Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Χωρίς προειδοποίηση μες στον ύπνο ένιωσε τον ηλεκτρικό πόνο, το δόντι του ήταν ή τι. Βραχυκύκλωσαν τα νεύρα και γέμισαν το κεφάλι του σήματα. Πονούσε μ’ ένα κτηνώδη τρόπο.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη 

Είναι για τους αναλφάβητους που γράφω.

Αυτή είναι η αφιέρωση της Έλσα Μοράντε στο βιβλίο της «Ιστορία».

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Τις περισσότερες φορές όταν τελειώνω ένα γραπτό δεν είμαι εντελώς βέβαιη ότι μπορώ, όντως, να το θεωρήσω τελειωμένο. Συχνά, ενώ γράφω για ένα θέμα, νιώθω να με επισκέπτεται ένα άλλο που παίρνει σειρά προτεραιότητας, σε μια λίστα από άγραφες σκέψεις ή σκηνές, στο μυαλό μου. ΄Η μπορεί ακόμα να είναι η συνέχεια αυτού που γράφω. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Ο ουρανός του Μανχάταν φαινόταν από τα παράθυρά μου καταγάλανος. Ούτε ένα φτερό από κατάλευκο περιστεράκι δεν πετούσε στον ουρανό. Ο ήλιος έμπαινε λαμπρός και ζεστός. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Μέσα στην πρωινή λιακάδα του Μαΐου, μπροστά στο άγαλμα του Βενιζέλου, η συγκέντρωση διαμαρτυρίας ξεδιπλωνόταν αργά αργά, χρωματιστή. Φυλλάδια για τους περαστικούς, μερικές ομάδες με τους εκπροσώπους τους και τα πανό τους και δυο γυναίκες κι ένα αγόρι από ένα ζωντανό πανό ο καθένας τους -«SOS, μεταδίδεται και με προφυλακτικό, μολύνει τους πάντες»- μια τολμηρή καταγγελία από το κοινωνικό ιατρείο αλληλεγγύης της πρόσφατης κυβερνητικής πρακτικής -παραβίαση του ιατρικού απορρήτου- οροθετική ιερόδουλη – δημοσιοποίηση στοιχείων από την Ελληνική Αστυνομία και λοιπά.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Στο Πανόραμα. H αίθουσα του Δημαρχείου μεγάλη, το κτήριο καινούργιο –έξω από την πόλη, καρέκλες πλαστικές και ως προμετωπίδα πίσω από το τραπέζι και το βάζο με τα τριαντάφυλλα– η αρχαιοελληνική ρήση: ΑΛΩΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΝΩ ΑΠΑΝTΑ, του Μενάνδρου προσπαθούσε όπως όπως να εμπνεύσει αισθήματα, οράματα και πρακτικές. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Πενήντα χρόνια, πέντε δεκαετίες, μισός αιώνας, όπως και να ορίσει κανείς το χρόνο που πέρασε, το ερώτημα είναι πώς τον διασχίσαμε, τι κρατήσαμε από αυτόν και τι δώσαμε. Τι εξοικονομήσαμε και τι σπαταλήσαμε. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Ορίστε οι βιολέτες μαραμένες και τα αυγά κατακόκκινα ακόμα στην πιατέλα – χωρίς να εννοούν τίποτα ιδιαίτερο, μόνο ένα σκηνικό χαράς ήταν, να παραπέμπει σε άλλες Πασχαλιές με τσουρέκια, φρικασέ και μαγειρίτσα, λιακάδες, μοσχοβολιές γλυσίνας, ύμνους και προσδοκία. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Από τα πολύ νεανικά μου χρόνια με απασχόλησε η λέξη/όρος Δομή, κυρίως όταν αναφερόταν σ’ ένα λογοτεχνικό κείμενο, ιδιαίτερα σε μυθιστόρημα – εξαιτίας της έκτασής του, υποθέτω. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

