kordonia

Για το μυθιστόρημα του Domenico Starnone «Τα κορδόνια» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Η Alba Rohrwacher και ο Luigi Lo Cascio στην ομότιτλη κινηματογραφική ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο του Starnone, σε σκηνοθεσία του Daniele Luchetti. «Τα κορδόνια» ήταν η ταινία έναρξης του 77ου Φεστιβάλ Ταινιών της Βενετίας.

Της Μαρίας Μαυρικάκη

Τους κλυδωνισμούς μιας σχέσης μακράς συμβίωσης, σφραγισμένης πρόωρα με τα δεσμά του γάμου, περιγράφει ο Ντομένικο Σταρνόνε στο μυθιστόρημά του Τα Κορδόνια (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Ένα νεαρό ζευγάρι από τη Νάπολη, ο Άλντο και η Βάντα στήνουν κάτω από τον επαναστατικό μανδύα των σίξτις μια συμβατική τετραμελή οικογένεια, την πορεία της οποίας παρακολουθούμε στο πέρασμα των χρόνων. Θέμα φαινομενικά οικείο, που χάρη στην πρωτότυπη δομή, τους αντιπερισπασμούς και τα συνεχή ρήγματα στην αφήγηση, καταφέρνει να εγείρει αγωνία και ερωτήματα μέχρι την τελευταία σελίδα.  

Το έργο χωρίζεται σε τρία βιβλία με το πρώτο να ξεκινά όταν, μετά από δώδεκα έτη γάμου, ο Άλντο ανακοινώνει στη Βάντα ότι ερωτεύτηκε μια άλλη γυναίκα. Πρόκειται για σπαράγματα από επιστολές-εκκλήσεις της πληγωμένης συζύγου γεμάτες με χαρακτηρισμούς, απειλές, προειδοποιήσεις και ισχυρή δόση απελπισίας. Μπορεί ένας άνδρας συγγραφέας να αποδώσει τόσο εύστοχα το μαρτύριο της ψυχής μιας παρατημένης γυναίκας; αναρωτιόμαστε, ενόσω η ηρωίδα επιμένει να πολεμά να μεταπείσει τον σύζυγο. «Είσαι μια πατρική φιγούρα εντελώς ψεύτικη», διατείνεται κάποτε εξοντωμένη και παύει να τον κυνηγά. Τότε ακριβώς ο απόμακρος Άλντο ζητά να ξανασυναντήσει τα παιδιά του, οπότε αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση έως την επιστροφή του στην οικογενειακή εστία.

Πολλές δεκαετίες αργότερα, γυρνώντας από σύντομες διακοπές το ζευγάρι βρίσκει το σπίτι παραβιασμένο και το εσωτερικό του σε πλήρη διάλυση. Ανάμεσα σε σωρούς θρυμματισμένων αντικειμένων ο Άλντο ξαναδιαβάζει τα γράμματα της Βάντας, ξετυλίγοντας τη σχέση τους αλλά και τη ζωή του προς τα πίσω, στο δεύτερο μακροσκελέστερο βιβλίο του μυθιστορήματος. Οι αναφορές του στην καθημερινότητα «που πνίγει την ευτυχία σε έναν γάμο», στην εγκατάλειψη των παιδιών του, στις βασανιστικές ενοχές του, στις συγκρούσεις τα χρόνια του χωρισμού αλλά και στη γαλήνη, την ολβιότητα, την ανυπέρβλητη ευεξία που άντλησε από τη σχέση του με τη νεαρή, όμορφη Λίντια, αποτυπώνουν με ακρίβεια τις ψυχικές διεργασίες ενός υποκειμένου που μάχεται τον διχασμό του. 

