hlias-toy-16

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Το πρώτο περιβάλλον μου, όπως όλων μας, ήταν το οικογενειακό. Ποιες ήταν οι πρώτες μου οπτικές αναμνήσεις;

Η μαμά σκυμμένη πάνω από την κούνια μου; 

Εγώ θυμάμαι ένα άλογο.

Ποια ήταν τα πρώτα λόγια που άκουσα;

Εγώ θυμάμαι, μην κλαις θα έρθει ο μπαμπάς. 

Αυτό που δεν μπορώ καθόλου να θυμηθώ είναι αν οι γονείς μου έλεγαν παροιμίες και ποιες. Μόνο μια θυμάμαι: Όποιος γελάει τελευταίος γελάει καλύτερα, (ή περισσότερο) αλλά δεν είναι κανένας γύρω μου να ρωτήσω αν τη λέω σωστά.

Χρόνια πριν, ένας φίλος μου, ο Χάρυ Ψαρρός, που τον μετρούσα ως διανοούμενο στα δάχτυλα των χεριών μου, ή του ενός, μου έλεγε πως οι Έλληνες μπορούν να ζήσουν, χωρίς καμιά προσπάθεια για λεκτικές μανούβρες, με τις παροιμίες.

Πρώτη του γλώσσα ήταν τα γαλλικά, γεννήθηκε στον Καναδά από έλληνες γονείς, μετά τα αγγλικά, αφού εγκαταστάθηκαν στη Νέα Υόρκη, αλλά τα ελληνικά που ήξερε –ετυμολογικά, εννοιολογικά, μεταφορικά, συμβολικά ή αλλιώς- με εξέπλητταν διαρκώς.

Αποθήκευε στο νου του παροιμίες και τις αναποδογύριζε: Όπου ακούς πολλά καλάθια, κράτα μικρά κεράσια. Την πίτα φαγωμένη και το σκύλο νηστικό.

Λογαριάζω τις δεκαετίες και τις συνδυάζω με τις ηλικίες του Χάρυ, που δεν ζει, και το επάγγελμά του, διευθυντής συμβούλων μεγάλης κινηματογραφικής εταιρίας του Χόλιγουντ, με αυτό των αντιπροσώπων μας στη Βουλή. Κανένα σημείο δεν συμπίπτει:

Δεν έχω πάντα πρόχειρο χαρτί και μολύβι, ούτε και είμαι κανενός είδους συλλέκτρια για να συγκεντρώνω εξυπνάδες και ανοησίες, εκτός αν ήταν του Κώστα Χατζηχρήστου που κατέβηκε επί σκηνής μ’ ένα χειροποίητο αλεξίπτωτο και είπε στους έκπληκτους θεατές ότι έγινε Αστροναύτης επειδή τη μητέρα του την έλεγαν Αστέρω και τον είχε κάνει μ’ ένα ναύτη.

Ωστόσο συγκράτησα μερικές παροιμιώδεις παροιμίες που ειπώθηκαν, το σωτήριο έτος 2011, που ψυχορραγεί, στη Βουλή ή σε βαρυσήμαντες δηλώσεις υπουργών, ανθυπουργών, υποϋπουργών, γραμματέων, υπογραμματέων, μεγασυνδιακαλιστών, υποσυνδικαλιστών και άλλων.

Να κρατήσουμε το μωρό στη θερμοκοιτίδα. Ειπώθηκε στη Βουλή.

Τρόμαξα. Μου έφερε στη μνήμη τον επίορκο Γιώργο Παπαδόπουλο, που από την πρώτη ημέρα, 21 Απριλίου 1967, ήθελε να μας, τον ελληνικό λαό, βάλει στον γύψο.

Στη βράση κολλάει το σίδερο. Από ποια εποχή της ανθρωπότητας κατάγεται αυτό;

Μου θύμισε ένα σκοτεινό σιδηρουργείο στην Καλλιθέα, που εμείς τα παιδιά βλέπαμε τους ισχνούς εργάτες κατάμαυρους με μόνο το ασπράδι των ματιών τους και τα δόντια τους, χωρίς να βλέπουμε την τερηδόνα ή τα κενά στα ούλα, και φοβόμασταν τον αράπη.

Απλώσαμε τον τραχανά, και πρέπει να τον μαζέψουμε ή περίπου.

