kordonia

Για το μυθιστόρημα του Domenico Starnone «Τα κορδόνια» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Η Alba Rohrwacher και ο Luigi Lo Cascio στην ομότιτλη κινηματογραφική ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο του Starnone, σε σκηνοθεσία του Daniele Luchetti. «Τα κορδόνια» ήταν η ταινία έναρξης του 77ου Φεστιβάλ Ταινιών της Βενετίας.

Της Μαρίας Μαυρικάκη

Τους κλυδωνισμούς μιας σχέσης μακράς συμβίωσης, σφραγισμένης πρόωρα με τα δεσμά του γάμου, περιγράφει ο Ντομένικο Σταρνόνε στο μυθιστόρημά του Τα Κορδόνια (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Ένα νεαρό ζευγάρι από τη Νάπολη, ο Άλντο και η Βάντα στήνουν κάτω από τον επαναστατικό μανδύα των σίξτις μια συμβατική τετραμελή οικογένεια, την πορεία της οποίας παρακολουθούμε στο πέρασμα των χρόνων. Θέμα φαινομενικά οικείο, που χάρη στην πρωτότυπη δομή, τους αντιπερισπασμούς και τα συνεχή ρήγματα στην αφήγηση, καταφέρνει να εγείρει αγωνία και ερωτήματα μέχρι την τελευταία σελίδα.  

Το έργο χωρίζεται σε τρία βιβλία με το πρώτο να ξεκινά όταν, μετά από δώδεκα έτη γάμου, ο Άλντο ανακοινώνει στη Βάντα ότι ερωτεύτηκε μια άλλη γυναίκα. Πρόκειται για σπαράγματα από επιστολές-εκκλήσεις της πληγωμένης συζύγου γεμάτες με χαρακτηρισμούς, απειλές, προειδοποιήσεις και ισχυρή δόση απελπισίας. Μπορεί ένας άνδρας συγγραφέας να αποδώσει τόσο εύστοχα το μαρτύριο της ψυχής μιας παρατημένης γυναίκας; αναρωτιόμαστε, ενόσω η ηρωίδα επιμένει να πολεμά να μεταπείσει τον σύζυγο. «Είσαι μια πατρική φιγούρα εντελώς ψεύτικη», διατείνεται κάποτε εξοντωμένη και παύει να τον κυνηγά. Τότε ακριβώς ο απόμακρος Άλντο ζητά να ξανασυναντήσει τα παιδιά του, οπότε αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση έως την επιστροφή του στην οικογενειακή εστία.

Πολλές δεκαετίες αργότερα, γυρνώντας από σύντομες διακοπές το ζευγάρι βρίσκει το σπίτι παραβιασμένο και το εσωτερικό του σε πλήρη διάλυση. Ανάμεσα σε σωρούς θρυμματισμένων αντικειμένων ο Άλντο ξαναδιαβάζει τα γράμματα της Βάντας, ξετυλίγοντας τη σχέση τους αλλά και τη ζωή του προς τα πίσω, στο δεύτερο μακροσκελέστερο βιβλίο του μυθιστορήματος. Οι αναφορές του στην καθημερινότητα «που πνίγει την ευτυχία σε έναν γάμο», στην εγκατάλειψη των παιδιών του, στις βασανιστικές ενοχές του, στις συγκρούσεις τα χρόνια του χωρισμού αλλά και στη γαλήνη, την ολβιότητα, την ανυπέρβλητη ευεξία που άντλησε από τη σχέση του με τη νεαρή, όμορφη Λίντια, αποτυπώνουν με ακρίβεια τις ψυχικές διεργασίες ενός υποκειμένου που μάχεται τον διχασμό του. 

Στο τελευταίο βιβλίο τον λόγο παίρνει η Άννα, η μικρότερη –μεσήλικη πλέον– κόρη, η οποία διατρέχει το ίδιο οικογενειακό αφήγημα με διαφορετική ματιά, τη δική της και του αδερφού της Σάντρο. Έτσι μαθαίνουμε τι σήμαινε για τα παιδιά ο συναισθηματικός κατακλυσμός, η απόπειρα αυτοκτονίας της μητέρας και ο μαρασμός του πατέρα στη ζωή του, μετά την παρένθεση της εξωσυζυγικής σχέσης. Αριστοτεχνικό το σκιαγράφημα του περίπλοκου ψυχισμού της μάνας και της κόρης, το εύρημα με τα κορδόνια καθώς και η ευφυέστατη ανατροπή του τέλους.

