Για τη συλλογή δοκιμίων του Θανάση Μαρκόπουλου «Ματιές ενόλω ΙΙ» (εκδ. Μελάνι).

Του Μιχάλη Πιτένη

Το έργο δώδεκα ποιητών, τριών της πρώτης γενιάς του μεταπολέμου, τεσσάρων της δεύτερης και πέντε της γενιάς του ’70, ιχνηλατεί ο ομότεχνός τους Θανάσης Μαρκόπουλος μέσα από ανάλογο αριθμό δοκιμίων που δημοσιεύτηκαν κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας (2005-2015) στα περιοδικά «Μανδραγόρας», «Νέα Εστία», «Παρέμβαση» και «Πορφύρας» και συγκεντρώθηκαν υπό την ίδια στέγη που φέρει τον τίτλο Ματιές ενόλω ΙΙ, από τις εκδόσεις Μελάνι (προηγήθηκαν το 2003 οι πρώτες Ματιές ενόλω, με οκτώ ποιητές, από τις εκδόσεις Σοκόλη).

Για την ποιητική συλλογή του Θοδωρή Τσαπακίδη «Ουρανός δωματίου» (εκδ. Σοκόλη).

Της Μάρως Γαλάνη

Τα γραπτά λόγια του Θοδωρή Τσαπακίδη από το πρώτο του έργο, ένα παραμύθι των φοιτητικών του χρόνων για κουκλοθέατρο, Ο πρίγκιπας της Μένουα, το μυθιστόρημα Bella donna, η ποιητική συλλογή Ο τρίτος από αριστερά κωπηλάτης, το θεατρικό του Ρωμαίος και Ιουλιέτα (περιμένοντας) όλα τους αυθεντικά, με τον χαρακτηριστικό σαρκασμό και την ειρωνεία του, και το ξάφνιασμα εκ των συμβάντων που δίνουν θεατρικότητα στον λόγο του, έχουν ξεχωριστή θέση στη βιβλιοθήκη μου, με βέβηλα σημάδια μολυβιού πάνω τους, θαυμαστικά και λέξεις κλειδιά που με πηγαίνουν γρήγορα σε σκέψεις μιας ανομολόγητης συνενοχής για έναν κόσμο οικείο.

Για το βιβλίο του Czeslaw Milosz «Αιχμάλωτη Σκέψη» (μτφρ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Παπαδόπουλος).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο νομπελίστας ποιητής Πολωνός Τσέσλαβ Μίγουος (1911-2004) έγραψε την Αιχμάλωτη Σκέψη το 1951. Είχε μόλις αυτομολήσει στη Δύση. Ήταν τότε μια περίοδος δόξας για τον σταλινισμό σε Δύση και Ανατολή.

Για την ποιητική συλλογή της Πολύνας Γ. Μπανά «Η καταφανής εξωστρέφεια των φωνηέντων» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Του Μάριου Μιχαηλίδη

«Η ποίηση σε βρίσκει» γράφει ο Τίτος Πατρίκιος, υπονοώντας ότι η χάρη της δεν αρνείται στους ένδον κραδασμούς εξόδους ηρωικές, μεταπλασμένες σε εικόνες κρυπτικές και ήχους λοξούς. Αυτά, πρωτίστως για τους ήδη μυημένους. Το ίδιο όμως συμβαίνει και για τους σφαζομένους μειλιχίως εραστές της ποιήσεως που εγκολπώνονται αενάως Αφόρετα Θαύματα και το μόνο που διεκδικούν είναι να τα εκθέσουν στα ραφεία των εκδοτικών οίκων για να πάρουν κι αυτά τον δρόμο τους.

Για τη νουβέλα του Φραντς Κάφκα «Η μεταμόρφωση» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πατάκης).

