Για το μυθιστόρημα του Thomas Mann Το μαγικό βουνό (μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Για το μυθιστόρημα του Thomas Wolfe Γύρνα σπίτι, άγγελέ μου (μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, εκδ. Μεταίχμιο). 

Του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

Το μυθιστόρημα του Τόμας Γουλφ (1900-1938) φέρει, από το άκουσμά του ακόμα, ένα ειδικό βάρος μυθικών σχεδόν διαστάσεων. Είναι ο αισθαντικός και αινιγματικός τίτλος, είναι το πάχος του βιβλίου, αλλά κυρίως η φήμη του συγγραφέα ως μιας ιδιόρρυθμης, πρόωρα χαμένης αμερικανικής ιδιοφυΐας. O Γουλφ αναγνωρίστηκε από την πρώτη του ακόμα εμφάνιση, το Γύρνα σπίτι, άγγελέ μου (έγραψε άλλα τρία μυθιστορήματα, καθώς και συλλογές διηγημάτων και θεατρικά), ως μια νέα ορμητική δύναμη ικανή να αφήσει το στίγμα της στην αμερικανική λογοτεχνία, υπήρξε διασημότητα όσο ζούσε, αλλά πέθανε λίγο πριν κλείσει τα 38 του χρόνια από φυματίωση.

Για το μυθιστόρημα του Ford Madox Ford «Ο καλός στρατιώτης» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Gutenberg)

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για τη συλλογή μικροδιηγημάτων της Άνα Μαρία Σούα Ονειροπαγίδα (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Απόπειρα).

Του Σταύρου Σταυρόπουλου 

Στα Πρωτόκολλα ονείρων (μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδ. Αλεξάνδρεια 2009) που περιλαμβάνονται στους τόμους των Απάντων του, ο Adorno προτάσσει το ακόλουθο κείμενο, εισάγοντας τον αναγνώστη στη διαδικασία της αποκρυπτογράφησής τους: «Τα πρωτόκολλα ονείρων, διαλεγμένα από ένα εκτενές απόθεμα, είναι αυθεντικά. Τα κατέγραφα κάθε φορά, αμέσως μετά το ξύπνημα, και για τη δημοσίευσή τους διόρθωσα μόνο τις πιο αισθητές γλωσσικές ατέλειες». Για να καταλήξει, μεταξύ άλλων, στο συμπέρασμα: «Ορισμένες εμπειρίες ονείρων μού δίνουν την αφορμή να υποθέσω ότι το άτομο βιώνει τον θάνατό του ως κοσμική καταστροφή».

Για τη συλλογή διηγημάτων της Κέιτ Σοπέν Η ιστορία μιας ώρας και άλλα διηγήματα (μτφρ. Δέσποινα Σαραφείδου, εκδ. Ροές).  

Η Κέιτ Σοπέν (1850-1904) εστιάζει στις μικρές χειρονομίες. Έτσι, τους προσδίδει ένα είδος ορμής, και φανερώνει τον χώρο όπου η χειρονομία και, ως εκ τούτου, η χειραφέτηση είναι ενδεχόμενες. Η χειρονομία -αδιάφορο άντρα ή γυναίκας- συνιστά νόημα, κινείται στην επικράτεια του πνεύματος, και άρα μετα-κινείται και μετακινεί: η ορμή νοείται ως παρόρμηση. Σ’ αυτό τον χώρο όπου το σώμα εκφράζει –αναγκαστικά, ανυπότακτα– και εκφράζεται (παρορμείται). Εκεί, η αυτοσυναίσθηση, ως ενδεχόμενο, μπορεί να συμβεί, μπορεί και όχι. Η ανάδυση της επιθυμίας, η «αναζήτησή» της στα τυφλά, ασυνείδητα, ψηλαφώντας, με σταδιακές ή αιφνίδιες αποκαλύψεις, με συγκαλύψεις, με αναστολές και υπαναχωρήσεις, με άρνηση ή παραδοχή, με συστολή ή τόλμη, δεν είναι προϊόν απόφασης, αλλά αποτέλεσμα αυτής της παρόρμησης, της ορμής προς την απαρτίωση του εαυτού, της φύσης του, της Φύσης, τελικά.

Για το μυθιστόρημα του Wolfgang Herrndorf Εικόνες της μεγάλης σου αγάπης (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική).

