Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Η θεαματική εποχή, ήταν ο τίτλος της έκθεσης, και στο στρογγυλό τραπέζι με αφορμή τα ογδόντα χρόνια από τη γέννηση του Γκυ Ντεμπόρ στο Γαλλικό Ινστιτούτο αναλύθηκε και συζητήθηκε από ιστορικούς και ανθρωπολόγους μέσα από το πολιτικό και φιλοσοφικό αλλά και καλλιτεχνικό έργο του μεγάλου στοχαστή η μεταμόρφωση της ζωής σε θέαμα και η υπονόμευση της αλήθειας, Το έργο του επίκαιρο για την αφύπνιση και την καταγγελία του ύπνου της κοινωνίας. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη 

Ο μέλλων σύζυγος, ανάμεσα στις άλλες αρετές που έπρεπε να έχει, δεν θα έπρεπε να παίζει χαρτιά ούτε στον ιππόδρομο.

Για τα χαρτιά δεν έδινα καμιά ιδιαίτερη σημασία. Έβλεπα στα καφενεία τους άνδρες να παίζουν γύρω από στρογγυλά τραπέζια, δεν διέκρινα αν υπήρχαν κέρματα ή χάρτινα νομίσματα, αλλά τι με ένοιαζε; 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Στα πρώτα χρόνια του Δημοτικού, όταν τις Κυριακές πηγαίναμε οι τρεις αδελφές στον κινηματογράφο Ετουάλ, στην Καλλιθέα, από τις δύο μέχρι τις τέσσερις το μεσημέρι, ήθελα να μοιάσω σ’ εκείνες τις γυναίκες των ταινιών, που βλέπαμε. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Πεντακόσιες εκκλησιές στη Βόρεια Κύπρο και στη θέση τους έγιναν στάβλοι, πισίνες και ξενοδοχεία. Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, καλεσμένος στη Θεσσαλονίκη συναντήθηκε και με τους μαθητές από το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Αμπελοκήπων.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Το πρώτο περιβάλλον μου, όπως όλων μας, ήταν το οικογενειακό. Ποιες ήταν οι πρώτες μου οπτικές αναμνήσεις;

Η μαμά σκυμμένη πάνω από την κούνια μου; 

Εγώ θυμάμαι ένα άλογο.

Ποια ήταν τα πρώτα λόγια που άκουσα;

Εγώ θυμάμαι, μην κλαις θα έρθει ο μπαμπάς. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Στο τείχος της ντροπής stencil απ’ τον Βanksy/ κι ο εφιάλτης σου πριν να χαράξει...