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Η Μεταμόρφωση ξεκινάει με την ανεπίδεκτη αμφιβολίας επισήμανση ότι ο Gregor Samsa έχει μετατραπεί σε ένα ανθρώπινου μεγέθους σκαθάρι. Δεν αποδίδεται σε κάτι αυτή η μεταβολή, αν και ο ίδιος ο Samsa, όσο ακόμα έχει διάθεση να σκεφτεί αυτό το ζήτημα, την αντιμετωπίζει ως απότοκο της κουραστικής και αδιέξοδης ζωής του ως πλασιέ, μια ζωή την οποία άλλωστε οφείλει στα χρέη της οικογένειάς του, που είχε αναλάβει για λογαριασμό τους να αποπληρώσει. Στο τέλος αφανίζεται εκείνος αντί για το χρέος, και την ίδια στιγμή μοιάζουν καλύτερες οι προοπτικές και της οικογένειάς του, ως να οφείλονταν όλα τα προβλήματά της στον Gregor.

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Δουατζή «Τα κάτοπτρα» (εκδ. Στίξις).

Της Διώνης Δημητριάδου

Τα εικοσιτέσσερα κάτοπτρα, που παραθέτει εδώ ο Γιώργος Δουατζής, είναι επιφάνειες (άλλες επίπεδες, άλλες κοίλες ή κυρτές), που πάνω τους μπορούμε να δούμε τα είδωλα των προσώπων, των καταστάσεων, των ιδεών, μέσα από το οπτικό πρίσμα το δικό του. Αυτός, λοιπόν, ως πηγή νοητικού φωτός, ρίχνει το βλέμμα του σε όλα αυτά που αποθησαυρίζει μέσα του, άλλα που τον θλίβουν, άλλα που ακόμα τον παρακινούν σε σκέψη και δράση. Κι εμείς, οι αποδέκτες αυτών των ανακλωμένων εικόνων, πότε αντικρίζουμε μαζί του αυτά τα είδωλα ως θεατές, και πότε παίρνουμε τη θέση μας στον καθρέφτη, γιατί όσα γράφει αγγίζουν τις δικές μας προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Άλλες όπως είναι, μέσα από το επίπεδο κάτοπτρο, άλλες σε μεγέθυνση, μέσα από ένα κυρτό κάτοπτρο που αυξάνει τα μεγέθη και τότε ο λόγος απογειώνει τον τόνο του, ή σε σμίκρυνση, μέσα από ένα κοίλο κάτοπτρο για τα πιο χαμηλόφωνα και πονεμένα σχόλια, που αλλιώς δεν αντέχεις το βάρος τους.

Για την έκδοση «Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά» (εκδ. Gutenberg).

Του Νίκου Ξένιου

Για το μυθιστόρημα της Βαλ ΜακΝτέρμιντ «Το τραγούδι της Σειρήνας» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτης).

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Στο Μπράντφιλντ, μια (φανταστική) πόλη της Βόρειας Αγγλίας, ανακαλύπτονται, το ένα μετά το άλλο, τρία ανδρικά πτώματα, φριχτά βασανισμένα, σαν να έχουν βγει από τα χέρια της Ιεράς Εξέτασης. Η ανδροκρατούμενη και ιδιαίτερα συντηρητική ιεραρχία του τοπικού Τμήματος Ανθρωποκτονιών αρνείται να δει το προφανές: ένας κατά συρροή δολοφόνος κυκλοφορεί ελεύθερος στην πόλη. Κι αφού οι τρεις νεκροί ήταν γκέι και βρέθηκαν στη γειτονιά με τα γκέι μπαρ, οι μάτσο αστυνομικοί δίνουν μικρότερη σημασία στο όλο ζήτημα, διαχωρίζουν τα εγκλήματα κι αναζητούν τρεις διαφορετικούς δολοφόνους. Η μόνη που έχει αντίθετη άποψη είναι η επιθεωρήτρια Κάρολ Τζόρνταν, η οποία όμως δεν τολμάει να ρισκάρει την ήδη επισφαλή θέση της, αφού λόγω φύλου κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά.

Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Μαργαρίτη «Κρόνακα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

Η λέξη Κρόνακα παραπέμπει σε δυο κυπριακά χρονικά του 15ου αιώνα, από τους Κύπριους χρονικογράφους Λεόντιο Μαχαιρά και Γεώργιο Βουστρώνιο. Το Κρόνακα του Κυριάκου Μαργαρίτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ίκαρος». Είναι το πρώτο μέρος μια τριλογίας, το δεύτερο μέρος της οποίας θα αποκαλείται Μινώταυρος και το τρίτο Εκδικητές. Ένα ιδιότυπο βιβλίο, που προβληματίζει με τη χαλαρότητα της δομής του και την ευγλωττία της εικονοπλασίας του, αφήνει όμως στον αναγνώστη ένα μεγάλο κενό σύνθεσης.