Του Νίκου Ξένιου

Το βιβλίο Εικόνες της μεγάλης σου αγάπης του Βόλφγκανγκ Χέρντορφ είναι μια ιστορία που διασταυρώνεται με το Βερολίνο, Γεια (Τσικ και Μάικ) κατά περίεργο τρόπο. Εδώ αφηγήτρια είναι η δεκατετράχρονη Ίζα, το αντικείμενο του πρώτου ερωτικού σκιρτήματος του Τσικ, που δραπετεύει από το ψυχιατρείο και θεμελιώνει μια θυμοσοφική θεώρηση της ζωής τύπου road movie πρόωρα γηρασμένων εφήβων. Γεμάτη ποίηση που δύσκολα μεταφράζεται και χιούμορ σαρκαστικό, με μια ματιά απελπισίας πάνω στα ανθρώπινα και με πρωταγωνίστρια μιαν αποκλίνουσα περίπτωση κοριτσίστικου ψυχισμού, η νουβέλα των τελευταίων στιγμών του Χέρντορφ κυκλοφόρησε στη μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού από τις εκδόσεις Κριτική, απευθυνόμενη σε ένα εγχώριο αναγνωστικό κοινό «δύσκολα ενηλικιούμενων» οπαδών.

Για το μυθιστόρημα του Alejandro Zambra Η ιδιωτική ζωή των δέντρων (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

Ο Σάμπρα είναι ο ανερχόμενος αστέρας της λογοτεχνίας της Χιλής. Πριν από το Μπονζάι είχε δημοσιεύσει δύο ποιητικές συλλογές, είχε διδάξει λογοτεχνία σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο του Σαντιάγο και είχε εργαστεί σε διάφορες εφημερίδες ως κριτικός λογοτεχνίας. Ο ίδιος δήλωσε κάποτε ότι το «κρυφό» θέμα της χιλιανής λογοτεχνίας είναι η άβυσσος που χωρίζει τον προφορικό από τον γραπτό λόγο. Τον κενό αυτόν χώρο γεμίζει η λογοτεχνία του. Τον συγγραφέα βασανίζει ο παλιός στόχος κάθε ρεαλιστή: πώς θα ολοκληρώσει εκείνο το (ούτως ή άλλως ημιτελές) μυθιστόρημα που θα περιλαμβάνει την αλήθεια μιας ολόκληρης ζωής, αποφεύγοντας το τεχνήεν μέλημα και τον αισθητισμό της συγκεκριμένης φόρμας και εισάγοντας μια νέα εκδοχή ρεαλισμού. Η Ιδιωτική ζωή των δέντρων, το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας, ένα μικρό κλασικό έργο της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος, σε μιαν ακόμη ρέουσα και αισθησιακή μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη.

Για το μυθιστόρημα του Άμος Οζ Ιούδας (εκδ. Καστανιώτη)

ΤουΓιώργου Ν. Περαντωνάκη

Για το μυθιστόρημα της Kristin Hannah Ο κήπος του χειμώνα (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Κλειδάριθμος).

Του Μιχάλη Πιτένη

Όταν η αποστεωμένη και εξαντλημένη απ’ την πείνα και τις κακουχίες νεαρή ρωσίδα, που με δυσκολία στέκεται στα πόδια της, παίρνει στα χέρια της ένα αντίτυπο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου του Λέων Τολστόι Άννα Καρένινα για να το κρύψει και να το προστατέψει μαζί με τους άλλους θησαυρούς της βιβλιοθήκης του Λένινγκραντ απ’ τους Ναζί που είναι προ των πυλών, δεν μπορεί να φανταστεί πως η φράση με την οποία ξεκινά αυτό το μεγαλειώδες έργο θα χαρακτηρίσει, όσο καμιά άλλη, τη μετέπειτα ζωή της. Μια ζωή που ενώ θα προχωρήσει και θα εξελιχθεί ομαλά σ’ ένα διαφορετικό, μακρινό, περιβάλλον, θα τη σκιάζουν πάντα τα τραγικά και ανομολόγητα γεγονότα της πρώτης νιότης. Χαίνουσες πληγές που δεν επουλώνονται ποτέ εξαιτίας των απωλειών που τις χάραξαν.

