Της Ιωάννας Καρατζαφέρη
Από το μπαλκόνι του σπιτιού στο χωριό, όπου πέρασα μερικά καλοκαίρια στην πολύ παιδική μου ηλικία, που κληρονομήσαμε από τη μαμά μας, και εκείνη από τον πατέρα της, και τελειοποίησε ο δικός μας μπαμπάς που είχε έρθει από το Σικάγο, κουβαλώντας δολάρια τα οποία, όπως αποδείχτηκε, δεν ήξερε πώς να τα διαχειριστεί, οι συγκρίσεις έγιναν αυτόματα.
Μεγέθη.
Μπροστά από το σπίτι. η αδελφή μου, πριν μερικά χρόνια, φύτεψε δυο πεύκα και δυο ροδόδεντρα.
Τα πεύκα, πιθανόν, να κατάγονται από διάφορα γένη, να έχουν ποικίλα χαρακτηριστικά, που αν δεν τα γνωρίζεις δεν τα αναγνωρίζεις, αλλά αυτά τα «δικά» μας έχουν ευθυτενείς κορμούς και οι βελόνες τους έχουν ένα γλυκό, πράσινο χρώμα, δεν κιτρινίζουν και είναι μακριές και τρυφερές, πιθανόν να μη τσιμπάνε, και δεν μου προκαλούν αλλεργία ή άλλες ξυστικές ενοχλήσεις.
Ο ήλιος το πρωί φτάνει πρώτα σε αυτά προς χάρη του ύψους τους και όσο ψηλώνει στον ουρανό κατεβαίνει και στα διπλανά ροδόδεντρα.
Το πρώτο πεύκο, προς το παρόν, έχει το ύψος ενός τετραώροφου και το δεύτερο, είναι έναν όροφο πιο χαμηλό.
Τα ροδόδεντρα είναι φουντωτά και πληθαίνουν από τις ρίζες τους καθώς όλο και καινούρια βλαστάρια κάνουν την εμφάνισή τους. Τα λουλούδια τους είναι κόκκινα και λευκά. Τα θαυμάζω.
Κανένα από αυτά δεν μου δίνει το δικαίωμα να υποθέσω το μέγεθός τους όταν θα τα ξαναδώ. Τα συγκριτικά μου μέτρα περί μεγεθών έχουν μόνο μια αστάθμητη σχέση με εκείνα στον υπαίθριο χώρο της πολυκατοικίας στην οποία ζω στο Μανχάταν, και που επίσης υψώνονται, χρόνο με το χρόνο, κατά όροφο.
Ωστόσο, η πρόταση, «μπροστά από το σπίτι» μου θύμισε μια συζήτηση που είχα με έναν εξαιρετικό αμερικανό μεταφραστή, πάνω στη λέξη μπροστά, σ’ ένα ποίημα το Καβάφη.
Η λέξη ενώπιον, μεταφρασμένη ως before.
Είχα προσπαθήσει να ερμηνεύσω το «ενώπιον» σαν μια επίσημη λέξη, προερχόμενη από τα μάτια, από την μαρτυρία ενώπιον του δικαστηρίου, από την έκφραση, να τα πεις αυτά ενώπιόν μου ή κάπως έτσι.
Δεν έχω χαθεί στη μετάφραση, αλλά έχω κάνει λάθη σε μεταφραστικές εργασίες και έχω καταλήξει ότι οι δύσκολες λέξεις είναι στη μετάφρασή τους πιο εύκολες. Απλώς ανοίγεις το λεξικό και τις βρίσκεις.
Η δυσκολία βρίσκεται στις βοηθητικές λέξεις, τις καθημερινές, στους τοπικούς διάλογους, στους υφολογικούς και αλλού.
Όμως τώρα βρίσκομαι ενώπιον των μεγεθών των δέντρων μπροστά στο σπίτι μας.
Απέναντί μας στέκεται ένα επίσης διώροφο, πέτρινο σπίτι, μας χωρίζει το βαθύ χαντάκι με τις σιδηρογραμμές που αχρηστεύθηκαν από την κατάργηση του τρένου και του οτομοτρίς, Πειραιάς- Αθήνα -Άργος- Τρίπολη- Αχλαδόκαμπος- Ίσαρι- Μεγαλόπολη- Διαβολίτσι – Καλαμάτα και αντίστροφα και από τότε όλα τα χωριά ερημώνουν χρόνο με το χρόνο, μήνα με τον μήνα, μέρα με την ημέρα, μας χαιρετάνε με τα κλαριά τους πυκνές, γερές, καταπράσινες μουριές, άλλοτε τα φύλλα τους τρώγονταν αθόρυβα από τους μεταξοσκώληκες.
Πουλιά πετάνε από το ένα δέντρο στο άλλο, τιτιβίζουν και δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω ούτε από το κελάηδημά τους και δεν θα τα αναγνώριζα ούτε και αν τα έβλεπα ανάμεσα στα κλαριά.
Το Γυμνάσιο, όπως λέγεται ακόμα, ένα τεράστιο πέτρινο κτίριο, πενήντα μέτρα από τη μάντρα του σπιτιού μας, φιλοξενούσε άλλοτε χίλια διακόσια παιδιά, που άρχισαν να λιγοστεύουν από τον ελληνο- ιταλικό πόλεμο, την Γερμανική Κατοχή, την Εθνική Αντίσταση, τις εξορίες και τις εκτελέσεις, μετατράπηκε με τις αλλαγές κάθε υπουργού παιδείας, σε γυμνάσιο και λύκειο και κατέληξε με τα καινούρια μέτρα να μείνει μόνο ως Γυμνάσιο με 130 μαθητές.
Το Λύκειο μετακόμισε στο Μελιγαλά, εννιά χιλιόμετρα από το Διαβολίτσι, και ένα άλλο έξοδο στον προϋπολογισμό του Δημοσίου.
Απορώ, πολύ αργά, βέβαια γιατί σαν μαθητές στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο, δεκαετίες πριν, οι μαθητές δεν αγαπούσαμε την Φυσική Ιστορία.
Ήταν τόσο κακογραμμένα τα βιβλία ή νομίζαμε, χωρίς να ξέρουμε τι ήταν αυτό που νομίζαμε, ότι το μάθημα της Φυσικής μιλούσε για γαϊδούρια, καρποφόρα δέντρα και αγκαθωτούς θάμνους που δεν βλέπαμε στην Καλλιθέα, οπότε ήταν πολύ μακριά από εμάς και μας ήταν άχρηστη η γνώση τους.
Ίσως και να μας πείραζε το συμπληρωματικό, Ιστορία. Μας έφταναν τα θρησκευτικά και οι ιστορίες τους.
Όμως, αν πιέσω λίγο περισσότερο τη μνήμη μου θα θυμηθώ ότι δεν αγαπούσαμε ούτε τη Χημεία. Δεν υπήρχε εργαστήριο στο σχολείο, αλλά κάτι σωληνάκια ή η ερασιτεχνική απεικόνιση δοχείων για μεταγγίσεις του καθηγητή που δίδασκε ένα μάθημα που το βαριόμασταν.
Ζητώ από τους τωρινούς μαθητές του Δημοτικού να μου φέρουν να δω τα βιβλία τους. Είναι όμορφα με έγχρωμες φωτογραφίες, διαστήματα, ανοίγματα.
Δεν τα κρίνω, αλλά τα ζηλεύω.
Θα ήθελα να γυρίσω στα θρανία σαν μαθήτρια και όχι όρθια ή καθιστή σε κάποια έδρα.
Η Φύση, η Ζωή τα βιβλία έχουν πολλά μεγέθη.
