spiti 02

Για το μυθιστόρημα της Marilynne Robinson «Στο σπίτι» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Διώνης Δημητριάδου

Πόσο βαθιά στο παρελθόν μπορεί να εισχωρήσει η επανασύνδεση μιας οικογένειας; Όσα κρατήθηκαν καλά φυλαγμένα, προστατευμένα από την αναγκαστική απόσταση, αντέχουν να έρθουν στην επιφάνεια; Και, αλήθεια, το κόστος της ψυχικής οδύνης ισοσταθμίζει τη λαχτάρα της προσέγγισης, του επαναπροσδιορισμού των ενδοοικογενειακών σχέσεων; Ερωτήματα που γεννά το βραβευμένο μυθιστόρημα της Μέριλιν Ρόμπινσον Στο σπίτι (βραβείο Orange, 2008), ερωτήματα που όχι μόνο δεν φαίνονται εύκολα, αλλά αγνοείς, στην ουσία, τον τρόπο να τα απαντήσεις με εφόδια τα προσωπικά σου βιώματα. Η γραφή της σπουδαίας Αμερικανίδας έχει αυτό το χαρακτηριστικό: εισχωρεί βαθιά στη συνείδηση των ηρώων της για να ανασύρει βιωμένες κηλίδες και να προκαλέσει τον αναγνώστη της σε μια δική του πλέον ενδοσκόπηση.

Είκοσι χρόνια, γεμάτα από ασωτίες και περιπλανήσεις, απουσιάζει από την πατρική εστία ο Τζακ Μπάουτον, και τώρα επιστρέφει αναζητώντας απαντήσεις για τη ζωή του ή απλώς την ηρεμία· περισσότερο θα επιθυμούσε η επιστροφή αυτή να είναι η αρχή μιας νέας ζωής. Τίποτα όμως δεν είναι εύκολο να καταργηθεί από όσα στο παρελθόν συνέβησαν, ακόμα κι αν οι φιλότιμες προσπάθειες μοιάζουν ικανή συνθήκη. Δεν είναι μόνον ο πατέρας με τον οποίο θα πρέπει πάλι να συμβιώσει, είναι και η αδελφή του, η Γκλόρι, που κουβαλάει το δικό της φορτίο. Και αν ο ιερέας πατέρας έχει την ενδόμυχη καλοσύνη όχι μόνο να ανεχτεί αλλά και να συγχωρήσει, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα δύο αδέλφια. Η επιστροφή τους φέρει μέσα της τις πρότερες αποτυχίες να φτιάξουν τη ζωή τους, η επιθυμία τους για μια ανεξάρτητη πορεία ζωής συγκρούεται με την ανάγκη τους να βρεθούν και οι δύο δίπλα στον πατέρα τους. Τι θα νικήσει στο τέλος; Το σχοινί της ευαίσθητης, έτσι κι αλλιώς, ισορροπίας έχει πλέον αμφίβολη την ευστάθειά του. Όλα μπορεί να συμβούν.

Στο φόντο των ηρώων η κοινότητα, κλειστή και ανελέητη, δεν σκοπεύει εύκολα να λησμονήσει ποιος είναι ο άσωτος γιος που επιστρέφει ζητώντας την εξιλέωση για τα κρίματά του. Βαραίνει πάνω στους βασικούς ήρωες η ηθική της κοινότητας, καθώς αποδεικνύεται ισχυρότερη από τη θέληση τους.

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50, στην Άιοβα· γνωστό σκηνικό από το μυθιστόρημα Γκίλιαντ, δημοσιευμένο τέσσερα χρόνια πριν, το 2004. Ίδια εν πολλοίς και η ατμόσφαιρα (η έμπειρη Κατερίνα Σχινά μεταφράζοντας τη μεταφέρει άριστα) ποτισμένη από μια έντονη θρησκευτικότητα, που υπογραμμίζει ή σχολιάζει τις σκέψεις και τις πράξεις των ηρώων, τις ενοχές τους και την ανάγκη τους να αποσείσουν από πάνω τους τις ευθύνες. Στο φόντο των ηρώων η κοινότητα, κλειστή και ανελέητη, δεν σκοπεύει εύκολα να λησμονήσει ποιος είναι ο άσωτος γιος που επιστρέφει ζητώντας την εξιλέωση για τα κρίματά του. Βαραίνει πάνω στους βασικούς ήρωες η ηθική της κοινότητας, καθώς αποδεικνύεται ισχυρότερη από τη θέληση τους.

