alt

Για το βιβλίο του Δημήτρη Καλοκύρη «Η ανακάλυψη της ομηρικής – με ενσωματωμένο το Φωτορομάντσο» (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Βέη

«Ο θρυλικός Γάλλος ποιητής Αρθούρος Ρεμπώ, εγκαταλείποντας τα πάτρια για να γυρέψει την τύχη του στην Αφρική, έγραψε σ’ έναν φίλο του: “Όλα εδώ είναι γαλλικά, δηλαδή μισητά στον ύψιστο βαθμό”. Η παρατήρηση αυτή φαίνεται πως υποχρέωσε τον συμπατριώτη του φιλόσοφο Ζαν Πωλ Σαρτρ να παραδεχτεί αργότερα ότι “η Κόλαση είναι οι (Γ)άλλοι”. Στην ίδια γεωγραφία παραμένοντας, συνέβη, από τα καφενεία ακριβώς των μικροαστικών βουλεβάρτων, να αναβλύσει η ιδέα της αντιστροφής του κανόνα: η Κόλαση να αναλυθεί σε γινόμενο πολλών Παραδείσων, το λυρικό παιγνίδι να εξεταστεί ως λογοκρατούμενο πολιτικό γεγονός, το όνειρο να καταγραφεί ως χρησμοδοτούμενη πραγματικότητα […] Ο Υπερρεαλισμός (κατά τον Μπένγιαμιν, έσχατο ενσταντανέ της ευρωπαϊκής διανόησης) υπήρξε και η τελευταία, μέχρι στιγμής, Διεθνής της Τέχνης. Ακολούθησε η Κόκα-Κόλα». Έτσι, κατά λέξη, ανοίγει θεαματικά η αυλαία του παρόντος έργου. Πρόκειται για την ανακυκλωμένη, δεύτερη έκδοση δύο έργων του αφηγηματικά πολύπειρου, πολυσχιδούς Δημήτρη Καλοκύρη. Τα συνοδεύει, δίκην επιλόγου, ένα καλώς συγκερασμένο μνημόσυνο για τον επιστήθιο φίλο του Νάσο Θεοφίλου. Επιγράφεται –τι άλλο;– «Εραστής αθανασίας».

Οι πλείστοι διχαλωτοί συνειρμοί διεγείρουν συνειδητά το αναγνωστικό φρόνημα. Οι αμφισημίες δεν παύουν να καραδοκούν από σελίδα σε σελίδα.

Ιδού, για τις ανάγκες των εποπτικών στιγμών, ορισμένα ψήγματα περιληπτικής, άδολης προσέγγισης. Η έγκυρη γραφή αποδίδει καρπούς. Τα σημαίνοντα επιβραβεύουν την άλλη αλήθεια, ενώ οι αλλεπάλληλοι ορισμοί υπονομεύουν την κάθε ένταξη σε μια τυποποίηση δεικτών. Οι πλείστοι διχαλωτοί συνειρμοί διεγείρουν συνειδητά το αναγνωστικό φρόνημα. Οι αμφισημίες δεν παύουν να καραδοκούν από σελίδα σε σελίδα. Το μάθημα, σε διαδοχικές του παραλλαγές, αποβλέπει στην εμπέδωση μιας πρόσφορης κειμενικής πανδαισίας. Συγκρατώ αμέσως ότι ένας γόνιμος καθόλα υπερρεαλισμός σπεύδει να διατηρήσει, εξ ορισμού μάλιστα, αν όχι τον πρωτεύοντα, πάντως, έναν σαφώς κυρίαρχο ρόλο.

Οι ποικίλες ωσμώσεις του λεγομένου μετά ανενδοιάστου παρρησίας εξ αντικειμένου πραγματικού και του εξόφθαλμα έξω-αληθούς τελούνται με τη μέθοδο, η οποία προνοεί, μεταξύ άλλων, τα εξής συγκεκριμένα, παραγωγικά τεχνάσματα: «πράξε όπως ο γλύπτης που επιθυμεί να δημιουργήσει ένα ωραίο άγαλμα: αφαιρεί, ξύνει, λειαίνει, καθαρίζει, μέχρι να φανεί πάνω στο άγαλμα ένα όμορφο πρόσωπο. Κι εσύ, λοιπόν, όπως αυτός, αφαίρεσε το περιττό, ίσιωσε το στρεβλό, φώτισε ό,τι σκοτεινό και μην παύεις να “λαξεύεις” το δικό σου “άγαλμα”, εωσότου αστράψει πάνω του η θεϊκή λάμψη της αρετής, εωσότου δεις τη “Σωφροσύνη” να έχει ανέβει στο ιερό της βάθρο”. Διαβάζω πάλι Πλωτίνο (Ι.6. 9).

Γράφουμε για να πληρώσουμε κενά ύπαρξης, για να αποπληρώσουμε όσα μας παραχώρησαν οι αισθήσεις, επισημαίνεται εμμέσως πλην σαφώς. [...] Γράφουμε, αντιστρατευόμενοι τον αυτισμό της αδολεσχίας. Αν και καταδικασμένοι παιδιόθεν σε θάνατο, γράφουμε.

