alt

Για την ποιητική συλλογή της Γλυκερίας Μπασδέκη «Η Θεόδωρος Κολοκοτρώνης» (εκδ. Bibliotheque)

Του Ιγνάτη Χουβαρδά

Η καινούρια ποιητική συλλογή της Γλυκερίας Μπασδέκη έχει τον τίτλο Η Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο τίτλος έχει το χαρακτήρα της πρόκλησης, της πρόθεσης να δημιουργηθεί ένα επιπόλαιο σκάνδαλο. Είναι η ανάμειξη των δύο φύλων στο ίδιο σώμα, με τρόπο επιδεικτικό. Θυμίζει ανάλογες προβοκατόρικες ενέργειες στην ιστορία της λογοτεχνίας, όπως ας πούμε «Η φαλακρή τραγουδίστρια» του Ευγένιου Ιονέσκο ή το κλίμα υπέρβασης και ειρωνείας στο «Βασιλιά Υμπύ» του Αλφρέντ Ζαρρύ. Υπάρχει λοιπόν εδώ η διάθεση της ανατροπής, της φάρσας, της σκανδαλιάς.

Στα ποιήματά της απουσιάζει η τελεία γιατί υπάρχει πάντα η τάση ανύψωσης από το έδαφος, τα ποιήματα δεν είναι δέντρα με ρίζες και κλαδιά, είναι αίολη ενέργεια που παροδικά αποκρυσταλλώνεται και ξαναγίνεται σύννεφο και χάνεται.

Είναι προφανές ότι η Μπασδέκη αντιπαθεί τη σοβαροφάνεια και λατρεύει την έλλειψη βαρύτητας, λατρεύει τα μπαλόνια και τα αερόστατα, γράφει ποιήματα σαν να κάνει σκανδαλιές, με τη μάνα να τρέχει να μαζέψει το παιδί κι εκείνο ολοένα να ξεφεύγει. Στα ποιήματά της απουσιάζει η τελεία γιατί υπάρχει πάντα η τάση ανύψωσης από το έδαφος, τα ποιήματα δεν είναι δέντρα με ρίζες και κλαδιά, είναι αίολη ενέργεια που παροδικά αποκρυσταλλώνεται και ξαναγίνεται σύννεφο και χάνεται, είναι πυροτεχνήματα και υγρό μεθυστικό, δεν είναι χώμα, είναι μια άυλη ενέργεια που κυκλοφορεί και ξαφνικά αποτυπώνεται και ξαναχάνεται, είναι ποιήματα-εγγραφές ενός πνεύματος που αιωρείται κι αλλάζει.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η Μπασδέκη λέει εξυπνάδες για να κάνει εντύπωση. Πολύ περισσότερο όταν αναδεικνύει ως σημεία νοηματοδότησης πρόσωπα και ιστορίες μιας ευτελούς δημόσιας ζωής και μιας κιτς ελαφρότητας από τον χώρο της τέχνης, του αθλητισμού και της δημόσιας ζωής. Η Μπασδέκη θέλει να προκαλέσει όχι για να αποδείξει την υψηλή της νοημοσύνη αλλά για να αποκαταστήσει την ηθική του καθαρού βλέμματος, πέρα από προκαταλήψεις και σχηματικές διακρίσεις ανάμεσα στο δήθεν ποιοτικό και στο δήθεν εμπορικό και φτηνιάρικο. Το βλέμμα είναι διαπεραστικό και αναδεικνύει αυτό που κρύβεται, αυτό που εκτρέπεται από το κανονικό και με τον τρόπο του υποδεικνύει την ποιητική οντότητα του κόσμου. Κι όλα αυτά με τη διαβρωτική δύναμη του χιούμορ, μια έννοια παρεξηγημένη, καθώς ανέκαθεν έχουμε την άποψη ότι το νόημα κρύβεται μόνο στη σοβαρότητα κι είναι σίγουρο πως και τώρα, ακόμα και σήμερα, η πρώτη ποιητική συλλογή του Εγγονόπουλου θα ξαναέβρισκε μπροστά της τη λοιδορία του κόσμου.

Η ευαισθησία που κυκλοφορεί υποδόρια σε όλα τα ποιήματα έχει κατά μεγάλο μέρος τις όχθες της σε αυτό το δικέφαλο ψυχισμό, παιδί και γυναίκα μαζί, μια γυναίκα που ερωτεύεται με τρόπο σκανδαλιάρικο και παιδικό κι έπειτα καλείται να αναλάβει τα καθήκοντα της μητέρας.

Στο βιβλίο αιωρείται το σκωπτικό και ανατρεπτικό πνεύμα μιας σουρεάλ εποχής, οι πολύχρωμες ανταύγειες ενός τσίρκου, ο ταχυδακτυλουργός που αναμειγνύει αταίριαστα αντικείμενα, τα δένει φτιάχνοντας κολλάζ κι έπειτα τα μεταμορφώνει σε στίχους, που μοιάζουν λιτοί αλλά είναι εμπρηστικοί στον τρόπο που συνδυάζουν τις λέξεις κι έτσι αποτυπώνουν ένα νόημα πρωτάκουστο. Εδώ εμφανίζονται ποδοσφαιριστές και προπονητές περασμένων δεκαετιών στους οποίους η ποιήτρια αφιερώνει στίχους αφοσίωσης, εμφανίζονται αλητόπαιδα από τη γειτονική αλάνα, ο κόσμος που αναδεικνύεται δεν είναι κάτι ιδιαίτερο και βαρυσήμαντο, είναι πολλές φορές το περιβάλλον ενός σούπερ μάρκετ, ενός μεγαλοκαταστήματος καλλυντικών, υπάρχει επίσης η αύρα της Κέρκυρας, άλλοτε πάλι το παιδικό βλέμμα σκαλώνει και ματώνει στα γρανάζια μιας ψυχαναγκαστικής και αναπόδραστης ενηλικίωσης, μια διαδικασία που συχνά αποτυπώνεται στην πνιγηρή και δυσβάσταχτη ατμόσφαιρα των νοσοκομείων, άλλοτε πάλι είναι η ροή του χρόνου, το παιδί που αναγκάζεται να παραδεχθεί ότι φορά τη στολή του ενήλικου. Η ευαισθησία που κυκλοφορεί υποδόρια σε όλα τα ποιήματα έχει κατά μεγάλο μέρος τις όχθες της σε αυτό το δικέφαλο ψυχισμό, παιδί και γυναίκα μαζί, μια γυναίκα που ερωτεύεται με τρόπο σκανδαλιάρικο και παιδικό κι έπειτα καλείται να αναλάβει τα καθήκοντα της μητέρας.

Η Μπασδέκη είναι επίσης το πρόσωπο που συστηματικά αποδελτιώνει τον πνεύμα της δεκαετίας του ’80 και του '90 κυρίως. Υπάρχει μια νοσταλγία και παράλληλα μια δυναμική. Οι περισσότεροι σήμερα βιάζονται να αποσαθρώσουν και να απομυθοποιήσουν αυτό που υπήρξε, βιάζονται να ενοχοποιήσουν το παρελθόν, να το ταυτίσουν με τη φούσκα μιας υπέρμετρης καταναλωτικής ευφορίας κι ενός ρηχού και ψεύτικου lifestyle, να του φορτώσουν όλες τις ευθύνες για τα οικονομικά δεινά που περνάμε σήμερα. Ενώ εδώ η ποιήτρια υπερασπίζεται με πάθος όλα τις ανταύγειες εκείνων των χρόνων, γιατί είναι τα ίδια τα νούφαρα ενός εφηβικού ονείρου που σε ελάχιστες αναλαμπές του χρόνου γίνονται απτά και χειροπιαστά. Γράφει η Μπασδέκη:

ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΟΝ ΓΙΑΤΣΕΚ ΓΚΜΟΧ
 
κι αυτό είναι πολύ κακό και πολύ άσχημο
και γεράσαμε ανεπαισθήτως
 
δηλαδή με άλλα λόγια
δεν υπάρχουνε συμμαθητές να σε χειροκροτήσουν
 
και τι μινάκι με αντίντας βρε παλιοχοντρή
με τις ραγάδες
-θα σε κράξουν λέμε
 
κι αυτό είναι πολύ άσκημο και
φέρνει δάκρυα στα μάτια
και στους απόφοιτους του ογδόνταεφτά

Μια μελαγχολία που μπολιάζεται με το χιούμορ, μια παιδικότητα που δυσκολεύεται να βρει τις αναλογίες με τα πράγματα της ενήλικης ζωής.

Είναι μια ποιήτρια που με το λόγο της υπερασπίζεται μια εξτρίμ στάση απέναντι στα πράγματα. Μια μελαγχολία που μπολιάζεται με το χιούμορ, μια παιδικότητα που δυσκολεύεται να βρει τις αναλογίες με τα πράγματα της ενήλικης ζωής. Κι εκείνο που αναδεικνύεται ως σήμα κατατεθέν είναι το ιδιαίτερο ύφος της Γλυκερίας Μπασδέκη, μια κατάκτηση που προσδιορίζει την ποιήτρια και την κάνει αναγνωρίσιμη.

Το αληθινό νόημα βρίσκεται στο βλέμμα του παιδιού, στην αίσθηση ότι όλα είναι εφικτά γιατί είναι όλα αντανάκλαση της αθωότητας, είναι αγαθά, χαμογελαστά και οικεία. Η κατάσταση θα λέγαμε μιας παιδικής αυτάρκειας και ανεξαρτησίας, όπου ενεδρεύει η απόλυτη ελευθερία, η ανάδειξη του ευτελούς και αστείου σε νόημα ζωτικής σημασίας, η μείξη των δύο φύλων, ο διαρκής επαμφοτερισμός ανάμεσα στο κωμικό και στο πιο κωμικό, η ντρίπλα που κάνουμε στην πραγματικότητα για να την αιφνιδιάσουμε και να την αιχμαλωτίσουμε και να τη μετατρέψουμε σε φαντασία. Την ίδια ώρα το παιδί φωλιάζει στο κορμί ενός ενήλικου, το παιδί καλείται να είναι ενήλικος κι η δυσκολία αυτή κάνει τα ποιήματα να είναι αερόστατα και παράλληλα να ματώνουν, να σκύβουν στη ροή του χρόνου, στο αναπόδραστο της φθοράς, στο αποτρόπαιο θέαμα της αρρώστιας, του θανάτου.

* Ο ΙΓΝΑΤΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ είναι συγγραφέας.

altΗ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Γλυκερία Μπασδέκη
Bibliotheque 2016
Σελ. 48, τιμή εκδότη €6,36

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΥΚΕΡΙΑΣ ΜΠΑΣΔΕΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου Το βάθος του κόσμου (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη ...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