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Σύρρου «Διασχίζοντας το μεταίχμιο» (εκδ. Στίξις).

Της Χαράς Ναούμ

Στο δεύτερο ποιητικό βιβλίο του, ο Γιώργος Σύρρος επιχειρεί μια σχολαστική καταγραφή των σημαδιών του σώματος μετά τον έρωτα. Μια προσεκτική χαρτογράφηση του ερειπωμένου τοπίου μετά την πρώτη έξαψη∙ μετά την αρχική συνθήκη εκπλήρωσης: «Επέστρεψα στο μέρος εκείνο/ που κάποτε αποκαλούσαμε δικό μας». Ο αναγνώστης διασχίζει ένα ανθρώπινο τοπίο με τα εξής στοιχεία ανά χείρας: εδεμική γύμνια, ανάμνηση ήχων όπως αυτός των ενδυμάτων που φυλλορροούν από το σώμα λίγο πριν την ερωτική πράξη, ματωμένα χέρια, μια Μαρία-βράχο που αγωνίζεσαι να σκαρφαλώσεις για να επέλθει μια κατάβαση-γείωση, αφού ήταν «πάντα το παραμύθι κάποιου άλλου».

Για την ποιητική συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη «Λίγη φθορά για γούρι» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Του Γιώργου Δελιόπουλου

Η ποίηση της Ασημίνας Ξηρογιάννη διακρίνεται για την ισορροπημένη τρυφερότητα που δεν εκπίπτει σε κούφιους συναισθηματισμούς, για την αμεσότητα και την ειλικρινή έκφραση μιας βαθιάς βιωμένης αλήθειας. Η ποιήτρια δεν κρύβει την αλήθεια της πίσω από τις λέξεις ούτε την υπονοεί· την ομολογεί ευθαρσώς και ευθύβολα, χωρίς να καταφεύγει σε λεκτικούς εντυπωσιασμούς και δαιδαλώδεις νοηματοδοτήσεις. Παρόλη την εκφραστική τους απλότητα, οι στίχοι της καταφέρνουν και λειτουργούν πολυεπίπεδα, ενώ παράλληλα μεταδίδουν στον αναγνώστη το κυρίαρχο αίσθημα του ποιήματος. Σε αυτό συμβάλλει και ο εσωτερικός ρυθμός των ποιημάτων της, ο οποίος σε οδηγεί αβίαστα, καθώς τα διαβάζεις, μέχρι και τον τελευταίο στίχο.

Για την ποιητική συλλογή της Καίτης Κουμανίδου «Αμφίδρομος Καθρέφτης» (εκδ. ΑΩ).

Του Γιώργου Ρούσκα

Βλέπεις έναν ωραίο πίνακα ζωγραφικής στο εξώφυλλο και η προδιάθεσή σου για το περιεχόμενο του βιβλίου αυτόματα γίνεται θετική. Με το που βλέπεις και το βιογραφικό στα «αυτιά» του βιβλίου και τη διπλή δραστηριότητα της κ. Κουμανίδου, συγγραφική (σημειώνοντας τη θεματική και τον προσανατολισμό) και εικαστική, αυξάνονται οι προσδοκίες αλλά και οι απαιτήσεις. Καλά ως εδώ. Με τα χρόνια έχεις διαμορφώσει μια άποψη για τα βιβλία ποίησης. Όχι ακλόνητη, μα αρκετά στέρεη. Θεωρείς ότι στην ποίηση δεν έχει θέση ο πρόλογος. Ό,τι έχει να πει ο ποιητής, ας τα πει μόνος του, χωρίς βοήθεια, χωρίς προϊδέαση, χωρίς απόψεις άλλων που θα κατευθύνουν τη σκέψη σου, που θα επηρεάσουν την πρόσληψή σου.