«Τα μόνα κορδόνια που είχαν σημασία για τους γονείς μας ήταν τα σκοινιά που έδεναν ο ένας τον άλλον μια ζωή»

Οι άμεσοι διάλογοι είναι σπάνιοι αλλά ιδιαίτερα ευθύβολοι, σ' ένα κείμενο που σφύζει από τσουχτερή ειρωνεία, αυτοσαρκασμό και υποδόριο χιούμορ. Σε κάθε μονόλογο, το αντικείμενο της επιθυμίας καμουφλάρεται έξυπνα με ένα πλήθος συμβολισμών: ο διακοσμητικός κύβος που προστατεύει μυστικά, ο αγαπημένος γάτος που εξαφανίζεται, η σημειολογία του ονόματος του κατοικιδίου που αποτελεί αιτία πολέμου, η βέρα που βγαίνει και ξαναμπαίνει στον παράμεσο, οι τυπωμένες φωτογραφίες που δυναμιτίζουν φαντασιωσικές φοβίες. Ιδιαίτερα διασκεδαστική η σκηνή στο αστυνομικό τμήμα όπου οι ήρωες πάνε να καταγγείλουν τη διάρρηξη του σπιτιού.

starnone exΑπό τις πιο συγκινητικές διαστάσεις του ψυχοδράματος είναι οι συνδέσεις τωρινών συναισθημάτων με παλιότερες εμπειρίες, καθώς ο Άλντο αναζητεί να ξεκαθαρίσει μέσα του το κίνητρο των πράξεων που προκάλεσαν πόνο στην οικογένειά του. Οι συχνές προβολές στην παιδική του ηλικία ξαναστήνουν τον ήρωα απέναντι στη μάνα του, βάναυσα κακοποιημένη από τον πατέρα του, και ο ρόλος των γονιών στη δική του οικογένεια δείχνει να αναπαράγεται τηρουμένων των αναλογιών. Αυτή η συνεχής ανάδευση του ασυνειδήτου τον αναγκάζει να απολαμβάνει εις βάρος της επιθυμίας του και να ζει σε αδιέξοδο, αποποιούμενος την προδοσία και δηλώνοντας στα εβδομήντα τέσσερα του: «Τα χρόνια πέρασαν ομαλά, γίναμε μια οικογένεια αξιοσέβαστη, καλοστεκούμενη». Αντιθέτως, η Βάντα εισπράττει τα γεγονότα διαχρονικά με τον δικό της νευρωτικό τρόπο, ο οποίος ξαφνιάζει καθώς ακυρώνει ανελέητα κάθε βεβαιότητα. Η αλήθεια της συζύγου καταγράφεται σε ένα «απάνθρωπο λογύδριο», στο τέλος του δεύτερου βιβλίου και προτού ακουστεί η φωνή των παιδιών. Η προοπτική των ήρεμων γηρατειών για το ζευγάρι δείχνει να απομακρύνεται. 

Πολυγραφότατος και βραβευμένος, ο Σταρνόνε καταφέρνει μέσα από τετριμμένες σκηνές οικογενειακής κόντρας να σκάβει σε βάθος και να φωτίζει τα ερέβη της ανθρώπινης φύσης, χωρίς ποτέ να κουράζει τον αναγνώστη. Τα Κορδόνια είναι ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί. Σημαντική η συμβολή του Σταύρου Παπασταύρου στην αβίαστη, ζωντανή απόδοση της ροής του κειμένου.

* Η ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Περαστικά» (εκδ. Αίολος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ζυγός» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Φαντασμαγορικό πανόραμα της πληγωμένης Αμερικής με αφορμή τη δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι

«Ζυγός» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Φαντασμαγορικό πανόραμα της πληγωμένης Αμερικής με αφορμή τη δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι

Για το μυθιστόρημα του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Ζυγός», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά. Στην κεντρική εικόνα, ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ.

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός

Στο εξαιρετικ...

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

Για το μυθιστόρημα της Φερνάντα Τρίας (Fernanda Trías) «Ροζ γλίτσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnívora, σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη. 

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

«Ο Μωυσής με τον Ααρών έκαναν όπως ακριβώς του...

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

Για το μυθιστόρημα της Χιρόμι Καουακάμι (Hiromi Kawakami) «Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Μαρίας Αρώνη και της Kyoko Shibayama. Στην κεντρική εικόνα, η συγγραφέας.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

Στο 75ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συζητά με την ηθοποιό, ακτιβίστρια και συγγραφέα Ερωφίλη Κόκκαλη. Αφορμή, μεταξύ άλλων, το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Λόλα Καραμπόλα» (εκδ. Έρμα, 2022). Η συζήτηση θα μεταδοθεί...

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος με πλούσιο πρόγραμμα, γιορτάζοντας τα εβδομήντα χρόνια διεξαγωγής του. Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου.

Επιμέλεια: Book Press

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος, γι...

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

Έρχεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση η παράσταση του Χρήστου Παπαδόπουλου «My Fierce Ignorant Step», από τις 8 έως τις 18 Μαΐου 2025. Δέκα χορευτές και χορεύτριες κινούνται σαν ένα. Κάθε βήμα, η αρχή και το τώρα μας. © για την εικόνα: Πάνος Κέφαλος

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