Στο τελευταίο βιβλίο τον λόγο παίρνει η Άννα, η μικρότερη –μεσήλικη πλέον– κόρη, η οποία διατρέχει το ίδιο οικογενειακό αφήγημα με διαφορετική ματιά, τη δική της και του αδερφού της Σάντρο. Έτσι μαθαίνουμε τι σήμαινε για τα παιδιά ο συναισθηματικός κατακλυσμός, η απόπειρα αυτοκτονίας της μητέρας και ο μαρασμός του πατέρα στη ζωή του, μετά την παρένθεση της εξωσυζυγικής σχέσης. Αριστοτεχνικό το σκιαγράφημα του περίπλοκου ψυχισμού της μάνας και της κόρης, το εύρημα με τα κορδόνια καθώς και η ευφυέστατη ανατροπή του τέλους.

«Τα μόνα κορδόνια που είχαν σημασία για τους γονείς μας ήταν τα σκοινιά που έδεναν ο ένας τον άλλον μια ζωή»

Οι άμεσοι διάλογοι είναι σπάνιοι αλλά ιδιαίτερα ευθύβολοι, σ' ένα κείμενο που σφύζει από τσουχτερή ειρωνεία, αυτοσαρκασμό και υποδόριο χιούμορ. Σε κάθε μονόλογο, το αντικείμενο της επιθυμίας καμουφλάρεται έξυπνα με ένα πλήθος συμβολισμών: ο διακοσμητικός κύβος που προστατεύει μυστικά, ο αγαπημένος γάτος που εξαφανίζεται, η σημειολογία του ονόματος του κατοικιδίου που αποτελεί αιτία πολέμου, η βέρα που βγαίνει και ξαναμπαίνει στον παράμεσο, οι τυπωμένες φωτογραφίες που δυναμιτίζουν φαντασιωσικές φοβίες. Ιδιαίτερα διασκεδαστική η σκηνή στο αστυνομικό τμήμα όπου οι ήρωες πάνε να καταγγείλουν τη διάρρηξη του σπιτιού.

starnone exΑπό τις πιο συγκινητικές διαστάσεις του ψυχοδράματος είναι οι συνδέσεις τωρινών συναισθημάτων με παλιότερες εμπειρίες, καθώς ο Άλντο αναζητεί να ξεκαθαρίσει μέσα του το κίνητρο των πράξεων που προκάλεσαν πόνο στην οικογένειά του. Οι συχνές προβολές στην παιδική του ηλικία ξαναστήνουν τον ήρωα απέναντι στη μάνα του, βάναυσα κακοποιημένη από τον πατέρα του, και ο ρόλος των γονιών στη δική του οικογένεια δείχνει να αναπαράγεται τηρουμένων των αναλογιών. Αυτή η συνεχής ανάδευση του ασυνειδήτου τον αναγκάζει να απολαμβάνει εις βάρος της επιθυμίας του και να ζει σε αδιέξοδο, αποποιούμενος την προδοσία και δηλώνοντας στα εβδομήντα τέσσερα του: «Τα χρόνια πέρασαν ομαλά, γίναμε μια οικογένεια αξιοσέβαστη, καλοστεκούμενη». Αντιθέτως, η Βάντα εισπράττει τα γεγονότα διαχρονικά με τον δικό της νευρωτικό τρόπο, ο οποίος ξαφνιάζει καθώς ακυρώνει ανελέητα κάθε βεβαιότητα. Η αλήθεια της συζύγου καταγράφεται σε ένα «απάνθρωπο λογύδριο», στο τέλος του δεύτερου βιβλίου και προτού ακουστεί η φωνή των παιδιών. Η προοπτική των ήρεμων γηρατειών για το ζευγάρι δείχνει να απομακρύνεται. 

Πολυγραφότατος και βραβευμένος, ο Σταρνόνε καταφέρνει μέσα από τετριμμένες σκηνές οικογενειακής κόντρας να σκάβει σε βάθος και να φωτίζει τα ερέβη της ανθρώπινης φύσης, χωρίς ποτέ να κουράζει τον αναγνώστη. Τα Κορδόνια είναι ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί. Σημαντική η συμβολή του Σταύρου Παπασταύρου στην αβίαστη, ζωντανή απόδοση της ροής του κειμένου.

* Η ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Περαστικά» (εκδ. Αίολος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