augusto de angelis banquero 800

Για το μυθιστόρημα του Augusto de Angelis «Η δολοφονία του τραπεζίτη» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Οκτάνα). Ένας διανοούμενος αστυνόμος στο προπολεμικό Μιλάνο. Κεντρική εικόνα, λεπτομέρεια από το εξώφυλλο της ισπανικής έκδοσης (εκδ. Siruela)

Του Κυριάκου Αθανασιάδη

Η προσωπική ιστορία του Αουγκούστο Ντε Άντζελις, του πατέρα της ιταλικής αστυνομικής λογοτεχνίας, είναι σπουδαία — και τραγική. Αυτός ο γλυκός συγγραφέας, που άφησε ένα τόσο ακριβό κληροδότημα στους επιγόνους του και που διαβάζεται ακόμη και σήμερα με μεγάλη απόλαυση, φυλακίστηκε από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, κι όταν αποφυλακίστηκε —διαβάζουμε με φρίκη— «δέχτηκε την επίθεση ενός φασίστα με τον οποίο διαπληκτιζόταν, κι έτσι αποδυναμωμένος όπως ήταν από τη φυλακή, πέθανε λίγο μετά τον ξυλοδαρμό του, σε ηλικία μόλις 56 ετών».

Είχε προλάβει να γράψει κάπου δεκαπέντε μυθιστορήματα με τον ωραίο ήρωά του, τον αστυνόμο Ντε Βιντσέντζι της αστυνομίας του Μιλάνου, σε μια εποχή όμως, και υπό ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, που μισούσε, εχθρευόταν και κυνηγούσε την αστυνομική λογοτεχνία — μέχρι που έφτασε, όχι απλώς να τη λογοκρίνει αυστηρά, αλλά να την απαγορεύσει τελείως: σε μια «τέλεια» κοινωνία, το έγκλημα και η διαστροφή, και φυσικά οι πολιτικο-οικονομικές και κοινωνικές αναλύσεις, ή έστω και νύξεις, που είναι η καρδιά και η ψυχή του αστυνομικού, δεν έχουν θέση… Ο ίδιος ο Ντε Άντζελις, βέβαια, δεν είχε μείνει στα μυθιστορήματά του: σαν δημοσιογράφος και αρθρογράφος, ήταν ήδη μαύρο πρόβατο για το καθεστώς, ένας γνωστός διανοούμενος αντιφασίστας που έπρεπε να τιμωρηθεί. Αλίμονο, η τιμωρία του ήταν ο θάνατος.

augusto de angelis tutti i romanzi
politeia link more

Ο θάνατος βέβαια βασιλεύει στα βιβλία του Αουγκούστο Ντε Άντζελις με τον αστυνόμο Ντε Βιντσέντζι. Εκεί όμως είναι ένας θάνατος ελεγχόμενος, ένας θάνατος που εν πάση περιπτώσει έχει τη σημασία του, ένας θάνατος χάρτινος, λογοτεχνικός, ψεύτικος. Και που, μολονότι πάντα κρύβει επιμελώς τον θύτη και τα κίνητρά του, παρέχει παράλληλα και τα στοιχεία εκείνα που θα επιτρέψουν στον ερευνητή να τον ξεσκεπάσει. Έτσι γίνεται πάντα. Έτσι πρέπει να γίνεται. Γι’ αυτό και αγαπάμε παθιασμένα το είδος.

Ο Ντε Βιντσέντζι, επίσης ένας διανοούμενος, ένας επιθεωρητής που κρύβει μυθιστορήματα μέσα στο συρτάρι του γραφείου του, πονά από το έγκλημα, πονά για το θύμα, πονά για τους ανθρώπους που έμειναν πίσω. Και εργάζεται με όλες του τις δυνάμεις για να αποδοθεί δικαιοσύνη.