Για την ποιητική συλλογή της Ελένης Γαλάνη «Το Ανατολικό Τέλος» (εκδ. Μελάνι).

Της Λίνας Στεφάνου

Μου αρέσουν τα βιβλία που σε ταξιδεύουν και το βιβλίο της Ελένης Γαλάνη σε ταξιδεύει όχι μόνο σε διαφορετικούς τόπους αλλά και σε διαφορετικούς χρόνους των τόπων αυτών. Ξεκινάει με συντεταγμένες. Μυτιλήνη, Βερολίνο, Οστάνδη. Ύστερα σε παίρνει από το χέρι και σε συστήνει σε ανθρώπους που θα αγνοούσες, ανθρώπους που οι εποχές μετέτρεψαν σε σύμβολα. Από τη συγγραφέα μεταφράστρια και πανεπιστημιακό Tatiana Gnedich που συνελήφθη το ’44 με κατασκευασμένη κατηγορία μέχρι την Ηριάννα που παραμένει φυλακισμένη ενώ δεν ευσταθούν οι κατηγορίες για τις οποίες καταδικάστηκε. Από τον Όμηρο και τον αγγειογράφο-αγγειοπλάστη Εξηκία μέχρι τον αρχαιολόγο διευθυντή του Μουσείου της Παλμύρας Χαλέντ Αλ Σαάντ. Από την Ιουδίθ της Βαιτιλουά στον μύθο του Σίγκουρντ.

Για τη νουβέλα του Νίκου Ξένιου «Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία» (εκδ. Κριτική).

Της Διώνης Δημητριάδου

Κλείνω τα μάτια. Φαντάζομαι εμάς τους πέντε, να περνούμε απέναντι παλεύοντας με το ρεύμα και κρατώντας τις βαλίτσες πάνω από τα κεφάλια μας, να ερχόμαστε από το πουθενά και να πηγαίνουμε στο πουθενά. Η παραπάνω σκηνή, δυστυχώς γνώριμη πλέον τα τελευταία χρόνια, δηλωτική των βίαιων μετακινήσεων με αμφίβολο προορισμό και φορτισμένη με τις ποικίλες διώξεις των ανθρώπων από τις εστίες τους, συνοψίζει με τις ελάχιστες των λέξεων την ουσία της νουβέλας του Νίκου Ξένιου.

Για τις νουβέλες του Μιχάλη Μακρόπουλου «Τσότσηγια & Ω’μ» (εκδ. Κίχλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Μιχάλης Μακρόπουλος ζει ως μεταφραστής, με πλήθος τίτλων στο ενεργητικό του· αλλά η συμβολή του στα γράμματα περιλαμβάνει και την πεζογραφία, στην οποία μάλιστα έχει να επιδείξει ιδιαίτερα γόνιμους καρπούς. Το δέντρο του Ιούδα λόγου χάρη, για να μιλήσω μόνο για το προηγούμενο βιβλίο του, έδενε το σκληρό ορεινό τοπίο της Ηπείρου με τη νοοτροπία και συμπεριφορά των κατοίκων της, που σιωπούν ακόμα και μπροστά στον φόνο. Στον παρόντα τόμο έχουμε δυο νουβέλες, μία σε σχήμα παραμυθιού και μία σε μυθοπλασίας.

Για το δοκίμιο του Enzo Traverso «Αριστερή μελαγχολία – Η δύναμη μιας κρυφής παράδοσης» (μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Στο εξαιρετικό βιβλίο του Οι Αριστερές της Γαλλίας, ο Ζακ Ζυλιάρ υποστηρίζει πώς υπάρχουν πολλές και όχι μια Αριστερά. Γι’ αυτόν υπάρχουν τέσσερις Αριστερές: η φιλελεύθερη, η ιακωβίνικη, η ελευθεριακή και η κολεκτιβιστική. Μια άλλη διάκριση όμως –κατ’ εμέ– που θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε είναι μεταξύ της Αριστεράς που ζει στο παρόν και για το παρόν και της Αριστεράς που ζει στο μέλλον και για το μέλλον. Η πρώτη είναι η σοσιαλδημοκρατική Αριστερά ή (με τα λόγια του Τόνι Τζαντ) η Αριστερά που ενδιαφέρεται να κάνει τη ζωή των ανθρώπων λίγο πιο αξιοπρεπή στο παρόν. Η δεύτερη είναι η αριστερά του Μέλλοντος. Αυτή ζει για το μέλλον και στο μέλλον. Είναι η επαναστατική ριζοσπαστική και δευτερευόντως η κομμουνιστική Αριστερά. Ο Τραβέρσο ασχολείται μόνο με τη δεύτερη, με την Αριστερά της ουτοπίας, και μόνο κριτική αφιερώνει στην πρώτη, τη σοσιαλδημοκρατική Αριστερά.

