημα έντασης, πάλης και αγωνίας, που κάθε άνθρωπος κατάβαθα θα ένιωθε μέσα στη μέγγενη της μοναξιάς, που κατά κύριο λόγο προέρχεται από διαψεύσεις, προδοσίες, ερωτικά αδιέξοδα και απώλεια προοπτικής για συναισθηματική ανάταση.

Οι άνδρες σε μερικά από τα πιο δυνατά ποιήματα της συλλογής, προβάλλουν αδιόρθωτα νάρκισσοι κι απροσδιόριστα μυστήριοι. Παραθέτω το εξαιρετικό ποίημα «Ωδή στον οδοιπόρο», με τη χαρακτηριστική πρωτότυπη σύλληψη που η Παπαλεξάνδρου χειρίζεται το υλικό της:

Φορώντας το άγγιγμά της
καταφθάνει ανοιξιάτικος
και ως άλλος μου συστήθηκε.
Όσο να πεις, ακόμα ακμαίος.
Όμως δεν παύει να ’ναι αυτός
άλλοτε ολότελα δικός μου
προτού ραγίσει αθόρυβος
στη μετακόμιση οδός
Εσγιγμένου 12
Τώρα δεν μένει πια εκεί.
Κι ίσως δεν μένει πουθενά.
Φορώντας το άγγιγμά της προχωρεί
λες και πλανιέται με σκοπό μοναδικό
ως άλλος ξένος να μου ξανα-
συστηθεί.

Για το ποιητικό υποκείμενο το «λίκνο του κόσμου» είναι δυο ψυχές ενωμένες από έρωτα και αγάπη, το διαβάζουμε στους στίχους από το εξίσου ωραίο ποίημα «Όνειρο ανείδωτο»: Δύο ψυχές ο κόσμος όλος / στιλπνό γλυπτό / Αυτός κι αυτή […] ο κόσμος λίκνο / μιανής σαρκός». Το ποίημα τελειώνει με τον λιτό στίχο: «που ο κόσμος όλος εσύ», που συμπυκνώνει την πεμπτουσία των επιθυμιών της αφηγήτριας για ερωτική ένωση με το αντικείμενο του πόθου. Ευδιάκριτη είναι πάντα μια κινητικότητα, η ηρωίδα των ποιημάτων μετακινείται σε διάφορους χώρους, γυρεύοντας κάτι. Ταξιδεύει με τρένο, με αυτοκίνητο στο Πήλιο, επιθυμεί να διαφεύγει σε εκδρομές και ταξίδια αναψυχής, να κατεβαίνει σε κοίτη αποξηραμένης λίμνης, να ανεβαίνει σκάλες, να περιδιαβαίνει σε δρόμους της Αθήνας. Αυτές οι μετακινήσεις υποδόρια υποδηλώνουν την αγωνία να συνυπάρξει, να μοιραστεί τη ζωή της με κάποιον, γιατί «δεν αναπτερώνονται μ’ ένα κορμί / χωρίς κορμοί νεκροί βυθοί / κι όστρακα στοιχειωμένα». Όλες αυτές οι μετακινήσεις καταλήγουν σε κλειστούς, ασφυκτικούς χώρους, όπου η μοναξιά κραυγάζει τον πόνο και τα αδιέξοδά της. Το ποιητικό υποκείμενο, όσο κι αν παλεύει κι επείγεται να αδράξει στα χέρια του τη ζωή για «βίο ευτυχισμένο», έρχεται σαν πικρό καταστάλαγμα η αλήθεια: πες για τον δίσεκτο καιρό / τον βυθισμένο στο σκοτάδι / γι’ αυτούς τους άνυδρους αγρούς / τις άγονες κοιλάδες / τους πένητες των πόλεων / εν πάση συγκυρία. / Για την αλήθεια τελικά».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής». Κι επειδή μέσα στη σιωπή γίνεται καταβύθιση στην πιο γυμνή αλήθεια, αναδύονται στην επιφάνεια οι πολλαπλές όψεις, οι αντικατοπτρισμοί των ειδώλων του πιο μύχιου εαυτού της. Όμως ενός μύχιου εαυτού που σαν κάτι θέλει να πει κι όλο δραπετεύει, που γλυκά εισχωρεί, και κυρίως τρώει για να τρέφει και να τρέφεται. Ωραία ως άστατη, ως διάβολος, ως άγγελος, ως μούσα, ως άλαλη αντίζηλος, ως η πιο γνωστή άγνωστη, είναι τα ονόματα που δίνει η ηρωίδα στον μύχιο εαυτό της, μέσα σε ένα κρεσέντο αυτοανάλυσης, όπου η αποκαλυπτική έκθεση και ο αυτοσαρκασμός απογειώνουν την ποιητική συγκίνηση.

Η δραματική υφή των ποιημάτων, η παγίδευση σε καταστάσεις πόνου και θλίψης, αγγίζουν το βαθύτερο εσωτερικό μας υπόστρωμα, γιατί η τραγική οδύνη (από πολλές και διάφορες αιτίες) είναι εγγεγραμμένη στον πυρήνα της ύπαρξης κι όλους κάποια στιγμή μας περιμένει στη γωνία για να μας χτυπήσει κατάστηθα. Αν ο πόνος είναι η κοινή μας μοίρα, τα ποιήματα της Παπαλεξάνδρου μας αφορούν, αλλά και συγκινησιακά μας κατακτούν.

Με πηγαία εξομολόγηση –που πολύ συχνά εκφέρεται με μορφή καθημερινού προφορικού λόγου– καλοδουλεμένη λιτότητα ύφους, ευφάνταστες εικόνες, λεπτή ειρωνεία που αποκλείει μελοδραματισμούς, η Παπαλεξάνδρου καταθέτει το υψηλό επίπεδο της ώριμης γραφής της.

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.

altΜας προσπερνά
Αριστέα Παπαλεξάνδρου
Κέδρος 2017
Σελ. 55, τιμή έκδοτη €9,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