Για το αφήγημα-μαρτυρία της Samar Yazbek Οι πύλες του τίποτα (μτφρ. Αγγελική Σιγούρου, εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Η Σύρια φιλόλογος, δημοσιογράφος και σεναριογράφος Σάμαρ Γιάζμπεκ εγκατέλειψε την Συρία του Άσαντ αρχές του 2012, παρόλο που ανήκε στη μειονότητα των αλαουιτών, όπως και ο Σύριος δικτάτορας. Έφυγε σε μια περίοδο που είχαν ξεκινήσει οι πρώτες διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος, αλλά ακόμη ούτε το καθεστώς είχε δείξει τα αποτρόπαια δόντια του ούτε οι ισλαμιστές είχαν κυριαρχήσει στα εδάφη της Βορειοδυτικής Συρίας. Επέστρεψε «λαθραία» στην «πύλη του τίποτα» τον Αύγουστο του 2012, όταν πλέον οι άοπλοι διαδηλωτές είχαν αναγκαστεί να πάρουν τα όπλα για να αντιμετωπίσουν την άγρια μυστική αστυνομία του καθεστώτος και όταν πλέον οι πρώτοι ισλαμιστές σαν ύαινες είχαν μυριστεί αίμα και θάνατο. Από εκείνη την στιγμή ώς τον Αύγουστο του 2013 πέρασε άλλες δυο φορές, τον Φεβρουάριο του 2013 και τον Ιούλιο του 2013, τα σύνορα της πατρίδας της για να περιγράψει μια ειρηνική επανάσταση που πατάχθηκε από την Ασφάλεια του καθεστώτος και εκφυλίστηκε στα χέρια των τζιχαντιστών.

Για τη συλλογή ιστοριών του Ντ. Χ. Λώρενς Τρεις Ιστορίες (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Κουκούτσι)

Του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

Για το μυθιστόρημα του Karim Amellal Μπλε Άσπρο Μαύρο (μτφρ. Μιχάλης Μητσός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

Του Δημήτρη Αναστασόπουλου

Για το μυθιστόρημα του Santiago Gamboa Νυχτερινές Ικεσίες (μτφρ. Βασιλική Κνήτου, εκδ. Πόλις) 

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Όταν η ευφράδεια συναντιέται με την ευρυμάθεια και αμφότερες συνεργάζονται αρμονικά με την ευφυΐα το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι θελκτικό. Όταν, μάλιστα, προστίθενται πολλές δόσεις μυστηρίου, μιας αγωνίας που διαρκώς κορυφώνεται, και παρεμβάλλονται στο πράγμα δυνατοί μονόλογοι μιας κυβερνοπάνκ περσόνας που σχολιάζει ποιητικά τα δρώμενα, τότε οι σελίδες γίνονται τα οχήματα που σε οδηγούν ταχέως προς το εγκώμιο του συγγραφέα τους.

Αστυνομικά μυθιστορήματα tartan noir και τρεις αντιπροσωπευτικοί σκωτσέζοι συγγραφείς.

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, οι πωλήσεις των αστυνομικών μυθιστορημάτων αποτελούν το 25-40% των πωλήσεων λογοτεχνικών βιβλίων στον δυτικό κόσμο. Οι Σκανδιναβοί συνετέλεσαν στη δημοτικότητα του είδους τη νέα χιλιετία, με αποτέλεσμα αυτό που κάποτε θεωρείτο φτηνή υποκουλτούρα, να έχει αποκτήσει τους σοβαρούς θεωρητικούς και μελετητές του. Δεν ξέρω πόσο καλό είναι αυτό για ένα κατεξοχήν λαϊκό είδος, μιας και οι προφέσορες/κριτικοί έχουν την τάση να αγνοούν την αναγνωστική απόλαυση και να εστιάζουν στις κατηγοριοποιήσεις και στις σχολαστικές αναλύσεις. Για παράδειγμα, ένα ερώτημα που τους απασχολεί την τελευταία δεκαετία είναι αν υφίσταται σκοτσέζικη σχολή αστυνομικής μυθοπλασίας και σε τι διαφέρει από την αγγλική ή την ιρλανδική ομόλογό της.