Το «παρέχει τα στοιχεία» βέβαια δεν είναι απολύτως ακριβές. Σε έναν βιαστικό ανακριτή, φέρ’ ειπείν, μπορεί να παρέχει απολύτως λανθασμένα στοιχεία. Για τον ευφυή επιθεωρητή Ντε Βιντσέντζι όμως, της Αστυνομικής Διεύθυνσης του Μιλάνου, οι φόνοι που καλείται να διαλευκάνει, και οι άνθρωποι γύρω από αυτούς τους φόνους, μιλούν, φωνάζουν, βοούν, ακόμη και όταν κρατούν το στόμα τους κλειστό. Ο Ντε Βιντσέντζι, επίσης ένας διανοούμενος, ένας επιθεωρητής που κρύβει μυθιστορήματα μέσα στο συρτάρι του γραφείου του, πονά από το έγκλημα, πονά για το θύμα, πονά για τους ανθρώπους που έμειναν πίσω. Και εργάζεται με όλες του τις δυνάμεις για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Δεν «σκουπίζει» το σκηνικό του φόνου με περίεργες σκόνες, δεν κάνει μεγαλοφυείς επαγωγικούς συλλογισμούς, δεν έχει φαεινές ιδέες από το πουθενά. Αντίθετα, σπουδάζει τους ανθρώπους που έχουν ή μπορεί να έχουν σχέση με το έγκλημα, σκέφτεται μαζί τους, τους συμπονά, τους στέκεται, τους κοροϊδεύει καμιά φορά ή απλώς τούς φέρνει στα όριά τους — όχι με καμιά βίαιη ή ασυνήθιστη μέθοδο, αλλά απλώς ανακρίνοντάς τους με έναν πολύ προσωπικό, πολύ διακριτικό ορισμένως τρόπο. Δεν θα φωνάξει ούτε θα απειλήσει. Δεν είναι το στιλ του αυτό. Αλλά δεν θα κοιμηθεί —ή θα κοιμηθεί με τα ρούχα— μέχρι να έχει κάποια ένδειξη, ένα αποκεκαλυμμένο στοιχείο: κάτι. Είναι ανθρώπινος και γήινος, αγαπά τη δουλειά του, αγαπά την πόλη του, αγωνιά για όσα συμβαίνουν γύρω του, και συμπάσχει με τους πάντες και τα πάντα, κυρίως δε με τον «απλό» ανθρώπινο πόνο. Και, εύκολα ή δύσκολα, θα τα καταφέρει και αυτή τη φορά. Έστω και ξεπερνώντας τα δικά του, αυστηρά όρια:

Δεν ξέρω, Κρούνι! ψέλλισε ο Ντε Βιντσέντζι. Ούτε εγώ δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω, όμως, στα σίγουρα είναι ότι σ’ αυτό το έγκλημα υπάρχει ένα στοιχείο, το πιο φριχτό στοιχείο απ’ όλα, που δεν έχει καμία σχέση με τον Αουρίτζι. Μόνο που εγώ, Κρούνι, πρέπει –καταλαβαίνετε τι σας λέω;–, εγώ πρέπει να βλέπω τα πάντα καθαρά και σε βάθος. Οι συνήθεις τρόποι, οι νόμιμοι, αυτοί που σέβονται τους κανόνες δεν αρκούν και δεν χρησιμεύουν σ’ αυτή την περίπτωση. Πρέπει να ανατρέξω σε άλλες μεθόδους αν θέλω να μάθω την αλήθεια, σε όλες τις άλλες μεθόδους, όποιες κι αν είναι αυτές. Η συνείδησή μου μου το επιτρέπει ή μάλλον μου το επιβάλλει, παρόλο που ο κανονισμός ή ο κώδικας μου το απαγορεύουν. Γι’ αυτό σας χρειάζομαι. Είστε διατεθειμένος να με βοηθήσετε;