Για τη μελέτη του Philippe Sabot «Φιλοσοφία και Λογοτεχνία. Προσεγγίσεις και διακυβεύματα ενός ζητήματος» (εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις Γιάννης Πρελορέντζος, εκδ. Gutenberg).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Οι σχέσεις ανάμεσα στη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία δεν είναι κάτι το άγνωστο. Αν εστιάσει κάποιος μόνο στη Γαλλία και στον 20ό αιώνα, μπορεί να διαπιστώσει ότι αυτές οι σχέσεις έλαβαν διάφορες μορφές. Ενδεικτικά, στη διάρκεια μίας πρώτης περιόδου που εκτείνεται από τη δεκαετία του 1930 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1960, πολλοί φιλόσοφοι ήταν και συγγραφείς: Γκάμπριελ Μαρσέλ, Ζαν-Πολ Σαρτρ, Αλμπέρ Καμί, Ζαν Βαλ. Πολλοί φιλόσοφοι επίσης, έγραψαν κριτικά κείμενα για έργα της λογοτεχνίας: ο Μαρσέλ για τον Ρίλκε και τον Κλοντέλ. Ο Βαλ για τον Νοβάλις, τον Ρίλκε, τον Κλοντέλ, τον Βαλερί και τον Χέλντερλιν. Ο Σαρτρ για μία πλειάδα συγγραφέων, όπως επίσης οι Εμανουέλ Λεβινάς, Ζαν Ιπολίτ, Μερλό-Ποντί. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και μετά, το φαινόμενο αυτό θα γενικευτεί. Αναφέρω ενδεικτικά και πάλι, κάποιους από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους, οι οποίο αφιέρωσαν ένα μέρος του έργου τους στη λογοτεχνία: Ζιλ Ντελέζ, Μισέλ Φουκό, Ζακ Ντεριντά, Πολ Ρικέρ, Ζαν-Φρανσουά Λιοτάρ, Φιλίπ Λακού-Λαμπάρτ, Αλεν Μπαντιού, Ζακ Ρανσιέρ.

Για το ποιητικό κείμενο του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι «Λένιν» (απόδοση Αλέξης Πάρνης) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Για το βιβλίο Πλουτάρχου «Οι συμφορές του δανεισμού – Περί του μη δειν δανείζεσθαι» (μτφρ. Πολυξένη Παπαπάνου, εκδ. Νεφέλη).

Της Νότας Χρυσίνα

Ο Πλούταρχος έζησε περίπου το 45-120 μ.Χ. και είναι γνωστός για το έργο του Βίοι Παράλληλοι, με το οποίο θεμελιώθηκε η φήμη του. Η επίδραση που άσκησε το έργο του ήταν τεράστια. Ειδικά μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα η διάδοσή του στους μορφωμένους κύκλους της Ευρώπης υπήρξε μεγάλη. Μεταξύ των θαυμαστών του περιλαμβάνονται οι Έρασμος, Μονταίνιος, Σαίξπηρ, Ρουσσώ, Γκαίτε, Καβάφης και άλλοι. Ο Πλούταρχος συνέγραψε επίσης διακόσια περίπου κείμενα (σώζονται τα 78) που ονομάστηκαν «Ηθικά». Η ομιλία του «Περί του μη δειν δανείζεσθαι» εκφωνήθηκε πιθανότατα στην Αθήνα το 92 μ.Χ. Η νεότερη έρευνα έχει καταδείξει ότι πρόκειται για έργο της ώριμης περιόδου του Πλούταρχου.