Η Ρόμπινσον χειρίζεται με συγγραφική ευστοχία την αφηγηματική τεχνική της οπτικής γωνίας από την οποία «βλέπουμε» την ιστορία, την αφηγηματική φωνή, μέσω της οποίας την προσλαμβάνουμε. Φυσικά, όπως συμβαίνει στη μυθοπλασία που επιλέγει την τριτοπρόσωπη αφήγηση της μηδενικής εστίασης, είναι ο παντογνώστης συγγραφέας με το προσωπείο του αφηγητή που προβάλλει τις αφηγούμενες εικόνες. Ωστόσο, εδώ έχουμε τον παντογνώστη αφηγητή με την τριτοπρόσωπη αφήγηση να προβάλλει περισσότερο την οπτική γωνία της Γκλόρι (κι ας μην την ακούμε να μιλάει σε πρώτο πρόσωπο) της αδελφής και κόρης που με την ευαισθησία της μπορεί και βλέπει πιο βαθιά, όσο κι αν αυτό συνιστά μια επώδυνη κατάσταση για την ίδια. Έτσι η δύναμη του μυθοπλαστικού λόγου λειτουργεί απέναντι στον αναγνώστη με τον πλέον ευθύβολο τρόπο, κι ας μην έχουμε την πρωτοπρόσωπη φωνή.

Η φράση et ego in Arcadia στο στόμα του ήρωά της ίσως να συνοψίζει το νόημα όλης της ιστορίας, καθώς υπογραμμίζει τον εφήμερο χαρακτήρα της ανθρώπινης ευτυχίας, τόσο αμφίβολης ακόμα και σε έναν ειδυλλιακό τόπο, και την οριστικά χαμένη μακαριότητα – συνθήκη άφευκτη που συνοδεύει την ατελή θνητότητα. Οι εσωτερικές συνθήκες των προσώπων, επίμονα να υπενθυμίζουν την παρουσία τους, οι εξωτερικοί παράγοντες, ιδιαίτερα δραστικοί συχνά, καθίστανται ο καταλυτικός παράγοντας που αποδεικνύει την ισχύ της παραπάνω φράσης με τη συνακόλουθη μεταφορική σημασία της.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ.


robinson exΣτο σπίτι
MARILYNNE ROBINSON
Μτφρ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2020
Σελ. 480, τιμή εκδότη 17,70

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ MARILYNNE ROBINSON 

 

 


Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Λίγα ήταν τα πράγματα από τα παιδικά και τα νεανικά του χρόνια στα οποία μπορούσες να αναφερθείς χωρίς δυσφορία, και μόνον αν ήθελε ο ίδιος θα έθιγε το ζήτημα της εικοσάχρονης σιωπής του· όμως πατέρας και κόρη ήταν έτοιμοι να δείξουν κατανόηση προς την επιφυλακτικότητά του, φοβούμενοι πως οποιαδήποτε αναφορά σ’ αυτά τα είκοσι χρόνια ενδεχομένως να προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερη δυσφορία. Έπειτα υπήρχε και το ερώτημα “Γιατί είσαι εδώ;”, το οποίο ποτέ μα ποτέ δεν θα ’έθεταν. Η Γκλόρι σκέφτηκε, Γιατί είμαι εγώ εδώ; Πόσο σκληρό θα ήταν να μου έκαναν μια τέτοια ερώτηση». (σ. 97)

«Η Γκλόρι βγήκε στη βεράντα κι έμεινε να τον κοιτάζει καθώς απομακρυνόταν στην κατηφόρα. Ήταν πολύ αδύνατος και τα ρούχα του έπλεαν, έπλεαν. Δεν είχε τίποτα νεανικό πάνω του, μόνο το προσωρινό σφρίγος ενός άντρα ο οποίος ενεργεί με βάση μια απόφαση που αρνείται να την αναθεωρήσει ή να μετανιώσει γι’ αυτήν. Όμως όχι, ίσως υπήρχε κάποιο υπόλειμμα της παλιάς του αυτοπεποίθησης. Ποιος θα έμπαινε στον κόπο να του δείξει καλοσύνη; Ένας άνθρωπος φορτωμένος λύπες, παλιός γνώριμος του πόνου, ένας στη θέα του οποίου οι άλλοι αποστρέφουν το βλέμμα. Αχ, Τζακ». (σ. 466)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Χθες, Τρίτη, 21 Μαρτίου 2023, Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα πρώτα λογοτεχνικά της βραβεία. Βραβεύτηκαν οι Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Μεγάλο Βραβείο, Ευαγγελία Τάτση, βραβείο ποίησης, και Μαριάνθη Τεντζεράκη, βραβείο πεζογραφίας. Στην κεντρική εικόνα, η στιγμή της βρά...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο Δρ. Γκάμπορ Μάτε θα έρθει στην Ελλάδα για ένα διήμερο εργαστήριο με θέμα «Ενδοσκόπηση μέσω Συμπόνοιας: Για την επούλωση του τραύματος και του στρες», στις 20 και 21 Ιουνίου 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Ο παγκοσμίου φήμης ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Μαντώς Μάκκα «Αγκούσα», που θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Οι φωνές» ...

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