Η γυναίκα που είχε ο παππούς στο σπίτι, στο χωριό που μικρές πηγαίναμε το καλοκαίρι, άπλωνε κάτι κομματάκια ζύμης στο μακρύ τραπέζι που μαζεύονταν οι μύγες, πριν τα σκεπάσει όλα με ένα άσπρο υφαντό σεντόνι, κι εγώ μετά ρωτούσα τον παππού μου πού πήγαν οι μύγες.

Το έσχατο που άκουσα από υφυπουργό της Κυβέρνησης Σωτηρίας ήταν: Το πράγμα δεν χωράει πια!

Στα ράφια μου υπάρχει ένα βιβλίο με παροιμίες του Τάκη Νατσούλη, τον μνημονεύω.

Όμως θυμάμαι μια σκηνή και της δίνω τις δικές μου αυθαίρετες προεκτάσεις.

Στεκόμουν δίπλα σε μια κυρία, μπροστά στον περιπτερά μου στην Πλατεία, και την άκουσα που του έλεγε ότι ο εγγονός της δεν είχε δει ποτέ και ούτε ήξερε τι είναι τα σπίρτα, γιατί η κουζίνα και άλλοι βοηθητικοί χώροι ή όλοι είναι ηλεκτρονικοί.

Χρόνια τώρα σκέφτομαι ότι τα παιδιά δεν έχουν δει γαϊδούρια ή άλλα ελληνικά εξωτικά ζώα.

Ένα από τα βασανιστικά μου ερωτήματα είναι, πώς αυτά τα παιδιά, ως έφηβοι με δικαίωμα ψήφου στα δεκαοχτώ τους χρόνια, θα έχουν την ικανότητα να ανατρέπουν τις παροιμίες σαν τον Χάρυ.

Δηλαδή, ποια θα είναι η σχέση τους με τους αντιπροσώπους τους;

 

Ιωάννα Καρατζαφέρη

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βραδιά λογοτεχνικής μαντείας στο Ρομάντσο

Βραδιά λογοτεχνικής μαντείας στο Ρομάντσο

Γιορτάζοντας τα 3 χρόνια κυκλοφορίας και τα 6 τεύχη του, το περιοδικό για την ποίηση και τα εικαστικά ΦΡΜΚ διοργανώνει «ΤΑ 6 ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ - Μια γιορτή προγνωστικής ποιητικής» στον πολυχώρο Ρομάντσο.

...

Ελέφαντας

Ελέφαντας

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Χωρίς προειδοποίηση μες στον ύπνο ένιωσε τον ηλεκτρικό πόνο, το δόντι του ήταν ή τι. Βραχυκύκλωσαν τα νεύρα και γέμισαν το κεφάλι του σήματα. Πονούσε μ’ ένα κτηνώδη τρόπο.

...
Για ποιους

Για ποιους

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη 

Είναι για τους αναλφάβητους που γράφω.

Αυτή είναι η αφιέρωση της Έλσα Μοράντε στο βιβλίο της «Ιστορία».

Η απάντησή τ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

Τι είναι ένα «βιβλίο»; Έλληνες συγγραφείς και εκδότες ζητούν να εξαιρούνται από τον όρο «βιβλίο» τα έργα Τεχνητής Νοημοσύνης

Τι είναι ένα «βιβλίο»; Έλληνες συγγραφείς και εκδότες ζητούν να εξαιρούνται από τον όρο «βιβλίο» τα έργα Τεχνητής Νοημοσύνης

Οι Έλληνες συγγραφείς και εκδότες με επιστολή τους ζητούν την υιοθέτηση ενός ακριβούς ορισμού για τη λέξη «βιβλίο», εξαιρώντας ρητά από αυτόν οποιοδήποτε κείμενο έχει δημιουργηθεί ή μεταφραστεί εξ ολοκλήρου από Τεχνητή Νοημοσύνη.

Επιμέλεια: Book Press ...

Γωγώ Φώτου: «Η τέλεια γυναίκα είναι ένα ψέμα»

Γωγώ Φώτου: «Η τέλεια γυναίκα είναι ένα ψέμα»

Η Γωγώ Φώτου μας συστήθηκε πρόσφατα με το μυθιστόρημά της «Babython – Μια ασύλληπτη ιστορία» (εκδ. Key Books).

Επιμέλεια: Book Press

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη μία συγγραφέας; Τι το καινούργιο φέρνει; ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