Διανοούμενος είπαμε. Ναι. Ο Ντε Βιντσέντζι είναι ένας αυθεντικός διανοούμενος. Και κάτι παραπάνω — ένας ποιητής:

Τι είναι το έγκλημα, κύριε ανακριτά, όταν δεν είναι έγκλημα πάθους; Είναι ένα έργο τέχνης! Ένα έργο διαστροφικά, εγκληματικά καλλιτεχνικό. Και ως έργο τέχνης εννοώ μια φανταστική σύνθεση, λιτή και περιεκτική στη φόρμα, ισορροπημένη στα επιμέρους στοιχεία της, σφιχτοδεμένη και λογική, σαφή και αρμονική, άμεση και ζωντανή. Ε, λοιπόν, δεν υπάρχει τίποτα πιο καλλιτεχνικό από τον τρόπο με τον οποίο επινοήθηκε και εκτελέστηκε αυτό το έγκλημα.

dolofonia trapezitiΤο πρώτο μυθιστόρημα του Ντε Άντζελις που μεταφράζεται στη γλώσσα μας είναι και το πρώτο που έγραψε: η «Δολοφονία του τραπεζίτη» (μέχρι το τέλος του χρόνου θα κυκλοφορήσει και το δεύτερο της σειράς, το «Sei donne e un libro», ή: «Έξι γυναίκες και ένα βιβλίο»), θα θυμίσει σε πολλούς Άγκαθα Κρίστι, καθώς είναι ένα κλασικό whodunnit και διαδραματίζεται ως επί το πλείστον σε έναν κλειστό χώρο: σε ένα σπίτι — ένα μεγάλο, ακριβό, αριστοκρατικό σπίτι. Όμως το Μιλάνο είναι εκεί, η ομίχλη είναι εκεί, η Σκάλα είναι εκεί, η Αστυνομική Διεύθυνση είναι εκεί.

Και φυσικά θα θυμίσει σε ακόμη περισσότερους Μαιγκρέ. Αυτοί οι δυο, άλλωστε, είναι κομμένοι από την ίδια στόφα.

Γράφει στον Πρόλογό του ο Ιταλός συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Carlo Lucarelli:

«Ο Κάρλο Ντε Βιντσέντζι είναι ένας διανοούμενος, πλην συγκρατημένος και κομψός, πολύ είρων, που έχει διαβάσει τα μυθιστορήματα του Πόε αλλά και τα έργα του Φρόιντ. Όνειρό του ήταν να γίνει ποιητής και τελικά κατέληξε ντετέκτιβ, ένα επάγγελμα που κατά βάθος ανέκαθεν είχε να κάνει με την καρδιά των ανθρώπων και τον ανθρώπινο ψυχισμό. Φυσικά και είναι μπάτσος, αλλά ένας μπάτσος ευαίσθητος και ανθρώπινος, γεμάτος αμφιβολίες και επιφυλάξεις, παρότι το πάθος του γι’ αυτό που κάνει, για την αναζήτηση αυτού του αιώνιου μυστηρίου της ανθρώπινης ψυχής, τον μετατρέπει σε δαιμόνιο, ακούραστο λαγωνικό. Ο Ντε Βιντσέντζι είναι εξαιρετικά επιδέξιος στο να αντιλαμβάνεται την ατμόσφαιρα ενός εγκλήματος, να διακρίνει εκείνη την υπό διαμόρφωση κοινωνία και κυρίως την ψυχή των πρωταγωνιστών του. Κι αυτό είναι κάτι που τον παθιάζει, μα και που την ίδια στιγμή τον κάνει να υποφέρει. Στη διάρκεια μιας άλλης έρευνας, αντικρίζει το είδωλό του σ’ έναν καθρέφτη. Μπροστά του βλέπει τα σημάδια μιας απίστευτης εξάντλησης, τους μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια του και δύο ρυτίδες στις γωνίες του στόματός του. Και τότε αναστενάζει μ’ ένα στωικό χαμόγελο. «Αυτή είναι η δουλειά μου». Αν έπρεπε να τον παραλληλίσουμε με κάποιον άλλον ήρωα από το πανόραμα της αστυνομικής λογοτεχνίας, αυτός είναι ο Μαιγκρέ του Σιμενόν. Αλλά με τον δικό του πολύ ιταλικό τρόπο».