Για το μυθιστόρημα του Ίαν ΜακΓιούαν Νόμος περί τέκνων (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Βέη

Επίκειται, ήδη από τις πρώτες σελίδες του άριστα συγκερασμένου αυτού μυθιστορήματος, η κατάρρευση του γάμου της άτεκνης Φιόνας Μέι, μιας καταφανώς ευσυνείδητης κι ανεπίληπτης, πλην όμως «εγωίστριας, δύστροπης, ψυχρά φιλόδοξης και στοχοπροσηλωμένης» πολύπειρης νομικού, η οποία εκδικάζει στο βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο κατά κανόνα εξαιρετικά στριφνές υποθέσεις που εμπίπτουν στο δαιδαλώδες οικογενειακό δίκαιο. Οι αλλεπάλληλες «παράξενες αντεγκλήσεις, οι ειδικές εκκλήσεις, οι ενδόμυχες ψευδοεξομολογήσεις και οι εξωτικές αλληλοκατηγορίες» είναι επόμενο συχνά πυκνά να την εξαντλούν πνευματικά και σωματικά. Η νομολογία έχει εισέλθει κι εγκατασταθεί για τα καλά στη ζωή της. Επιστρέφοντας στην οικογενειακή εστία αναζητά, όπως θα περίμενε κανείς, θάλπος και γιατί όχι ηδονές. Ό,τι δηλαδή απολαμβάνει ακωλύτως επί σειρά ετών. Αλλά ο «ανήσυχος σύζυγός της στην τελευταία του ζαριά», ένας εστέτ του λόγου, πενήντα εννέα ετών ή εξήντα όπως ισχυρίζεται η ανυπεράσπιστη, λίαν ευάλωτη εν τέλει Φιόνα, ομολογεί ευθέως ότι μόλις προσφάτως έχει αποφασίσει να ξενοκοιμάται συστηματικά. Ο όψιμος δεσμός του με μιαν ευειδή διαχειρίστρια στατιστικών δεδομένων δείχνει ότι συνιστά προϊόν των τυπικά σπασμωδικών αντιδράσεων ενός διχασμένου άρρενος. Εξειδικευμένος μελετητής του έργου του Βιργιλίου, ακούει στο όχι και πολύ εύηχο όνομα Τζακ. Περιττό να τονίσω ότι παραπέμπει εμμέσως πλην σαφώς στον συνονόματο συμπατριώτη του Αντεροβγάλτη.

Για το μυθιστόρημα του Erri De Luca Είσαι δικός μου, εσύ (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Κέλευθος)

Της Γεωργίας Μανάφη

Ένα ναπολιτάνικο καλοκαίρι του μεταπολέμου σε ένα νησί. Ξυπολυσιά και χέρια βουτηγμένα στην ψαρίλα, δέρμα αρμυρισμένο. Ένα έφηβο αγόρι δεκαέξι χρονών, μακριά από την πόλη και από όσα θεωρεί γνώριμα, δίπλα στους ψαράδες του νησιού, με όλη την ξεγνοιασιά του θέρους, με όλες εκείνες τις «αδιανόητες ελευθερίες που επιτρέπουν να εμβαθύνεις». Ένα αγόρι που βιάζεται να μεγαλώσει. Είναι το καλοκαίρι του μεστώματος. Ενός μεστώματος αρσενικού, που σου μαθαίνει να υπομένεις τον πόνο.

Για το μυθιστόρημα του Volker Weidermann Οστάνδη 1936 (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

«Αμέριμνη δυστυχία»: Δανείζομαι τον τίτλο της νουβέλας του Πέτερ Χάντκε γιατί ακριβώς αυτές ήσαν οι δύο πρώτες λέξεις που μου ήρθαν στο μυαλό όταν τελείωσα την ανάγνωση του μυθιστορήματος Οστάνδη 1936 (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα) του Φόλκερ Βάιντερμαν [Volker Weidermann] (Ντάρμστατ, 1969). Η αμεριμνησία είναι, βέβαια, φαινομενική, βεβιασμένη, επιφανειακή, καθόσον τα πάντα προμηνύουν τη θύελλα και το σκότος, τα πάντα ωθούν προς τη δυστυχία. Ένα διάλειμμα, μια αγκομαχούσα ανάπαυλα, σε ένα θέρετρο που σε λίγο δεν θα υπάρχει πια, σε μια πόλη που θα καταστραφεί ολοσχερώς, σε έναν χρόνο, ένα θέρος, που θα τιναχτεί στον αέρα, θα γίνει θραύσματα.

