kordonia

Για το μυθιστόρημα του Domenico Starnone «Τα κορδόνια» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Η Alba Rohrwacher και ο Luigi Lo Cascio στην ομότιτλη κινηματογραφική ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο του Starnone, σε σκηνοθεσία του Daniele Luchetti. «Τα κορδόνια» ήταν η ταινία έναρξης του 77ου Φεστιβάλ Ταινιών της Βενετίας.

Της Μαρίας Μαυρικάκη

Τους κλυδωνισμούς μιας σχέσης μακράς συμβίωσης, σφραγισμένης πρόωρα με τα δεσμά του γάμου, περιγράφει ο Ντομένικο Σταρνόνε στο μυθιστόρημά του Τα Κορδόνια (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Ένα νεαρό ζευγάρι από τη Νάπολη, ο Άλντο και η Βάντα στήνουν κάτω από τον επαναστατικό μανδύα των σίξτις μια συμβατική τετραμελή οικογένεια, την πορεία της οποίας παρακολουθούμε στο πέρασμα των χρόνων. Θέμα φαινομενικά οικείο, που χάρη στην πρωτότυπη δομή, τους αντιπερισπασμούς και τα συνεχή ρήγματα στην αφήγηση, καταφέρνει να εγείρει αγωνία και ερωτήματα μέχρι την τελευταία σελίδα.  

Το έργο χωρίζεται σε τρία βιβλία με το πρώτο να ξεκινά όταν, μετά από δώδεκα έτη γάμου, ο Άλντο ανακοινώνει στη Βάντα ότι ερωτεύτηκε μια άλλη γυναίκα. Πρόκειται για σπαράγματα από επιστολές-εκκλήσεις της πληγωμένης συζύγου γεμάτες με χαρακτηρισμούς, απειλές, προειδοποιήσεις και ισχυρή δόση απελπισίας. Μπορεί ένας άνδρας συγγραφέας να αποδώσει τόσο εύστοχα το μαρτύριο της ψυχής μιας παρατημένης γυναίκας; αναρωτιόμαστε, ενόσω η ηρωίδα επιμένει να πολεμά να μεταπείσει τον σύζυγο. «Είσαι μια πατρική φιγούρα εντελώς ψεύτικη», διατείνεται κάποτε εξοντωμένη και παύει να τον κυνηγά. Τότε ακριβώς ο απόμακρος Άλντο ζητά να ξανασυναντήσει τα παιδιά του, οπότε αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση έως την επιστροφή του στην οικογενειακή εστία.

Πολλές δεκαετίες αργότερα, γυρνώντας από σύντομες διακοπές το ζευγάρι βρίσκει το σπίτι παραβιασμένο και το εσωτερικό του σε πλήρη διάλυση. Ανάμεσα σε σωρούς θρυμματισμένων αντικειμένων ο Άλντο ξαναδιαβάζει τα γράμματα της Βάντας, ξετυλίγοντας τη σχέση τους αλλά και τη ζωή του προς τα πίσω, στο δεύτερο μακροσκελέστερο βιβλίο του μυθιστορήματος. Οι αναφορές του στην καθημερινότητα «που πνίγει την ευτυχία σε έναν γάμο», στην εγκατάλειψη των παιδιών του, στις βασανιστικές ενοχές του, στις συγκρούσεις τα χρόνια του χωρισμού αλλά και στη γαλήνη, την ολβιότητα, την ανυπέρβλητη ευεξία που άντλησε από τη σχέση του με τη νεαρή, όμορφη Λίντια, αποτυπώνουν με ακρίβεια τις ψυχικές διεργασίες ενός υποκειμένου που μάχεται τον διχασμό του. 