Διαβάσαμε το μικρό αυτό μυθιστόρημα με γνήσια απόλαυση μέσα σε δύο μακρά απογεύματα. Το θεωρούμε ιδανικό γι’ αυτή την εποχή: θα ξεκουράσει τον αναγνώστη. «Η έκδοση (από τον ποιοτικό θεσσαλονικιώτικο οίκο «Οκτάνα»)» είναι κομψότατη. Η μετάφραση βέβαια της Δήμητρας Δότση εξαιρετική, όπως πάντα. Θα κλείσουμε μάλιστα αυτό το μικρό σημείωμα με τα δικά της λόγια, που είχε την καλοσύνη να μας εμπιστευτεί — την ευχαριστούμε πολύ:

«Αν δεν ήταν ο Κάρλο Λουκαρέλι, οι συνεντεύξεις που έχει δώσει και οι δημοσιογραφικές έρευνες για τις εκπομπές του, το πιθανότερο είναι να μην είχαμε καν ακουστά τον, δυστυχώς ξεχασμένο σήμερα, πατέρα του μεσογειακού νουάρ: τον Αουγκούστο Ντε Άντζελις. Από το πρώτο κιόλας μυθιστόρημα της σειράς με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Κάρλο Ντε Βιντσέντζι, καταλαβαίνει κανείς πόσο βαθιά έχει επηρεάσει τα σύγχρονα μεγάλα ονόματα της ιταλικής αστυνομικής λογοτεχνίας, εστιάζοντας κυρίως στο ψυχογράφημα των χαρακτήρων που πρωταγωνιστούν στην υπόθεση που ερευνά. Ο Ντε Βιντσέντζι, αυτός ο «ψαγμένος μπάτσος» που εν ώρα υπηρεσίας διαβάζει στα κρυφά Πόε και Φρόιντ, μπορεί να εκτελεί το καθήκον του σ’ ένα πολιτικά και κοινωνικά καταχνιασμένο Μιλάνο στις αρχές του ’30 λόγω του φασιστικού καθεστώτος, ωστόσο μέσα του κρύβει μια σύγχρονη ψυχή με σκωπτικό χιούμορ, αστική ευγένεια και κοσμοπολίτικη αύρα». (Δήμητρα Δότση)

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, «Ένα παγωτό για τον Ισίδωρο» (εκδ. Κλειδάριθμος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

Για το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Πιεδάδ Μπονέτ (Piedad Bonnett) «Αυτό που δεν έχει όνομα» (μτφρ. Καλυψώ Αγγελοπούλου, εκδ. Κυψέλη).

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

Θα ξεκινήσω λέγοντας πως το ...

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Άγγελος Εσμεράλντα – Εννέα ιστορίες» (μτφρ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστία).

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός 

Στην πρόσφατη συζήτησή μας με τον ...

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

Για το μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ (Jean Genet) «Ο καβγατζής της Βρέστης» (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «Ο καβγατζής» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στο λιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«

«"Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό" – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» του Λέοντα Ναρ

Για τη βιογραφία «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό... – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» (εκδ. Πατάκη) του Λέοντα Α. Ναρ. Κεντρική εικόνα: Ο Σωκράτης Μάλαμας. 

Γράφει ο Κώστας Φρουζάκης

Το ν...

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

Για την παράσταση «Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (Carolina Bianchi) και της κολλεκτίβας Cara de Cavalo στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

Στο 85ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Δημήτρη Σίμο, με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κανονικά παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο). Η συζήτηση θα μεταδοθεί την Πέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