Ο πλανήτης μελαγχολία έτρεχε ολοταχώς να συγκρουστεί με τον δικό τους, όπως κι έγινε, μόνο που αυτοί ναρκωμένοι από τον υπνωτικό ήχο της τηλεόρασης ή από τις περιπέτειες της πλοήγησης στην εικονικότητα, χαμογελούσαν σε ετοιμοπαράδοτα πεποιημένα προφίλ και συνομιλούσαν με τους εικονικούς εαυτούς των άλλων, κολυμπώντας σαν ψάρια σιωπηλά στη μοναξιά τους.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Αποφασισμένες να σπάσουμε τα ταμπού, φορέσαμε πιο ζεστά ρούχα και υποδήματα και οι τέσσερις φιλενάδες συναντηθήκαμε, όπως και με την καλοκαιρία, ένα πρωί αργά το φθινόπωρο στο ίδιο καφενείο, δίπλα στον πέτρινο σταθμό του τρένου, που δεν περνάει πια κανένα. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Γκουάρντα κε λούνα, ένας φίλος ήρθ’ απόψε απ’ τα παλιά, Γούναρης, Μαρούδας, Πολυμέρης, παλιοκαιρίτικες μουσικές, σωστά παιγμένες από το μελαχρινό άνθρωπο, μαύρα ρούχα, μαύρο καπέλο και γυαλιά, ο Μπαλτάσαρ Νάντζα, σεφαραντίν –θα ’φευγε για τη Γερμανία, εδώ δεν έχει ψωμί– είχε στήσει το καρεκλάκι του και το αναλόγιο μπρος στην πλατεία Αριστοτέλους, στη στάση ακριβώς και με το ακορντεόν του σκόρπιζε απροσδόκητη νοσταλγία ή μεγαλόστομη ρητορική έρωτα και πάθους, μικρή καθημερινή πολυτέλεια στους περαστικούς, αδιάφορους ή σκεφτικούς, μαστορεύοντας να σπάσει με το δικό του τρόπο την παγωμένη θάλασσα μέσα μας… 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Φθινόπωρο, κι εμείς, τέσσερις γυναίκες, τα χρόνια μας θα αθροίζονταν σε δυο αιώνες, παρά λίγο ή και κάτι, καθόμασταν στις καρέκλες της πλακόστρωτης αυλής στο καφενείο του Μπάμπη, κάτω από δέντρα, τα κιτρινισμένα φύλλα από τα κλαριά που έγερναν, έπεφταν πάνω και γύρω μας, ο αέρας που φυσούσε έριχνε τους μεστωμένους σπόρους πάνω στο κεφάλι και τους ώμους μας, αλλά όντας τολμηρές, αψηφώντας διπλές ή τριπλές ηθικές, πίναμε κουβεντιάζοντας τον καφέ μας ή τα ούζα μας, κάθε μέρα κατά τις έντεκα το πρωί, και περνούσαμε ευχάριστα μια ή δυο ώρες. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Αρκετές φορές πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται πόσο βοηθάνε τα συνθήματα, ή ακόμα χειρότερα πόσο τα συνυπογράφω, αλλά δεν μου είχε ζητήσει κανένας την υπογραφή μου. Όμως αυτά είναι υποκειμενικά. Αυτό που αναρωτιόμουν τώρα ήταν πότε γράφτηκε το πρώτο σύνθημα. Τι ήταν στην πραγματικότητα οι Δέκα εντολές του Μωυσή, ή τι θα ήταν αν ήταν γραμμένες σε μια πλάκα η καθεμιά. Τα «ου» δεν με απασχολούσαν καθόλου. Αυτό που με απασχολούσε ακόμα ήταν εκείνο το σύνθημα στο Πολυτεχνείο, Ελευθερία - Ψωμί - Παιδεία, αν και πάνε πολλά χρόνια από τον καιρό της Χούντας και της ανατροπής της, και ίσως δεν ήταν αυτή η σειρά. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Ρώτησαν τον Πλάτωνα γιατί δεν έγραψε για τον λιμό, κι αυτός απάντησε, «γιατί ασχολιόμουνα με τη φανταστική ρίζα του μείον ένα..». Οι φιλόσοφοι κι οι λογοτέχνες κάποτε απωθώντας τη χαοτική πραγματικότητα κλείνονται στο δωμάτιό τους σε διάλογο με τις μνήμες και τις ιδέες τους και γράφουν ερήμην της φασαρίας κάτω στο δρόμο. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Από το μπαλκόνι του σπιτιού στο χωριό, όπου πέρασα μερικά καλοκαίρια στην πολύ παιδική μου ηλικία, που κληρονομήσαμε από τη μαμά μας, και εκείνη από τον πατέρα της, και τελειοποίησε ο δικός μας μπαμπάς που είχε έρθει από το Σικάγο, κουβαλώντας δολάρια τα οποία, όπως αποδείχτηκε, δεν ήξερε πώς να τα  διαχειριστεί, οι συγκρίσεις έγιναν αυτόματα. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Έχω από χρόνια ανακαλύψει ότι δεν έχω απαντήσει, όχι μόνο στον εαυτό μου, αλλά και τους άλλους, σε διάφορες ερωτήσεις, όχι από αγένεια, απλώς δεν ήξερα την απάντηση. Όταν νέα –σε ηλικία και καινούρια- ήρθα στη Νέα Υόρκη η πρώτη ερώτηση που συνήθιζαν να μου υποβάλλουν ήταν: How do you like it? και αναρωτιόμουν τι το θέλουν το «πώς» και η δεύτερη, What is your philosophy in life. Απαντούσα πως δεν ήμουν φιλόσοφος ώσπου τελικά κατάλαβα ότι με ρωτούσαν πώς βλέπω ή πώς θέλω να ζήσω τη ζωή ή κάτι τέτοιο, ενώ εγώ ήξερα ότι κάποιος είναι δεξιός, κεντρώος ή αριστερός, έστω με αποχρώσεις. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Η μαμά μου ήταν λευκή και συμπονετική, με βαθιές ρίζες και από τους δυο γονείς της στη Μεσσηνία. Η γυναίκα που είχε ο παππούς στο σπίτι περίπου έναν αιώνα πριν, επίσης λευκή, ψηλή, λεπτή, φορούσε φούστες μέχρι τον αστράγαλο. Ακριβά, κεντημένα με μακριά μανίκια μεσάτα, ζακετάκια, κούμπωναν μέχρι το λαιμό και επιπλέον ήταν κόρη γιατρού, αλλά δεν ήταν μαμά της μαμάς μας. 