Για το μυθιστόρημα του Miguel Bonnefoy Το ταξίδι του Οκτάβιο (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, εκδ. Utopia).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στο δοκίμιό του «The Golden Alphabet» (Το χρυσό αλφάβητο) από τη συλλογή The Unexpected Universe (Το απροσδόκητο σύμπαν) ο ανθρωπολόγος και ποιητής Loren Eiseley γράφει: «Μην πιστεύετε αυτούς που μ’ όλη τους τη σοβαρότητα μας λένε ότι η γραφή ξεκίνησε με την οικονομία και την καταγραφή αγγείων με λάδι. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι μαντικό ζώο. Καθώς υστερεί στο ένστικτο, πρέπει να αναζητεί διαρκώς νοήματα. Λησμονούμε πως, σαν ένα παιδί, ο άνθρωπος ήταν αναγνώστης προτού να γράψει· ένας αναγνώστης αυτού που ο Coleridge αποκάλεσε κάποτε παντοδύναμο αλφάβητο του σύμπαντος. Πολύ παλιά, οι πρόγονοί μας ήξεραν, όπως ακόμα ξέρει ο Εσκιμώος, ότι μια οδηγία υπάρχει κρυμμένη μες στη θύελλα ή στο χορό του σέλαος. Ότι το μέλλον μπορεί να ιδωθεί σ’ εικόνες αποτυπωμένες στο τοίχωμα μιας σπηλιάς ή στις ραγισματιές που ένας σαμάνος τις ερμηνεύει στην καμένη ωμοπλάτη ενός λαγού. Ως και το πέταγμα των πουλιών είναι μια γραφή προς ανάγνωση».

Για το μυθιστόρημα του Joseph Andras «Για τα πληγωμένα μας αδέρφια» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.

Του Δημήτρη Αναστασόπουλου

Για το μυθιστόρημα του Florian Illies 1913, Η χρονιά πριν από τη θύελλα (μτφρ. Ειρήνη Διάδου, εκδ. Utopia).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Παραπονιόταν, κάπως υπερβολικά, ο William S. Burroughs, στην ταραγμένη και γιορτινή δεκαετία του 1960, ότι η λογοτεχνία έχει μείνει πίσω κατά μισό αιώνα σε σύγκριση με τα τολμηρά άλματα που είχαν αναστατώσει τις εικαστικές τέχνες. Κι έτσι, με την καταλυτική βοήθεια του στεβού συνεργάτη του, του Brion Gysin, προχώρησε σε νέους τρόπους αφήγησης πειραματιζόμενος με τις μεθόδους cut-up και fold-in που επινόησαν αυτοί οι δύο φίλοι στις υγρές κάμαρες του, θρυλικού πια και τότε δεκάτης τρίτης (και τελευταίας) κατηγορίας, ξενοδοχείου Beat Hotel της Madame Rachou. Το cut-up και το fold-in είναι η μεταφορά των μεθόδων του κολλάζ και του μοντάζ στη γραφή.   

Για το μυθιστόρημα του Benjamin Constant Αντόλφ (μτφρ. Μαρία Σπυριδοπούλου, εκδ. Printa).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Αν θέλαμε να εντοπίσουμε και να ξεχωρίσουμε το κύριο χαρακτηριστικό της Ρομαντικής λογοτεχνίας (χονδρικά, 1780-1830), αυτό θα ήταν η ανατίμηση της υποκειμενικότητας και ιδίως της συνιστώσας της που σχετίζεται με τα συναισθήματα/πάθη και τη φαντασία/φαντασίωση. Το Ρομαντικό υποκείμενο (τόσο ως πραγματικός άνθρωπος όσο και ως λογοτεχνικός ήρωας) επιδιώκει την ψυχοσωματική απελευθέρωση από το καταπιεστικό, όπως το νοιώθει, πολιτισμικό πλαίσιο με κύριο όπλο του την έμφαση/επιστροφή σε μια πιο φυσική ζωή, όσο το δυνατόν πιο εξαγνισμένη από τις κοινωνικές συμβάσεις και τον αυξανόμενα ορθολογιστικό χαρακτήρα τους. Σε αυτή την επιδίωξη, που συχνά παίρνει τη μορφή ανοιχτού πολέμου με τον περίγυρο, το Ρομαντικό υποκείμενο είναι πρόθυμο να φτάσει (και όντως φτάνει συχνά) στα άκρα, ακόμα και στον θάνατο.    

Για τη συλλογή διηγημάτων του Colum McCann Thirteen Ways of Looking (Random House).