To ατύχημα είχε τη σημειολογία του. Καθώς γυρνούσα σπίτι χειμωνιάτικο απόγευμα, ευχαριστημένη από τον εαυτό μου -δε θυμάμαι για ποιο ακριβώς λόγο– λίγα μέτρα μπροστά μου ένα ζευγαράκι φιλιόταν με τα μάτια κλειστά.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Στους τέταρτους Χαιρετισμούς μια Παρασκευή μπήκε σε μια εκκλησία, εκείνη των παιδικών της χρόνων. Ήθελε να θυμηθεί το μοσχοβόλημα των δέντρων, τη δροσερή νύχτα, τα νιάτα των κοριτσιών και την μυρωδιά των κεριών.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Έχουν επικρατήσει στον πληθυντικό αριθμό. Αγνοώ αν αυτό είναι συνυφασμένο με τα Πάθη του Χριστού, που αναφέρονται την Μεγάλη Εβδομάδα, πριν το Πάσχα. Οι περισσότεροι άνθρωποι τα έχουν όλο το χρόνο, όλη τους τη ζωή. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Λέγε με Ισμαήλ ή Λέγε με Ισμαέλ, ανάλογα με την ανάγνωση, σε ποια γλώσσα ήταν η τυπωμένη σελίδα, που η αμφιβολία μ’ έκανε να προστρέχω σε διάφορα λεξικά, για να βρω την σωστή προφορά του φωνήεντος, ε, e. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Λιακάδα, αεράκι και ψύχρα. Μεσημέρι. Στο γυάλινο κουβούκλιο-εκδοτήριο, τυλιγμένο ασφυκτικά στο συρματόπλεγμα άσπρο σε φόντο γαλάζιο και μαύρο -η αφίσα του φετινού φεστιβάλ, πολλαπλασιασμένη στους τοίχους της πόλης- μια ουρά ανθρώπινης αμεριμνησίας μακραίνει κατά πίσω μέχρι την πλατεία Αριστοτέλους.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Κρατάω στα χέρια μου, για πολλοστή φορά, ένα χοντρό βιβλίο, 390 σελίδων, μεγάλου σχήματος, με χοντρά χαρτονένια εξώφυλλα. Είναι ένα από εκείνα τα βιβλία που δεν τα παίρνεις στην παραλία ή στο κρεβάτι για να σε πάρει ο ύπνος διαβάζοντας, γιατί αν πέσει στο πρόσωπό σου θα σπάσει τη μύτη σου, και δεν το κουβαλάς στο μετρό, γιατί θα προσπεράσεις τη στάση όπου έπρεπε να κατέβεις. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Παίζαμε σπιτάκια με την Πασχαλιά.Τσικλιντάν, έτσι άρχιζε το παιχνίδι. Επίσκεψη η μια στο νοερό σπίτι της άλλης. Πλύσιμο, μαγείρεμα, παιδιά, ένας άντρας απών αλλά υπονοούμενος.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Μια λαμπερή χειμωνιάτικη μέρα ήταν. Όχι μόνο κρύο αλλά είχε κι έναν παγερό αέρα που ερχόταν κι έφευγε σαν υπενθύμιση για όποιον δεν κατάλαβε: χειμώνας, μέσα Φεβρουαρίου. Ντυμένη γερά -μπουφάν, κασκόλ και σκούφο- βγήκε να περπατήσει μετά από καιρό στο ανάχωμα, πάνω απ’ την τάφρο.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Ο τίτλος της ταινίας που θα προβαλλόταν σ’ έναν κινηματογράφο, στο Λίνκολν Σέντερ, το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου, Το Άλογο του Τουρίνου, τράβηξε την προσοχή μου κι εμένα μαζί πίσω στην τρυφερή ηλικία της πρώτης δεκαετίας, και δυο χρόνια παραπάνω, της ζωής μου. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Κάθονταν στα ψηλά σκαμπό σ’ ένα ρετσινάδικο που έμπαζε από παντού, στη στοά, με τα μπουφάν τους φορεμένα. Μπροστά τους η λαδόκολλα – όλα τα καλά του θεού- μπιφτέκια, παντσέτες και λουκάνικα, πατάτες, καυτερές και φέτα λαδορίγανη, πικάντικη, και λεπτά κρεμμύδια γαρνιτούρα με μικρά ίχνη μαιντανού, κι από ένα τσίπουρο και κρασί στο καρτούτσο και σιγοέπιναν κάτω από τους ήχους ενός άκαιρου λάτιν, επετειακού ωστόσο, που χτυπούσε δυνατά κι αψυχολόγητα το στενό, τους ανθρώπους και τα πράγματα και γυρνούσε πίσω άπρακτο, κέφι δεν υπήρχε πουθενά, απουσίαζε εντελώς κι ας ήταν κρεμασμένες μάσκες παντού πιερότοι σερπαντίνες και οι σερβιτόροι ας φορούσαν κι αυτοί αστραφτερά καπέλα γουέστερν ή κόκκινα σατανικά κέρατα ο ψήστης πού έβγαινε κάθε τόσο και παρέδινε την καινούργια παραγγελία για τα γύρω τραπέζια. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Ανατόλια: Τονισμένη σε οποιαδήποτε συλλαβή, παρεξηγημένη, την επισκέφθηκα επανειλημμένα, κάθε της γωνιά, νότια, κεντρική, βόρεια, ανατολική, και διέσχισα με λεωφορεία, ημέρα και νύχτα, πεδιάδες, ποτάμια και χιονισμένα βουνά, πόλεις και χωριά. Την επισκέφθηκα και διαφορετικά, κάποιο απόγευμα σε έναν κινηματογράφο του Μανχάταν, άφωνη μπροστά στην οθόνη, παρακολουθώντας το «Μια φορά κι έναν καιρό στην Ανατόλια», όπως είχα παρακολουθήσει άλλοτε μια άλλη ταινία: «Μια φορά κι έναν καιρό στην Αμερική». 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Μόλις το προηγούμενο βράδυ είχα δει από τα πλατιά παράθυρά μου το φεγγάρι, μια φέτα πεπονιού στη μέση των απέναντι πολυκατοικιών, και είχα πάρει μαζί μου, έντονα, την εικόνα, τη γεύση του και το άρωμά του, όταν πήγα για ύπνο. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Από προχτές διαβάζω το «Ζερμινάλ». Το βρήκα στο αυτοκίνητo, αφημένο στο παρμπρίζ, ελαφρώς μουλιασμένο από το βραδινό ψιχάλισμα. Είναι ένα παλιό αντίτυπο του 1950 με σκληρό γαλαζωπό εξώφυλλο και κίτρινες σελίδες. Υπάρχει ένα σημείωμα του μεταφραστή που αναφέρεται στον Διόδωρο και στα ορυχεία της Αιγύπτου με τους δούλους και τους φυλακισμένους. Από bookcrossing δεν είχα ιδέα. Δέχτηκα απλώς το βιβλίο σαν δώρο και άρχισα να το διαβάζω. Γνώριζα το διανοούμενο Ζολά που με τα άρθρα-κατηγορώ και τις αποκαλύψεις του κλέβει την παράσταση. Δικαίωσε τον Ντρέιφους και έφτασε να προκαλέσει το διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους, κι ας μην έζησε για να το δει. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Φτύνω, φτύνεις, φτύνει. Εξάλλου δεν υπάρχει πουθενά καμιά απαγορευτική πινακίδα για το πτύειν, ούτε και για οτιδήποτε σχετικό. Καληώρα ο παλιός μου δάσκαλος στο Δημοτικό. Διάλειμμα στη μεγάλη αυλή, χειμώνας. Καθάριζε ηχηρά τη μύτη του πιέζοντάς την ανάμεσα στο δείκτη και τον αντίχειρα, πετούσε ελεύθερα και μακριά το αποτέλεσμα της επιχείρησης και μετά τη σκούπιζε κανονικά με το μεγάλο τετράγωνο καλοσιδερωμένο μαντίλι πού ’βγαζε -τακτικός -από την τσέπη του σακακιού του. Δεν ήταν κακός άνθρωπος. Δεν θυμάμαι τουλάχιστον καμιά αδικία του σε βάρος της τάξης, όπως έχω να θυμάμαι για άλλους. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Από τα χρόνια της επιφυλλίδας μου «Επικαιρότητες» στον εβδομαδιαίο «Ελληνικός Ταχυδρόμος» –εκδιδόταν στο Μόντρεαλ, Καναδά, που υπήρξε ένας σημαντικός φορέας ειδήσεων, διατήρησης και εμπλουτισμού της γλώσσας μας, με διασκεδαστικές, ψυχαγωγικές πληροφορίες, και λογοτεχνικές στήλες, και επιπλέον αγωνιστικός στα χρόνια της στρατιωτικής χούντας– έχω κρατήσει πολλές και ποικίλες αναμνήσεις. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Τα πολιτικά συνθήματα, εργατικά, ανατρεπτικά, επαναστατικά, βγαίνουν μέσα από τις λαϊκές μάζες, από διεργασίες κοινωνικές και οικονομικές, ακόμα και όταν συμβαίνουν αυθόρμητα. Ας θυμηθούμε το Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία και τη γέννησή του. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Όλοι ξέρομε πως η γλώσσα, όχι μόνο η ελληνική, θεωρείται το σημαντικότερο εργαλείο επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους, είναι το πλέον ζωντανό και επομένως υπαγόμενο διαρκώς από τη χρήση του σε φθορά ή προσαρμοζόμενο στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Εξάλλου έχουν γραφτεί από γλωσσολόγους και κοινωνιολόγους πολλοί τόμοι. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Αξημέρωτα έχουμε βγει με τα σκουπίδια από το σπίτι, απαρηγόρητοι που αφήσαμε το κρεβατάκι μας. Συνηθίζουμε σιγά σιγά – το τραύμα της γέννησης. Ξυπνητήρι –γυρνάς από το άλλο πλευρό, σηκώνεσαι μετά– τουαλέτα, χάπια, γάλα, άγχος. Ένα «άντε…» κρέμεται, δαμόκλεια σπάθα πάνω απ’ τα κεφάλια μας, ευτυχώς δεν το ξεστομίζουμε. Οχτώ παρά είκοσι είμαστε κιόλας μπροστά στα Δικαστήρια. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Η Αμίνα ήρθε πάλι με δώρα βιβλία στο καφενείο στην Παύλου Μελά, παραμονή πρωτοχρονιάς. Η αυτοβιογραφία ενός σκιάχτρου του Β.Cyrulnik για τη Λίνα και Τη μυστική γραφή του S.Barry για μένα. Η Λίνα όπως κάθε χρόνο μας χάρισε το ημερολόγιο των Τσιάπας, «οργή κι αξιοπρέπεια, οι γέφυρές μας, οι γλώσσες μας». Συζητήσεις για το κοινωνικό ιατρείο όπου πηγαίνει μια φορά την εβδομάδα τώρα που βγήκε στη σύνταξη η Αμίνα και για τη δύσκολη καθημερινότητα στο σχολείο της στη Γλαύκη η Λίνα.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Το εορταστικό πέρασμα από τον ένα χρόνο στον επόμενο μοιάζει με τέχνασμα. Τεχνικά, αγνοώ αν τα τεχνάσματα επιδέχονται αλλαγές, αν υπόκεινται στη φθορά του χρόνου, αν είναι συναρμολογημένα από ελάσματα και βίδες ή από λέξεις μεγαλοποιημένες ή υποτιμημένες από την ανθρώπινη φαντασία. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Όταν ζούσα με τον θείο μου, αδελφό της μαμάς μου, στη Νέα Ορλεάνη της Λουιζιάνα, δεν είχα καταλάβει τίποτα. Τις εμπειρίες μου τις ερμήνευσα χρόνια αργότερα. Τότε δεν ήξερα την έννοια της εγκληματικότητας και ούτε αν υπήρχε σ’ εκείνη την πόλη όπου, πρώτον, μου άρεσε η Ποντσαρτρέιν λίμνη, στην οποία κολυμπούσα, και δεύτερον, το Φρεντς Κουόρτερ, το οποίο επισκεπτόμουν όσο συχνά μπορούσα – μάλλον κρυφά από τον θείο μου.