Για το βιβλίο του Ανατόλ Φρανς «Το νησί των πιγκουίνων» (μετφρ. Ιωάννα Χόνδρου, εκδ. Μεταίχμιο)

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Είμαι υπέρ του συνθήματος: Ανάγνωση δια βίου.

Πριν πάω σχολείο είχα μάθει να διαβάζω:

Πα πί, δεν το είχα δει παρά μόνο ζωγραφισμένο κίτρινο.

Μα μά, την ήξερα, ήταν πάντα στο σπίτι μας.

Έ λα, με φώναζε η αδελφή μου.

Γά λα, άσπρο και πηχτό, το έπινα. Μετά είχα ένα άσπρο ψιλό μουστάκι.

Μέ λι, είχε ένα χρώμα μελί και το έβαζα πάνω σε μια φέτα ψωμί.

Νε ρό, έτρεχε από τη βρύση και ήταν δροσερό.

Κό τα, μια γειτόνισσα είχε ένα μεγάλο πουλί με αυτό το όνομα.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Φθινόπωρο με όσα φθίνουν –φρούτα, αισθήματα, ονειροπολήσεις– και όσα τακτικά ανοίγουν και πάλι, σχολεία, κινηματογράφοι, φροντιστήρια. Kαι το μεταίσθημα όσων προηγήθηκαν ως εμπειρίες ή διαβάσματα. Ή μάλλον βιωματικές εμπειρίες καλοκαιρινών διαβασμάτων. Η επίγευση από το μονόλογο του Αναγνωστάκη «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» (εκδ. Πατάκη) είναι η οιονεί απολογία του για την πρώιμη στον καιρό του σιωπή, γιατί η ποίηση είναι υπόθεση της νεότητας.

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Υπήρξαν άνθρωποι, και ακόμα υπάρχουν, στη ζωή μου, από τους οποίους έμαθα και μαθαίνω πολλά ή περισσότερα, λίγα ή λιγότερα.

Από τη δασκάλα μου, στα πολύ παιδικά μου χρόνια, έμαθα ένα μικρό ποίημα που το αποστήθιζα με στόμφο. Θυμάμαι το στίχο: "Je l’aime passionnément, non pour lui même…" που είχε διάφορα σημαντικά αξιοθέατα και τον ποταμό Seine ─ αλλά και Σηκουάνα να τον πρόφερα, πάλι δεν ήξερα ποιος ήταν. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Είχα φύγει από την όμορφη Πανεπιστημιούπολη, Καρλάιλ, και διέσχιζα την πολυπληθή Πολιτεία της Πενσυλβάνια, έκτη σε πληθυσμό με δωδεκάμισι εκατομμύρια κατοίκους, καταπράσινη, στο κάθισμα συνοδηγού στο αυτοκίνητο ενός φοιτητή επί επτά ώρες. 

Του Δημοσθένη Κερασίδη

Πώς ζει άραγε ο επιμελητής εκδόσεων; Στις μέρες μας σίγουρα «κατά τύχη». Ενώ μια ζωή ζούσε «κατά λάθος». Εξηγούμαι πάραυτα: όπως ο αγγειοπλάστης δουλεύει με τον πηλό, ο πυροσβέστης με τη φωτιά, ο συγγραφέας με τις λέξεις, έτσι και ο επιμελητής δουλεύει με το λάθος. Το λάθος είναι το πάθος του. Για την ακρίβεια, το σωστό είναι το πάθος του, γι’ αυτό και έχει ευαισθησία στο λάθος. Κι όταν αυτό το πάθος χρονολογείται από την εποχή της τυπογραφίας, τότε μάλλον είναι χρόνιο-αιώνιο. Αν και τω καιρώ εκείνω υπήρχε μόνο ο δικός μας Ανθρωπίδης… ο διορθωτής εννοώ. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Καναδυό χρόνια πριν, πρώτη χρονιά της σύνταξης ως καθηγήτριας στη δευτεροβάθμια για τριάντα χρόνια, γράφτηκα στη Λέσχη ανάγνωσης της ΠΥΞΙΔΑΣ, Πατριαάρχου Ιωακείμ, πολύ κομψό βιβλιοπωλείο. Είχανε γνώση, αγάπη κι ενδιαφέρον για το βιβλίο οι κυρίες εκείνες και ως ασχολία έμοιαζε πολύ παρηγορητική για μια ήρεμη αποστασιοποίηση από τον κόσμο του σχολείου. Ήταν η στρατηγική της ομοιοπαθητική μήπως; 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Αναρωτιέμαι για όλα. Τόσο αργά στη ζωή μου. ΄Η μπορεί να αναρωτιόμουν πάντα. Κάθομαι στον καναπέ, δίπλα στο πλατύ παράθυρο, απ’ όπου βλέπω ένα μεγάλο μέρος του ουρανού του Μανχάταν και νιώθω μια νοσταλγία, παράγωγο του νόστου, γι’ αυτό που σε λίγες ημέρες θα αφήσω πίσω μου, αμέσως μόλις το αεροπλάνο περάσει πάνω από τον Ατλαντικό. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Με την αμερικανική, στρατιωτική στολή εκστρατείας, ο λευκός αξιωματικός ρωτάει με υπεροπτικό ύφος :