Στο τελευταίο βιβλίο τον λόγο παίρνει η Άννα, η μικρότερη –μεσήλικη πλέον– κόρη, η οποία διατρέχει το ίδιο οικογενειακό αφήγημα με διαφορετική ματιά, τη δική της και του αδερφού της Σάντρο. Έτσι μαθαίνουμε τι σήμαινε για τα παιδιά ο συναισθηματικός κατακλυσμός, η απόπειρα αυτοκτονίας της μητέρας και ο μαρασμός του πατέρα στη ζωή του, μετά την παρένθεση της εξωσυζυγικής σχέσης. Αριστοτεχνικό το σκιαγράφημα του περίπλοκου ψυχισμού της μάνας και της κόρης, το εύρημα με τα κορδόνια καθώς και η ευφυέστατη ανατροπή του τέλους.

«Τα μόνα κορδόνια που είχαν σημασία για τους γονείς μας ήταν τα σκοινιά που έδεναν ο ένας τον άλλον μια ζωή»

Οι άμεσοι διάλογοι είναι σπάνιοι αλλά ιδιαίτερα ευθύβολοι, σ' ένα κείμενο που σφύζει από τσουχτερή ειρωνεία, αυτοσαρκασμό και υποδόριο χιούμορ. Σε κάθε μονόλογο, το αντικείμενο της επιθυμίας καμουφλάρεται έξυπνα με ένα πλήθος συμβολισμών: ο διακοσμητικός κύβος που προστατεύει μυστικά, ο αγαπημένος γάτος που εξαφανίζεται, η σημειολογία του ονόματος του κατοικιδίου που αποτελεί αιτία πολέμου, η βέρα που βγαίνει και ξαναμπαίνει στον παράμεσο, οι τυπωμένες φωτογραφίες που δυναμιτίζουν φαντασιωσικές φοβίες. Ιδιαίτερα διασκεδαστική η σκηνή στο αστυνομικό τμήμα όπου οι ήρωες πάνε να καταγγείλουν τη διάρρηξη του σπιτιού.

starnone exΑπό τις πιο συγκινητικές διαστάσεις του ψυχοδράματος είναι οι συνδέσεις τωρινών συναισθημάτων με παλιότερες εμπειρίες, καθώς ο Άλντο αναζητεί να ξεκαθαρίσει μέσα του το κίνητρο των πράξεων που προκάλεσαν πόνο στην οικογένειά του. Οι συχνές προβολές στην παιδική του ηλικία ξαναστήνουν τον ήρωα απέναντι στη μάνα του, βάναυσα κακοποιημένη από τον πατέρα του, και ο ρόλος των γονιών στη δική του οικογένεια δείχνει να αναπαράγεται τηρουμένων των αναλογιών. Αυτή η συνεχής ανάδευση του ασυνειδήτου τον αναγκάζει να απολαμβάνει εις βάρος της επιθυμίας του και να ζει σε αδιέξοδο, αποποιούμενος την προδοσία και δηλώνοντας στα εβδομήντα τέσσερα του: «Τα χρόνια πέρασαν ομαλά, γίναμε μια οικογένεια αξιοσέβαστη, καλοστεκούμενη». Αντιθέτως, η Βάντα εισπράττει τα γεγονότα διαχρονικά με τον δικό της νευρωτικό τρόπο, ο οποίος ξαφνιάζει καθώς ακυρώνει ανελέητα κάθε βεβαιότητα. Η αλήθεια της συζύγου καταγράφεται σε ένα «απάνθρωπο λογύδριο», στο τέλος του δεύτερου βιβλίου και προτού ακουστεί η φωνή των παιδιών. Η προοπτική των ήρεμων γηρατειών για το ζευγάρι δείχνει να απομακρύνεται. 

Πολυγραφότατος και βραβευμένος, ο Σταρνόνε καταφέρνει μέσα από τετριμμένες σκηνές οικογενειακής κόντρας να σκάβει σε βάθος και να φωτίζει τα ερέβη της ανθρώπινης φύσης, χωρίς ποτέ να κουράζει τον αναγνώστη. Τα Κορδόνια είναι ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί. Σημαντική η συμβολή του Σταύρου Παπασταύρου στην αβίαστη, ζωντανή απόδοση της ροής του κειμένου.

* Η ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Περαστικά» (εκδ. Αίολος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