Βεβαίως, η ηδονή της ποθητής κυριολεξίας των άκρων αντικατοπτρίζει στην Ανακάλυψη της ομηρικής το γενικότερο έλλειμμά μας. Γράφουμε για να πληρώσουμε κενά ύπαρξης, για να αποπληρώσουμε όσα μας παραχώρησαν οι αισθήσεις, επισημαίνεται εμμέσως πλην σαφώς. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η προαναφερομένη πραγματικότητα τεκμαίρεται ως δραστηριότητα της πλέον μεγαλοπρεπούς φαντασίας, όπως αποφαίνεται ο μείζων Αμερικανός ποιητής Ουάλας Στήβενς, τότε το συγγραφικό διάβημα υποστηρίζει και στην προκειμένη περίπτωση τη φύση μιας ασίγαστης, δημιουργικής επινόησης. Μάλιστα διαθέτει το κύρος της θετικής έκπληξης. Ήτοι, το προνόμιο της αφύπνισης. Γράφουμε, αντιστρατευόμενοι τον αυτισμό της αδολεσχίας. Αν και καταδικασμένοι παιδιόθεν σε θάνατο, γράφουμε. Ο πλέον έντιμος, ο πλέον ευφυής στρατηγικός ελιγμός διαφυγής. Ίσως, θα πρόσθετε ο υιοθετημένος δάσκαλος του σήμερα κρινόμενου συγγραφέα, ο επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κρήτης Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Εν ολίγοις, κι εδώ, όπως και σε έτερα γνωστά, συγγενή βιβλία του Δημήτρη Καλοκύρη, η γραφή δρα κυρίως ως μηχανή ηθικής. Γράφεται δηλαδή ο εαυτός, επιλέγοντας τις κατάλληλες συσχετίσεις. Εντοπίζεται και ταξινομείται, αντιστοίχως, ό, τι το χάος επιτρέπει να ταξινομηθεί. Από τη χαραμάδα της φθοράς αποσπώνται οι παράγραφοι των πλέον καίριων ανατροπών. Το τελικό μόρφωμα είναι το νόμιμο τέκνο ενός ένυλου ρυθμού. Η δε οπτική γραφή στο Φωτορομάντσο παρίσταται ως ολική προσοικείωση της ζωής. Γι' αυτό και οι αλυσιδωτές φράσεις του δεν θέλουν ν’ αφήσουν τίποτα, ως εκ των πραγμάτων, να πέσει στο χώμα της λήθης. Ιδού φέρ’ ειπείν εξ όνυχος τα εξής ενδεικτικά: «Η φωτογραφία της φωτογραφίας είναι φωτογραφία; Θεωρητικά, ασφαλώς· όπως και οι επόμενες –επ’ άπειρον– λήψεις, παρόλο που, προχωρώντας στις αναφωτογραφήσεις χάνεται η σταδιακά η ευκρίνεια. Η μείωση της ευκρίνειας όμως δεν είναι άλλο από την αποτύπωση του ορατού χρόνου. Φωτογραφίζοντας τον χρόνο, διακρίνουμε μόνο το μελανό σημάδι του πάνω στο τελικό χαρτί. Η αρχαιολογία ερευνά τα κύρια τεκμήρια της αρχαιότητας που απέμειναν: τα αρχιτεκτονικά μνημεία. Η αρχαιολογία του μέλλοντος θα περιοριστεί στο να αναλύει τις φωτογραφίες τους (ή τις φωτογραφίες των φωτογραφιών τους) μέσα στο φάσμα του φωτός». Η αγωνία είναι σαφώς καλυμμένη. Ο συγγραφέας υποδύεται τεχνηέντως τον ήρεμο στοχαστή της ιλαροτραγωδίας του βίου όχι μόνο στην εθνική σκηνή, αλλά και στη διεθνή. Πίσω από τη μάσκα του αναπνέει ένας μελαγχολικός επαΐων της διαχρονικής μας ματαιότητας. Η έκδηλη ειρωνεία συνιστά προφανώς το ποθητό ελιξίριο αντοχής.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών κειμένων «Ινδικοπλεύστης» (εκδ. Κέδρος).

→ Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της © Kasia Derwinska.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Ο Τζων Ντανν, στον μελαγχολικό Βιαθάνατο, παρομοιάζει τις γυναίκες με τις μύγες, που ούτε εξημερώνονται αλλά ούτε δέχονται, λέει, εντολές. Ο Λουκιανός, σ’ ένα αλληγορικό ή, κατ’ άλλους κρυπτογραφημένο, κείμενό του, που το θαύμασαν πολύ οι υπερρεαλιστές, αποδελτιώνει την είδηση για τους αρραβώνες μιας ωραιότατης κολυμβήτριας της στιχουργίας, αγνώστου εποχής, που ονομαζόταν Μύγα. Επίσης κάνει λόγο για μια ομώνυμη εταίρα, για την οποία ο Αριστοφάνης είχε προειδοποιήσει ότι δονούμενη από τους παροξυσμούς “σε δάγκωνε ως την καρδιά”, πέθανε δε μέσα σε κύματα ηδονών βινουμένη· και δεν ξεχνά μια άλλη, που επωνομαζόταν Κλεψύδρα “επειδή προς κλεψύδραν συνουσίαζεν κενωθείη” […] Νομίζω πως κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί ζωγραφίζει ή γιατί γράφει. Ο Αρθούρος Ρεμπώ, που το συνειδητοποίησε σε μια μοιραία έκλαμψη, σταμάτησε νεότατος το γράψιμο. Ανέκαθεν η ποίηση προηγείτο της πράξης […] Κάποτε πίστευαν πως ο μαγνήτης δεν τραβάει τη νύχτα, ούτε ο φωτογράφος τραβάει τα όνειρα. Αν δεν πιστεύετε στα όνειρα, να μην πιστεύετε ούτε στις φωτογραφίες. Αν δεν πιστεύετε στις φωτογραφίες, γυρίστε σελίδα».


altΗ ανακάλυψη της ομηρικής
Mε ενσωματωμένο το Φωτορομάντσο
Δημήτρης Καλοκύρης
Άγρα 2018
Σελ. 208, τιμή εκδότη €16,50

 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΛΟΚΥΡΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