
Για την ποιητική συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη «Λίγη φθορά για γούρι» (εκδ. Γαβριηλίδης).
Του Γιώργου Δελιόπουλου
Η ποίηση της Ασημίνας Ξηρογιάννη διακρίνεται για την ισορροπημένη τρυφερότητα που δεν εκπίπτει σε κούφιους συναισθηματισμούς, για την αμεσότητα και την ειλικρινή έκφραση μιας βαθιάς βιωμένης αλήθειας. Η ποιήτρια δεν κρύβει την αλήθεια της πίσω από τις λέξεις ούτε την υπονοεί· την ομολογεί ευθαρσώς και ευθύβολα, χωρίς να καταφεύγει σε λεκτικούς εντυπωσιασμούς και δαιδαλώδεις νοηματοδοτήσεις. Παρόλη την εκφραστική τους απλότητα, οι στίχοι της καταφέρνουν και λειτουργούν πολυεπίπεδα, ενώ παράλληλα μεταδίδουν στον αναγνώστη το κυρίαρχο αίσθημα του ποιήματος. Σε αυτό συμβάλλει και ο εσωτερικός ρυθμός των ποιημάτων της, ο οποίος σε οδηγεί αβίαστα, καθώς τα διαβάζεις, μέχρι και τον τελευταίο στίχο.
Η ποιήτρια δεν κρύβει την αλήθεια της πίσω από τις λέξεις ούτε την υπονοεί· την ομολογεί ευθαρσώς και ευθύβολα, χωρίς να καταφεύγει σε λεκτικούς εντυπωσιασμούς και δαιδαλώδεις νοηματοδοτήσεις. Παρόλη την εκφραστική τους απλότητα, οι στίχοι της καταφέρνουν και λειτουργούν πολυεπίπεδα.
Στην πέμπτη της ποιητική συλλογή Λίγη φθορά για γούρι κυριαρχούν ο έρωτας, η γυναίκα και η ποίηση. Θα σταθώ στην ποίηση και ειδικότερα στον τρόπο με τον οποίο η Ξηρογιάννη πραγματεύεται τη σχέση ποίησης και ζωής. Θα μπορούσε να πει κανείς πως στη συγκεκριμένη συλλογή επιχειρεί να ορίσει με στίχους τα χωροχρονικά, ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης.
Για την Ξηρογιάννη, η ποίηση συναντά τη ζωή στα περιθώρια της καθημερινότητας, στις πιο κοινότοπες κι απρόσμενες στιγμές, δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον παράδοξο.
«Τα καλύτερα ποιήματα»
Όπως ομολογεί η ποιήτρια, υπό αντίξοες συνθήκες, στα συντρίμμια της μέρας, στις εσχατιές της ζωής, προκύπτουν οι καλύτεροι στίχοι, αφού περιδιαβεί πρώτα η ψυχή κάποιου και βρει τις κατάλληλες λέξεις.
«Για να γράψεις ποίηση»
Τα ποιήματα έχουν πάντα το κόκκινο χρώμα, σαν να κλειδώνουν μέσα τους τον πόνο. Ταυτόχρονα, όμως, γίνονται έσχατο καταφύγιο κι ελπίδα, αναπληρώνοντας απουσίες και καλύπτοντας τα κενά που αφήνει η ζωή που τρέχει. Ενίοτε, αποτελούν και το παυσίλυπό της. Με την ποίηση –άλλοτε χαμηλόφωνα και άλλοτε δυνατά– κουβεντιάζονται τα τραύματα κι εξημερώνεται η φθορά, για να μη φοβίζει.
«Ο λύκος»
Η ώρα της ποίησης είναι η ώρα του ονείρου, που δίνει μορφή στη φαντασία. Είναι η ώρα που ο νους κοιτάζει προς τα πίσω και αναστοχάζεται. Είναι η ώρα που ξυπνούν ηδονικές και άγριες συγκινήσεις.
Αφενός, η ποίηση δεν μπορεί να εκφράσει ακέραια τη ζωή και να χωρέσει όλο το ανείπωτο της ύπαρξης. Αφετέρου, δεν ταυτίζεται χωροχρονικά με τη ζωή, αλλά την ξεπερνά. Εξάλλου, οι λέξεις ζουν και πέρα από τον θάνατο. Η ποίηση ανθίζει στο άχρονο και την αιωνιότητα, σε μια ώρα που δεν υπάρχει για τους πολλούς, σε μια 25η ώρα, σύμφωνα με την ποιήτρια.
«Η ώρα της ποίησης»
Η ώρα της ποίησης είναι η ώρα του ονείρου, που δίνει μορφή στη φαντασία. Είναι η ώρα που ο νους κοιτάζει προς τα πίσω και αναστοχάζεται. Είναι η ώρα που ξυπνούν ηδονικές και άγριες συγκινήσεις. Είναι μια στιγμή προσωπικής αναμέτρησης με τους εφιάλτες, μια ευκαιρία υπέρβασης.
«Υπέρβαση»
Η ποίηση για την Ξηρογιάννη δεν είναι απλώς μια φλύαρη αποτύπωση του εσωτερικού της κόσμου. Είναι το φως που την οδηγεί στην ουσία των πραγμάτων και σε μια συνάντηση με τον άλλον.
«Δική σου»
Συνεπώς, πρόκειται για μια σχέση, ένα αγώνισμα αλήθειας με αβέβαιη έκβαση. Όπως όλες οι σχέσεις, έτσι και η ποίηση δεν μπορεί να περικλειστεί σε προκαθορισμένα σχήματα και συγκεκριμένα όρια. Μοιάζει με ταξίδι στο άγνωστο, γεμάτο προκλήσεις και παγίδες.
Το ποίημα δεν εξαντλείται ποτέ, είναι πάντα ανοιχτό κι επιδέχεται μεταμορφώσεις. Μόλις μπαίνει τελεία και δημιουργείται μια επίφαση ολοκλήρωσης, γεννιέται ξανά η ανάγκη να συναντηθούν η ποίηση με τη ζωή πάνω στο χαρτί.
Το ποίημα, λοιπόν, δεν εξαντλείται ποτέ, είναι πάντα ανοιχτό κι επιδέχεται μεταμορφώσεις. Μόλις μπαίνει τελεία και δημιουργείται μια επίφαση ολοκλήρωσης, γεννιέται ξανά η ανάγκη να συναντηθούν η ποίηση με τη ζωή πάνω στο χαρτί. Άλλωστε, το ομολογεί και η ίδια η ποιήτρια στους ακροτελεύτιους στίχους της συλλογής:
«Ποίηση τέλος»
Μέσα από αυτή τη συνάντηση η ποίηση σου επιτρέπει να σταθείς στο παρόν με τις δικές σου δυνάμεις κι όχι με τους σκληρούς όρους που επιβάλλει στανικά η τρέχουσα επικαιρότητα. Ίσως αυτός είναι και ο ύψιστος σκοπός της, σε μια εποχή που αντιμετωπίζει κάπως αμήχανα την ποίηση και τους ποιητές. Ίσως τελικά η ποίηση είναι η μόνη δύναμη του κόσμου, που γεννά το καινούριο, παίρνοντας λίγη από τη φθορά του για γούρι.
* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ είναι ποιητής.
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