spiti 02

Για το μυθιστόρημα της Marilynne Robinson «Στο σπίτι» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Διώνης Δημητριάδου

Πόσο βαθιά στο παρελθόν μπορεί να εισχωρήσει η επανασύνδεση μιας οικογένειας; Όσα κρατήθηκαν καλά φυλαγμένα, προστατευμένα από την αναγκαστική απόσταση, αντέχουν να έρθουν στην επιφάνεια; Και, αλήθεια, το κόστος της ψυχικής οδύνης ισοσταθμίζει τη λαχτάρα της προσέγγισης, του επαναπροσδιορισμού των ενδοοικογενειακών σχέσεων; Ερωτήματα που γεννά το βραβευμένο μυθιστόρημα της Μέριλιν Ρόμπινσον Στο σπίτι (βραβείο Orange, 2008), ερωτήματα που όχι μόνο δεν φαίνονται εύκολα, αλλά αγνοείς, στην ουσία, τον τρόπο να τα απαντήσεις με εφόδια τα προσωπικά σου βιώματα. Η γραφή της σπουδαίας Αμερικανίδας έχει αυτό το χαρακτηριστικό: εισχωρεί βαθιά στη συνείδηση των ηρώων της για να ανασύρει βιωμένες κηλίδες και να προκαλέσει τον αναγνώστη της σε μια δική του πλέον ενδοσκόπηση.

Είκοσι χρόνια, γεμάτα από ασωτίες και περιπλανήσεις, απουσιάζει από την πατρική εστία ο Τζακ Μπάουτον, και τώρα επιστρέφει αναζητώντας απαντήσεις για τη ζωή του ή απλώς την ηρεμία· περισσότερο θα επιθυμούσε η επιστροφή αυτή να είναι η αρχή μιας νέας ζωής. Τίποτα όμως δεν είναι εύκολο να καταργηθεί από όσα στο παρελθόν συνέβησαν, ακόμα κι αν οι φιλότιμες προσπάθειες μοιάζουν ικανή συνθήκη. Δεν είναι μόνον ο πατέρας με τον οποίο θα πρέπει πάλι να συμβιώσει, είναι και η αδελφή του, η Γκλόρι, που κουβαλάει το δικό της φορτίο. Και αν ο ιερέας πατέρας έχει την ενδόμυχη καλοσύνη όχι μόνο να ανεχτεί αλλά και να συγχωρήσει, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα δύο αδέλφια. Η επιστροφή τους φέρει μέσα της τις πρότερες αποτυχίες να φτιάξουν τη ζωή τους, η επιθυμία τους για μια ανεξάρτητη πορεία ζωής συγκρούεται με την ανάγκη τους να βρεθούν και οι δύο δίπλα στον πατέρα τους. Τι θα νικήσει στο τέλος; Το σχοινί της ευαίσθητης, έτσι κι αλλιώς, ισορροπίας έχει πλέον αμφίβολη την ευστάθειά του. Όλα μπορεί να συμβούν.

Στο φόντο των ηρώων η κοινότητα, κλειστή και ανελέητη, δεν σκοπεύει εύκολα να λησμονήσει ποιος είναι ο άσωτος γιος που επιστρέφει ζητώντας την εξιλέωση για τα κρίματά του. Βαραίνει πάνω στους βασικούς ήρωες η ηθική της κοινότητας, καθώς αποδεικνύεται ισχυρότερη από τη θέληση τους.

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50, στην Άιοβα· γνωστό σκηνικό από το μυθιστόρημα Γκίλιαντ, δημοσιευμένο τέσσερα χρόνια πριν, το 2004. Ίδια εν πολλοίς και η ατμόσφαιρα (η έμπειρη Κατερίνα Σχινά μεταφράζοντας τη μεταφέρει άριστα) ποτισμένη από μια έντονη θρησκευτικότητα, που υπογραμμίζει ή σχολιάζει τις σκέψεις και τις πράξεις των ηρώων, τις ενοχές τους και την ανάγκη τους να αποσείσουν από πάνω τους τις ευθύνες. Στο φόντο των ηρώων η κοινότητα, κλειστή και ανελέητη, δεν σκοπεύει εύκολα να λησμονήσει ποιος είναι ο άσωτος γιος που επιστρέφει ζητώντας την εξιλέωση για τα κρίματά του. Βαραίνει πάνω στους βασικούς ήρωες η ηθική της κοινότητας, καθώς αποδεικνύεται ισχυρότερη από τη θέληση τους.