Για το βιβλίο της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου «Τέσσερις συνεντεύξεις του Περικλή Σφυρίδη» (εκδ. Μαλλιάρης) και το βιβλίο του Ηλία Σ. Σπυρόπουλου «Από τα χρόνια και τα χαρτιά του Ντίνου Χριστιανόπουλου» (εκδ. Οδός Πανός).

Του Διονύση Στεργιούλα

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Ρωσική Επανάσταση, σας προτείνουμε μια επιλογή 11 + 1 βιβλίων που κυκλοφορούν ή κυκλοφόρησαν στα ελληνικά. Ορισμένα ίσως είναι πλέον δυσεύρετα αλλά αξίζει να προσπαθήσει κανείς να τα βρει και να τα μελετήσει. 

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Για το «Λιε Τσι – Το αληθινό κείμενο του τέλειου κενού» (μτφρ. Σωτήρης Χαλικιάς, εκδ. Ίνδικτος).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Ο Σωτήρης Χαλικιάς έσκυψε μαγεμένος πάνω από την Κίνα, πάνω από τον Κομφούκιο και τώρα πάνω από το ταοϊστικό Λιε Τσι. Το μάγεμά του αυτό φαίνεται ήδη από την εισαγωγή του στο Λιε Τσι. Για τη μεταφορά αυτή, στη γλώσσα μας, των ιδεών και των ιστοριών ενός αλλότριου πολιτισμού, μια μεταφορά όχι από μια αγγλική ή άλλη μετάφραση, αλλά με πολύχρονη επίμοχθη μελέτη των πολύσημων κινεζικών ιδεογραμμάτων, οφείλουμε στον κ. Χαλικιά τα μέγιστα. Η Μάνια Σεφεριάδη, όταν απόδωσε στην ελληνική τα Τσουάνγκ Τσου και Τάο Τε Κινγκ, μετέφρασε μεταφράσεις. Ωστόσο, στην ερμηνεία ενός ιδεογράμματος οι λεπτότατες διακρίσεις μοιάζει να είναι το παν.

Για το μυθιστόρημα του Τρούμαν Καπότε «Εν ψυχρώ» (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, Πατάκης).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Για την ποιητική συλλογή του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου «Έκτακτο δελτίο καιρού» (Μελάνι).

Tης Βαρβάρας Ρούσσου

Ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου ανήκει στη χορεία εκείνων των ποιητών που το σημαντικό έργο τους αναγνωρίστηκε από κοινό και κριτικούς, αλλά ο ίδιος δεν επαναπαύτηκε στις δάφνες των βραβείων και συνέχισε τις αναζητήσεις του. Η τελευταία συλλογή του, ως συνέχεια μιας μακράς πορείας που ξεκινά από το 1966, επισφραγίζει ακόμη μια φορά την ποιητική του ιδιοσυστασία, της οποίας γνωρίσματα είναι, ανάμεσα σε πολλά άλλα, η μορφοπλαστική δεινότητα και η ιδιαίτερη αισθητική στον χειρισμό του βιωματικού υποστρώματος.

Για την ποιητική συλλογή της Μυρσίνης Γκανά «Τα πέρα μέρη» (εκδ. Μελάνι).