Της Δέσποινας Μπάτρη

Ο Κόλουμ ΜακΚαν, ο ιρλανδοαμερικανός συγγραφέας του εξαιρετικού Κι άσε τον κόσμο τον μεγάλο να γυρίζει και του πιο πρόσφατου Υπερατλαντικός επανέρχεται με μια συλλογή διηγημάτων, που δεν έχει κυκλοφορήσει προς το παρόν στα ελληνικά, υπό τον τίτλο Thirteen Ways of Looking (Random House 2015). Ο τίτλος, δανεισμένος από το ποίημα «Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι» του αμερικανού ποιητή Στήβεν Γουάλας (1879-1955), ανταποκρίνεται τόσο σε αυτό που θέλει να μας κοινωνήσει ο ΜακΚαν, όσο και στα δομικά χαρακτηριστικά όλων των ιστοριών της συλλογής.

Για το μυθιστόρημα της Clarice Lispector Η ώρα του αστεριού (μτφρ. Μάριος Χατζηπροκοπίου, εκδ. Αντίποδες).

Του Γιώργου - Ίκαρου Μπαμπασάκη

Βεβαίως κάθε σημαντικό μυθιστόρημα είναι μια κατασκευή, συγκροτημένη στρατηγικά, οργανωμένη μεθοδικά, και ενέχει, έστω υπόρρητα, την ιστορία όλης της λογοτεχνίας, όλης της τέχνης του μυθιστορήματος. Δεν υπάρχει σημαντικός μυθιστοριογράφος που να μην πέρασε από το καμίνι της συστηματικής και αδηφάγου ανάγνωσης και μελέτης του παρελθόντος της τέχνης του. Κάθε μεγάλος συγγραφέας εγκιβωτίζει, με τον δικό του μοναδικό τρόπο, τα διαβάσματά του στα γραψίματά του. Έτσι, πρώτον, απαλύνει την ανασφάλεια που ταλανίζει κάθε δημιουργό, και, δεύτερον, αξιώνει μιαν ισχυρή θέση στο Μεγάλο Βιβλίο της Ανησυχίας που είναι η Τέχνη. Κάποια σημαντικά μυθιστορήματα είναι, πέρα από κατασκευές, και γενναίες απογυμνώσεις ψυχής και νου, θαρραλέες αποκαλύψεις του μύχιου βάθους, συνταρακτικές κραυγές και πολύτιμοι ψίθυροι που καταφάσκουν στη ζωή, που λένε ένα μεγάλο, μνημειώδες «ναι!» σε ό,τι συνιστά την ουσία του ανθρώπου.

Για το μυθιστόρημα του Richard Flanagan Απουσία (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Όταν ένας μυθιστοριογράφος καταπιάνεται με μακρινές ιστορικές περιόδους, αναλαμβάνει, εκτός των άλλων, να «ξεσκεπάσει» ιστορίες και γεγονότα που οι ιστορικοί ενδέχεται να έχουν παραβλέψει. Συνεπώς, εκτός από την ενδελεχή έρευνα, μια ανάλογη ιστορική εξιστόρηση προϋποθέτει και μια σχεδόν «διαισθητική» αντίληψη της εποχής για την προσέγγιση προσώπων και γεγονότων με ασυνέχειες, κενά ή ελλιπείς πληροφορίες. Ο Τασμανός Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, όπως έχει ήδη αποδειχτεί, είναι δεξιοτέχνης σε αυτού του είδους τις ιστορικές αναπαραστάσεις, ικανός στη σύνθεση και ανακατασκευή μακρινών αλλά ταραγμένων εποχών στην ιστορία της ανθρωπότητας, όχι μόνο λόγω σχολαστικής έρευνας και αυξημένης διαίσθησης αλλά και της ιδιαίτερα ασκημένης γλώσσας του.

Για το μυθιστόρημα του Paul Auster Mr. Vertigo (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Βέη

Έχει λεχθεί ότι ο Πολ Όστερ είναι ικανός να αιφνιδιάσει τους αναγνώστες του, αφήνοντας φέρ' ειπείν να πέσει από τον ουρανό του μυθιστορήματος ένα πιάνο με ουρά στο κεφάλι του ήρωά του, στη μέση ενός κεφαλαίου, προκαλώντας μιαν επιπλέον μεγαλειώδη ανατροπή στην εξέλιξη της αφήγησης. Ως εκεί φτάνει η απόδοση της μηχανής των ευρημάτων του. Κάτι ανάλογο ισχύει, όσον αφορά τη διαδοχή των κειμενικών σκηνών και στο Mr. Vertigo.