-Εσύ τι είσαι;

-Amigo.

Περπάτησαν πάνω κάτω στο μεγάλο δρόμο τίγκα στα υπαίθρια μαγαζάκια,τις ταβέρνες, τις καφετέριες και τα μπαράκια. Μικροδώρα και ενθύμια, παγωτά, πετσέτες θαλάσσης -μεγάλοι αστερίες σε πορτοκαλί φόντο- γύρος και κρέπες, ασημικά, φορέματα και πέδιλα και ακολουθώντας μιαν επιγραφή, έστριψαν και βρέθηκαν μπρός στο σπίτι του Παπαδιαμάντη. Μια πλατειούλα κι ένα δέντρο καταμεσίς κι ένα τσιμεντένιο πεζούλι μικρό τριγύρω, γεμάτο κίτρινα νυχτολούλουδα.

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Μπορώ και να χαθώ, όχι μόνο τέσσερις ώρες και τριάντα λεπτά, αλλά ακόμα περισσότερες αν παρακολουθώ μια ταινία του Ραούλ Ρουίζ. Είχα χωθεί βαθιά στην καρέκλα, στις δυο μετά το μεσημέρι της Δευτέρας 15 Αυγούστου του Δυτικού σωτήριου έτους 2011, σε κάποιους κινηματογράφους οι προβολές αρχίζουν στις έντεκα το πρωί, και μέσα στο μαγικό μισοσκόταδο παρακολουθούσα τα Μυστήρια της Λισσαβόνας. 

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

O Χόλντεν Κόλφιλντ του J.D.Salinger, αγαπημένος ήρωας του δολοφόνου του Τζον Λένον ,και δικός μου επίσης. Όπως και ο εκτελεστής της Utogia, o Mπρέιβικ αγαπούσε το Nτόγκβιλ, την ταινία του Λαρς φον Τρίερ. Κι εγώ επίσης. Ορίστε πόσα ψευδή συμπεράσματα μπορούν να προκύψουν για μένα και την προσωπικότητά μου, μόλο που και η μείζων και η ελάσσων - όπως συνόψιζε η καθηγήτρια της Λογικής στο Γυμνάσιο, είναι σωστές προτάσεις. Ή μήπως όχι; 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Η απαρίθμηση των γεγονότων, η ανάκληση αναμνήσεων, νοερά, λεκτικά ή γραπτά είναι σχετική με το υποκείμενο που αναπολεί, διηγείται ή συγγράφει.

Είναι φυσικό αφού η απαρίθμηση ακολουθεί τη ζωή του. 

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Τα δικαστήρια είναι για τους ανθρώπους, οι δικαστές για να απονέμουν, όσο μπορούν, δικαιοσύνη, οι δικηγόροι, επί του παρόντος και του παρελθόντος, είναι για να καταθέτουν μηνύσεις. 

Την Ιωάννα Καρατζαφέρη

Έχω κι εγώ τη λόξα να πηγαίνω την πρώτη μέρα της ταινίας, από τις καινούριες, που θα διαλέξω για την Παρασκευή. Και ακόμα χειρότερα, πηγαίνω στην πρώτη προβολή έντεκα το πρωί ή μιάμιση το μεσημέρι. Προλαβαίνω -να προκάνω που έλεγε και ο Χαρίλαος- τους φίλους μου. 

Από την αναγνωστική μου πλευρά, σε σχέση με το βιβλίο, ο πιο συχνός περίπατός μου μέσα στην εβδομάδα είναι η επίσκεψή μου στα βιβλιοπωλεία για καινούριες εκδόσεις ή παλαιότερες. Η αναζήτησή μου στη λογοτεχνία, μετά το μυθιστόρημα, είναι οι βιογραφίες.