Η Ρόμπινσον χειρίζεται με συγγραφική ευστοχία την αφηγηματική τεχνική της οπτικής γωνίας από την οποία «βλέπουμε» την ιστορία, την αφηγηματική φωνή, μέσω της οποίας την προσλαμβάνουμε. Φυσικά, όπως συμβαίνει στη μυθοπλασία που επιλέγει την τριτοπρόσωπη αφήγηση της μηδενικής εστίασης, είναι ο παντογνώστης συγγραφέας με το προσωπείο του αφηγητή που προβάλλει τις αφηγούμενες εικόνες. Ωστόσο, εδώ έχουμε τον παντογνώστη αφηγητή με την τριτοπρόσωπη αφήγηση να προβάλλει περισσότερο την οπτική γωνία της Γκλόρι (κι ας μην την ακούμε να μιλάει σε πρώτο πρόσωπο) της αδελφής και κόρης που με την ευαισθησία της μπορεί και βλέπει πιο βαθιά, όσο κι αν αυτό συνιστά μια επώδυνη κατάσταση για την ίδια. Έτσι η δύναμη του μυθοπλαστικού λόγου λειτουργεί απέναντι στον αναγνώστη με τον πλέον ευθύβολο τρόπο, κι ας μην έχουμε την πρωτοπρόσωπη φωνή.

Η φράση et ego in Arcadia στο στόμα του ήρωά της ίσως να συνοψίζει το νόημα όλης της ιστορίας, καθώς υπογραμμίζει τον εφήμερο χαρακτήρα της ανθρώπινης ευτυχίας, τόσο αμφίβολης ακόμα και σε έναν ειδυλλιακό τόπο, και την οριστικά χαμένη μακαριότητα – συνθήκη άφευκτη που συνοδεύει την ατελή θνητότητα. Οι εσωτερικές συνθήκες των προσώπων, επίμονα να υπενθυμίζουν την παρουσία τους, οι εξωτερικοί παράγοντες, ιδιαίτερα δραστικοί συχνά, καθίστανται ο καταλυτικός παράγοντας που αποδεικνύει την ισχύ της παραπάνω φράσης με τη συνακόλουθη μεταφορική σημασία της.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ.


robinson exΣτο σπίτι
MARILYNNE ROBINSON
Μτφρ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2020
Σελ. 480, τιμή εκδότη 17,70

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ MARILYNNE ROBINSON 

 

 


Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Λίγα ήταν τα πράγματα από τα παιδικά και τα νεανικά του χρόνια στα οποία μπορούσες να αναφερθείς χωρίς δυσφορία, και μόνον αν ήθελε ο ίδιος θα έθιγε το ζήτημα της εικοσάχρονης σιωπής του· όμως πατέρας και κόρη ήταν έτοιμοι να δείξουν κατανόηση προς την επιφυλακτικότητά του, φοβούμενοι πως οποιαδήποτε αναφορά σ’ αυτά τα είκοσι χρόνια ενδεχομένως να προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερη δυσφορία. Έπειτα υπήρχε και το ερώτημα “Γιατί είσαι εδώ;”, το οποίο ποτέ μα ποτέ δεν θα ’έθεταν. Η Γκλόρι σκέφτηκε, Γιατί είμαι εγώ εδώ; Πόσο σκληρό θα ήταν να μου έκαναν μια τέτοια ερώτηση». (σ. 97)

«Η Γκλόρι βγήκε στη βεράντα κι έμεινε να τον κοιτάζει καθώς απομακρυνόταν στην κατηφόρα. Ήταν πολύ αδύνατος και τα ρούχα του έπλεαν, έπλεαν. Δεν είχε τίποτα νεανικό πάνω του, μόνο το προσωρινό σφρίγος ενός άντρα ο οποίος ενεργεί με βάση μια απόφαση που αρνείται να την αναθεωρήσει ή να μετανιώσει γι’ αυτήν. Όμως όχι, ίσως υπήρχε κάποιο υπόλειμμα της παλιάς του αυτοπεποίθησης. Ποιος θα έμπαινε στον κόπο να του δείξει καλοσύνη; Ένας άνθρωπος φορτωμένος λύπες, παλιός γνώριμος του πόνου, ένας στη θέα του οποίου οι άλλοι αποστρέφουν το βλέμμα. Αχ, Τζακ». (σ. 466)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