Της Διώνης Δημητριάδου

Συμβαίνει να ανακαλύπτεις σε νεότερες ποιητικές καταθέσεις κομμάτια του δικού σου κόσμου, όσο κι αν αυτός απέχει χρονικά πολύ από αυτές. Όχι μόνον εικόνες αλλά και διαπιστώσεις, οδυνηρές αλήθειες, προσωπικές σου ανακατατάξεις και αναιρέσεις των δεδομένων σου. Μετά το αρχικό ξάφνιασμα, που πηγάζει από την καθιερωμένη αντίληψη για τις διαφορετικές γενιές και τις προσλαμβάνουσες που αυτές έχουν και που τις κάνουν απολύτως διακριτές μεταξύ τους, έρχεται μια νέα θεώρηση των πραγμάτων. Ίσως όλα μια διαρκής κίνηση να είναι, μια σειρά αλληλοσυμπληρούμενων εικόνων, που περνούν από γενιά σε γενιά κατασταλάζοντας εμπειρίες. Αρχικά ελάχιστα βιωμένες αλλά με την εν δυνάμει ενσωμάτωσή τους στα προσωπικά αποκτήματα της νεότερης γενιάς. Μια αίσθηση συνέχειας είναι, με όλες τις πιθανές αναιρέσεις και ανακατατάξεις προκειμένου να συμπληρώνεται διαρκώς η συνολική εικόνα, που όλα τα εμπεριέχει και όλα τα διυλίζει για να κερδίσει, πολύτιμο φορτίο, την ουσία.

Για το μυθιστόρημα του Τάκη Κατσαμπάνη «Walkabout - Προσδοκία ενός ξεκινήματος» (εκδ. Εξάρχεια).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο εγκλιματισμός σε νέο περιβάλλον είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη σκέψη και λογοτεχνία, καθώς η αλλαγή πατρίδας, η αναζήτηση νέας ταυτότητας, ο υβριδισμός της κουλτούρας, οι δυσκολίες κοινωνικοποίησης, η σύγκρουση του παλιού με το νέο κ.ά. δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες ενός γόνιμου μεταίχμιου. Και κάθε μεταίχμιο δελεάζει και δοκιμάζει τη λογοτεχνία, αφού εκεί διασταυρώνονται το έξω με το μέσα, το πριν και το μετά, το άσπρο και το μαύρο σε μια διαρκή διαλεκτική σχέση.

Για την ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου «Μας προσπερνά» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία των συλλήψεων, ο απογυμνωμένος, λιτός εξομολογητικός λόγος, η έκθεση οριακά δραματικών καταστάσεων και αισθημάτων στην ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά. Εμφανής η λιτότητα ακόμα και στον τίτλο, ωστόσο συλλαμβάνει και περιέχει όλη την ατμόσφαιρα, τον βαθύτερο πυρήνα νοημάτων που αναδύεται από τα ποιήματα. Όμως τι σημαίνει, σε τι αναφέρεται το ρήμα «προσπερνά»; Αναμφίβολα είναι ο χρόνος, η ζωή που φεύγει και μικραίνει, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους, και κυρίως τα πάθη και οι επιθυμίες μας που χάνονται χωρίς να ανθίσουν και να εκπληρωθούν. Η συλλογή μάς εισάγει στο σφυροκόπημα έντασης, πάλης και αγωνίας, που κάθε άνθρωπος κατάβαθα θα ένιωθε μέσα στη μέγγενη της μοναξιάς, που κατά κύριο λόγο προέρχεται από διαψεύσεις, προδοσίες, ερωτικά αδιέξοδα και απώλεια προοπτικής για συναισθηματική ανάταση.

Για το μυθιστόρημα του Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ «Δόκτωρ Γκλας» (μτφρ. Αγγελική Νάτση, εκδ. Printa).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Το μυθιστόρημα Δόκτωρ Γκλας γράφτηκε από τον Σουηδό συγγραφέα Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ (1869-1941) και εκδόθηκε το 1905. Αν λάβει υπόψη κανείς την τεχνική αρτιότητα του έργου, τις αφηγηματικές καινοτομίες, τη θεματολογία και τις θέσεις του συγγραφέα (οι οποίες βρίσκονται πολύ μπροστά από την εποχή τους) και το πιο σημαντικό ίσως, το στοχαστικό βάθος, τότε δεν θα ήταν υπερβολική η άποψη ότι πρόκειται για ένα αριστουργηματικό έργο, το οποίο τυγχάνει να είναι και ένα από τα πιο αγαπημένα (και πολυσυζητημένα) της σουηδικής λογοτεχνίας.

Για το βιβλίο του Περικλή Σφυρίδη «Φρίντα Σφυρίδη - Η ζωγράφος της Σκύρου».