Για το μυθιστόρημα του László Krasznahorkai Η μελαγχολία της αντίστασης (μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Η χαρτογράφηση του χάους, η μεθοδική προσπάθεια να αναζητηθεί ένα νόημα εκεί όπου όλα τείνουν στον όλεθρο και τον αφανισμό, η στρατηγική αντίσταση στον γενικευμένο παραλογισμό: ιδού τα καθήκοντα των σημαντικών μυθιστοριογράφων που ξέρουν να στοχάζονται πέρα από τα όποια όρια τίθενται από τους ίδιους τους στοχαστές. Όταν την θύρα την κουρταλεί το έρεβος, αισθάνεσαι την ανάγκη να ανάψεις ένα κεράκι. Όταν ο μηδενισμός και η βία γίνονται κανόνας, αναζητάς την ρακένδυτη ανθρωπιά στα σκοτεινά σοκάκια της απελπισίας και μαθαίνεις να τη φροντίζεις. Όταν η απάνθρωπη ασχήμια και η άσχημη απανθρωπιά δεσπόζουν στην κοινωνία, γυρεύεις, έστω με το φαναράκι του Διογένη, δυο τρεις ανθρώπους που σώζουν την ομορφιά τού να είσαι βαθύτατα ανθρώπινος στις πιο αντίξοες συνθήκες.

Για το μυθιστόρημα της Flannery O'Connor Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν (μτφρ. Αλέξανδρος Κοτζιάς, εκδ. Αντίποδες).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

«Ένας γέρος προφήτης της υπαίθρου, ένας από κείνους τους παθιασμένους μισότρελους θρησκόληπτους μελετητές της Βίβλου που συναντάει κανείς ακόμη στον αμερικανικό Νότο, είναι το κεντρικό πρόσωπο του σφιχτοπλεγμένου και θαυμάσια γραμμένου μυθιστορήματος. Η πρώτη σελίδα του βιβλίου αρχίζει με το θάνατό του, αλλά η δυναστική παρουσία του απλώνεται ως το τέλος μέσα από την αναμέτρηση των δύο ανιψιών του, που και οι δύο έχουν επηρεαστεί ανεξίτηλα από αυτόν. Ο πρώτος, ένας νέος άτυχος δάσκαλος εγκαταλελειμμένος από τη γυναίκα του με ένα ανάπηρο παιδί, πιστεύει ότι με τον θετικισμό του έχει κατανικήσει τον φοβερό Ιερεμία. Ο δεύτερος, ένα παιδί 14-15 χρονών, αναθρεμμένο στην ερημιά του δάσους από το γέρο, μετά το θάνατό του καταφεύγει στο δάσκαλο προσπαθώντας να αποτινάξει την επιρροή του προφήτη. Δεν θα μπορέσουν να συνεννοηθούν και η αναμέτρησή τους θα καταλήξει εις τραγωδία». Έτσι συνοψίζει σε λίγες αράδες ο Αλέξανδρος Κοτζιάς, μεταφραστής του Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν, την πλοκή του βιβλίου σε ένα άρθρο του στο περιοδικό Ελευθεροτυπία, τχ. 22, Ιούλιος 1965.

Για το μυθιστόρημα του Franz Hessel Απόκρυφο Βερολίνο (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική).

Του Νίκου Ξένιου

«Όποιος εγκλωβίζεται σ' αυτήν την πόλη, καταλήγει να πίνει από απόγνωση».
Franz Hessel

Διαδραματιζόμενο στη γκρίζα, μεταβατική ατμόσφαιρα της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, λίγο πριν από την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού, το Απόκρυφο Βερολίνο του Φραντς Χέσσελ αφορά το τελευταίο εικοσιτετράωρο ενός ήρωα που περιπλανιέται στην πόλη πριν την εγκαταλείψει. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική, σε καλή μετάφραση και με επίμετρο του Απόστολου Στραγαλινού, που χειρίζεται με σεβασμό τις νοηματικές, λεξιλογικές και πραγματολογικές δυσκολίες (ιδιωματισμούς, εκφράσεις αργκό) του πρωτοτύπου.

