alt

Για την ποιητική συλλογή της Ελένης Γαλάνη «Το Ανατολικό Τέλος» (εκδ. Μελάνι).

Της Λίνας Στεφάνου

Μου αρέσουν τα βιβλία που σε ταξιδεύουν και το βιβλίο της Ελένης Γαλάνη σε ταξιδεύει όχι μόνο σε διαφορετικούς τόπους αλλά και σε διαφορετικούς χρόνους των τόπων αυτών. Ξεκινάει με συντεταγμένες. Μυτιλήνη, Βερολίνο, Οστάνδη. Ύστερα σε παίρνει από το χέρι και σε συστήνει σε ανθρώπους που θα αγνοούσες, ανθρώπους που οι εποχές μετέτρεψαν σε σύμβολα. Από τη συγγραφέα μεταφράστρια και πανεπιστημιακό Tatiana Gnedich που συνελήφθη το ’44 με κατασκευασμένη κατηγορία μέχρι την Ηριάννα που παραμένει φυλακισμένη ενώ δεν ευσταθούν οι κατηγορίες για τις οποίες καταδικάστηκε. Από τον Όμηρο και τον αγγειογράφο-αγγειοπλάστη Εξηκία μέχρι τον αρχαιολόγο διευθυντή του Μουσείου της Παλμύρας Χαλέντ Αλ Σαάντ. Από την Ιουδίθ της Βαιτιλουά στον μύθο του Σίγκουρντ.

Το “Ανατολικό Τέλος” δεν είναι ένα χαρούμενο βιβλίο. Ίσως γιατί έχει κάτι από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα τη Γερμανίας του μεσοπολέμου. Είναι όμως ένα βιβλίο που ο ρυθμός του περνάει υποδόρια στο δέρμα και μένει εκεί να σε αφυπνίζει, σαν εσωτερικό ρολόι που ’χει διαφορετικό χτύπο από εκείνον της καθημερινότητάς μας.

Από τη Μυτιλήνη ως την Οστάνδη η Ελένη διασχίζει τον ιστορικό χώρο γεωγραφικών χαρτών και διαβάζει τη μοίρα της ανθρωπότητας πάνω στο σώμα της Ευρώπης. Στη διαδρομή της εμπλέκει ό,τι εκείνη θεωρεί σημαντικό. Τους πίνακες του Πικάσο, του Ένσορ και του Ένγκον Σίλε. Το υπερωκεάνιο των Ναζί «Wilhelm Gustloff». Το παράδοξο του Όλμπερς. Τον Μπέργκμαν. Τις χαμένες γλώσσες και τις βυθισμένες πόλεις. Κυρίως όμως τις λέξεις και την αμφισημία τους.

Το Ανατολικό Τέλος δεν είναι ένα χαρούμενο βιβλίο. Ίσως γιατί έχει κάτι από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα τη Γερμανίας του μεσοπολέμου. Είναι όμως ένα βιβλίο που ο ρυθμός του περνάει υποδόρια στο δέρμα και μένει εκεί να σε αφυπνίζει, σαν εσωτερικό ρολόι που ’χει διαφορετικό χτύπο από εκείνον της καθημερινότητάς μας.

Δεν είναι προτρεπτική, ούτε διδακτική ούτε γυναικεία ποίηση, όπως αρέσκονται συχνά οι κριτικοί να κατηγοριοποιούν όταν δεν ξέρουν τι άλλο να γράψουν. Είναι μια ιστορική καταγραφή με την ψυχραιμία ενός αρχαιολόγου που καταλήγει να αρθρώνεται σαν την άηχη κραυγή του Μουνκ που ωστόσο όλοι μας έχουμε ακούσει.

Μέσα από το λόγο της μιλάει για τους απάτριδες στους οποίους είναι αφιερωμένο το βιβλίο. Μιλάει για το ότι στην εποχή μας είμαστε όλοι Νομάδες. Μιλάει για τις χαμένες πατρίδες. Για τον πόλεμο που εκτός από ανθρώπους αφάνισε αρχαίες πόλεις, ιστορία και μνήμη. Εμπνέεται τον τίτλο του βιβλίου της από την Οστάνδη επειδή ηχητικά το όνομα παραπέμπει στο Ost που σημαίνει ανατολικός και End που σημαίνει τέλος. Στην παραθαλάσσια αυτή πόλη του Βελγίου, πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατέληγαν καλλιτέχνες, συγγραφείς και διανοούμενοι, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την άνοδο του ναζισμού στην Ευρώπη. Στο ποίημα «Αλμπέρ Προμενάντ» διαβάζουμε:

Οστάνδη κόρη του ανέφικτου
με τα μεγάλα μάτια των βράχων στην πλάτη και τα
γιγάντια βλέφαρα
που ανοιγοκλείνει κύματα επάνω σου ο ωκεανός
ανάσα αμμώδης των καραβιών στις φλέβες που
ονειρεύονται ποτάμια
σώμα κρουστό της νύχτας που ταξιδεύει το πρωί
κανείς από δω δεν ξέφυγε
ο απόπλους απαγορεύτηκε
οι δρόμοι όλοι κλείσαν
το οξυγόνο τελειώνει, η ενδοχώρα φλέγεται
η θάλασσα όσο την πλησιάζεις απομακρύνεται
η θάλασσα όσο απομακρύνεσαι σε πλησιάζει
κι εμείς παγιδευτήκαμε στο όνειρο
το ταΐσαμε με το ίδιο μας το αίμα
–τι είναι ένα λιμάνι χωρίς τα καράβια του;
τι είναι ένας άνθρωπος χωρίς την ελπίδα;–

Η Γαλάνη φτιάχνει με τα ποιήματά της μια κιβωτό, για να συνδέσει και να περισώσει από τη λήθη ιστορικά γεγονότα και ανθρώπους που φτιάχνουν από μόνοι τους μικρές ιστορίες. Τα ποιήματά της ερμητικά κλειστά, σε πρώτη ανάγνωση, διαθέτουν όμως λέξεις κλειδιά που τα ξεκλειδώνουν. Στήνει έτσι ένα παιχνίδι που κεντρίζει την προσοχή και αφυπνίζει τον αναγνώστη. Το Ανατολικό Τέλος, όπως κάθε τέλος, εμπεριέχει μια αρχή. Εναπόκειται στον αναγνώστη να οραματιστεί πώς θα ήθελε να είναι και να προσπαθήσει να την υλοποιήσει.

* Η ΛΙΝΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ είναι συγγραφέας.

altΤο Ανατολικό Τέλος
Ελένη Γαλάνη
Μελάνι 2017
Σελ. 76, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΓΑΛΑΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