Του Παναγιώτη Γούτα

Η Φρίντα Σφυρίδη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1937. Εργάστηκε ως δασκάλα ζωγραφικής στα ιδιωτικά σχολεία της Θεσσαλονίκης «Μακεδονικά Εκπαιδευτήρια» και «Πρότυπα Εκπαιδευτήρια», παρουσιάζοντας κάθε χρόνο εκθέσεις ζωγραφικής των μαθητών της. Ζωγράφιζε η ίδια από μικρή και ευτύχησε, στη διάρκεια της καλλιτεχνικής της πορείας, να γνωρίσει τρεις σημαντικούς ζωγράφους της Θεσσαλονίκης, από τους οποίους επηρεάστηκε καλλιτεχνικά. Τον κατ’ εξοχήν δάσκαλό της, τον Στέλιο Μαυρομάτη, στο ατελιέ του οποίου διδάχτηκε την τεχνική της ακουαρέλας και την τεχνοτροπία της «μεικτής τεχνικής». Τον Πάνο Παπανάκο, από τον οποίο διδάχτηκε τον τρόπο με τον οποίον εκείνος δούλευε τις τέμπερες στα έργα του. Και τον ζωγράφο και γραφίστα Κάρολο Τσίζεκ, που, με τα έργα του της απλής ή της πολλαπλής μονοτυπίας, έδωσε ώθηση στις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις. Η επίδραση του έργου των τριών προαναφερθέντων προσώπων ξεχωριστά υπήρξε γόνιμη και δημιουργική στο έργο της Φρίντας Σφυρίδη, κάνοντάς την να κατακτήσει η ίδια ένα απόλυτα προσωπικό ύφος.

Σκέψεις και παρατηρήσεις για το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο τελευταίος πειρασμός» (εκδ. Καζαντζάκη).

Του Μιχάλη Πιτένη

Για το μυθιστόρημα της Αργυρώς Μαντόγλου «Σώμα στη βιτρίνα» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«… εκτός και αν οι ιστορίες επαναλαμβάνονται, με μικρές παραλλαγές, μέσα στους αιώνες»: αυτή η φράση έρχεται να επισφραγίσει μια ορατή σύγκριση ανάμεσα στο 1664 και το 2014 με σκηνικό το Άμστερνταμ. Μεταξύ της Έλσε Κρίστενς, που έφτασε από τη Δανία για να βρει δουλειά και περιπλανήθηκε ανάμεσα στη θέση της υπηρέτριας, της πεταλούδας της νύχτας και του μοντέλου, και της Νατάσσας, που έφτασε από την Ελλάδα για να σπουδάσει και να συγκεντρώσει χρήματα, δουλεύοντας στις βιτρίνες του Ντε Βάλεν. Ανάμεσα στην πόλη των Φλαμανδών ζωγράφων και την πόλη των Ευρωπαίων τουριστών.

Για τον συλλογικό τόμο «Greece in Crisis: The Cultural Politics of Austerity – Η Ελλάδα σε κρίση: Η πολιτισμική πολιτική της λιτότητας» (επιμέλεια: Δημήτρης Τζιόβας, εκδ. I.B. Tauris).

Της Βασιλικής Καισίδου

Ο Δημήτρης Tζιόβας, καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ (University of Birmingham) και πολυγραφότατος ακαδημαϊκός, είναι μάλλον γνωστός στο ελληνικό κοινό. Στο τελευταίο του βιβλίο στα ελληνικά, Η Πολιτισμική Ποιητική της Ελληνικής Πεζογραφίας (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), το λογοτεχνικό κείμενο γίνεται αντιληπτό ως συναίρεση πολιτισμικών λόγων και είναι η ίδια αντίληψη (σε συνάρτηση πλέον με ένα οικονομικό φαινόμενο) που διατρέχει τον πρόσφατα εκδοθέντα συλλογικό τόμο Greece in Crisis: The Cultural Politics of Austerity (εκδ. I.B. Tauris), τον οποίο επιμελείται. Ο τόμος είναι καρπός του ερευνητικού προγράμματος «The Cultural Politics of the Greek Crisis» (2014-2016), με την προσθήκη ορισμένων κεφαλαίων τα οποία υπογραμμίζουν τη διεπιστημονική του διάσταση.