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ted Chiang Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες (μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η τέχνη και ο πολιτισμός των τελευταίων δεκαετιών, της εποχής που στη Δύση αποκαλούμε μαζική δημοκρατία, έχουν συγκροτηθεί και συμπυκνωθεί σε ένα σύστημα που δεν ανέχεται εύκολα τη σιωπή και την απομόνωση του καλλιτέχνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι λίγες, ιδιοφυείς εξαιρέσεις όπως π.χ. ο Πίντσον (9 βιβλία σε πάνω από 50 χρόνια), ο Μάλικ (7 ταινίες σε πάνω από 40 χρόνια) και οι Tool (4 άλμπουμ σε πάνω από 20 χρόνια) δεν αναιρούν τον κανόνα που θέλει όποιον χάνεται από το προσκήνιο να κατορθώνει πολύ δύσκολα να επανέλθει. Το μαζικοδημοκρατικό κοινό είναι ιδιαζόντως ανυπόμονο και αδηφάγο, κι όταν θυμώσει με τους προσφιλείς καλλιτέχνες του γίνεται ακόμα και καταδικαστικό. Εξού και οι εταιρείες σπεύδουν να δεσμεύσουν τους δημοφιλείς καλλιτέχνες με αυστηρά συμβόλαια, αναγκάζοντάς τους να παραγάγουν περισσότερα έργα από όσα εκείνοι μπορούν ή/και θέλουν, συμβόλαια τα οποία οι ίδιοι υπογράφουν για να μείνουν στον αφρό της επικαιρότητας, τη στιγμή που βυθίζονται συχνά στον πάτο της ποιότητας.     

Για το μυθιστόρημα του Richard Ford Ημέρα ανεξαρτησίας (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Για το μυθιστόρημα του Wilkie Collins Η γυναίκα με τα άσπρα (μτφρ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, εκδ. Gutenberg).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Όταν το 1860 Η Γυναίκα με τα Άσπρα άρχισε να κυκλοφορεί σε συνέχειες στο περιοδικό του Κάρολου Ντίκενς All the Year Round και απέκτησε φανατικούς αναγνώστες που περίμεναν με αδημονία το επόμενο τεύχος, οι πρώτοι κριτικοί συγκρατημένα είπαν πως επρόκειτο για ένα ανάγνωσμα για εφήβους καθώς οι χαρακτήρες κινούνται στα όρια του εξωπραγματικού και οι απίθανες περιπέτειές τους προκαλούν την κοινή λογική. Στη συνέχεια οι ίδιοι αλλά και οι επόμενοι κριτικοί σήκωσαν τα χέρια ψηλά μη όντας σε θέση να ερμηνεύσουν την ενθουσιώδη υποδοχή, τον λόγο που η ανάγνωσή του προκαλούσε εθισμό στο βικτοριανό κοινό αλλά και στους επερχόμενους αναγνώστες. Η εξέλιξη της πλοκής αποτελούσε θέμα συζήτησης στις λέσχες, στοιχήματα παίζονταν για την έκβαση των σκοτεινών υποθέσεων που παρουσιάζονταν στις σελίδες του, πλήθη πολιορκούσαν τα γραφεία του περιοδικού την ημέρα που θα κυκλοφορούσε το φύλλο με τη νέα συνέχεια και όταν κυκλοφόρησε σε βιβλίο ο Ουίλκι Κόλλινς εκλιπαρούσε τους δημοσιογράφους να μην αποκαλύψουν την εξέλιξη στα σημειώματά τους. Βρισκόμασταν μπροστά στην αρχή ενός καινούργιου φαινομένου για την εποχή που συνεχίζεται ακόμα στις μέρες μας: την εμφάνιση του μυθιστορήματος μυστηρίου, ή καλύτερα του Sensation novel – ο όρος στα ελληνικά αποδίδεται καλύτερα, μετά από πρόταση του μεταφραστή, ως «αισθηματικό μυθιστόρημα δράσης και μυστηρίου».

Για το μυθιστόρημα του Paul Beatty Ο πουλημένος (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη).

Του Δημήτρη Αναστασόπουλου

Ένα σύννεφο μαριχουάνας καλύπτει την αίθουσα του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Είναι ο μαύρος ήρωάς μας που καπνίζει την πίπα του σε επίδειξη θράσους απέναντι στους δικαστές. Άλλωστε η χρήση ναρκωτικών είναι έλασσον πρόβλημα μπροστά στην κατηγορία που αντιμετωπίζει για τη επαναφορά της δουλείας στις ΗΠΑ.